Można przyjąć, że współczesność badań poligraficzych, a tym samym koniec ich historii zaczyna się na przełomie lat 80. i 90. X X wieku. Badania poligraficzne stały się rutynowymi badaniami nie tylko w U SA , ale i na całym świecie, poza większością państw Europy Zachodniej, które badania te ograniczają do służb specjalnych oraz do badania przestępców seksualnych odbywających karę p o zbawienia wolności1. Jako podstawowe techniki badań wprowadzono testy py tań kontrolnych, w odmianach testów porównań strefowych, będących modyfi kacjami technik Backstera, a numeryczna interpretacja zapisów stała się normą. Współcześnie powszechnie stosowany jest poligraf komputerowy.
C o najmniej od końca lat 90.2 pojawiło się nowe pole wykorzystania po- ligrafu, jakim jest badanie osób skazanych za przestępstwa seksualne w celu kontroli postępów terapii3.
Dzisiejsza instrumentalna detekcja kłamstwa rozwija się w dwóch zasad niczych kierunkach. Pierwszy z nich, polega na szukaniu alternatywnych fizjologicznych korelatów emocji, wobec tych, które są ustalane i oceniane w badaniach poligraficznych, pozwalających na wykonywanie badań bez za kładania czujników na ciało badanego, a więc na wykonywanie takich badań na odległość, także bez wiedzy, a tym samym - zgody badanego. Powróciło więc zainteresowanie analizą głosu, wespół z oceną zmian temperatury twarzy i ruchu gałek ocznych.
1 Por. The use o f th e polygraph in assessing, tre a tin g a n d supervising sex offenders. A pra c titio n ers G u id e,ed. D .T. W ilc o x , W iley-B lakw ell, C h ic h e s te r 2 0 0 9 .
2 Por. D.F. W ilc o x , D . S osnow ski, D . M id d le to n , The use o f th e polygraph in th e com
m u n ity supervision o f sex offenders,„ P ro b a tio n J o u rn a l” 1999, 4 6 (4), s. 2 3 4 - 2 4 0 . 3 Por. D . G ru b in , The p o te n tia l use o f th e polygraphy in fo re n sic p sych ia try,„ C rim in a l
B eh av io r a n d M e n ta l H e a lth ” 2 0 0 2 , 12, s. 4 5 - 5 5 ; p o r. tak ż e : D.F. W ilc o x , M .L . D o n a th y , B ritish experiences o f polygraph testin g se x u a l offences a n u p d a te,„ E u ro p e an P o ly g rap h ” 2 0 1 4 , 8, 1 (2 7 ), s. 2 3 - 2 8 .
Drugi, polega na przejściu z poziom u psychofizjologicznego na poziom neurofizjologiczny. W rócono zatem do wykorzystania zmian zachodzących w mózgu za pom ocą badań E E G 4 i za pom ocą rezonansu magnetycznego (fR M I)5.
Pierwszy wymieniony wyżej kierunek, grozi możliwością ominięcia zaka zów, które są akceptowane przy badaniach poligraficznych, takich jak koniecz na zgoda badanego. Te drugie, zmierzają powoli do możliwości odczytywania ludzkich myśli. Jednakże zarówno jedne, jak i drugie zmierzają do przekrocze nia barier, które w naszym kręgu cywilizacyjnym i kulturowym wydawały się nieprzekraczalne. Aż strach pomyśleć, jak te metody mogłyby być wykorzysta ne w zmierzającym do autorytaryzmu świecie.
Myśląc o tym wszystkim, nie sposób nie przypomnieć sobie konstata cji Johna A. Larsona, którą jako motto przytoczyłem na początku niniejszej monografii.
4 Por. n p .: J. W o jciech w sk i, D etectio n o f concealed in fo rm a tio n w ith o f th e p -3 0 0 p o te n
tia l a m p litu d e analysis,„ E u ro p e an P o ly g rap h ” 2 0 1 4 , 8, 4 (3 0 ), s. 1 6 7 - 1 8 8 .
5 Por. J. V e n d e m ia ,f M R I a s a m e th o d o f detection o f D eception. A review o f experiences,
Bibliografia
Abramowski E., Oddech jako czynnik życia duchowego. W zruszenia i wola, „Prace z Psychologii Doświadczalnej” 1913, t. I, s. 77-162.
Abramowski E., Wpływ woli na reakcjęgalwanometryczną, „Prace z Psychologii Doświadczalnej” 1913, t. 1.
Akamatsu P., Togawa Y., The application o f PG R, (w języku japońskim), „Journal o f Educational Psychology” 1938, 13-4, s. 311-314.
Akamatsu P., Uchida Y., Togawa Y., Miyata Y., The measurement o f P G R (5), (w języku japońskim), „Phylosophia” 1939, 9, s. 195-211.
Akamatsu P., Uchida Y., Togawa Y., The measurement o f P G R (1) (w języku ja pońskim), „Phylosophia” 1933, 3, s. 230-241.
Akamtsu P., Uchida Y., Togawa Y., The m easurement P G R (2), (w języku japoń skim), „Phylosophia” 1937, 7, s. 171-204.
Alpert H., Kurtzberg R.L., Friedhoff A.J., Transient voice changes associated with
em otional stim uli, „Archives o f General Psychiatry” 1963, 8, 4, s. 362-365.
American Polygraph Association: M eta-Analytic Survey o f Criterion Accuracy o f
Validated Techniques, „Polygraph” 2011, 40, 1.
Ansley N., Furgenson R.M., Pioneers in the Polygraph, Federal Bureau o f Investi
gation in 1 9 3 0 ’s, „Polygraph” 1987, 16, 1, 33.
Ansley N., The history and accuracy o f G uilty Knowledge an d Peak o f Tension Te
sts, „Polygraph” 1992, 21, 3, s. 174.
Ax A.F., The physiological differentiation betweenfear an d anger in hum ans, „Psy- chosom Medicine” 1953, 15, s. 433-442.
Bachhiesl Ch., The search fo r truth by „registration expression - polygraph experi
m ents in Graz in the 1 9 2 0s., „European Polygraph” 2013, 7, 2 (24), s. 55-63.
Bachhiesl Ch., Z u r Konstrucktion der krim inellen Persönlichkeit. D ie K rim inal
biologie an derK arl-Franzes-U niversität Graz, Hamburg 2005, s. 180-222.
Backster C., [w:] Legal adm issibility o f the polygraph, ed. N. Ansley, Ch. Thomas, Sprongfield, 1975, s. 240.
Backster C., Standardized polygraph notepack an d technique guide, Backster Zone Comparison Technique, 1969, s. 12-13, 16-17, 23.
B adania poligraficzne w Polsce, red. J. Widacki, Oficyna Wydawnicza A FM , Kra
ków 2014, s. 33.
Bardach J., H istoria państwa i prawa Polski, t. I, PW N, Warszawa 1964, s. 350 355.
Barland G., A n experim ental study offield techniques in lie-detection, Department o f Psychology, University o f Utah, 1972 (niepublikowana praca doktorska), s. 13.
Barland G., Detection o f Deception in crim inal suspects. A fie ld validation study, Department o f Psychology, University o f Utah, 1975.
Barland G., Present status o f D oD research on the polygraph (Report o f the D e partment o f Defense Joint Services Group on a Coordinated R and D pro gram o f lie-detection research) 28 August 1968 (niepublikowane).
Barland G., Raskin D., Detection o f Deception, [w:] Electrodermal activity in psy
chological research, Academic Press, New York 1973, s. 431.
Barland G., The reliability o f polygraph chart evaluations, „Polygraph” 1972, 1, 4, 192.
Barland G., Use o f voice changes in the detection o f Deception, „Polygraph” 2002, 31, 2.
Barland G., Use o f voice changes in the detection o f deception, referat wygłoszony na 68. Sympozjum Acoustical Society ofAmerica, Los Angeles, 31. 10. 1973 (niepublikowane).
Beck A., Cybulski N., D alsze badania zjawisk elektrycznych w korze mózgowej, Rozprawy Wydziału Matematyczno-Przyrodniczego Akademii Umiejętno ści, Kraków 1896, X X X II, 174-257.
Beck A., Oznaczenie lokalizacji w mózgu i rdzeniu za pomocą zjawisk elektrycz
nych, Rozprawy Wydziału Matematyczno-Przyrodniczego Akademii Umie
jętności, Kraków 1891, II, 1, s. 18-232.
Ben-Shakhar G., Lieblich I., Kugelmass S., G uilty knowledge technique, applica
tion ofSignac detection measures, „Journal o f Applied Psychology” 1970, 54,
5, s. 409-413.
Ben-Shakhar G., Bar-Hillel M., Kremnitzer M., Trial by polygraph: Reconside
ring the Use o f the G uilty Knowledge Technique in Court, „Law and Human
Behavior” 2002, 26, 5, s. 527-541.
Benussi V., D ie Atm ungssym ptom e der Lüge, Archiv für ges. „Psychologie” 1914, 31, s. 244-273 (tłumaczenie angielskie, The Respiratory Symptoms o f Lying, „Polygraph” 1975, 4, 1, s. 52-75.
Biblio grafia 161
Blatz E.E., The cardiac respiratory an d electric a l phenom ena involved in the fear, „Journal o f Experimental Psychology” 1925, 8, s. 109-132.
Boccaccio G., Dekam eron, wyd. VII, PIW, Warszawa 1974, s. 193.
Boucsein W., Electroderm alactivity, Springer Science & Business Media, 2012, s. 7.
Bresh PJ., Brisentine R .A , The reliability o f blind interpretation o f polygraph re-
cordforlie-detectionpurposes. A rapport prepared for D o D Joint Service G ro
up for Coordinated lie-detection research - preliminary draft - May 1966. Brett G.S., H istoria psychologii, PW N, Warszawa 1969, s. 17 i nast.
Buber M., Good a n d Evil, Charles Scribner’s Sons, New York, b.d.w., s. 7.
Burack B., A critical analysis o f the theory a n d lim itation o f the lie-detector, „The Journal o f Criminal Law, Criminology and Police Science” 1955, 46, 3, s. 414-426.
Burtt H.E., Psychologia stosowana, PW N, Warszawa 1965, s. 251.
Burtt H.E., The inspiration-expiration ratios Turing truth andfalsehood, „Journal o f Experimental Psychology” 1921, 4, 2, s. 1-33.
Cannon W.B., W isdom o f the body, revised an d enlarged edition, The N orton L i brary, New York 1963, s. 227.
Cantarero K., W ykrywanie kłam stwa w kom unikacji m iędzyludzkiej, „Psycholo gia Społeczna” 2009, 4, 3 (11), s. 167-176.
Caton R., Electrical currents o f the brain, „British Medical Journal” 1875, 2 (765), s. 278.
Chappell W.M., Blood pressure ranges in Deception, „Archiv Psychol. N.J.” 1929, 17, 105, s. 1-39.
Chodkiewicz K., Technika i taktyka krym inalna, Przemyśl 1931.
Christianson S.A., Freij I., von Kremnitzer E., Searchingfor offenders’ memories
ofviolent crimes, [w:] Offenders’ memories ofviolent crime, ed. S.A. Christian
son, John Wiley and Sons, Ldt. 2007.
Cybulski N., Fizyologia człowieka, wyd. 2, tom I, część I i II, nakładem autora, Kraków 1895, s. 277-278, 430-431.
Cybulski N., O fu n kcji nadnercza, „Gazeta Lekarska” 1895, 15, s. 1-9.
Cybulski N., Uber die Function der Nebenniere, Anzeiger der Akademie der Wissenschaften in Krakau, von 4 Februar und März 1895, Kraków 1895. Daszkiewicz W., Glosa do wyroku Sądu Najwyższego I I I K 177/64, O SPiK A
1965, 10.
Dąbkowska M., Pamięć a traum a w w yniku przem ocy w bliskich związkach, „Psy chiatria w Praktyce Ogólnolekarskiej” 2007, 1 (7), s. 37-41.
Doliński D., Ekspresja emocji. Emocje - podstawowe i pochodne, [w:] Psychologia.
Podręcznik akademicki. Psychologia ogólna, red. J. Strelaua, Gdańskie Wy
dawnictwo Psychologiczne, Gdańsk 2003, s. 396.
Doliński D., M echanizm y w zbudzania emocji, [w:] Psychologia podręcznik aka
demicki, 2. Psychologia ogólna, red. J. Strelaua, Gdańskie Wydawnictwo Psy
chologiczne, Gdańsk 2003, s. 321.
Donders F.C., Fizyologia, tłum. polskie, Warszawa 1872.
Dufek M., Richter L., K problematyce _polygrafickeho vysetrovani w kriminalistice, [w:] D oplinkovestudyjni m aterialypro krym inalisticky sm erpravnickeho stu
dia, Universita Karlova, Praha 1970.
Dufek M., Richter L., Soudnepsychologickepraktikum , Univesita Karlova, Praha 1972, s. 20 i nast.
Dufek M., Valkova V., Widacki J., K nekterym otazkam problem atyki poligraficke-
ho vysetrovani, „Cekoslovenska Kriminalistika” 1975, 8, 4.
Dufek M., Widacki J., Valkova V., Eksperym entalne badanie przydatności poligra-
f u do przeszukiw ania pom ieszczeń, „Archiwum Medycyny Sądowej i Krymi
nologii” 1975, 25, 2.
Emeryk-Szajewska B., K rótka historia powstania i rozwoju elektromiografii i elek-
troneurologii, [w:] Neurofizjologia kliniczna, t. I, red. B. Emeryk-Szajewska,
M. Niewiadomska-Wolska, Medycyna Praktyczna, Kraków 2008, s. 47-54.
Employee Polygraph Protection A ct, Public Law 100-347-June 27, 1988.
Eysenck H.J., Sens i nonsens w psychologii, PW N, Warszawa 1965, s. 90-91. Eysenck H.J., Sens i nonsens w psychologii, PW N, Warszawa 1971, s. 96.
Fay P.J., Middleton W.C., The ability to Judge Truthelling or lying fro m the voice
is transm itted over a public address system, „Journal o f General Psychology”
1941, 24, s. 211-215.
Fere Ch., N ote sur les modification de la resistance electrique sous l ’influence des
excitations senseless et des emotions, „Comptes rendus de la Societe de Biolo
gie Mem.” 1888, 40, s. 217-219.
Ferguson R.J., The polygraph in private industry, Ch. Thomas, Springfield 1966, s. 166-170, 172-184.
Ferrero G., Introduction, [w:] C. Lombroso, The C rim inal M an, 1911, s. 303 304.
Fizyologia człowieka, pod red. A. Beck, N . Cybulski, Skład Główny w Księgarni
Gebethnera i Wolfa, Warszawa 1915, s. 220.
Frijda N.H ., The emotions, Cambridge University Press, Cambridge 1986. Fukumoto J., Psychophysiological detection o f Deception in Japan. The Past a n d the
Biblio grafia 163
Galton F., Psychometric experiments, „Brain” 1879, 2, s. 149-162.
Goddard C.H ., Some reminiscences on early days o f the lie detector, „Polygraph” 1976, 5, 3, s. 252-266.
Gołaszewski M., Zając P., Widacki J., Therm al Visio as a m ethod o f detection o f
Deception. A review o f experience, „European Polygraph” 2015, 9, 1 (31),
s. 5-24.
Gordon N., Fleisher W., Effective Intervening an d Interrogation Technique -
Third E dition, Academic Press 2011, s. 115-119, 132-136.
Gross H., H anbuch fü r Untersuchungsrichter Polzeibeamte, Gendarmem u.s.w., II wyd., Graz 1894.
Grubin D., The potential use o f the polygraph in forensic psychiatry, „Criminal Be havior and Mental Health” 2002, 12, s. 45-55.
Gruza E., Goc M., Moszczyński M., K rym inalistyka - czyli rzecz o metodach
śledczych, Warszawa 2008.
Guljajew P.J., Bychowskij J.E., Issliedovanije emocjonalnowo sostajanija cziełowie-
ka wprocessie prizw odstw asledstw iennow o diejstwa, „Kriminalistika i Sudieb-
naja Ekspertiza”, Kijew 1972, 9, 108.
Haddad D., Wather S., Ratley R., Smith M., Investigation an d evaluation o f voice
stress technology. F inal report, National Criminal Reference Service N C J, No
193832.
H andbook o f psychophysiology, ed. J.T. Cacioppo, L.G.Tassinary, G.G. Bernston,
2nd ed., Cambridge University Press, Cambridge 2000, s. 200-223. Heinrich W., Psychologia uczuć, Kraków 1907.
Hilgard E.R., W prowadzenie do psychologii, PW N, Warszawa 1967, s. 243.
H istoria medycyny, pod red. T. Brzezińskiego, wyd. IV, PZW L, Warszawa 2015,
s. 253, 280-281, 307.
Holmes W.D., The degree o f objectivity in chart interpretation, [w:] Academy lec
tures on lie-detection, vol. II, Ch. Thomas, Sprinfield 1957, s. 67-70.
Horoszowski P., Eksperymentalno-testowa metoda wariograficzna w śledczej i są
dowej ekspertyzie psychologicznej, „Przegląd Psychologiczny” 1965, 9, 64.
Horoszowski P., K rym inalistyka, PW N, Warszawa 1958, s. 125-128. Horoszowski P., O d zbrodni do kary, PW N, Warszawa 1963, s. 254.
Hortyński F., Galwanometr strunowy Einthovena i jego zastosowanie do badań
fizjologicznych, „Kosmos” 1907, 9-11.
Horvath F., Detection ofDeception. A review offield a n d laboratory procedures and
research, „Polygraph” 1976, 5, 2, s. 121.
Horvath F., Experim ental comparison o f the psychological stress evaluator and the
Horvath F., Jayne B., Buckley J., D ifferentiation o f tru th fu l a n d deceptive crimi
n a l suspects in Behavioral Analysis Interview, „Journal o f Forensic Sciences”
1994, 39, 3, s. 793-807.
Horvath F., Reid J., The reliability o f polygraph exam iner diagnosis o f truth and
deception, „Journal o f Criminal Law, Criminology and Police Science” 1971,
62, 2, s. 276-281.
Horvath F., The accuracy a n d reliability o f Police polygraphic (lie-detector) exam i
ners’judgem ents o f tru th a n d Deception. The effect o f selected variables, M ichi
gan State University, 1974 (niepublikowana praca doktorska).
Horvath F., Verbal a n d nonverbal clues to truth an d Deception Turing polygraph
exam ination, „Journal o f Police Science and Administration” 1973, 1,
2, s. 138-152; skrócona wersja w: Legal adm issibility o f the polygraph, ed. N . Ansley, Ch. Thomas, Springfield 1975, s. 210-219.
Hube R., W iadomość o sądach bożych, czyli ordaliach w dawnej Polsce, [w:] R. Hube, Pisma, t. II, Warszawa 1905.
Huber H.P., D ie Vermessung der Seele. Psychologische Laborgerate, UniGraz M u seum 2013, s. 11.
Hunter F.L., Ash P., The accuracy an d consistency o f polygraph examiners diagno
sis, „Journal o f Police Science and Administration” 1973, 1, 3, s. 370-375. Inbau F., In m em oriam John E. R eid (1 9 10-1982), „Polygraph” 1982, 11, 1, s. 3. Inbau F., L ie detection an d crim inal investigation, Williams and Wilkins Comp.,
Baltimore 1948.
Inbau F., Reid J., Lie-detection an d crim inal interrogation, William and Wilkins Comp., Baltimore 1953.
Inbau F.E., Reid J.E., Truth a n d Deception. The polygraph (lie-detector) technique, Williams & Wilkins Comp., Baltimore 1977.
Inbau F.E., The fir s t polygraph, „Journal o f Criminal Law, Criminology and Poli ce Science” 1953, 43, 5, s. 679-681.
Inbau F.E., The lie-detector, „Scientific Monthly” 1935, 4 0-83. James W., W hat is emotion, „M ind” 1884, 4, s. 188-204.
Jaworski R., Situational Sequencing Test, „Polygraph” 1998, 27, 4.
Jaworski R., W yniki badań poligraficznych ja ko dowód odciążający, „Prokuratura i Prawo” 1996, 6, 50.
Jeffres L.A., Galvanic phenom ena in the skin, „Journal o f Experimental psycho logy” 1928, 11, s. 130-140.
Jung C.G., Riklin F., Experim entelle Untersuchungen über die Assoziationen Ge
sunder, 1905.
Jung C.G., Experim ental, [w:] The Collected Works o f C.G. Jung, eds. H. Read, M. Fordham, G. Adler & W. McGuire, vol. 2, 1973.
Biblio grafia 165
Kabes K., Elektromechaniczne przyrządy rejestrujące, tłum. polskie, Wydawnic twa Naukowo-Techniczne, Warszawa 1967, s. 15-16, 42 i nast.
Kalat J.W., Biologiczne podstawy psychologii, tłum. polskie, Wydawnictwo N a ukowe PW N, Warszawa 2011, s. 271.
Keeler L., A m ethodfor detection deception, „Amer. Journal Police Science” 1930, 1, s. 1-42.
Kępiński A., Lęk, [w:] R ytm życia, Wydawnictwo Literackie, Kraków 1972, s. 166-167.
Kniazew W., Warłamow G., Poligraf i ego prakticzeskoje prim ienienije, Print- -Centr, Moskwa 2012.
Knyziak Z., Wariografw procesie karnym , Wydawnictwo MSW, Warszawa 1972, s. 29.
Konieczny J., Badania poligraficzne. Podręczni dla zawodowców, Wydawnictwa Akademickie i Profesjonalne, Warszawa 2009, s. 47, 56-57.
Konieczny J., Frąś M., Widacki J., Pochodzenie ukrytej informacji a niektóre cechy
osobowości w badaniu poligraficznym , „Archiwum Medycyny Sądowej i Kry
minologii” 1984, 34, 1.
Konturek S.J., Fizjologia człowieka. T. IVN eurofizjologia, Podręcznik dla studen
tów W ydziałów M edycznych, Wydawnictwo Uniwersytetu Jagiellońskiego,
Kraków b.r.w.
Krapohl D., Shaw P.K., Fundam entals o f polygraph practice, Elsevier, Academic Press, 2015, s. 10, 17.
Krapohl D., Sturm S., Technology reference fo r the science o f psychophysiological
detection o f Deception, APA, Chattanooga 1997, s. 47, 68.
Kreutz M., Podstawy psychologii, Warszawa 1949.
K rym inalistyka, red. J. Widacki, wyd. 2, C .H . Beck, Warszawa 2012, s. 108,
373-374, 393.
K rym inalistyka, red. J. Widacki, wyd. 3, C .H . Beck, Warszawa 2016, s. 432-433.
Krzeczkowski K., D zieje życia i twórczości Edwarda Abramowskiego, Warszawa 1933.
Krzyścin A., Badania poligraficzne wykonane technika Reida - analiza doświad
czeń polskich, Uniwersytet Śląski, Katowice 1980 (niepublikowana rozprawa
doktorska).
Krzyścin A., Eksperci z własnej nominacji, „Gazeta Prawnicza” 1877, 4, 7. Kubis J.F., Comparison o f voice analysis an d polygraph as lie-detection procedures,
Fordham University, New York 1973 (prepared for U S Army Land Welfare Laboratory, Contract D A A D 05-72-C 0217 - niepublikowane).
Kubis J.F., Analysis o f polygraphic data - p a rt II, „Polygraph” 1973, 1, 1, s. 89 107.
Kubis J.F., Comparison o f voice analysis a n d polygraph as lie detection procedures, „Polygraph” 1974, 2, 1, s. 1-47.
Kubis J.F., Studies in lie-detection computer feasibility considerations, Fordham University, New York 1962, R AD C-TR-62-205, Project N o 5534, AF 30 (602)-2270, prepared for Rome Air Development Center, Air Force Sys tems Command, U SA F Griffiss AFB, New York.
Kubler-Ross E., Rozm ow y o śmierci i um ieraniu, M edia Rodzina, Poznań 1998, s. 55-65.
Kuboń W., Wisniewski L., Jóźwiak M., Zastosowanie wariografu w praktyce, Pro blemy Kryminalistyki 1976, s. 121-122, 248 i nast.
Kucharski J., Usprawiedliwione kłam stwo we współczesnej etyce stosowanej, Aka demia Ignatianum - W AM, Kraków 2014.
Kwoczyński J., Elektrokardiografia, PZW L, Warszawa 1972, s. 12.
Landis C., Gullete R., Studies o f em otional reactions. III: systole blood pressu
re a n d inspirations-expiration rates, „Journal o f Comp. Psychol.” 1925, 5,
s. 221-253.
Larson J.A., L ying a n d its detection, Peterson Smith, Montclair N.Y., 1932. Larson J.A., M odification o f the M arston Deception test, „Journal o f American
Institute o f Criminal Law and Criminology” 1921, 12, s. 390-399.
Larson J.A., The cardio-pneumo-psychogram and its use in the study o f emotions with
practical applications, „Journal o f Experimental Psychology” 1922, 5 (5), 323.
Larson J.A., The Lie-Detector. Its H istory a n d Development, „Journal o f the M i chigan State Medical Society” 1938, (37), 893-97.
Lee C.D., L etter to J. Edgar Hoover, D irector o f the Federal Bureau o f Investiga
tion, [za:] D. Krapohl, P.K. Shaw, Fundam entals o f polygraph practice, Else
vier, Academic Press, 2015, s. 27.
Lie-detection, ed. V.A. Leonard, Charles Thomas Publisher, Springfield Illinois,
1957, s. 11.
Lindsley D.B., Em otion, [w:] H andbook o f experim ental psychology, ed. S.S. Ste vens, John Wiley and Sons, Inc., New York 1951, s. 496-500.
Linehan J., A n aspect o f World W ar I I use o f the polygraph, „Polygraph” 1978, 7, 3, s. 233.
Lipczyńska M., Zastosowanie wariografu w procesie karnym , „Problemy Krymi nalistyki” 1964, 52.
Locard E., Dochodzenie przestępstw według m etod naukowych, Łódź 1937, s. 84. Lombroso C., Crime, its Causes and Remedies, (translated by H.P. Horton)
1912.
Luck H.E., Miller R., Sewz-Vossherich G., Klasycy psychologii, Wydawnictwo WAM, Kraków 2008.
Biblio grafia 167
Luria A., The nature o f hum an conflicts, N.Y. Liveright 1932.
Lykken D.T., A trem or in the blood. Uses and abuses o f the lie-detector, M cGraw -Hill Book Company, New York, St. Louis, San Francisco (et all) 1981. Lykken D.T., A trem or in the Blood, Plenum Trade, New York 1998.
Lykken D.T., G uilty knowledge test - the right way to use a lie-detector, „Psycholo gy Today” 1975, 8, 10, s. 56-60.
Lykken D.T., Psychology an d lie-detection industry, „American Psychologist” 1974, 29, 10, s. 732.
Lykken D.T., The G SR in detection o f guilt, „Journal o f Applied Psychology” 1959, 43, 6, s. 385-386.
Lykken D.T., The validity o f the guilty knowledge technique - the effects offaking, „Journal o f Applied Psychology” 1960, 44, 4.
Łukomski B., Służba śledcza i taktyka krym inalna, Księgarnia Dra Maksymilia na Bodeka, Lwów 1924.
Mackenzie J., Diseases o f the heart, Oxford University Press, London 1910, s. 68, 72 i nast.
Marston W., N ew facto about shaving revealed by lie-detector, „The Saturday Eve ning Post” 1938, October 8.
Marston W.M., Systolic bloodpressure symptoms ofDeception, „Journal o f Experi mental Psychology” 1917, 2, s. 117-163.
Matte J., Forensic psychophysiology - Using the polygraph. Scientific truth verifica
tion - lie detection, J.A.M . Publications, Williamsville, N.Y. 1996, s. 23.
Mietzel G., W prowadzenie do psychologii, Gdańskie Wydawnictwo Psycholo giczne, Sopot 2014, s. 417.
Mosso A., Strach - studium popularnonaukowe, tłum. polskie, Warszawa 1891. Mueller G.O.W., To the memory o f E rnst Selig, „Journal o f Criminal Law and
Criminology” 1957, 47, 5, s. 539.
Mussatti C., Ricerche Sullapneumoggrafica delle testim onianze col metodo Benus-
si, „Arch. Italiano di Psychol.” 1930, 8, 1.
Obermann C.E., The effect on the Berger rhythm o f m ild affective states, „Journal o f Abnormal and Social Psychology” 1939, 34, s. 84-95.
Ochorowicz J., Badania doświadczalne nad zasadniczym znaczeniem reakcjipsy-
chogalwanicznej, „Prace z Psychologii Doświadczalnej” 1914, t. 3-4.
Orne M.T., Thackray R.J., Paskewitz D.D., On the detection ofDeception - a m o
del fo r study o f physiological effects o f psychological stim uli, [w:] H andbook o f
psychophysiology, eds. N.S. Greenfield, R.A. Sternabach, Reinchart and W in
ston Inc. 1972, s. 768.
Podlesny J.A., A paucity o f operable case facto restricts applicability o f the G uil
ty Knowledge Technique in F B I crim inal polygraph exam inations, „Forensic
Sciences Communication” 2003, 5, 3.
Psychologia, t. 2, Psychologia ogólna, red. J. Strelau, Gdańskie Wydawnictwo Psy
chologiczne, Gdańsk 2003, s. 395 i nast.
Radzicki J., Znaczenie wariografu w procesie karnym , „Problemy Kryminalistyki” 1965, s. 56-57.
Rehvoldt F., Uber respiratorische Affektsymptome, „Psychologische Stud.” 1911, 7, s. 141-195.
Reid J., A revised questioning technique in lie-detection tests, „Journal o f Criminal Law and Criminology” 1947, 37, 542.
Reid J., Arther R., Behavior symptoms o f lie-detector subjects, „Journal o f Crimi nal Law, Criminology and Police Science” 1953, 44, s. 106 i nast.
Reid J., Inbau F., Truth a n d Deception. The polygraph (lie-detector) technique, Williams & Wilkins Comp., Baltimore 1977, s. 3, 60-301.
Reykowski J., Eksperymentalna psychologia emocji, Warszawa 1968, s. 11, 64. Richter Ch., Jung C.G., Further investigation on the galvanic phenomenon and
respiration in norm al a n d insane individuals, „Journal o f Abnormal Psycho
logy” 1907, 2, s. 189-217.
Rouke F.L., Evaluation o f indices o f Deception in the psychogalvanic technique (Fordham University, 1941, (niepublikowane).
Rozenblit J., Elektrokardiografia, PZW L, Warszawa 1971, s. 5-7.
Rózycki A., Uwagi o przydatności wariografu, „Problemy Kryminalistyki” 1965, 54.
Ruckmick Ch., The psychology offeeling an d emotion, McGraw-Hill, New York 1936, s. 345-373.
Ruckmick Ch., The truth about the lie-detector, „Journal o f Applied Psychology” 1938, 22, 1, s. 164-167.
Rzepa T., Dobroczyński B., Historia polskiej myśli psychologicznej. G ałązki
z drzewa Psyche, Wydawnictwo naukowe PW N, Warszawa 2009, s. 94.
Schultz D.P., Schultz S.E., H istoria współczesnej psychologii, Wydawnictwo Uni wersytetu Jagiellońskiego, Kraków 2008, s. 71.
Seelig E., D ie Registrierung unwillkürlicher Ausdrucksbewegungen als forensich-
-psychodiagnostische M ethode, „Zeitschrift für angewandte Psychologie”
1927, 28, s. 45-84.
Seelig E., Psychologische Tatbestandsdiagnostik durch M essung unbewusster A us-
drucksbewengungen, „Archiv für Kriminologie” 1925, 77, s. 187-194.
Biblio grafia 169
Sehn J., Obecny stan krym inalistyki w Polsce, [w:] Stan krym inalistyki i medycyny
sądowej, Konferencja teoretyków i praktyków prawa karnego, Materiały z prac
przygotowawczych do I Kongresu Nauki Polskiej, Warszawa 1951.
Skaggs E.B., Studies in attention an d emotion, „Journal o f Comp. Psychology” 1930, 10, s. 375-419.
Skolnik J.H ., Scientific theory an d scientific evidence. A n analysis o f lie-detection, „The Yale Law Journal” 1961, 70, s. 698, 728.
Slowik S., Buckley J.P., Kroeker L., Ash Ph., A bdom inal a n d Thoracic Respiration
Recordings in the D etection o f Deception, „Polygraph” 1973, 2, 1, s. 12.
Slowik S., Buckley J.P., Relative accuracy o f polygraph exam iner diagnosis o f re
spiration, blood pressure a n d G SR recordings, „Journal o f Police Science and
Administration” 1975, 3, 3, s. 305-309.
Smith B.M., The polygraph, „Scientific American” 1967, 1, 25.
Sobolewski W., Psychotechnika na usługach policji, „N a posterunku. Gazeta Poli cji Państwowej” 1927, 9, 23.
Sprawa przed Prokuraturą Okręgową w Krakowie, sygn. PO I Ds.43.2016. Sprawa przed Sądem Okręgowym w Krakowie, sygn. III K 337/02. Sprawa przed Sądem Okręgowym w Nowym Sączu, sygn. II 1 K 61/14. Sternberg R.J., W prowadzenie do psychologii, WSiP, Warszawa 1999, s. 238, 240. Stevans V., Biography o f Leonardo Keeler, „Polygraph” 1994, 23, 2, s. 123-124. Storing G., Experim entelle Beitrege zu r Lehre vom Gefühl, „Arch. Ges. Psycho
logie” 1906, s. 316-356.
Summers W.G., A Newpsychogalvanometric technique in crim inal investigation, „Psychological Bulletin” 1937, 34, s. 551-552.
Summers W.G., A recording psychogalvanometer, „Bulletin o f the American A s sociation ofJesuit Scientists” 1936, 14, 2, s. 50-56.
Summers W.G., Science can get the confession, „Fordham Law Review” 1939, 8, s. 334-354.
Suzuki A., Watanabe S., Ohnishi K., Matsuo K., Arasuna M., Polygraph exam i
ners’ judgem ents in chart interpretation - reliability o f judgem ent, „Kagaku
Keisatsu Kenkynsho” (Police Science Report) 1975, 3, 3, s. 305-309. Szczeklik A., Prawda dla ciężko chorego, „Diametros” 2005, 4, s. 151.
Szerer M., W ykrywacz kłam stwa w postępowaniu karnym , „Problemy Krymina listyki” 1965, 55.
Szymonowicz W., D iefunktion der Nebenniere, „Archiv für die gesamte Physio logie des Menschen Und der Tiere” 1895, 64, s. 97-164.
Tarabuła M., Widacki M., The M o u n t o f inform ation remembered by the perpe
trator in the context ofapplication o f the G uilty Knowledge Technique in crim i
Tarchanoff I., Uber die galvanischen erscheinungen in der H a u t des Menscen bei
reizung der Sinnesorgane u n d bei verschinedenen fo rm en der Psychiochem ta-
tigkeit, „Pflug. Arch.” 1890, 46, s. 46-55.
The Accuracy a n d U tility o f Polygraph Testing, Department o f Defence, Wa-
hington D .C., 1984, s. 6, 11 (opublikowany w całości w: „Polygraph” 1984, vol.13, N r 1).
The use o f polygraph a n d sim ilar devices by federal agencies. Hearing before a sub
committee o f the Committee on Government Operations House o f Repre sentatives - ninety-third Congress, secondo sesion, June 4 -5 , 1974.
The use o f the polygraph in assessing, treating a n d supervising sex offenders. A prac
titioners Guide, ed. D.T. Wilcox, Wiley-Blakwell, Chichester 2009.
Traczyk W.Z., Fizjologia człowieka w zarysie, wyd. VIII, PZW L, Warszawa 2015, s. 17, 110 i nast., 316-326.
Trovillo P.V., A history o f lie-detection, „The Journal o f Criminal Law and Crimi