W ostatnich latach stworzono techniczne podstawy do swobodnego komunikowania się mieszkańców wsi w Internecie. Tworząca się na obsza-rach wiejskich sieć instytucji (Lokalne Grupy Działania, Lokalne Grupy Rybackie, Krajowa Sieć Obszarów Wiejskich (KSOW), samorządy lokal-ne) – wymaga wręcz, by w komunikacji związanej z ich działaniem na sze-roką skalę wykorzystywano Internet w sferze publicznej. Związane jest to z realizacją licznych projektów, mających na celu rozbudowę infrastruktu-ry Internetu szerokopasmowego i zapewniających dostęp do tzw. Interne-tu socjalnego.
Działania zmierzające do poprawy dostępu do Internetu na wsi oraz upowszechniające kulturę informatyczną wśród ludności wiejskiej współ-finansowane są w głównej mierze z funduszy UE, dostępnych w Polsce na lata 2007-2013. W ramach większości programów ZPORR, a obecnie – Regionalnych Programów Operacyjnych, podejmowane są starania, któ-rych celem jest tworzenie nowych Publicznych Punktów Dostępu do In-ternetu. Podstawową formą wsparcia tych działań przez JST jest unijny program: 8.3 Przeciwdziałanie wykluczeniu cyfrowemu – eInclusion, Osi priorytetowej 8 Społeczeństwo informacyjne – zwiększanie inno-wacyjności gospodarki Programu Operacyjnego Innowacyjna Gospo-darka 2007-2013. Projekt ten jest współfinansowany ze środków Euro-pejskiego Funduszu Rozwoju Regionalnego. Elementem mającym wpływ na rozwój umiejętności komunikacyjnych mieszkańców terenów wiejskich jest niewątpliwie również realizacja innych programów unijnych. Spo-śród funduszy unijnych, kierowanych bezpośrednio do mieszkańców wsi, wymienić należy m.in.: płatności bezpośrednie do gruntów rolnych, SAPARD, Sektorowy Program Operacyjny „Restrukturyzacja i moder-nizacja sektora żywnościowego oraz rozwój obszarów wiejskich 2004-2006”, Plan Rozwoju Obszarów Wiejskich na lata 2004-2006 oraz – obecnie realizowany – Program Rozwoju Obszarów Wiejskich na lata 2007-2013.
Instytucje sektora publicznego, odpowiedzialne za zarządzanie tymi pro-gramami oraz uczestniczące w ich wdrażaniu, zobowiązane są do prze-strzegania określonych zasad informacji w odniesieniu do naborów wnio-sków, jak również do ogłaszania na stronie internetowej listy projektów, które będą objęte wsparciem. Wśród tych instytucji wskazać można rów-nież Kasę Rolniczego Ubezpieczenia Społecznego, która wdraża inno-wacyjne projekty, w tym w ramach PPWOW, prowadzi różnorodne
działa-nia prewencyjne w gospodarstwach rolnych, we współdziałaniu m.in.
z ośrodkami naukowymi, uczelniami wyższymi i szkołami o profilu rolni-czym.
Celem różnych działań, realizowanych nierzadko z wykorzystaniem ITC (strony www, newsletter), jest podniesienie poziomu świadomości i wie-dzy społeczeństwa na temat programów unijnych. Za pośrednictwem wi-tryny internetowej podawane są również najważniejsze komunikaty doty-czące wdrożenia programów. Bezpłatny dostęp do Internetu socjalnego oferowany jest również przez operatora Aero 2. Operator ten oferuje dostęp Internetu na poziomie nie większym niż 256 kb/s, wyłącznie w ra-mach własnej infrastruktury sieci telekomunikacyjnej.8
Szczególne zadania w kształtowaniu społeczeństwa informacyjnego spoczywają na administracji rządowej oraz samorządzie lokalnym. W tym kontekście ważne jest zapewnienie funkcjonowania elektronicznej plat-formy usług administracji publicznej (ePUAP). Rozwój umiejętności in-formatycznych wymusza niejako rozwój elektronicznych usług finansowych oferowanych przez sektor bankowy i bankowość elektroniczną.9
Nowoczesne technologie wprowadzają szerokie możliwości dla banku i jego klienta. Coraz bardzie powszechna stają się usługi home banking, w których użytkownicy mają dostęp oprócz dostępu do swojego konta bankowego także do innych informacji, takich jak kursy walut, prognozy, danych o banku. Zgodnie ze Strategią rozwoju obrotu bezgotówkowego w Polsce na lata 2009-2013,10 opracowaną przez Związek Banków Pol-skich, liczba aktywnych klientów bankowości elektronicznej przekroczyła już 10 mln. Analizując jednak rozwój bankowości elektronicznej należy zauważyć, że dotychczasowe działania, zmierzające do aktywizacji ludno-ści w zakresie wykorzystania produktów bankowych, koncentrowały się na aktywizacji przede wszystkim mieszkańców dużych miast i osób aktywnych zawodowo. Charakter oraz treść działań aktywizacyjnych pozostawił miesz-kańców mniejszych miast i wsi poza obszarem ich oddziaływania.
8 por. http://media2.pl/telekomunikacja/80324-Darmowy-Internet-mobilny-od-Aero-2.html
9 Bankowość elektroniczna definiowana jest jako zbór rozwiązań biznesowych i nologicznych, umożliwiających interakcję banku z klientem przy użyciu urządzeń tech-nicznych, przekazujących dane kanałami elektronicznymi, przy jednoczesnym zintegro-waniu takiego kanału wymiany usług i informacji w strukturze technologicznej i organi-zacyjnej banku.
1 0 Strategia rozwoju obrotu bezgotówkowego w Polsce na lata 2009-2013, NBP, ZBP, Koalicja na Rzecz Obrotu Bezgotówkowego i Mikropłatności, (2009).
Dla rozwoju przedsiębiorczości na terenach wiejskich ważne jest umoż-liwienie bezrolnym mieszkańcom aktywizacji zawodowej przez Internet.
Zahamowanie migracji i bardziej równomierne rozłożenie zasobów siły roboczej na obszarach wiejskich może zostać osiągnięte przez rozszerze-nie zakresu e-usług. Przykładem aktywizacji bezrolnych mieszkańców wsi jest telepraca. Zasadne wydaje się podjęcie działań przez administrację centralną w celu optymalnego wykorzystania infrastruktury teleinforma-tycznej na terenach wiejskich. Konieczne będzie również zaangażowanie samorządu gminnego w budowę społeczeństwa informacyjnego na tere-nach wiejskich.
Technologie informacyjno-komunikacyjne (ITC) mają kluczowe zna-czenie w tworzeniu nowych źródeł dochodu i zatrudnienia na terenach wiejskich. Szczególnie widoczne jest to w sektorze turystyki wiejskiej. Ich wdrożenie wpływać będzie również na likwidację barier rozwojowych zwią-zanych z wykluczeniem cyfrowym wskazujących na dysproporcje obszarów wiejskich od miasta można wskazać: barierę odległości, barierę ekono-miczną, bariera informacyjna i bariera społeczna (tabela):
Tabela 1 Wykorzystanie ITC w celu likwidacji barier dzielących obszary wiejskie od terenów zurbanizowanych
Źródło: Opracowanie własne.
Bariera odległości
Zwiększone koszty transportu i prowadzenia dzia-łalności gospodarczej; ograniczony dostęp do cen-trów handlowych, kulturalnych, administracyjnych oraz infrastruktury, usług zdrowotny, ograniczony dostęp do usług publicznych i zwiększony czas ocze-kiwania na usługi / ITC pozwala na umożliwienie sprzedaży bezpośredniej i skrócenie łańcucha do-staw, wyeliminowanie pośredników i zwiększenie zysku dla bezpośredniego producenta artykułów rolno-spożywczych.
Bariera informacyjna
Atrakcyjność rekreacyjna, turystyczna, kulturowa i lokalne produkty nie są znane szerszej grupie od-biorców usług i towarów w mieście / ITC stwarza możliwość bilateralnego kontaktu, możliwość wszechstronnej prezentacji informacji, multime-dia i serwisy społecznościowe.
Bariera ekonomiczna
Dostęp mieszkańców do rynku pracy i prowadze-nia biznesu (dostawców, klientów, infrastruktury);
wyższe koszty prowadzenia działalności gospodar-czej z wykorzystaniem materiałów lokalnych / wdro-żenie systemów ITC e-transmisji danych (e-han-del, e-banking, e-logistyka).
Bariera społeczna
Ograniczenia, normy postępowania, zwyczaje itp.
zmniejszające dostępność i możliwość włączenia grupy społecznej osobom nie będącym jej członka-mi / ITC stwarza możliwość stałego podnoszenia kwalifikacji, współpracy za pośrednictwem sieci, podnoszenie e-kompetencji przez kursy dokształ-cające i szkolenia.