Część empiryczna jest zorganizowana wokół zadań badawczych.
Zgodnie z opisanym w Rozdziale 2. paradygmatem metodologicznym WiW nakazującym triangulacje danych i operacjonalizację, trzy hipotezy zostały przetestowane na 5 odrębnych zbiorach danych. Każda część zawiera zestawienie otrzymanych wyników, których interpretacja i dyskusja zostanie przedstawiona w Rozdziale 4.
Zadanie Badawcze 1 (Z#1) Częstość korzystania z Internetu a różnice generacyjne w indywidualizmie skupionym na JA
Test Hipotezy 1 został przeprowadzony na danych zastanych Europejskiego Sondażu Społecznego z 2018 (N=1108). Ten zbiór danych jest określany w pracy jako Badanie A i został opisany w Rozdziale 2.
W badaniu A testowano Hipotezę 1 (H1).
H1: Stwierdzone we wcześniejszych badaniach zmiany generacyjne w kierunku skupionego na JA indywidualizmu wynikają ze zmiany ograniczonego kiedyś środowiska społecznego na nieograniczone społeczne środowisko internetowe.
Zmienne wyjaśniane:
• skupiony na JA indywidualizm;
• skupiony na INNYCH kolektywizm.
Predyktory:
• intensywność korzystania z Internetu;
• wiek;
• wykształcenie;
• płeć.
W celu przetestowania hipotezy przeprowadzono 2 analizy regresji wielorakiej hierarchicznej z interakcją wieku z intensywnością korzystania z Internetu.
Wyniki analizy regresji przedstawione są poniżej.
Tabela 9: Analizy regresji wielorakiej hierarchicznej z interakcją wieku z intensywnością korzystania z Internetu dla indywidualizmu skupionego na JA i kolektywizmu skupionego na INNYCH
Skupiony na JA
indywidualizm Skupiony na INNYCH kolektywizm R=0,37 F(5,1059)=34,36 p<0,0001 R=0,22 F(5,1059)=10,86 p<0,0001
B Std.
Error Beta t. Sig. B Std.
Error Beta t. Sig.
(Constant) 3.800 0.174 21.885 0.000 3.835 0.166 23.109 0.000 int -
internetowa
intensywność 0.051 0.015 0.127 3.350 0.001 0.007 0.014 0.020 0.508 0.611 wiek -0.011 0.002 -0.205 -5.796 0.000 0.008 0.002 0.166 4.466 0.000 edukacja
w latach 0.022 0.010 0.069 2.130 0.033 0.001 0.010 0.003 0.090 0.929 płeć -0.272 0.048 -0.164 -5.674 0.000 0.159 0.046 0.106 3.471 0.001
i_a interakcja 0.072 0.035 0.062 2.085 0.037 -0.089 0.033 -0.083 -2.677 0.008
Zreplikowano wcześniejsze wyniki innych analiz: Starsi są istotnie silniej (β=0,17) skupieni na INNYCH niż młodsi. Młodsi są istotnie silniej (β=-0,21) skupieni na JA niż starsi.
Dodatkowo pojawiły się nieopisywane wcześniej różnice płciowe – w porównaniu z mężczyznami kobiety są mniej skupione na JA, a bardziej na grupę.
Rysunek 13: Porównanie siły skupienia na JA (indywidualizm) i skupienia na INNYCH (kolektywizm) wśród kobiet i mężczyzn
Intensywność wykorzystania Internetu zwiększa skupiony na JA indywidualizm (β=0,13) ale nie ma wpływu na poziom skupionego na INNYCH kolektywizmu.
Uwzględnienie w analizach intensywności korzystania z Internetu pokazało istotny interakcyjny wpływ z wiekiem na orientacje społeczne.
Z rysunku poniżej możemy odczytać, że Internet intensyfikuje silniej skupienie na JA starszych a nie młodszych, skupienie na INNYCH silniej zależy od intensywności korzystania z Internetu w grupie młodszych niż starszych.
Rysunek 14: Porównanie interakcyjne skupionego na JA indywidualizmu i skupionego na innych kolektywizmu wśród młodszych i starszych respondentów.
Skupiony na JA indywidualizm Skupiony na INNYCH kolektywizm
3,6 3,3
4,3 4,5
0 1 2 3 4 5
mężczyźni kobiety
Skupiony na JA indywidualizm Skupiony na INNYCH kolektywizm
Hipoteza 1 została potwierdzona tylko częściowo - częstsze korzystanie z Internetu intensyfikuje skupienie na JA (silniej u starszych niż u młodszych, ale może to wynikać z faktu mniejszej wariancji w intensywności korzystania z Internetu u młodszych).
Interesujące jest, że u młodszych korzystanie z Internetu sprzyja skupieniu na INNYCH (wartości kolektywistyczne).
Warto zwrócić uwagę na fakt, że oba wymiary skupienia są od siebie niezależne (korelacja między oboma wymiarami wynosi 0,039 i jest nieistotna statystycznie). Można więc być równie wysoko (nisko) skupionym na JA i INNYCH.
Dyskusja uzyskanych wyników zostanie przeprowadzona łącznie z wynikami kolejnych badań w Rozdziale 4.
Zadanie Badawcze 2 (Z#2) Różnice generacyjne w zaangażowaniu w pracę generacji X i Y
Test stereotypowego przekonania na temat słabszego zaangażowania w pracę generacji internetowych (Hipoteza 2) został przeprowadzony w badaniu 2384 pracowników (27% pracujących na stanowiskach robotniczych, 70% z nich pracujących w tej samej firmie – próba jednorodna) zaprojektowanym przez zespół doktorantów Katedry Psychologii i Socjologii Zarządzania (KPiSZ) Wydziału Zarządzania Uniwersytetu Warszawskiego w grudniu 2021. Ten zbiór danych jest określany w pracy jako Badanie B i został opisany w Rozdziale 2.
W badaniu B testowano Hipotezę 2 (H2):
H2: Generacja internetowa (w tym Y) przejawia mniejsze zaangażowanie w pracę niż generacje starsze (w tym X), która została sformułowana w postaci 4 hipotez szczegółowych:
H2a. Generacja Y przejawia mniejsze zaangażowanie aktualne (STRIVE) niż generacja X.
H2b. Generacja Y przejawia mniejsze zaangażowanie predyktywne (STAY) niż generacja X.
H2c. Generacja Y ocenia niżej klimat organizacyjny niż generacja X.
H2d. Generacja Y przejawia niższą satysfakcje relacyjną niż generacja X.
Zmienne wyjaśniane:
• 4 wymiary zaangażowania, których operacjonalizacja jest opisana w Rozdziale 2.
Poniżej w tabeli przedstawione są rozkłady zmiennych wyjaśnianych w badanej próbie.
Tabela 10: Rozkłady zmiennych wyjaśnianych w badanej próbie.
Y1; STRIVE Zaangażowanie obecne
Y2; STAY
Zaangażowanie prognostyczne
Im niższe wyniki, tym bardziej
prawdopodobne, że pracownik traktuje firmę tylko jako miejsce do zarabiania pieniędzy i nie chce pracować więcej, niż wynika to z jego zakresu obowiązków.
Im niższe wyniki, tym bardziej
prawdopodobne, że pracownik jest gotów zmienić pracę, gdyby dostał interesującą ofertę od konkurencji.
Y3; CLIMATE Klimat organizacyjny
Y4; BOSS Satysfakcja relacyjna
Im niższe wyniki, tym bardziej
prawdopodobne, że pracownik negatywnie ocenia panujący w organizacji klimat rywalizacji i nieufności.
Im niższe wyniki, tym gorsze oceny relacji z bezpośrednim przełożonym.
Predyktory:
• GEN2 - Generacja (zmienna binarna: 1= X; 2=Y);
• STAN2 - Stanowisko (zmienna binarna: 1=robotnicze; 2=nierobotnicze);
• F2 - Próba (zmienna binarna: 1=respondenci pracujący w rożnych firmach;
2=respondenci pracujący w tej samej firmie X);
• SEX - Płeć pracownika (zmienna binarna: 1=mężczyzna; 2=kobieta);
• EDUR - Wykształcenie (w latach).
W celu przetestowania hipotez przeprowadzono 4 analizy regresji wielorakiej.
Wyniki analizy regresji przedstawione są poniżej.
Analiza 1. Test hipotezy H2a; Zmienna zależna: y1 STRIVE - zaangażowanie obecne Przeprowadzona analiza regresji (R=0,14 F(5,1865)=7,49 p<0,001) wykazała, że jedynym istotnym predyktorem jest stanowisko pracy. Pracujący na stanowiskach nierobotniczych deklarują wyższe zaangażowanie niż pracujący na stanowiskach robotniczych.
Inne predyktory są nieistotne.
Tabela 11: Analiza regresji, zmienna zależna – zaangażowanie obecne (STRIVE).
Analiza 2. Test hipotezy H2b; Zmienna zależna: y2 STAY - zaangażowanie prognostyczne
Przeprowadzona analiza regresji (R=0,23 F(5,1865)=19,83 p<0,001) wykazała, że jedynym nieistotnym predyktorem jest płeć pracownika.
Wyższe zaangażowanie prognostyczne deklarują:
• generacja X niż Y;
• pracujący na stanowiskach nierobotniczych niż robotniczych;
• mający niższe wykształcenie niż wyższe;
• pracownicy z firmy X niż pracujący w różnych firmach.
Tabela 12: Analiza regresji, zmienna zależna – zaangażowanie prognostyczne (STAY).
Na rysunku poniżej pokazano, że różnice generacyjne w zaangażowaniu prognostycznym występują głównie w firmie X, w której zaangażowanie prognostyczne przewyższa zaangażowanie prognostyczne ze zróżnicowanej próby.
Rysunek 15: Różnice generacyjne w zaangażowaniu prognostycznym.
Generacje
Analiza 3. Test hipotezy H2c; Zmienna zależna: y3 CLIMATE - klimat organizacyjny Przeprowadzona analiza regresji (R=0,16 F(5,1865)=9,67 p<0,001) wykazała, że jedynym istotnym predyktorem jest stanowisko pracy i typ próby.
Klimat organizacyjny oceniają niżej:
• pracujący na stanowiskach robotniczych niż nierobotniczych;
• pracownicy z firmy X niż pracujący w różnych firmach.
Inne predyktory są nieistotne.
Tabela 13: Analiza regresji, zmienna zależna – klimat organizacyjny (CLIMATE).
Analiza 4. Test hipotezy H2d; Zmienna zależna: y4 BOSS - satysfakcja relacyjna Przeprowadzona analiza regresji (R=0,16 F(5,1865)=10,2 p<0,001) wykazała, że jedynym istotnym predyktorem jest stanowisko pracy i typ próby.
Niższą satysfakcję relacyjną deklarują:
• pracujący na stanowiskach robotniczych niż nierobotniczych;
• pracujący w różnych firmach niż pracownicy z firmy X.
Inne predyktory są nieistotne.
Tabela 14: Analiza regresji, zmienna zależna – satysfakcja relacyjna
Hipoteza o mniejszym zaangażowaniu generacji Y została potwierdzona tylko w przypadku zaangażowania predykcyjnego.
Dyskusja uzyskanych wyników zostanie przeprowadzona łącznie z wynikami kolejnych badań w rozdziale 4.
Zadanie Badawcze 3 (Z#3) Różnice generacyjne w postawach wobec pracy. Rozdzielenie efektu kohorty (generacji), wieku biologicznego, epoki (czasu pomiaru).
Test Hipotezy 3 został przeprowadzony na danych zastanych z dwóch fal World Value Survey 2005 i 2020 (N=1984). Ten zbiór danych jest określany w pracy jako Badanie C i został opisany w Rozdziale 2.
W badaniu C testowano Hipotezę 3 (H3).
Zmienne wyjaśniane:
• Waga pracy zawodowej i czasu wolnego ;
• Postawa wobec pracy – wskaźnik syntetyczny powstały z odpowiedzi na 3 pytania.
Predyktory:
• GEN3 - generacja: BB, X, Y;
• WAVE - rok badania 2005 vs. 2020;
• EMP2 - status zatrudnienia (pracujący lub poszukujący pracy vs. nieobecni na rynku pracy).
Analiza ZW: Waga pracy zawodowej i czasu wolnego
Poniżej znajduje się analiza pracy zawodowej i czasu wolnego w podziale na status zatrudnienia.
Rysunek 16: Praca zawodowa i czas wolny w podziale na status zatrudnienia
pracujący lub
poszukujący pracy nieobecni na rynku pracy
pracujący lub
poszukujący pracy nieobecni na rynku pracy
Status zatrudnienia
Poniżej znajduje się analiza pracy zawodowej i czasu wolnego w podziale na generacje.
Rysunek 17: Praca zawodowa i czas wolny w podziale na generacje.
Generacje
Wyniki przeprowadzonej trójczynnikowej analizy kowariancji (rok badania, generacja, waga) z powtarzanym pomiarem na ostatnim czynniku waga: pracy vs. czasu wolnego zostały przedstawione w tabeli i na rysunku powyżej i poniżej.
Tabela 15: Trójczynnikowa analiza kowariancji.
Z kowariantów istotny był jedynie status zatrudnienia (emp2), co oznacza, że pracujący wyżej cenią zarówno prace jak i czas wolny niż osoby niepracujące i nieposzukujące pracy.
Przewidywana przez hipotezę interakcja wagi dziedziny i generacji okazała się być nieistotna statystycznie. Zgodnie z oczekiwaniem praca była dla respondentów ważniejsza niż czas wolny.
Drugim silnym efektem była zmiana wagi obu dziedzin w ciągu 15 lat - zmalała waga pracy, wzrosła waga czasu wolnego.
Rysunek 18: Waga pracy i czasu wolnego w podziale na fale badania
Analiza ZW: Postawa wobec pracy
Poniżej znajduje się analiza postawy wobec pracy w podziale na generacje, uwzględniająca dwa punkty czasowe – 2005 i 2020 r.
Rysunek 19: Postawy wobec pracy w podziale na generacje i fale badania.
W celu przetestowania hipotez przeprowadzono dwuczynnikową (generacja, rok badania) analizę kowariancji postawy do pracy. Kowariantami był status zatrudnienia, płeć i wykształcenie respondenta.
Tabela 16: Analiza kowariancji postaw wobec pracy.
Z tabeli powyżej możemy odczytać, że różnice międzygeneracyjne przedstawione na rysunku powyżej są istotne statystycznie. Jedynym istotnym kowariantem był poziom wykształcenia – im wyższe wykształcenie, tym ważniejsza praca.
W następnym kroku przetestowano hipotezę, że stwierdzone różnice generacyjne wynikają z różnic wieku biologicznego.
Rozdzielenie 3 efektów w badaniu różnic generacyjnych
Wyeliminować wpływ zmiennej oznacza uczynić zmienną stałą np. wyeliminowanie wpływu płci oznacza badanie grup jednopłciowych. Dlatego gdy chcemy wyeliminować wpływ epoki (czasu badania) to czas (moment) przeprowadzenia badania musi być ten sam dla wszystkich respondentów. Chcąc wyeliminować z badań wpływ Czasu badania (Epoki) należy przeprowadzić badania w tym samym momencie (np.: badając dobrostan w trakcie pandemii – zbadać ludzi w różnym wieku, w tym samym momencie czasowym).
Gdy chcemy badać wpływ epoki (np. sprzed i po pandemii) czas (moment) badania musi przyjmować różne wartości (np.: do marca 2020 – jako czas przed pandemią, od marca 2022 – jako czas zmniejszania obowiązujących obostrzeń związanych z pandemią).
Chcąc wyeliminować z wyników wpływ wieku biologicznego respondentów – badamy tylko ludzi z określonej kohorty wiekowej, np. tylko nastolatków (tak jak J. M. Twenge, 2017), albo różne kohorty w wielu punktach czasowych - co pozwala porównać jak te grupy wiekowe zmieniają się na przestrzeni czasu.
Z kolei chcąc zbadać wpływ wieku biologicznego, powinniśmy badać ludzi w różnym wieku w tym samym roku (momencie).
Na podstawie danych z badania World Value Survey z fal przeprowadzonych w roku 2005 i 2020, starając się zbadać role pracy zawodowej dla 3 generacji (zakres lat urodzenia dla poszczególnych kohort przyjęty w tej pracy), w zależności od wybranej zmiennej powinniśmy porównując kohorty kontrolować wiek respondentów.
Tabela 17: Zestawienie generacji i wieku respondentów z poszczególnych fal badania
Od Do 2005 2020 BB 1946 1964 41-59 56-74 X 1965 1980 25-40 40-55 Y 1981 1995 <24 25-39
Z 1996 2000 20-25
Przykładowo chcąc określić efekt KOHORTY/GENERACJI odpowiedzi powinny być analizowane w podziale na wyszczególnione generacje (BB, X, Y, Z).
ELIMINUJĄC efekt WIEKU biologicznego, powinno się porównywać:
• poglądy grup o tym samym w przybliżeniu wieku, czyli np. poglądy Generacji X w 2005 roku i Generacji Y w 2020 roku, ponieważ obie grupy miały w tym czasie
w przybliżeniu tyle samo lat: 25-40 lat (oznaczone w tabeli powyżej zielonym kolorem).
• poglądy Generacji BB w 2005 roku i Generacji X w 2020 roku, ponieważ obie grupy miały w tym czasie w przybliżeniu tyle samo lat: 40-59 lat (oznaczone w tabeli powyżej niebieskim kolorem).
Zgodnie z przedstawioną wyżej logiką przeprowadzono 6 testów t-Studenta dla prób niezależnych.
Porównanie poglądów przedstawicieli generacji BB i X oraz X i Y w czasie, gdy mieli w przybliżeniu tyle samo lat.
Tabela 18: Porównanie stosunku do pracy rówieśników.
Stosunek do pracy generacji BB i X Stosunek do pracy generacji X i Y
Mimo zbliżonego wieku dla X praca jest istotnie [t(685) =7,9 p<0,001] mniej ważna niż dla BB.
Mimo zbliżonego wieku dla Y praca jest istotnie [t(484) =4,56 p<0,001] mniej ważna niż dla X.
Tabela 19: Porównanie preferencji do czasu wolnego i pracy rówieśników.
Porównanie preferencji generacji BB i X do czasu wolnego i pracy
Porównanie preferencji generacji X i Y do czasu wolnego i pracy
Mimo zbliżonego wieku dla X czas wolny jest istotnie [t(680)=6,78 p<0,001] ważniejszy niż dla BB – nie ma różnic w wadze pracy.
Mimo zbliżonego wieku dla Y praca jest istotnie [t(515,5) =3,9 p<0,001] mniej ważna niż dla X, czas wolny jest zaś ważniejszy [t(526) =2,49 p<0,001].
Zadanie Badawcze 4 (Z#4) Różnice generacyjne w postawach wobec pracy - porównanie samoopisów jednostkowych (X vs. Y) i porównanie sądów stereotypowych (Z vs. X).
Test Hipotezy 3 został przeprowadzony na cyklu 2 badań korelacyjnych zaprojektowanych przez zespół doktorantów Katedry Psychologii i Socjologii Zarządzania (KPISZ) oznaczanych badanie D1 (N=449) i badanie D2 (N=604), które miały na celu międzygeneracyjne porównanie postaw wobec pracy. Zbiory danych zostały opisane w Rozdziale 2.
W badaniu D1 i D2 testowano Hipotezę 3 (H3).
O różnice generacyjne w postawach wobec pracy można pytać na dwa sposoby:
1) Można pytać o własne przekonania każdego z respondentów należących do różnych kohort urodzeniowych, a potem uśredniać i na tej postawie wnioskować o generacji, - tak jak w badaniu D1;
2) Można pytać o przekonania dotyczące typowego przedstawiciela generacji – tak jak w badaniu D2, gdzie podzielono respondentów losowo. Połowę respondentów zapytano o przekonania dotyczące własnej generacji (Z), a połowę o przekonania dotyczące generacji rodziców (X): „Prosimy wskaż na ile każde z poniższych twierdzeń pasuje do Twojego pokolenia:" vs. "Prosimy wskaż na ile każde z poniższych twierdzeń pasuje do pokolenia Twoich rodziców:".
Schemat porównań generacyjnych składał się z samoopisów respondentów (opisy jednostkowe) generacji Y i generacji X (dalej: Badanie D2) oraz deklarowanych przez respondentów generacji Z (opisy grupowe) postrzeganych postaw generacji własnej oraz generacji X (dalej: Badanie D1).
Twierdzenia, o które pytano w poszczególnych badaniach zostały zawarte poniżej w opisach obu badań.
Badanie D1 - porównanie samoopisów jednostkowych (X vs Y)
Badanie D1 było częścią Sondażu Stylów Aktywności w edycji SSA21vii przeprowadzono metodą CAWI257 Edycje SSA stosowane w badaniach w kolejnych latach są modyfikowane w zależności od celu badania i badanej próby.
Zadaniem uczestników badania D1 było m.in. ustosunkowanie się do listy przekonań dotyczących pracy oraz innych przekonań w mniejszym lub większym stopniu mogących wpływać na zachowanie w pracy.
Respondenci proszeni byli o ocenę na skali listy przekonań od 1 (bardzo do mnie nie pasuje);
2 (nie pasuje); 3 (trudno powiedzieć - w badaniu ta opcja znajdowała się poza skalą odpowiedzi); 4 (pasuje); do 5 (bardzo do mnie pasuje).
257 Wieczorkowska, 2022
W bloku pytań o przekonania dotyczące pracy, respondenci odnosili się do 4 stwierdzeń:
1. Praca zawodowa służy tylko do finansowania prawdziwego życia poza nią.
2. Awansowanie (kariera zawodowa) jest dla mnie ważne.
3. Praca zawodowa jest ważną częścią mojej tożsamości.
4. Zostawanie w pracy po godzinach jest akceptowalne, nie mamy problemu w pozostawaniu dłużej w pracy kosztem naszego życia prywatnego.
W tabeli poniżej przedstawiono współczynniki korelacji stopnia akceptacji przekonań ze zmiennymi socjodemograficznymi.
Tabela 20: Współczynniki korelacji stopnia akceptacji przekonań z wiekiem, płcią i wykształceniem.
Korelacje
Wiek Płeć Wykształcenie Praca zawodowa służy tylko do finansowania
"prawdziwego" życia poza nią -0,079 0,032 -0,015 Awansowanie (kariera zawodowa) jest dla mnie
ważne -0,139** 0,056 0,073
Zostawanie w pracy po godzinach jest
akceptowalne 0,074 -0,080 0,013
Praca zawodowa jest ważną częścią mojej
tożsamości 0,090 0,012 0,123**
* oznacza P<0,05, ** P<0,01, a *** P<0,001.
Warto zauważyć, że tylko jedno z tych przekonań koreluje z wiekiem pracownika, żadne z płcią i jedno z wykształceniem. W następnym kroku sprawdzano rozkład odpowiedzi w obu generacjach.
Tabela 21: Rozkład odpowiedzi na pytania o przekonania w zależności od generacji.
Praca zawodowa służy tylko do finansowania
“prawdziwego”
życia poza nią
Awansowanie (kariera
zawodowa) jest dla mnie ważne
Zostanie w pracy po godzinach jest akceptowalne
Praca
zawodowa jest ważną częścią mojej
tożsamości
Generacje: X Y X Y X Y X Y
1- Bardzo do mnie
nie pasuje 5,3 4,6 7,4 6,4 6,4 13,8 3,7 1,9
2- Nie pasuje 8,5 18,0 33,0 36,2 36,2 33,0 19,7 24,1
3- Trudno
powiedzieć 40,4 11,1 14,4 9,6 9,6 13,4 6,9 11,1
4- Pasuje 17,0 44,4 37,8 44,7 44,7 34,9 55,9 49,8
5- Bardzo do mnie
pasuje 4,6 21,8 7,4 3,2 3,2 5,0 13,8 13,0
Rozkłady zmiennych zostały omówione poniżej.
Rysunek 20: Zgodność ze stwierdzeniem, że awansowanie (kariera zawodowa) jest ważna, wśród deklaracji respondentów w podziale na generację X i Y.
Tak jak można to było przewidywać z wartości współczynników korelacji - gdy porównamy średnie dowiemy się, że Y (M=3,39) istotnie silniej (p=0,003; N=446) niż X (M=3,05) są przekonani, że „Awansowanie (kariera zawodowa) jest ważne”.
7,4
33
14,4
37,8
6,4 7,4
36,2
9,6
44,7
3,2
1- BARDZO DO MNIE NIE PASUJE
2- NIE PASUJE 3- TRUDNO
POWIEDZIEĆ 4- PASUJE 5- BARDZO DO
MNIE PASUJE
Awansowanie (kariera zawodowa) jest dla mnie ważne
X Y
61,3% respondentów z pokolenia Y postrzega to przekonanie jako charakterystyczne dla siebie, 30,7% jako niepasujące do nich, a 8% Y udzieliło odpowiedzi „trudno powiedzieć”.
W grupie respondentów z pokolenia X 45,2% uznaje to przekonanie jako pasujące do nich, 40,4% jako niepasujące i aż 14,4% odpowiedziało „trudno powiedzieć”.
Taki rozkład odpowiedzi ukazuje polaryzację tego przekonania w generacji X, a w odniesieniu do generacji Y jego reprezentowanie przez większość respondentów.
Rysunek 21: Zgodność ze stwierdzeniem, że praca zawodowa służy tylko do finansowania
„prawdziwego” życia poza nią wśród przedstawicieli Generacji X i Y.
Tak jak to pokazano na rysunku powyżej test różnic w średnich zakończył się brakiem konkluzji, ponieważ aż 40,4% generacji X uchyliło się od zajęcia stanowiska. W generacji Y odpowiedź „Trudno powiedzieć” wybrało cztery razy mniej respondentów.
5,3 8,5
40,4
17 4,6 4,6
18
11,1
44,4
21,8
1- BARDZO DO MNIE NIE
PASUJE
2- NIE PASUJE 3- TRUDNO POWIEDZIEĆ
4- PASUJE 5- BARDZO DO MNIE PASUJE
Praca zawodowa służy tylko do finansowania “prawdziwego”
życia poza nią
X Y
Rysunek 22: Zgodność ze stwierdzeniem, że praca zawodowa jest ważną częścią tożsamości respondentów wśród przedstawicieli Generacji X i Y.
Jako to pokazano na rysunku powyżej przekonanie „Praca zawodowa jest ważną częścią mojej tożsamości” jest słabiej (na poziomie tendencji) – gdy porównujemy średnie - podzielane przez generację Y (M=3,48; p=0,003; N=446) niż przez pokolenie X (M=3,56).
Dla 62,8% respondentów z generacji Y praca jest ważną częścią ich tożsamości, natomiast według 26% praca ich nie definiuje. 11,1% Y udzieliło odpowiedzi „trudno powiedzieć”.
Jednocześnie aż 69,7% osób z generacji X postrzega pracę jako ważny komponent własnej tożsamości, dla 23,4% praca nie jest takim komponentem, a 6,9% udzieliło odpowiedzi
„trudno powiedzieć”. Oznacza to, że osoby z generacji X, w porównaniu do generacji Y, przejawiają tendencję do częstszego tworzenia i postrzegania swojej tożsamości poprzez pracę i role jakie pełnią w kontekście zawodowym. Jednocześnie więcej X niż Y ma to przekonanie sprecyzowane, co obrazuje udział odpowiedzi „trudno powiedzieć” – 6,9%
respondentów X vs. 11,1% respondentów Y.
3,7 19,7
6,9
55,9
13,8 1,9
24,1
11,1
49,8
13 1- BARDZO DO
MNIE NIE PASUJE
2- NIE PASUJE 3- TRUDNO POWIEDZIEĆ
4- PASUJE 5- BARDZO DO MNIE PASUJE
Praca zawodowa jest ważną częścią mojej tożsamości
X Y
Rysunek 23: Zgodność ze stwierdzeniem, że praca zawodowa służy tylko do finansowania
„prawdziwego” życia poza nią wśród przedstawicieli Generacji X i Y.
WBREW stereotypowym przekonaniom nie stwierdzono różnic w akceptacji przekonania
„Zostawanie w pracy po godzinach jest akceptowalne”.
Badanie D2 - 604 studentów „Różnice generacyjne w stereotypowych opisach postaw wobec pracy - porównanie Z vs. X”
W badaniu uczestniczyli studenci Wydziału Zarządzania Uniwersytetu Warszawskiego - będący przedstawicielami generacji Z.
D2 przeprowadzono metodą CAWI z wykorzystaniem narzędzia SSA21v.
Respondenci odpowiadali na szereg pytań – łącznie z podawaniem roku urodzenia rodziców – dzięki temu można było wyselekcjonować z badanej próby 604 osoby, których rodzice należą do generacji X.
Respondentów podzielono losowo na dwie grupy, które pytano odpowiednio o:
• (1) przekonania dotyczące generacji własnej (Z),
• (2) lub przekonania dotyczące generacji rodziców (X).
7,4
33
14,4
37,8
7,4 6,4
36,2
9,6
44,7
3,2 1- BARDZO DO
MNIE NIE PASUJE
2- NIE PASUJE 3- TRUDNO
POWIEDZIEĆ
4- PASUJE 5- BARDZO DO
MNIE PASUJE
Zostawanie w pracy po godzinach jest akceptowalne
X Y
W badaniu D2 przeprowadzono metodą CAWI z wykorzystaniem narzędzia SSA edycja 2021 (SSA21v). Problem badawczy ujęty w D2 obejmował, podobnie jak w D1, blok pytań o przekonania dotyczące pracy oraz dodatkowo o przekonania związane z pracą.
Ze względu na czystość wnioskowania próba studentów została ograniczona tylko do tych, których rodzice należą do generacji X.
Tabela 22: Współczynnik korelacji ze zmiennymi postaw.
Współczynniki korelacji ze zmienną binarna Grupa eksperymentalna 1= Moje pokolenie Z
2= Pokolenie Rodziców – X
r>0 oznacza, że ważniejsze dla Z niż dla
X
r<0 oznacza, że ważniejsze dla X niż dla
Z
Pomaganie innym jest ważne -0,262*** Ważniejsze dla Z niż X Dobra zabawia jest ważna -0,703*** Ważniejsze dla Z niż X Kariera zawodowa jest ważna -0,606*** Ważniejsze dla Z niż X Rozpoznawalność jest ważna -0,238*** Ważniejsze dla Z niż X Założenie rodziny jest ważne 0,013 Różnice nieistotne Praca służy tylko do finansowania
“prawdziwego” życia -0,032 Różnice nieistotne
Dążenie do bogactwa jest ważne -0,555*** Ważniejsze dla Z niż X Zachowywanie się w sposób
nieurażający uczuć innych jest ważne
-0,286*** Ważniejsze dla Z niż X
Tradycja jest ważna 0,137*** Ważniejsze dla X niż Z Praca to kariera -0,407*** Ważniejsze dla Z niż X
* oznacza P<0,05, ** P<0,01, a *** P<0,001.
Poniżej przedstawiono procentowe rozkłady odpowiedzi na pytania.
Tabela 23: Procentowe rozkłady odpowiedzi na pytania związane z pracą.
Kariera zawodowa jest ważna
Praca służy tylko do finansowania
„prawdziwego”
życia
Praca to kariera
Praca jest ważną częścią życia
Zostawanie w pracy po godzinach jest
akceptowane
Generacje: Z X Z X Z X Z X Z X
1- Zupełnie nie pasuje 0,3 8,1 12,6 12,5 3,3 13,5 7,3 8,8 14,6 10,1
2- Raczej nie pasuje 6,6 40,2 34,1 35,4 18,3 32,3 39,7 36,8 37,2 38,0
3- Trudno powiedzieć 3,3 25,0 6,3 17,8 4,7 29,0 7,6 29,4 6,0 20,5
4- Raczej pasuje 48,8 19,3 36,4 17,8 50,8 17,8 35,4 16,9 35,5 22,9
5- Bardzo pasuje 40,9 7,4 10,6 16,5 22,9 7,4 9,9 8,1 6,6 8,4
Podsumowując:
W zadaniu 4 porównano 4 „obiekty”.
• X samoopis oznacza uśrednioną odpowiedź X → pytanie o JA;
• X stereotyp oznacza uśrednioną odpowiedź Z jak spostrzegają pokolenie X (pokolenie ich rodziców)→ pytanie o grupę;
• Y samoopis oznacza uśrednioną odpowiedź Y→ pytanie o JA;
• Z stereotyp oznacza uśrednioną odpowiedź Z jak spostrzegają swoje pokolenie
→pytanie o grupę.
Wyniki zostały przedstawione na rysunku poniżej:
Rysunek 24: Procentowe rozkłady odpowiedzi na pytania związane z pracą.
Z powyższego rysunku możemy odczytać, że
1) awansowanie jest najczęściej ważne dla generacji Z (M=4,23), a najmniej dla X (M=3,05). Jeszcze rzadziej awansowanie jest postrzegane przez Z jako typowe przekonanie X (M=2,78);
2) postrzeganie pracy jako ważnej części własnej tożsamości najczęściej dotyczy X (M=3,56) a najrzadziej Z (M=3,01). Ciekawym wynikiem dla tego przekonania jest to, że w przekonaniu Z, praca najrzadziej jest ważną częścią tożsamości generacji X;
3) nadgodziny są najczęściej akceptowalne (samoopis) przez X (M=3,02), a najrzadziej przez Z (M=2,81). Generacja Z również i to przekonanie postrzega jako najrzadziej występujące w generacji X (M=2,81);
4) „Praca służy tylko do finansowania „prawdziwego” życia” - to przekonanie jest najczęściej podzielane przez Y (M=3,61), a najrzadziej przez Z (M=2,98). Generacja Z postrzega X podobnie jak w 3 wyżej opisanych przekonaniach, czyli jako generację, która najrzadziej (i również rzadziej od Z) je prezentuje (M=2,91).
Przedstawione wyniki pokazują brak wielkich różnic między samoopisami X i Y (reprezentowanymi przez słupki koloru ciemnoniebieskiego i pomarańczowego).
Generacja X jest spostrzegana przez generację Z (kolor jasnoniebieski) jako mniej skupioną na pracy niż X myślą na swój temat (kolor ciemnoniebieski). We wszystkich 4 przypadkach generacja Z lokuje siebie wyżej niż lokuje pokolenie swoich rodziców.
Dyskusja uzyskanych wyników zostanie przeprowadzona łącznie z innymi wynikami kolejnych badań w Rozdziale 4.