MOCNE I SŁABE STRONY WYKSZTAŁCENIA SPOŁECZNEGO MATURZYSTÓW
Temat 2. Co jest zadaniem oświaty: zwiększyć czy zmniejszyć różnice między uczniami?
Rozważ powyższy problem.
W swojej wypowiedzi wykorzystaj dwa materiały źródłowe zamieszczone II części arkusza.
Za napisanie poprawnej pod względem merytorycznym i językowym oraz spójnej kompozycyjnie pracy zdający mógł uzyskać 20 punktów.
2. Wyniki egzaminu 2.1. Poziom podstawowy
Wykres. 1. Rozkład wyników na poziomie podstawowym Tabela 1. Wyniki egzaminu – parametry statystyczne
Liczba
zdających Minimum Maksimum Mediana Średnia Odchylenie
standardowe Odsetek sukcesów
75 293 0 95 42 43,05 13,15 88
Parametry statystyczne wyliczono do wyników wyrażonych w procentach
Średni wynik egzaminu na poziomie podstawowym wynosi 43% i jest porównywalny z wynikiem z roku 2008 (41%). Odsetek zdających, którzy w roku 2009 nie zdali egzaminu, jest taki sam, jak w roku 2008 i wynosi 12%. Zdawalność w roku 2009, w zależności od typu ukończonej szkoły, jest porównywalna z poprzednim rokiem. Najwyższą zdawalność osiągnęli, podobnie jak w roku 2008, absolwenci liceów ogólnokształcących – 94, a najniższą absolwenci techników uzupełniających – 67.
Wykres 2. Średnie wyniki w różnych typach szkół
Najwyższym poziomem osiągnięć wykazali się absolwenci liceów ogólnokształcących, chociaż i dla nich, podobnie jak dla absolwentów pozostałych typów szkół, egzamin okazał się trudny.
Średnie wyniki uzyskane przez absolwentów różnych typów szkół są porównywalne z wynikami w 2008 roku: w liceach ogólnokształcących – 48%, w liceach profilowanych – 38%, w technikach – 40%, w liceach uzupełniających – 36%, w technikach uzupełniających – 33%.
Tabela 2. Poziom wykonania zadań i ich moc różnicująca Nr
zad. Obszar
standardów Sprawdzana czynność Poziom
wykonania zadania
Moc różnicująca 1 Wiadomości
i rozumienie
Wskazywanie autora poglądu.
0,80 0,14 2 Wiadomości
i rozumienie
Wskazywanie definicji państwa.
0,51 0,29 3 Wiadomości
i rozumienie
Wskazywanie właściwego cenzusu wieku. 0,47 0,09 4 Wiadomości
i rozumienie
Wskazywanie organu stwierdzającego ważność
wyborów parlamentarnych. 0,23 0,33
5 Wiadomości i rozumienie
Wskazywanie nazwy dokumentu.
0,47 0,02 6 Wiadomości
i rozumienie
Wskazywanie definicji terminu mediacja. 0,65 0,32 7 Wiadomości
i rozumienie
Wymienianie typów legitymizacji władzy. 0,08 0,38 8 Korzystanie
z informacji
Uporządkowanie chronologiczne wydarzeń według
wskazanego kryterium. 0,50 0,42
9 Wiadomości i rozumienie
Rozróżnianie czynników sprzyjających utrwalaniu demokracji oraz stanowiących zagrożenie dla współczesnej demokracji.
0,80 0,28 10 Wiadomości
i rozumienie
Rozpoznawanie ideologii i doktryn politycznych. 0,27 0,70
11 Korzystanie z informacji
Rozpoznawanie postaci mających wpływ na politykę
międzynarodową na podstawie biogramów. 0,34 0,53 12 Wiadomości
i rozumienie
Rozróżnianie informacji prawdziwych dotyczących funkcjonowania człowieka w społeczeństwie od informacji fałszywych.
0,74 0,44 13 Wiadomości
i rozumienie
Rozróżnianie informacji prawdziwych dotyczących
prawa od informacji fałszywych. 0,69 0,42
14 Korzystanie z informacji
Określanie nazw systemów partyjnych na podstawie danych ze źródła oraz wskazywanie skutków funkcjonowania określonego systemu partyjnego w państwie.
0,28 0,66
15a Korzystanie z informacji
Nazywanie części składowej Konstytucji na podstawie jej fragmentu.
15b Korzystanie z informacji
Wskazywanie nazwy koncepcji narodu na podstawie fragmentu Konstytucji.
0,33 0,36
16 Korzystanie z informacji
Weryfikowanie sformułowanych zdań dotyczących trybu zmiany Konstytucji Rzeczypospolitej Polskiej na podstawie jej fragmentu.
0,63 0,52 17a Korzystanie
z informacji
Wskazywanie elementu procedury tworzenia rządu na podstawie fragmentu Konstytucji.
17b Korzystanie z informacji
Określanie uprawnień Prezydenta Rzeczypospolitej Polskiej w procedurze tworzenia rządu na podstawie fragmentu Konstytucji.
0,59 0,18
18 Korzystanie z informacji
Określanie funkcji Sejmu na podstawie fragmentu
Konstytucji. 0,24 0,57
19 Wiadomości i rozumienie
Określanie zadań i uprawnień jednostek samorządu
terytorialnego. 0,05 0,36
20 Wiadomości i rozumienie
Wskazywanie nazw i terminów związanych
z funkcjonowaniem władzy sądowniczej w Polsce. 0,32 0,64 21 Korzystanie
z informacji
Rozpoznawanie praw lub wolności człowieka naruszonych przez władze na podstawie podanych informacji.
0,24 0,59 22a Korzystanie
z informacji
Wyjaśnianie znaczenia religii dla społeczeństwa na podstawie tekstu publicystycznego.
22b Wiadomości i rozumienie
Podanie nazwy umowy międzynarodowej regulującej stosunki państwa z Kościołem katolickim.
Identyfikowanie wskazanych na mapie państw oraz wykazywanie się znajomością etapów rozszerzania
Wspólnot Europejskich (Unii Europejskiej). 0,28 0,49 24 Korzystanie
z informacji
Odróżnianie informacji o faktach od opinii. 0,81 0,48 25a Korzystanie
z informacji
Odczytywanie danych statystycznych z tabeli.
25b Korzystanie z informacji
Wskazywanie przyczyn zmniejszania się akceptacji demokracji.
Odczytywanie danych statystycznych z wykresów i ich interpretowanie z wykorzystaniem wiedzy o
programach partii liberalnych i konserwatywnych. 0,33 0,54 27 Tworzenie
informacji
Pisanie własnego tekstu na podany temat.
0,47 0,56
Tabela 3. Rozkład wyników zdających na skali staninowej Klasa
(stanin)
Wyniki na świadectwie
(przedziały procentowe)
Procent zdających w kraju, którzy uzyskali wyniki w poszczególnych przedziałach (procenty podano w przybliżeniu)
1 0−22 4 2 23−27 7 3 28−32 12 4 33−38 17 5 39−44 20 6 45−52 17 7 53−60 12 8 61−68 7 9 69−100 4
Zdający, których wyniki znalazły się w staninach 1 – 6, otrzymywali podczas tegorocznego egzaminu porównywalną z rokiem 2008 liczbę punktów, np. zdający, których wyniki mieszczą się w staninie 5, otrzymywali 39 – 44 punkty (w ubiegłym roku 38 – 42 punkty). Aby wynik został zaliczony do staninu 9 zdający musiał uzyskać co najmniej 69 punktów (w ubiegłym roku – 62 punkty).
2.2. Poziom rozszerzony
Wykres 3. Rozkład wyników egzaminu na poziomie rozszerzonym Tabela 4. Wyniki egzaminu – parametry statystyczne
Liczba
zdających Minimum Maksimum Mediana Średnia Odchylenie
standardowe Odsetek sukcesów
39 520 0 100 48 48,82 15,88 97
Parametry statystyczne wyliczono do wyników wyrażonych w procentach. Dane w ostatniej kolumnie dotyczą tylko tych absolwentów, którzy zadeklarowali wiedzę o społeczeństwie jako przedmiot obowiązkowy.
Rozkład wyników egzaminu na poziomie rozszerzonym jest symetryczny. Większość zdających osiągała wyniki zbliżone do średniej. Średni wynik egzaminu na poziomie rozszerzonym wynosi ok. 49% i jest wyższy niż w roku 2008 (41%). Odsetek zdających, którzy w roku 2009 nie zdali egzaminu (3%) jest niższy niż w roku 2008 (6%).
Zdawalność w roku 2009, w zależności od typu ukończonej szkoły, jest porównywalna, w odniesieniu do absolwentów liceów ogólnokształcących, z poprzednim rokiem. W przypadku absolwentów liceów profilowanych wynosi ona 78% (71% w 2008 r.), absolwentów techników – 87%
(75% w 2008 r.), techników uzupełniających – 80% (75% w 2008 r.). Najwyższą zdawalność osiągnęli absolwenci liceów ogólnokształcących – 98%, a najniższą absolwenci liceów uzupełniających – 40% (86% w 2008 r.).
Wykres 4. Średnie wyniki w różnych typach szkół
Najwyższym poziomem osiągnięć wykazali się absolwenci liceów ogólnokształcących, dla których egzamin okazał się umiarkowanie trudny. Dla absolwentów pozostałych typów szkół egzamin był trudny. Średnie wyniki, w zależności od typu ukończonej szkoły, są porównywalne z wynikami w 2008 roku: w liceach profilowanych – 33% (31% w 2008 r.), w technikach – 35% (32%
w 2008 r.), w technikach uzupełniających – 25% (24% w 2008 r.). Natomiast w przypadku liceów ogólnokształcących średni wynik w 2009 roku (50%) jest wyższy niż w 2008 r.(45%).
Tabela 5. Poziom wykonania zadań i ich moc różnicująca Nr
zad. Obszar
standardów Sprawdzana czynność Poziom
wykonania zadania
Moc różnicująca 1 Wiadomości
i rozumienie
Identyfikowanie nazwy wspólnota. 0,82 0,20
2 Wiadomości i rozumienie
Wskazywanie cechy państwa liberalnego.
0,37 0,45 3 Wiadomości
i rozumienie
Rozpoznawanie działania podejmowanego przez Sejm
w procedurze trzech kroków. 0,28 0,39
4 Wiadomości i rozumienie
Wskazywanie najwyższej instytucji politycznej Unii
Europejskiej. 0,48 0,40
5 Wiadomości i rozumienie
Określanie kompetencji Zgromadzenia Narodowego.
0,27 0,59 6 Korzystanie
z informacji
Rozróżnianie informacji prawdziwych od informacji
fałszywych na podstawie analizy wykresu. 0,90 0,23 7 Wiadomości
i rozumienie
Rozróżnianie pojęć z zakresu socjologii. 0,22 0,47 8a Wiadomości
i rozumienie
Wyjaśnianie pojęcia konstruktywne wotum nieufności.
8b Wiadomości i rozumienie
Wskazywanie konsekwencji stosowania procedury konstruktywnego wotum nieufności.
0,15 0,47
9 Korzystanie z informacji
Porządkowanie chronologiczne wydarzeń
składających się na proces integracji Polski z Unią Europejską.
0,14 0,33
10 Wiadomości i rozumienie
Rozróżnianie informacji prawdziwych dotyczących
praw i wolności człowieka od informacji fałszywych. 0,27 0,28 11 Wiadomości
i rozumienie
Rozróżnianie terminów z zakresu prawa.
0,61 0,32 12 Wiadomości
i rozumienie
Nazywanie elementów budowy normy prawnej. 0,25 0,51
13
Korzystanie z informacji Wiadomości i rozumienie
Identyfikowanie wskazanych na mapie państw oraz
określanie ich przynależności do UE oraz do NATO. 0,50 0,49
14a Korzystanie z informacji
Wyjaśnianie różnic miedzy obowiązkiem szkolnym a obowiązkiem nauki na podstawie aktów prawnych.
14b Wiadomości i rozumienie
Nazywanie podmiotów mających prawo zakładania szkół.
0,34 0,33
15a Korzystanie z informacji
Formułowanie stanowiska autorów na podstawie tekstów publicystycznych.
15b Korzystanie z informacji
Rekonstruowanie argumentacji autorów tekstów publicystycznych.
Uzasadnianie własnego stanowiska oraz wskazywanie nazw partii politycznych.
0,57 0,58
16 Korzystanie z informacji
Wyszukiwanie konsekwencji decentralizacji oświaty
na podstawie tekstu publicystycznego. 0,74 0,38 17a Korzystanie
z informacji
Odczytywanie danych statystycznych z tabeli oraz określanie kierunków zmiany polaryzacji.
17b Korzystanie z informacji
Wskazywanie powodu zmiany oceny polskiego systemu szkolnictwa przez respondentów.
0,83 0,23
18 Tworzenie informacji
Pisanie własnego tekstu na podany temat.
0,56 0,81 Tabela 6. Rozkład wyników zdających na skali staninowej
Klasa
(stanin) Wyniki na świadectwie (przedziały procentowe)
Procent zdających w kraju, którzy uzyskali wyniki w poszczególnych przedziałach (procenty podano w przybliżeniu)
1 0−20 4
Zdający, których wyniki znalazły się w poszczególnych klasach, otrzymywali podczas tegorocznego egzaminu nieco większą liczbę punktów niż w roku 2008, np. zdający, których wyniki mieszczą się w staninie 5, otrzymywali 45–52 punkty (w ubiegłym roku 39–46 punktów). Aby wynik został zaliczony do staninu 9 zdający musiał uzyskać co najmniej 77 punktów (w ubiegłym roku – 71 punktów).
3. Podsumowanie
Analiza wyników egzaminu z wiedzy o społeczeństwie na poziomie podstawowym pozwala stwierdzić, że zdający najlepiej opanowali wiadomości z zakresu życia społecznego oraz demokracji.
W znaczenie mniejszym stopniu przyswoili wiadomości z zakresu: praw człowieka i obywatela gwarantowanych przepisami Konstytucji Rzeczypospolitej Polskiej, współczesnych dokumentów dotyczących praw człowieka oraz Unii Europejskiej. Problemem okazały się zadania z zakresu:
ustroju Rzeczypospolitej Polskiej, ideologii i doktryn politycznych, systemów partyjnych.
Dla abiturientów trudne okazały się także polecenia wymagające korzystania z informacji zawartych w aktach prawnych. Bardzo dobrze natomiast radzili sobie z odróżnianiem opinii od faktów.
Zdający egzamin maturalny na poziomie rozszerzonym najlepiej opanowali wiadomości z zakresu życia społecznego oraz ideologii i doktryn politycznych. W mniejszym stopniu opanowali wiadomości i umiejętności niezbędne do rozwiązania zadań z zakresu: integracji Polski z Unią Europejską oraz prawa (norma prawna, mechanizmy ochrony praw człowieka w Europie i na świecie).
Problemem okazały się także zadania dotyczące zagadnień związanych z funkcjonowaniem jednostki i społeczeństwa oraz ustroju politycznego Rzeczypospolitej Polskiej.
Wanda Kamińska
MOCNE I SŁABE STRONY EGZAMINU MATURALNEGO