Część II. ZARZĄD GŁÓWNY I JEGO ORGANA WYKONAWCZE
9. WYDZIAŁ SPOŁECZNO-OŚWIATOWY
Związek P. N. S. P. nie ogranicza swej działalności do spraw zawodowych nauczy cielstwa, lecz stara się również o podniesie nie ogólnej oświaty. Do prowadzenia pracy w tej dziedzinie został zorganizowany Wy dział Oświaty Pozaszkolnej, przemianowany
w okresie sprawozdawczym na Wydział Spo łeczno - Oświatowy. Biuro W. S.-O. zostało przeniesione do nowego lokalu przy ul. Świę tokrzyskiej 30 m. 11. W składzie W. S.-O. nastąpiła ta zmiana, że dokooptowano na członków Wydziału kol. kol. W. Kuligę, St.
r
---¿R Q W S 2 E C H N A
Y i T A W A
,
' W W « y a s x * * g \ &
K — • ’ »* ■ " ...«piknik Vi4»'<M t '0V4W SA»' *
\*X R A J O W A
, wl929r. w POZNANIU ‘
: 5> DU UCZCZENIA DZiEi!EC!OLEClA *
i N I E T O P t i G Ł O i C p P O L i K I ^
* ' 7 v . ' ' ■ w \ i , ,, « u« i ...i,^— m ■ t i- - - ' ' ' '"•A - '*> ■ '* - V / ■ ’ / ¿ ¿ 't ■ 4 M % • '■ % ? & '
?!?; ’ W - ' -*—Vs 4ESV*s* ' v\ *■ +tf V.\ *** w. 'List dziękczynny P. W. K. za pracę społeczno- oświatową.
Pachniaka, W. Regulskiego i J. Żółkosia, a o- bowiązki sekretarza, po ustąpieniu kol. Ba- naczkowskiego na inne stanowisko objął kol. M. Kopeć. Przewodniczącym W. S,0. jest kol. Al, Patkowski, Posiedzeń Prezydjum i Zarządu W, S.O, odbyło się 15, plenarnych zebrań W. S.-O, odbyło się dwa. Spraw za łatwiono przeszło 1200,
Wydział Społeczno - Oświatowy prowa dzi dwa działy: instrukcyjny i wydawniczy. Pierwszy dział pracy realizuje W, S.-O, przez zjazdy, kursy i konferencje, W okresie spra wozdawczym, staraniem W. S.-O,, w czasie
od 3 do 27 sierpnia 1929 odbył się w Zako panem kurs pracy społeczno - oświatowej dla nauczycieli. W kursie wzięło udział 31 osób ze wszystkich województw oraz 3 osoby z Francji i 1 z Brazylji. Na kursie omówiono zagadnienia socjologji, ekonomji społecznej, spółdzielczości, celów i zadań oraz form i me tod pracy społeczno - oświatowej, teatru lu dowego, samorządu terytorjalnego, pracy wśród młodzieży i techniki życia stowarzysze niowego. Odbywały się wycieczki, zebrania dyskusyjne, śpiewy i zabawy, a na zakończe nie słuchacze odegrali 2 razy w Zakopanem i 1 w Brodach „Wesele krakowskie" układu i reżyserji p, wizytatora Jędrzeja Cierniaka. Kierownikiem kursu był kol, K, Maj, Kurs podobny odbędzie się również w lipcU b. r.
Z inicjatywy W. S.-O,, a staraniem ko misy) społeczno - oświatowych odbyły się w okresie sprawozdawczym konferencje okręgo we działaczy oświatowych, członków Zw, ,P, N, S, P, i zaproszonych gości. Konferencje te odbyły się w Katowicach z udziałem z ra mienia W, S,-0. kol, K. Maja i kol. W, Kuligi, Poznaniu (kol, M, Kopeć i kol, Kuliga), Kra kowie (kol. Maj), Równem (kol. W, Regulski), Kielcach (kol. Kopeć), Łodzi (kol. Kuliga), To runiu (kol, Maj), Lwowie (kol. Fr. Sedlaczek) i Brześciu nad Bugiem (kol. Maj1). Na konfe rencjach tych delegaci W, S,-0. wygłosili re feraty na temat zadań, programu i organiza cji pracy społeczno - oświatowej. Nadto w kilkunastu powiatach odbyły się krótkotermi nowe kursy pracy społeczno - oświatowej, w których członkowie W. S.-O, brali udział w charakterze prelegentów.
Dział pracy, nadającej kierunek ideowy, metodyczny i organizacyjny, realizuje W, S.-O, przedewszystkiem przez wydawanie dwumie sięcznika „Polska Oświata Pozaszkolna“ . Na łamach tego czasopisma omawiane i naświet lane są zagadnienia teoretyczne z dziedziny
pracy społeczno - oświatowej, podawane są wskazówki praktyczne oraz informacje z ru chu oświatowego w kraju i zagranicą, Na in- nem miejscu znajduje się obszerniejsze omó wienie tego czasopisma. W okresie sprawoz dawczym nastąpiła zmiana na stanowisku redaktora „Polskiej Oświaty Pozaszkolnej", które po ustąpieniu p. dr. E. Nowickiego na stanowisko kuratora okręgu szkolnego lubel skiego objął kol. Ąleksander Patkowski.
W okresie sprawozdawczym W. S.-O. wydał: „Przewodnik pracy społecznej i o- światowej“ oraz dwa nowe tomiki „Bibljoteki Polskiej Oświaty Pozaszkolnej" a to Nr. 4, kol. K. Maja: „Co to jest oświata pozaszkol na“ i Nr. 5, prof. R. Dyboskiego „Wszech światowa konferencja oświaty dorosłych w Cambridge“. Dalsze tomiki są w przygoto waniu.
Wobec ogromu zadań, W. S.-O. postano wił w swej działalności uwzględnić specjali zację pracy społeczno - oświatowej. W tym celu organizuje zjazdy nauczycieli, interesują cych się danem zagadnieniem. Odbyły się już zjazdy nauczycieli - regjonalistów, nauczycie li - samorządowców, nauczycieli V spółdziel ców, a w najbliższym czasie przewidziane są zjalzdy nauczycieli, pracujących wśród mło dzieży wiejskiej, nauczycieli - krajoznawców i inne. Równocześnie organizuje się odpo wiednie sekcje W. S.-O,
■ Z inicjatywy W, S,-0, istnieje Wiejski Uniwersytet Ludowy w Szycach pód Krako wem i kursy rolniczo - społeczne dla nauczy cieli w Brodach pod Kalwarją,
Zestawienie pracy społeczno - oświato wej komisyj, sekcyj i referatów społ.-oświat. znajduje się w sprawozdaniach poszczegól nych okręgów Zw, P. N. S, P. oraz ukaże się po wakacjach w „Polskiej Oświacie Pozasz kolnej1'.
SEKCJA POWSZECHNYCH UNIWERSYTE TÓW REG JONALNYCH.
Sekcja P, U. R. reprezentuje ten kieru nek pracy pozaszkolnej nauczycielstwa, któ rej celem jest uszlachetnianie życia w po szczególnych ziemiach państwa polskiego, tworzących własną indywidualność terytor- jalną pod względem gospodarczym oraz spo łecznym i kulturalnym. Praca ta rozrasta się i pogłębia coraz • więcej. Zapoczątkowany w r, 1^24 przez Sekcję p. U. R, ruch regjo- nalistyczny wśród nauczycielstwa rozszerza się, budząc zainteresowanie i zdobywając dla
ideologji regjonalistyczne} coraz większe aa- Odrodzonej Polski“, wydanej przez „Ilustr, stępy wśród społeczeństwa. Kurjer Codz." ukazał się obszerny artykuł Przyczyniają się do tego głównie wydaw- o ruchu regjonalistycznym pióra przewodni* nictwa regjonalne. Oprócz prac: „Muzea czącego S, P, U. R.
regionalne, ich cele i zadania" i „Kalendarz Wzorem „Bibljoteki Regjonalnej“ Sekcji ■OBI młiw tt wuanm
Uczestnicy wycieczki etnograficznej po Polesiu. obrzędowy ludu polskiego“ , Sekcja P, U. R.
wydała w okresie sprawozdawczym III tom „Bibljoteki Regjonalnej“ , którym są „Wska zania“ Władysława Orkana. Tom ten jest niejako testamentem tego niedawno zmarłego ¿ twórcy regionalizmu podhalańskiego w dzie
dzinie ideologji regjoanalistycznej. W druku jest tom IV „Bibljoteki" p, t, „Regionalizm w Polsce i zagranicą“ , opracowany przez kol. A. Patkowskiego,
W tomie tym znajdą się specjalnie napi sane artykuły już nadesłane lub zapowie dziane; 1. Przywódcy ruchu regjonalistycz-
nego we Francji — Charles Brun‘a, 2, byłe go Ministra Oświaty w Belgji, posła J, De- stree, 3, prof. Uniw, w Pradze, d-ra V, De- diny i d-ra J, Stepanka z Kdyńe, 4. Adolfa Weitżla z Frankfurtu nad Menem, 5, kura tora G, Crocioniego z Bolonji, 6, kol, D, V, Toni‘ego, posła i prezesa Związku Nauczyciel skiego z Bukaresztu, nadto prace, nadesłane z Hiszpanji, Anglji, ewentualnie Szwajćarji.
W wielkiej księdze p, t. „Dziesięciolecie
P. U. R. powstają biblioteczki, poszczególnych ziem, Przodują tu.' Zamość i Miechów.
W najbliższym czasie opuszcza prasę dru karską „Rocznik wołyński“ , będący skarbni cą wiadomości o regjonie wołyńskim. Poza tem wychodzi szereg czasopism, poświęconych sprawom danego regionu czy bliższej okolicy, jak „Nasze Drogi“ w Radomiu, „Regjon Lu belski“ , „Ziemia Kaliska“ , „życie Włocław ka i Okolicy“ , „Gazeta Powiatu Łukowskiego“ „Głos Zamojszczyzny“ , „Zaranie śląskie“ w Cieszynie, „źródła Mocy“ w Wilnie, „Maferja* ły Monograficzne Woj. Warszawskiego“ , „Kro nika Gostyńska“ i inne. Czasopisma te wy chodzą przeważnie z inicjatywy i staraniem, a często i nakładem członków Z w. P. N. S. P„ pracujących na danych terenach. Rozwój czasopism, będących odzwierciedleniem ruchu oraz ideologji regjonalnej, jest- na dobrej drodze.
Obok wydawnictw Sekcja P, U. R. orga nizuje kursy i wycieczki regjonalne. W okre sie sprawozdawczym odbyły się następujące M
wycieczlcJ: 1) gospodarcza pod przewodni ctwem kol. A, Patkowskiego i kol. M, Kop cia po Wielkopolsce, 2) literacka, poświęcona twórczości A, Mickiewicza, pod kierowni ctwem prof, M, Limanowskiego i prof. K.
ganizacy] I 'związków lokalnych. W obecne) chwili istnieją: P. U. R. im, St, Konarskiego
w Sandomierzu, P, U. R. im. St. Staszica w Sosnowcu, P. U. R. im. St. Żeromskiego w Lu blinie, P, U. R. im. W. Łukasińskiego w
Za-Wołyński kurs regjonalny, zorganizowany staraniem Zarządu Okręgu Za-Wołyńskiego,
Górskiego po Nowogródczyźnie, 3) krajozna wcza pod kierownictwem prof. Limanowskie go i nacz, konserw. Min, W. R. i O. P, p'rof, J, Remera po Brasławszczyźnie, 4) etnogra ficzna pod kierownictwem prof. K. Moszyń skiego, przy współudziale prof. K. Nitscha, prof. Ziłyńskiego, kustosza muzeum etnogra ficznego w Krakowie, prof. T. Seweryna i p. Znamierowskiej - Priifferowej z muzeum et
nograficznego <z Wilna, po Polesiu, Z inicjaty wy Wołyńskiego Zarządu Okręgowego odbył się miesięczny wołyński kurs regjonalny, po łączony z wycieczkami po województwie, ^ Wycieczki te przyczyniają się znakomicie do poznania zwiedzanych przez nauczyciel stwo regjonów.
Zadaniem Sekcji P. U, R, jest przede- wszystkiem tworzenie Powszechnych Uniwer sytetów Regjonalnych, tudzież inicjowanie
or-mościu, P. U, R, im, St. Staszica w Hrubie szowie, P. U. R, im, St, Witkiewicza w Zako panem, P. U, R, im. A, Mickiewicza w Tro kach, w stanie zas organizacji są P. U, R. w
Rzeszowie, na Kaszubach, w Radomsku i Sie
radzu, Niezawodnie pożytecznych tych pla
cówek powstanie więcej w niedługim czasie, Z inicjatywy Sekcji P, U, R, odbył się w> Warszawie w dniach 1 i 2 lutego b, r, zjazd
nauczycieli - regionalistów. Zjazd ten miał
charakter towarzyskiej biesiady. Zastanawia-, no się na nim nad sprawą nowego wydania;
„Słownika geograficznego ziem polskich“,
omówiono sprawę współpracy ragjonałistów
w inwentaryzacji zabytków sztuki oraz orga
nizacji pracy krajoznawczej w szkole i poza szkołą.
Skład personalny Zarządu i Rady Nauko wej Sekcji P, U, R, nie uległ zmianom, Prze
wodniczącym Zarządu jest kol. Aleksander Patkowski, przewodniczącym Rady Naukowej, w skład której wchodzą wybitni znawcy po szczególnych dziedzin nauki, jest rektor Uni wersytetu Warszawskiego, prof, dr. Tadeusz Brzeski.
W okresie sprawozdawczym odbyło się 5 posiedzeń Zarządu i Rady Naukowej.
■„ CHATA STEFANA ŻEROMSKIEGO