Francja jest krajem, w którym oświata służy potrzebom i ce
lom demokracji politycznej; źródeł tego ruchu szukać należy jeszcze w rewolucji francuskiej. Anglja powojenna prowadzi akcję oświa
tową w duchu tworzenia demokracji dla celów państwowych; Stany Zjednoczone stawiają akcję oświatową w jej bardzo wypracowa
nych i różnorodnych formach na usługach demokracji przemysło
wej. Oświata w Skandynawji służy przedewszystkiem demokracji kultury. Włochy proklamują znaczenie inteligencji dla rozwoju kultury. Belgja i Austrja prowadzą ruch oświatowy w kierunku politycznym; Czechy i Rosja Sowiecka przeprowadzają upaństwo
wienie oświaty i wychowania; Szwajcarja kładzie nacisk na czyn
niki emocjonalno-religijne w pracy oświatowo-wychowawczej; Niem
cy powojenne akcentują znaczenie jednostki i narodu. Wreszcie ruch międzynarodowy tworzy również własne formy oświatowe, działające w kierunku współpracy narodów i pacyfizmu.
Z zestawień tych widać, że autor ma pełne poczucie związku form oświatowych z życiem społecznem; podnosząc z uznaniem to stanowisko, zaznaczamy, że problemat jest tu poruszony tylko w bardzo ogólnych zarysach, w sposób szkicowy, niemal feljeto-nowy. Mamy wrażenie, że dla uzyskania plastyczności obrazu autor nieraz zbyt jednostronnie charakteryzuje system oświatowy danego narodu, że za mało położono nacisku na równoczesność kilku pro
gramów społecznych i kilku systemów akcji oświatowej w obrębie tej samej grupy narodowej czy państwowej. Określenia takie, jak
„oświata n a usługach demokracji politycznej" ( = Francja), „od oświaty do wychowania" (= Anglja), „jednostka i naród jako zasada pracy oświatowej" (== Niemcy), wydają się zbyt ogólne, a mało treściwe. A u t o r uzyskuje tą drogą przejrzystość układu i osiąga niewątpliwie większe zainteresowanie czytelnika, ale rów
nocześnie rezygnuje z teoretycznego opracowania zagadnień socjo
logicznych, tak istotnych, a tak rzadko w literaturze naukowej po
ruszanych.
Dla pracowników oświatowych książka Wolerta będzie poży
teczną i dobrze ułożoną encyklopedją, z k t ó r e j , być może, da się zaczerpnąć także pewne sugestje co do m e t o d pracy oświatowej w Polsce; dla socjologa jest ona ważna, gdyż wskazuje na zasad
nicze zagadnienia związku form wychowania z życiem społecznem.
Książkę witamy z pełnem uznaniem dla wielkiego wysiłku pracy jaki w nią włożył autor.
Prof. Jan St. Bystroń (Kraków).
A d a m s James Truslow: Our business civilization; some aspects of american culture. New-York, Boni, 1929, str. 315.
A m o u n Fouard: La Syrie criminelle. Essai sur la criminalité en Syrie au Liban, dans L'état des Alaouites et en Palestine anglaise. Paris, Giard,
1929, str. II + 496.
B o r s o d i Ralph: This ugly civilization. New-York, Simon & Schuster, 1929, str. 468.
B r ü c k n e r Aleksander: Od pogaństwa do chrześcijaństwa. Przegląd Współ
czesny Nr. 94. Luty 1930. Str. 180—215. Kraków, Krakowska Spółka Wy
dawnicza.
B y s t r o ń J. St.: Szkoła jako czynnik deklasowania społecznego. Przegląd socjo
logiczny. T. 1. Z. 1. str. 32—42 [Kwartalnik Polskiego Instytutu Socjolo
gicznego]. Skład gł. Poznań, I. Zamecznik, 1930.
C h w i s t e k Leon: Zagadnienie kultury duchowej w Polsce. Przegląd Współ
czesny Nr. 97. Maj 1930. Kraków, Krak. Spółka Wydawnicza, str. 202—231.
C r o c e Benedetto: Histoire de l'Italie contemporaine (187—1915). Trad. franc, de Henri. Bédarida. Paris, Payot, 1929, str. 367 (30 fr).
E n c y c l o p a e d i a of the social sciences. Vol. I. (Aaronson-Allegiance). Ed. by Edwin Seligman a. Alvin Johnson. New-York, Macmillan, 1930, str. 673.
F a t t o r e l l o Francesco: Le origini del giornalissmo in Italia. Udine, Riv. Cette-ravia, 1929, str. VII + 201.
G a l é r a Karl Siegmar Baron v.: Geschichte unserer Zeit. 4 Bd. Leipzig, Schlü
ter, 1930. Bd. I. str. 276; II. str. 280; III. str. 308; IV. str.447 (11 i 40 mk).
G l o t z G.: The Greek city a. its institutions. London, Paul, 1929, str. 416.
G o o c h G. P.: Recent revelation of European diplomacy. 4. impr. with suppl.
ch. on 1928/9. London, Longmans, 1930, str. 218.
G o w e n Herbert H.: Histoire de l'Asie. Trad. franc de G. Lepage. Paris, Payot, 1929, str. 403.
H a r t Albert Bushnell a. C u r t i s John Gould: Twentieth century United States, 1900—1929. New-York, Macmillan, 1929, str. 938.
H e n r y Hubert: Journalisme et politique. Recueil de notes et souvenirs. Na-mur, Wesmael-Charlier, 1929, str. 153 (25 fr).
I c k o w i c z Marc: Le littérature à la lumière du matérialisme historique. Pa-ris, Rivière, 1929, str. 235 (30 fr).
K a n t o r o w i c z Hermann: Der Geist d. englischen Politik u. d. Gespenst d.
Einkreisung Deutschlands. Berlin, Rouchelt. 1929, str. 504 (12,50 mk).
K r a u s e Hermann: Die geschichtliche Entwicklung d. Schiedsgerichtswesens in Deutschland. Berlin, Heymann, 1930, str. VII + 122 (8 mk).
L u c h a i r e Achille: Social France at the time of Philip Augustus. Transl. by Edward B. Krehbiel. New-York, P. Smith, 1929, str. 441.
M a r t i n s P. de Oliviera: A history of Iberian civilization. Transl. by A. F. G.
Bell. Pref. by S. de Madariaga. London, Oxford Univ. Press, 1930, str. 312.
M a s s i s Henri: Verteidigung d. Abendlandes. Übers. v. Georg Moenius, Helle-rau, Hegner, 1930, str. 286 (7,50 mk).
M o h r Christian: Die Strafanstalt als Erziehungsanstalt. Celle, Christi. Gefan
genenhilfe, 1929, str. VIII + 231 (2 mk).
M o t t Frank Luther: A history of American magazines 1741—1850. New-York, Appleton, 1930, str. 866.
N a v a r r o d e P a l e n c i a Alvaro: Sociologia criminal. Madrid, Rens, 1929, str. 186 (7 pes).
O e s t e r r e i c h T. K.: Possesion, demoniacal a. other, among primitive races in antiquity, the middle ages a. modern times. London, Paul, 1930, str. 400.
Sée Henri: Esquisse d'une histoire économique et social de la France depuis les origines jusqu'à la guerre mondiale. Paris, Alcan, 1929, str. 560 (50 fr).
S e r m o n t i Alfonso: Il diritto sindacale italiano. Pref. di Silvio Longhi. 2.
Vol. Roma, Libr. de Littorio, 1929, Vol. I. str. XV + 591; Vol. II. str.
543 (70 Ir).
S t e g m a n n v. Pritzwald Kurt: Zur Geschichte d. Herscherbezeichnungen von Homer bis Plato. Eine bedeutungsgeschichtl. Versuch. Leipzig, Hirschfeld [Forschungen z. Völkerpsychologie u. Soziologie. Bd. VII]. 1930, str. VX + 179 (8,40 mk).
S w e t t e n h a m Frank Sir: British Malaya; the origin a. progres of British influence in Malaya. New a. rev. ed. London, Lane, 1929, str. 372.
T r u e Welster Prentice: The Smithsonian institution. New-York, Smithsonian Instit. Series, 1929, str. 330.
T y m i e n i e c k i Kazimierz: U źródeł cywilizacji polskiej. Pamiętnik Warszaw
ski R. II. Zesz. 2. Warszawa, 1930, str. 3—18.
Z a k r z e w s k i Kazimierz: Walka o mit. Droga Nr. 1. Warszawa, 1930, str.
31—40.
VII.
Varia.
A r m a n d - D e l i l l e : Le service social dans les collectivités contemporaines.
Paris, Delagrave, 1929, str. 237.
B e y e r Clara M. a. S m i t h Florence P.: History of labor legislation for women in three states. Washington, 1929, str. 288.
C o r d i e r Leopold: Evangelische Jugendwohlfahrt. Ein Quellenbuch. 2. Auflg.
Schwerin in Mecklb., Bahn, 1929, str. 576 (20 mk).
E r i c h s o n Kurt: Die Fürsorge in Hamburg. Hamburg, Friederichsen & de Gruyter, 1930, str. XII + 199 (12 mk).
F r a n k f u r t e r Felix a. G r e e n e Nathan: The labor injunction. New-York, Macmillan, 1930, str. 343.
H a n d b u c h d. inneren Mission. Hrsg. v. Central-Ausschuss f. d. Innere Mis
sion d. deutsch.-evang. Kirche. Bd. 1. Die Organisation d. Inneren Mis sion. Berlin, Wichern-Verlag, 1929, str. XIV + 397 (15 mk).
H a s e n f r a t z Emil: Geschichte d. Schwachsinnigenfürsorge d. Schweiz in neuerer Zeit (1880—1928). Zürich. Beer, 1929, str. IV + 313 (6 fr. szw).
H a z e m a n n R. H.: Le service social municipal et ses relation avec les oeuvres privées. Préf. d'Edouard Fuster. Paris, Ed. du „Mouvement sanitaire".
1929, str. XIX + 226.
H e l l m u t h Günther: Die Technik d. politischen Wahlen Versuche e. systemat.
Grundlegung. Berlin, Heymann, 1930, str. XII T 81 (6 mk).
H o r n Henry Harcourt: Handbook of law for women. New-York, Grafton, 1920, str. 209.
H u t c h i n s o n Paul: The United States of Europe. Chicago, Willet, Clark
& Colby, 1929, str. 225.
J e n n i n g s Hilda: The private citizen in public social work. Forew. by lady Lawrence. London, Allen & Unwin, 1930, str. 238.
K a h l e Maria: Akkordarbeiterin. Aus meinem Tagebuch. Gladbach-Rheydt, Volksvereins-Verlag, 1930, str. 74, (2,50 mk).
K u n z e Otto: Schutz d. älteren Angestellten. Eine sozialpolitische Untersu
chung. [Untersuchungen z. Wirtschafts- u. Sozialpolitik d. Gegenwart. 1.].
Engelmann, 1929, str. XVI + 226 (12 mk).
L a m p e l Peter Martin: Jungen in Not. Berichte v. Fürsorgezöglingen. Hrsg.
Berlin, Kiepenheuer, 1929, str. 208 (3 mk).
L e e Porter R. a. K e n w o r t h y Marion E.: Mental hygiene a. social work New-York, Commonwealth Fund, 1929, str. 309.
L e o n e XIII: La „Rerum novarum". Con introd. e commento di Antonio Co-jazzi. 2. ed. riv. Torino, Soc. ed. Intern. 1929, str. XIII + 101.
M a u r e l Edouard: L'ingénieur social dans l'industrie. Préf. de Lucien Romier.
Paris, Libr. du „Recueil Sirey", 1929, str. IV + 307.
R e i n i g e r Max: Der Geschichtsunterricht. T. 2. Vom Untertan z. Staatsbürger (1648—1848). 8. durchg. u. verb. Auflg. Langensalza, Beltz, 1930, str. Xl + 396 (9 mk).
S c h i r b e l Eugen: Geschichte d. sozialen Krankenversorgung vom Altertum bis z. Gegenwart. Bd. 1. Berlin-Charlottenburg, Verlagsges. dt. Kranken
kassen, 1930, str. XII + 445 (30 mk).
S i e m s e n Anna: Selbsterziehung d. Jugend. Berlin, Arbeiterjugend-Verlag, 1929, str. 60, (1,30 mk).
S t ä b l e r Ferdinand: Begabtenförderung u. Berufsschicksal. Leipzig, Barth, 1930, str. 74 [Schriften z. Psychol. d. Berufseignung u. d. Wirtschafts
lebens, 36.] 4 mk).
S t e i n b ö m e r Gustav: Abtrünnige Bildung. Interregnum u. Forderung. Heidel
berg, Kampmann, 1929, str. 1929, str. 121.
S t r a c h e y Lytton: Quen Victoria. Deutsch v. Hans Reisiger. 9—12 Auflg.
Berlin, Fischer, 1929, str. XV + 294 (6,50 mk).
S t u d i e s in service a. self controle. By Hugh Hartshorne and an. New-York, Macmillan, 1929 [Studies in the nature of character. 2.] str. 582.
W a l l i n J. E. Wallace: The education of handicapped children. London, Har-rap, 1930, str. 394.