Zaprawa gipsow a

Pochodzę- Gips, m inerał dosyć rozpow szechniony, je st to

siar-nie gipsu czan w apna z wodą (Ca S 04 + 2 H2 0). Znajduje się obficiej na południu b. K rólestw a, w Małopolsce obok pokładów soli, również w pobliżu Lwowa, na Podolu około D niestru i w starostw ie Upickiem na Litwie.

Palony Ogrzany do 200'1 C. czyli w ypalony traci wodę, i jako gips m iałki proszek nadaje się doskonale do odlewów m odelarskich i do zapraw sztukatorskich. Zmieszany z piaskiem i z wapnem dobrze się nadaje do tynkow ania ścian i sufitów.

Drew niane przepierzenie i podsufitki, p ok ry te tynkiem gipso­

wym, trzym ają się w ogniu daleko lepiej od tynku w apiennego, gdyż gips jest więcej odpornym na działanie ognia i przedstaw ia lepszą izolację.

P ły ty Również dobrą izolacją odznaczają się p ły ty gipsowe,

gipsowe k tó re są w yrabiane z mat splecionych ze trzciny

izolacyjne z na n je zapravvą gipsow ą z dodaniem szerści bydlęcej. One dosyć dobrze zachow ują się naw et w dużym żarze, jednak tylko przez pew ien czas, poczem jednak m asa gipsow a kruszeje i odpada, a polanie rozgrzanej m asy gipso­

wej wodą przyśpiesza rozpadanie się płyty.

6. Ż elazo. Ż elazn e u stro je. Cynk. Miedź.

Zastosowa- Żelazo używa się w budow nictw ie bardzo często, szcze­

nię żelaza gólnie w budynkach fabrycznych, gdzie zazwyczaj na Wnictw*hT" kolum nach żeliw nych lub z kutego żelaza w spierają się dw uteow e podciągi, a na nich leżą belki p od trzy ­ mujące pom ost z ustaw ionem i na nim ciężkiemi m a­

szynami, obrabiarkam i, w arnikam i, m ieszadłam i i t. p.

Na w iększych budynkach dachowe wiązania są sporządzone w postaci żelaznych ustrojów .

Oprócz tego z żelaza robią się schody, balustrady, i t. p.

części.

W łaści- Żelazo posiada cały szereg właściwości, które przy silnym żarze w yw ołują nieraz niespodziew ane zja­

w iska, powodujące groźne niebezpieczeństw o dla bu­

dowli i życia ludzkiego, a naw et katastrofy.

ków, pomostów i w szystko się wali, druzgocze, w ywołując nieoczeki­

wane i straszne skutki. żelaznych części danego ustroju. Najlepszem zabezpieczeniem, jak widzieliśm y wyżej, jest w arstw a betonow a 40 — 50 mm.

gruba.

Dlatego w łaśnie żelbet je st ta k w ytrzym ały na żar, że

9że^aza° W ydłużalność żelaza, odpow iadająca podniesieniu się tem p eratu ry 0° do 100°, dochodzi w żelazie zlewnem

pieniach, spoczyw ających na belkach żelaznych lub szynach kolejo­

wych, a jeszcze groźniejsze niebezpieczeństw o przedstaw iają fa­

bryczne gm achy i duże składy tow arow e, w których znajdują się

laznych drzwi na takiej samej ram ie. One od żaru w ypaczają się,

staci dużych tafli lustrzanych o znacznej pow ierzchni, używ anych najczęściej do okien w ystaw ow ych po sklepach i handlow ych ogniowych, o ile zachodzi konieczność przepuszczenia światła.

W tedy niezbędnem jest, aby szkło było najmniej 10 mm., a roz­

8. D rzew o.

pod ciężarem m aszyn i aparatów znajdujących się na niej, druga (drzewo) wolno się paląc, długi czas nieraz (przez p arę godzin) zachowuje jeszcze sw ą w ytrzym ałość.

Ta sam a jednak zw ęglona pow ierzchnia drzewa, o ile n agrze­

wanie następuje powoli (naprz. belka pow ałow a przy kominie, lub drew niane przepierzenie przy piecu) sprzyja sam ozapaleniu się drzew a naw et przy lem peraturze znacznie niższej (150—200°) od punktu zapłonienia drzew a (380—400°). Dzieje się to w skutek po­

wolnego nagrzew ania. Ono wywołuje t. zw. suchą destylację drzew a i w ydzielanie się gazów, głównie węglowodorów, k tóre są łatw opalne.

Uodpornia- Uodpornić drzewo można trzem a sposobami.

nie drzewa P ierw szy sposób polega na powleczeniu lub m a­ trw ałem i, posiadającem i w łasności izolacyjne.

Malowanie 1. Są różnego rodzaju farby zwane ogniochronnem i,

drzewa far- które m ają zwykle za podstaw ow ę, składow ą część t. zw

" ^ n i a j ą c ą szkło w o d n e

*)-Oprócz ty ch są rów nież farby azbestow e, w skład których wchodzi drobno zmielony azbest, wodne szkło i fa r­

ba, służąca do odpowiedniego zabarw ienia.

Znane są farby t. zw. szw edzkie i inne, których p arę recept

b) Na 45 litrów wody, bierze się: wchodzą specjalnie przygotow ane krzem iany. Te sole tw ardnie­

ją w porach drzew a i izolują je od ognia.

Pokryw a- P róby w ykazały przydatność m ieszaniny siarczanu

nie innemi w apna (Ca S 0 4) t. j. gipsu z siarczanem amonu (NH4)3 S 0 4) w stosunku 2/3 gipsu na 7s siarczanu amonu. Ona nadaje drzew u znaczną odporność na dzia­

łanie ognia, od którego to zapala się z trudem i pali się tylko, gdy podpalający płom ień je st trzym any tuż przy drze­

wie; po oddaleniu płom ienia drzewo natychm iast gaśnie.

Dla zabezpieczenia przedm iotów drew nianych, w ystaw ionych na działanie opadów atm osferycznych, naprz. gontów, od zmywania w arstw y uodporniającej, należy pokryw ać je sm ołą lub pokostem .

Nasycanie 2. Lepszym sposobem, chociaż znacznie kosztow

niej-drzewa dla SZy m i pociągającym za sobą duże nakłady, jest

prze-uodpornie Sy Canie drzew a płynam i uodporniającem u

ma na

porniającym , w tym samym zbiorniku zapom ocą w tłaczania płynu dachowego, znajdującego się pod blachą.

N ajlepszą ochronę daje połączenie azbestowej tektury , którą obite je st drzewo, z blachą otaczającą tek turę. Blacha w tym wy­

padku stanow i oprócz tego pew nego rodzaju osłonę od m echa­

nicznych uszkodzeń tektu ry , gdyż azbest jest tw orzyw em słabem i niew ytrzym ującem silniejszych uderzeń, szarpnięć i t. p.

Otoczenie b. Otoczenie drzew a niepalną pow łoką jest lepszym jako poszycie dachowe. Niebezpieczeństwo zw iększa łatw ość nagrzew ania się i pochopność do w chłaniania prom ieni­

stego gorąca, które w te strzępiste m aterjały łatw o przenika.

WłasnoSci N atom iast słom a i trzcina dzięki w łaśnie zaletom

Izolacyjne strzępiastych m aterjałów , posiadają w ysoką zdolność izolacyjną i dają dobre poszycie dachow e, któ re