a czas spędzany na korzystaniu z Internetu
Badania zmierzały do ustalenia, czy deklaracje na temat problemów zdro-wotnych pojawiają się częściej u osób, które poświęcają więcej czasu na korzy-stanie z Internetu. W tym celu zastosowano test H Kruskala-Wallisa. Ustalono istnienie zależności między deklarowanymi przez respondentów problemami ze snem a spędzaniem w sieci większej ilości czasu w dni robocze (p = 0,012).
Ustalono też występowanie tendencji pomiędzy spostrzeganiem u siebie takich objawów jak: zmęczenie, znużenie i utrata energii a częstszym korzystaniem z Internetu w dni robocze (p = 0,092) (patrz: aneks 2, tabele 75, 76).
W badaniach zestawiono także deklaracje na temat istnienia wad postawy z czasem spędzanym w sieci, zarówno w dni robocze, jak wolne. Stwierdzono, że istnieje zależność pomiędzy występowaniem wad postawy a dłuższym ko-rzystaniem z sieci w dni robocze (p = 0,027), jak również dostrzeżono podobną tendencję w odniesieniu do dni wolnych (p = 0,078) (patrz: aneks 2, tabela 77).
Respondenci nie deklarowali przy tym występowania innych problemów zdro-wotnych (np. wady wzroku i zaburzenia widzenia, bóle głowy i pleców, dole-gliwości stawowo-mięśniowe, problemy psychospołeczne) w kontekście nad-miernego korzystania z Internetu.
Na podstawie uzyskanych danych można zatem częściowo przyjąć hipotezę H6., zgodnie z którą problemy zdrowotne występują częściej u osób spędzają-cych więcej czasu w sieci. Z jednej strony respondenci zaprzeczali twierdze-niu, że większość wymienionych w zaproponowanej kafeterii problemów zdro-wotnych jest u nich spowodowanych nadmierną aktywnością w cyberprzestrze-ni, co uniemożliwiało zestawienie tych problemów z czasem spędzanym przez badanych online. Z drugiej strony w odniesieniu do wskazanych przez respon-dentów problemów tj. problemy ze snem, wady postawy czy chroniczne zmę-czenie stwierdzono zależność pomiędzy ich występowaniem a czasem przezna-czanym na korzystanie z sieci.
6.6. Kontrola rodzicielska aktywności respondentów w sieci… 161 Badania zmierzały także do ustalenia, czy istnieje zależność pomiędzy cza-sem przeznaczanym przez respondentów na aktywność fizyczną i czacza-sem spę-dzanym na korzystaniu z sieci. W tym celu wykorzystano współczynnik ko-relacji t Kendalla. Stwierdzono, że w przypadku dni roboczych i wolnych za-leżności są ujemne, słabe, ale statystycznie istotne (patrz: aneks 2, tabela 78).
Oznacza to, że im więcej czasu ktoś spędza na korzystaniu z Internetu, tym niższą aktywność fizyczną prezentuje. Można zatem przyjąć hipotezę H7. mó-wiącą o tym, że czas poświęcany na korzystanie z Internetu ma statystycznie istotny związek z aktywnością fizyczną badanych.
6.6. Kontrola rodzicielska aktywności respondentów w sieci a wykształcenie rodziców
Raport z Diagnozy Społecznej 20152 wskazuje, że liczba osób korzystają-cych z Internetu wzrosła dwukrotnie w ciągu ostatniej dekady, przy czym naj-aktywniejszymi użytkownikami nowych technologii są młode osoby, szcze-gólnie uczące się lub studiujące. Jednocześnie okazuje się, że duże różni-ce w zakresie korzystania z sieci internetowej związane są z wykształróżni-ceniem
— w 2015 roku 99% uczniów i studentów oraz 92% osób z wykształceniem wyższym korzystało z Internetu, z kolei wśród osób z wykształceniem podsta-wowym użytkowników sieci było niecałe 15%. Można zatem ogólnie stwier-dzić, że osoby lepiej wykształcone częściej korzystają z Internetu oraz nowych technologii, na przykład ze smartfona czy mobilnego Internetu3. Zestawiając powyższe dane z kwestią rodzicielskiej kontroli w kontekście poziomu wy-kształcenia można dojść do co najmniej dwóch wykluczających się wniosków.
Z jednej strony można przypuszczać, że jeśli rodzice o wyższym poziomie wy-kształcenia regularnie korzystają z Internetu, to może oznaczać, że nowe media są obecne w ich własnym domu4, a przyzwolenie i dostęp do nich (w różnym zakresie i czasie) mają również dzieci i młodzież. Z drugiej strony, można wy-sunąć hipotezę, że jeśli rodzice są stałymi użytkownikami sieci, to jednocześ-
2 Diagnoza Społeczna 2015. Warunki i jakość życia Polaków. Raport. Red J. czaPińsKi, t. Panek. Warszawa 2015.
3 d. Batorski: Technologie i media w domach i w życiu Polaków. W: Diagnoza Społeczna 2015. Warunki i jakość życia Polaków. Raport. Red J. czaPińsKi, T. PaneK. Warszawa 2015, s. 365—366.
4 Według danych pochodzących z Diagnozy Społecznej 2015 w pierwszej połowie roku 2015 72% gospodarstw domowych posiadało komputery, a dostęp do Internetu 71%. Warto jed-nak podkreślić, że niemalże 95% małżeństw z dziećmi posiada komputer i dostęp do sieci inter-netowej. Podano za: d. BaTorsKi: Technologie i media w domach i w życiu Polaków…, s. 355.
6. Korzystanie z Internetu przez młodzież gimnazjalną w kontekście zagrożeń…
162
nie mają oni większą świadomość obecnych w wirtualnym świecie zagrożeń, a w związku z tym będą w większym stopniu kontrolować swoje dzieci pod względem czasu spędzanego w Internecie, jak i treści, z jakimi mogą się spo-tkać. Mając na uwadze powyższe wątpliwości, przeprowadzając badania włas- ne postanowiono sprawdzić, czy istnieje zależność pomiędzy kontrolowaniem przez rodziców sposobu korzystania (czas i treści) z Internetu ich dzieci a po-ziomem wykształcenia. W pierwszej kolejności w celu przeprowadzenia analizy postanowiono potraktować łącznie poziom wykształcenia rodziców i w związ-ku z tym dokonano podziału na wykształcenie wyższe i pozostałe. Otrzymano w ten sposób 4 kategorie zmiennych:
— oboje rodziców wykształcenie wyższe (licencjackie lub magisterskie);
— ojciec wykształcenie wyższe / matka pozostałe;
— ojciec pozostałe / matka wykształcenie wyższe;
— oboje rodziców pozostałe.
Uzyskane wyniki badań wskazują, że kontrola rodzicielska w zakresie ak-tywności dziecka w Internecie nie jest zależna od poziomu wykształcenia rodzi-ców (patrz: aneks 2, tabela 79). Ponadto wyniki analizy wskazują też na brak zależności pomiędzy kontrolą czasu, jaki respondenci spędzają na korzystaniu z Internetu a wykształceniem rodziców (patrz: aneks 2, tabela 80).
Warto jednocześnie zaznaczyć, że w przypadku, gdy rozpatrywano wykształ-cenie rodziców oddzielnie zaobserwowano istnienie zależności pomiędzy po-ziomem wykształcenia ojca a kontrolą czasu spędzanego przez gimnazjalistów w sieci (p = 0,035; patrz: aneks 2, tabela 81), natomiast nie stwierdzono istnie-nia takiej zależności w przypadku matek respondentów. Na podstawie przepro-wadzonej analizy można stwierdzić, że kontrola czasu spędzonego w Internecie jest zależna od poziomu wykształcenia ojca, a zatem im wyższe wykształce-nie ojca, tym większa kontrola czasu używania Internetu przez respondentów.
Równocześnie, analogicznej zależności nie zaobserwowano w przypadku rodzi-cielskiej kontroli aktywności dziecka w Internecie, zarówno w odniesieniu do matki, jak i ojca osób badanych.
Ogólnie, na podstawie uzyskanych wyników można stwierdzić, że kontrola zarówno częstotliwości, jak i treści z jakich korzystają w sieci badane osoby nie jest jednoznacznie związana z poziomem wykształcenia rodziców, a wzorce użytkowania przez młodzież sieci są prawdopodobnie bardzo podobne niezależ-nie od statusu społecznego rodziny. Należy zatem odrzucić hipotezę H8. wska-zującą na istnienie takiej zależności. Do zbliżonych wniosków doszła Hanna Tomaszewska zauważając, że w przypadku młodzieży takie tradycyjne zależno-ści społeczno-demograficzne jak klasa społeczna, poziom wykształcenia czy sto-pień zamożności (które w oczywisty sposób wyznaczają rodzice), wpływające na częstość korzystania z Internetu przez osoby dorosłe, odgrywają istotne, ale stopniowo malejące znaczenie. Ponadto autorka konkluduje, że w odniesieniu do dostępności i zakresu wykorzystania nowych mediów, aktywność polskich
6.7. Sposób korzystania z Internetu… 163 nastolatków jest podobna do zachowań młodzieży z zagranicy. Potwierdza to tezę o globalizacji stylu życia nastolatków, czego przykładem może być zna-czenie nowych mediów w życiu i codziennym funkcjonowaniu dorastających na całym świecie.