1. ORGANIZACYJNA DZIAŁALNOŚĆ ZARZĄDU GŁÓWNEGO
X Zjazd Delegatów przeprowadził zasadniczą, zmianą statutu, mocą której praca or- ganizacyj wojewódzkich otrzymała autono miczne uprawnienia i pełną odpowiedzialność.
Organizacyjne zadania Zarządu Głównego zmieniły tem samem charakter i skupiły się około zagadnień ogólnych, poozstawiając tro skę o stan Ognisk na terenach samym Okrę gom,
Ustalony na tej drodze podział pracy przyniósł dobre owoce- Zarządy Okręgowe rozwinęły całą energję w kierunku podniesie nia poziomu organizacyjnego swoich terenów. Rozporządzając dużą swobodą gospodarczą, inicjatywą i kompetencją mogły skutecznie kierować pracą Oddziałów pow, i Ognisk, zgodnie z miejscowemi warunkami społeczne- mi i regjonalnemi.
Zarząd Główny nigdy nie utrudniał drogi najśmielszej choćby inicjatywie, jeśli tylko widział jej realne podstawy i możliwości. Da nych ewidencyjnych, któremi rozporządza, na żądanie dostarczał, gdy zachodziła koniecz ność, interweniował, w zjazdach brał udział przez swoich przedstawicieli,
Jasnem jest, że w niejednej sprawie do piero powaga Zarządu Głównego zlikwidowa ła zatarg, że biuro Zarządu Głównego nadal prowadzi korespondencję z całym szeregiem
Ognisk, że ewidencja członków koncentruje się w Zarządzie Głównym ze względu na administrację „Głosu Nauczycielskiego".
Lecz za całość organizacji danego terenu, za jej zwartość, przyrost, żywotność i poziom ideowy przedewszystkiem Zarządy Okręgo we ponoszą odpowiedzialność.
Przyszłość organizacji leży w pogłębieniu
1) zainteresowań regjonalnych, wiążących nauczyciela z ziemią, na której pracuje; 2) za interesowań zawodowych, czyniących zeń do brego i szanowanego nauczyciela; 3) specjal nych zainteresowań społecznych i obywatel skich, nieodzownych dla nauczyciela związ kowca, Rola Zarządu Głównego, a Zarządu Okręgowego wyraźnie zarysowuje sią przy uświadamianiu sobie powyższych celów.
Ogólne wytyczne każdego okresu pracy Zarząd Główny ustalał na swoich plenarnych posiedzeniach i przekazywał zjazdom okręgo wym, jako pewne jednolite dyrektywy i kie runki dążeń, tak, by cała organizacja miała jedno oblicze wobec najważniejszych zagad nień szkolnych i społecznych, by głos jej brzmiał mocno i bez dysonansów. Ponieważ zagadnienia te były głęboko życiowe, a w ob radach Zarządu Głównego biorą udział prze wodniczący Zarządów Okręgowych w charak terze rzeczywistych członków, nie zdarzył się nigdy fakt poważniejszych rozbieżności. ZJAZDY ORGANIZACYJNE,
Zjazdy wojewódzkie 1928 r., zwłaszcza te, które poprzedziły X Zjazd Delegatów P, N, S, P., poświęcone były zagadnieniom zmiany statutu, podporządkowania szkolnictwa wła dzom administracyjnym, wreszcie regjona- lizmowi, jako nowemu ujęciu pracy społeczno-
oświatowej.
Zjazdy 1929 i r. 1930 odbyły się pod zna kiem: 1) realizacji nowego statutu; 2) kata
strofalnej sytuacji szkolnictwa.
Zarząd Główny, odpowiedzialny za treść rzeczową i kierunek ideowy uchwał zjazdo wych, zaopatrzył Zarządy Okręgowe w po
ważne fachowe wydawnictwo: „Potrzeby
szkolnictwa polskiego“ M, Falskiego, oraz in ne materjały i instrukcje, a specjalnym ob szernym okólnikiem poinformował Oddziały pow. i Ogniska, jak mają się przygotować do wyczerpującej dyskusji i rzeczowych uchwał, za któremi powinny i zaczynają już iść realne czyny w sprawi® budowy szkól powszech nych. (Patrz str, 24).
Poniższy wykaz zjazdów wojewódzkich z udziałem członków Zarządu Głównego daje miarę tempa tej pracy.
Zjazdy Wojewódzkie, Rok 1928.
Kwiecień. Toruń. Zjazd województwa po morskiego.
Z ramienia Zarz, Gł, kol, Nowicki i Suda. Maj. Lublin. Zjazd woj. lubelskiego.
Kol. kol. Wawrzynowski, Tomczak i W oj towicz,
Czerwiec. Katowice. Zjazd woj. śląskiego.
Koj, prezes Nowak,
Wilno, Zjazd woj, wileńskiego
Kol, kol, Maj i Tomczak,
Grudzień. Stanisławów. Zjazd woj. stani sławowskiego.
Kol, kol. Kolanko i Deszberg.
Rok 1929,
Maj, Równe, Zjazd Okręgu wołyńskiego.
Kol. kol. Maj, Tomczak, Somorowski i Ki- sielnicki.
Gdynia. Zjazd Okręgu pomorskiego.
Kol. Maj.
Lublin. Zjazd Okręgu lubelskiego. Kol. kol. Wysocki i Gawski.
Czerwiec, Wilno. Zjazd Okręgu wileń skiego.
Kol, kol, Tomczak, Maj, Wysocki i Po pławski,
Katowice, Zjazd Okręgu śląskiego.
Kol, prezes Nowak,
Listopad, Łódź. Zjazd Okręgu łódzkiego.
Kol. kol, Suda, Popławski i Nowicki.
Kraków, Zjazd Okręgu krakowskiego.
Kol, kol. prezes Nowak, Chróścicki, Smu likowski, Suda, Mayer.
Równe. Zjazd Okręgu wileńskiego.
Kol. Wawrzynowski.
Lwów, Zjazd Okręgu lwowskiego.
Kol. prezes Nowak.
Rok 1930.
Styczeń, Poznań, Zjazd Okręgu poznań skiego.
Kol, kol. Kopeć i Ochędalski.
Kielce. Zjazd Okręgu kieleckiego. Kol. kol. Wyćech i Machowski,
Warszawa. Zjazd Okręgu warszawskiego i białostockiego.
Kol. kol. Nowicki, Smulikowski i Suda.
Luty. Brześć. Zjazd Okręgu poleskiego.
Kol. kol. Wawrzynowski, Maj, Wycech i
Stadnicki.
Kwiecień. Stanisławów. Zjazd Okręgu
stanisławowskiego.
Kol. kol. Kolanko i Deszberg.
Tarnopol. Zjazd Okręgu tarnopolskiego.
Kol. Smulikowski,
Zjazdy Oddziałów Powiatowych i Ognisk z udziałem przedstawicieli Zarządu Głównego,
Niezależnie od zjazdów wojewódzkich członkowie i delegaci Zarządu Głównego brali udział w całym szeregu zebrań Oddza- łów Powiatowych i Ognisk jeśli tylko mogli pogodzić ten obowiązek ze sw oją. codzienną pracą.
W roku 1928 odbyły się następujące ze brania z udziałem przedstawicieli Zarządu Głównego: /
Styczeń: Suwałki — kol, Nowicki, Gro- ćtio — kol, No:vicki, Lublin — kol. Smulikow ski i kol, Suda, Włocławek — kol. Najmoła, Brześć — kol. Maj, Mińsk - Mazowiecki — kol. Tomczak, Krzemieniec — kol, Czabanow- ski.
Luty: Łomża — (konferencja oświatowa] k c l kol, Nowicki, Maj, Dąbrowski, Zamość— kol, Smulikowski, Dubno — kol. Mayer,
Kwiecień; Działdowo — kol, Tomczak, Stanisławów — kol. Smulikowski, Kraków— kol, Smuliokwski i kol. Suda, Tarnów — kol. Smulikowski i kol. Suda, Tuchola — kol, No wicki, Toruń —• kol, Nowicki i kol, Suda.
Maj: Kowel — kol. Nowicki, Równe — kol. Nowicki, Lida — kol, Nowicki, Wilno — kol. Nowicki, Rawa - Mazowiecka — kol. Maj, Opatów —- kol, Maj, Poznań — kol, Maj, Radom — kol, Suda,
Czerwiec: Jasło —- kol, Smulikowski i kol. Malicki, Nowogródek — kol, Maj, Czę stochowa — kol, Maj, Wysokie - Mazowiec- K,e — kol, Tomczak, Pułtusk — kol. Nowic ki.
Listopad: Lublin — kol. Maj, Działdowo — kol. Nowicki.
Grudzień: Wilno — kol, Nowicki i kol, Smulikowski,
Ogółem 32 wyjazdy. Rok 1929.
Luty; Ostrów - Poznański — kol. Kopeć, Lubomi — kol, Mayer, Ciechanów — kol. Kopeć,
Marzec; Tomaszów-lubelski — kol. Smu likowski, Lublin — kol. Maj Jędrzejów — kol. Stadnicki, Katowice — kol. , Nowicki, Łódź — kol. Suda,
Kwiecień: Poznań —• kol. Nowicki i kol. Kopeć, Kielce — kol. Maj, Kolno — kol. Su- da, Sierpc — kol, Suda.
Maj; Sandomierz — kol, Nowicki,
Mazowiecka — kol. Kopeć, Kobryń — kol. Mayer, Radom — kol. Kopeć, Szczuczyn — kol. Mayer.
Czerwiec: Poznań — kol. Smulikowski i kol. Suda, Białystok — kol. Jędraszko, kol. Mayer, Brześć — kol. kol. Smulikowski, Su da, Wawrzynowski, Ostrzeszów — kol. Ko peć, Kutno -*■ kol. Maj.
Październik: Katowi-ce — kol. Maj, Nie szawa — kol. Wysocki, Piotrków — kol. W ło darski, Nowogródek — kol, Wawrzynowski, Cstrów - Mazowiecki — kol. Nowicki.
Listopad: Słonim — kol. Machowski, Ra wa - Mazowiecka — kol. Machowski, Bara nowicz« — kol. Machowski, Kutno — kol. Ję draszko, Kielce — kol. Kopeć.
Grudzień: Kozienice — kol. Machowski, Częstochowa — kol. Nowicki.
Ogółem 34 wyjazdy.
Rok 1930. Styczeń; Kowel — kol. Mayer, Włocławek — kol. Machowski, Kozienice — kol. Machowski, Nieśwież — kol. Nowicki, Grójec — kol, Wysocki, Wołkowysk — kol. Machowski, Sokółka — kol. Machowski, Szczuczyn — kol. Machowski.
Kwiecień: Ostrów - Poznański — koL Nowicki i kol. Kopeć.
Maj: Świętochłowice — kol. Patyna, Ko źmin — kol. Kopeć, Brzozów — kol. Maj.
Zaznaczamy, iż niejednokrotnie zebrania wymagały bytności kilku przedstawicieli Za rządu Głównego. Treścią ich referatów były zawsze sprawy organizacyjne, a często sprawy budowy szkół, oświatowe, pedagogiczne
i samorządowe.
KURSY ORGANIZACYJNE. Kursy organizacyjne Zarz. Główn. w roku
1928 i 1929 miały nowy charakter połączonego kursu społeczno - oświatowego i organizacyj no - lustratorskiego. Zmiana ta — to logiczny wynik coraz ściślejszego zespolenia czysto organizacyjnej i społeczno - oświatowej dzia łalności nauczycieli szkoły powsz.
w wysokim stopniu dzielnym i umiejętnym oświatowcem, zarówno jak działacz oświato- wo-społeczny z ramienia Zw, P, N, S. P. musi być świadomym związkowcem, orjentującym się w zagadnieniach, które ma propagować.
W związku z tem, sposób przyjmowania kandydatów na kurs społeczno-oświatowy i
i
Uczestnicy Kursa lustratorsko-organizacyjnego i pracy społeczno-oświatowej w Zakopanem«1
Obok koniecznej dla każdej rzetelnej pra cy specjalizacji kursy organizacyjne, tak poję te, dały przyszłemu działaczowi ogólną znajo mość nietylko tego, jak ma budzić Ogniska do pracy, ale także i do jakiej pracy ma po woływać.
Istotny lustrator organizacyjny musi być
organiz.-lustrat. był ściślejszy, niż lat po przednich. Odsyłając czytelnika do działu społeczno - oświatowego po bliższe szczegó ły o grupie społ., jej programie i liczebności, poprzestaniemy tu na sprawozdaniu z grupy społeczno - lustratorskiej.
Uczestnicy kursu byli kandydatami z ra*
mienia Zarządu Ko-misyj, a następnie Zarządu Okręgów, jako jednostki, już czynnie pracu jące, organizacyjnie niezawodne i zdolne od dać działalności lustratorskiej i instruktors kiej swoją siłę i wiedzę. Program kursu oby dwóch lat był zbliżony, bo zasadnicze umie jętności lustratora i instruktora Ognisk pozo stały niezmienne, jakkolwiek nieco inaczej zgrupowane i odmiennie metodycznie trakto- dane.
Uczestników kursu było:
1928 1929 Woj, białostockie 3 il „ krakowskie 1 3 „ kieleckie 5 4 „ lubelskie 6 8 „ lwowskie — 1 „ łódzkie 6 3 ,, nowogródzkie 1 — „ pomorskie 3 3 „ poznańskie — ■ 4 „ poleskie 1 4 „ stanisławowskie 1 3 „ śląskie — 2 ,, tarnopolskie — 3 „ wołyńskie — •— „ wileńskie 4 5 „ warszawskie 12 2 Warszawa 3 — Ogółem: w tej liczbie 48 46 kolegów 34 41 koleżanek 14 5
Program był następujący w r, 1928:
1) Ideologja, cele i zadania Związku. 2) dotychczasowy dorobek Z. P. N. S. P. 3) Struktura organizacyjna.
4) Sprawy finansowe i gospodarcze. 5) Program działalności Związku na naj bliższą przyszłość.
6) Organizacja i program pracy w Komi
sjach, Oddziałach i Ogniskach, w roku 1929.
1) Cele i zadania Związku P. N, S, P. 2) Prawa nauczycielskie.
3) Zasady organizacji Z. P. N. S. P, 4) Skarbowość i finanse Z. P, N. S. P. 5) Tech rwa życia stowarzyszeniowego.
AKCJA PROPAGANDOWA
Akcja propagandowa Zarządu Głównego zwiększyła się w latach poprzednich w ode zwach i wysyłce „Głosu Nauczycielskiego“ na żądanie poszczególnych komisyj nabrała w r. 1928, a zwłaszcza w 1929 r. większego
rozma-6) Zadania społ, - oświatowa nauczy ciela.
7) Prace w Okręgach, Oddziałach i Ogni skach (systemem referatowym).
Obydwa kursy zwiedziły Sanatorium związkowe i zapoznały się z zasadami samo pomocy leczniczej.
Prelegentami byli: kol, k o l: Jaworska, Patkowski, Smulikowski, Nowicki, Suda, Maj, Stattlerówjia, Malicki, Makuch, Wysocki, Po pławski, Telejko.
Nadto słuchacze kursu wygłaszali refera ty z zakresu pracy organizacyjnej lub na te mat zagadnień ogólnej kultury nauczyciela - związkowca. Kursy korzystały też z wykła dów, odbywających się jednocześnie uniw. kursów wakacyjnych, lub wzajemnie z grup spoi. - oświatowych i organ, - lustratorskich. Kierownikiem kursu 1928 r, był kol, Maj: — 1929 r, kol, Wysocki, Kursy obydwóch lat od były cały szereg wycieczek jednodniowych w Tatry i do dolin tatrzańskich, jedną dłuższą wysokogórską, w Tatry polskie i czeskie, wreszcie miłą końcową wycieczkę do Bro dów, siedziby kursu rolniczo - społecznego i do Lanckorony,
Dzięki doświadczeniu i zżyciu się wzaje- mnemu, pewnej, blizkiej idei kursów organiza cyjnych grupy, warunki wychowawczo-towa- rzyskie stale się poprawiały. Kurs 1929 r. przewyższył pod tym względem rok poprzed ni, Czynna i ruchliwa świetlica, seminarjum prasowe, chór, zespół teatralny, humor, u~ wieńczony wydaniem jednodniówki, łącząc pożyteczne z przyjemnem, stworzyły nastrój miły, koleżeński, wobec pracy poważny, w za bawie pełen werwy. Świetnie wykonane przez cały zespół kursu „Wesele krakowskie" pod kierunkiem p. Ciemiaka kilkakrotnie w Zako panem i w Brodach, gromadziło liczną szcze rze zachwyconą publiczność, Kurs organiza cyjno - społeczny stał się już instytucją stałą, 0 ciekawych możliwościach, gdy chodzi o me tody pracy i o zagadnienie codzień głębsze zadań związkowych. Niewątpliwie cała orga nizacja oczekuje od kursów org.-sp, zarówno wartościowej inicjatywy jak dobrze przygoto wanych wartościowych ludzi do pracy związ kowej.
ZARZĄDU GŁÓWNEGO.
chu. Wydana została broszurka propagando wa p. t.: „Chodźcie z nami", dająca w sposób prosty i rzetelny obraz pracy związkowej 1 jej ideowe podstawy.
Wydawnictwo to rozesłane zostało
roko w celu uświadomienia tych nauczycieli Zamieszczone wykresy i tabele dają szkół powszechnych, których poza Zwiąż- ścisłą,*" wymowną i istotnie oświetlającą kiem P, N, S. P. trzyma jeszcze teror otoczę- całość życia organizacyjnego. Podajemy te nia, a niekiedy i najbliższej władzy, lub wła- jedynie, w których dać możemy cyfry bez siła bierność, uprzedzenie lub brak wszelk-ej względne, zaczerpnięte z ewidencji ogólnej, wyraźnej or-jentacji. Wśród, zestawień zwracamy uwagę na charak- Broszurka była użyteczna, sądząc z licz- terystyczne pozycje w ruchu Ognisk i człon- nyeh zapotrzebowań. Przekroczone 40 tysię- ków, zwłaszcza dla województw kresowych; cy, a dziś już nowego tysiąca dosięgające cy- pozycje, z których wynika fakt wyrównywa- fry ewidencyjne są najlepszem świadectwem, nia się koniecznych
strat
organizacyjnych że członków nam przybywa w tempie szyb przez znaczny przyrost ilości członków, tam szem, nü czysto proporcjonalne do wielu ogó- szczególniej, gdzię mamy jeszcze teren małołu
nauczycieli szkół powsz.; zdobycze związ- zorganizowany, względnie organizowany pod kowesą
zatem gruntowane na czynnikach na- hasłem walkize Związkiem,
tury moralnej, na rosnącęm zaufaniu i szcze-Liczby
ewidencyjne ZwiązkuP, N. 5, .P.
rej m erze W naszą drogę,dają
obraz pomyślny W zestawieni«z
ogólną Druga broszura p. t,„Związek P. N. S. P.“
liczbą nauczycieli szkół powszechnych na wydana została dla propagandy prącynaszej
rok 1929/30, zwłaszcza,jeśli porównamy je
z zagranicą, w językach polskim, francuskim, danemi <z r, 1928/1929,Znaczny stosunkowo
angielskim i niemieckim. Twierdzimy, żę biß’ wzrost wykazują województwa; pomorskie, rzemy przez to udział w niezmiernie ważncm śląskie, wołyńskie, poleskie, nowogródzkie i dziele propagandy zagranicznej państwa poi- wileńskie. Olbrzymia przewaga związkow- skiego, eów na tej tak z m il opornej ziemi to wynikStałą formą propagandy idei związkowej bojowego, ofiarnego i mężnego stosunku jest również opieka, którą staramy się ogarnąć związkowej gwardjj kresów zachodnich do opuszczające ławę szkolną zastępy młodego podjętej pracy. , nauczycielstwa. Związek musi czuwać, by ta Na tem kończymy. Sucha statystyka po nowa fala nie była stracona dla dobra i po- niższych tablic daje przekrój liczbowy bardzo stępu i własnego i szkoły, lecz by oddała wymowny. Pewne drobne falowania nie za- przyszłości całe zasoby swej młodej siły. ciemniają linji ogólnego wzrostu.
2. ZESTAWIENIE STATYSTYCZNE RUCHU ORGANIZACYJNEGO
Ruch Ognisk w latach 1927 •—* 1929.
WOJEWÓDZTWO L ic zb a O g n is k , w ro ku 19 27 j Liczbą Ognisk w roku 1928 J •8 •oo o Liczba Ognisk w roku 1929 0 0) 55 0 1 | n o w y c h 1 w z n o w io n y ch p o łą c z o nych « 3 <0* 3* Q 8 no w y ch w z n o w io nych połą c z o n y ch i rt N g g . S 0' O gófem • • • 1.484 80 5 10 19 1.54Q 71 5 5 26 1.585 Białostockie • • • r • 126 11 1 2 2 134 6 1 —. 2 139 Kieleckie , , . ł f 202 4 1 1 1 205 3 3 i— ¡205 81 — - — rrrr rrrr- 8} —T —r 3 78 Lubelskie . , . t • * 203 9 .— 2 5 205 1S 1 2 1 218 Lwowskie . . . 61 — —• ■ 6ł 3 —» --r 185 rrr- — 1 1 183 s -srr — 2 Nowogródzkie ß • * 65 12 2 ł 3 79 3 1 — . ? 77 Ppleslpe , , . • • • 45 7 — sra 1 51 6 TTTT —■ §7 Pomorskie . , . 0 • i.a 8 — .TT? 26 2 rrr- 3 35 Poznańskie. . . • * * 33 5 — .■75TT 38 1 -r- - -rr 2 37 Śląskie . , . . « • • 38 5 — — — 43 6 -r- :-- T-~ 49 Stanisławowskie , • • • 27 — — 1 — 26 1 — --- !--- 27 Tarnopolskie ■ 301 1 — 1 30 “ ‘ 20 237 4 1 --- 2 340 6 4 242 7S 10 — 4 84 7 1 — 5 87 Wołyńskie , . . . • 65 1 * — 1 68 7 1 —; 2 74 77