Zasady eksploatacji wojskowych pojazdów samochodowych

Główne zasady eksploatacji wojskowych pojazdów samochodowych zostały opisane w dokumentach doktrynalnych takich jak:

 Wsparcie i zabezpieczenie techniczne Sił Zbrojnych Rzeczypospolitej Polskiej. Zasady funkcjonowania DD-4.22 (A) [96],

 Instrukcji o gospodarowaniu sprzętem służby czołgowo-samochodowej DD-4.22.2 [37],

 Instrukcja o zarządzaniu eksploatacją sprzętu wojskowego w Siłach Zbrojnych Rzeczypospolitej Polskiej zasady ogólne DU-4.22.13(A) [38],

Uzupełniłem powyższych dokumentów jest katalog norm eksploatacji techniki lądowej DU-4.22.13.1 [44].

Zgodnie z doktryną DD-4.22(A) przez eksploatację Sprzętu Wojskowego (SpW) należy rozumieć zespół celowych działań organizacyjno-technicznych i ekonomicznych podejmowanych przez personel wobec SpW oraz wzajemne relacje między nimi, od chwili

36

wprowadzenia do SZ RP, aż do jego wycofania. Eksploatacja SpW prowadzona jest w jednej z zasadniczych faz cyklu życia SpW, określonej w resorcie obrony narodowe (RON) fazą eksploatacyjną. Faza eksploatacyjna obejmuje swoim zakresem obszary kierowania i zarządzania, użytkowania SpW, w tym jego przechowywania oraz wsparcia i zabezpieczenia technicznego. Organizacja i realizacja eksploatacji ma na celu stworzenie i utrzymanie w Siłach Zbrojnych Rzeczypospolitej Polskiej (SZ RP) takich warunków organizacyjno-technicznych, aby funkcje użytkowe SpW mogły być wykorzystane w założonym czasie, miejscu i z określoną intensywnością.

Zasadniczymi kryteriami w zarządzaniu eksploatacją są:

 gotowość techniczna SpW, w tym sprawność techniczna,

 bezpieczeństwo,

 ekonomia eksploatacji.

Podstawowymi strategiami eksploatacji SpW stosowanymi w SZ RP są:

 strategia eksploatacji według zużycia resursu,

 strategia eksploatacji według stanu faktycznego.

Zasadniczymi systemami eksploatacji SpW w SZ RP, wynikającymi z przyjętej strategii eksploatacji, są:

 planowo-zapobiegawczy system eksploatacji SpW,

 planowo-zapobiegawczy system eksploatacji SpW z diagnozowaniem,

 system eksploatacji SpW według stanu technicznego,

 system mieszany – jeden z powyższych systemów z wybranymi elementami pozostałych systemów eksploatacji.

W instrukcji 4.22 (A) [96] uwzględnia się trzy stany eksploatacji:

 zdatności technicznej,

 zdatności technicznej z ograniczeniami,

 niezdatności technicznej.

Zgodnie z postanowieniami instrukcji DD 4.22(A) szef jednostki organizacyjnej Resortu Obrony Narodowej RON właściwej do spraw wsparcia logistycznego SZ RP (w tym przypadku WOG, BLT) kieruje fazą eksploatacyjną SpW w SZ RP i odpowiada za etap wsparcia i zabezpieczenia oraz za określanie zasad i norm eksploatacji SpW, przy współudziale właściwego gestora SpW, a także sprawowanie nadzoru nad ich przestrzeganiem[38, 96].

37

Eksploatacja pojazdów samochodowych jest procesem zaplanowanym. Podstawowym dokumentem funkcjonującym w wojsku jest plan eksploatacji i ewidencji SpW, który opracowuje się dla każdego działu zaopatrzenia. Eksploatacja większości pojazdów samochodowych zaplanowana jest w dziale służby czołgowo samochodowej WOG/BLT. Szef służby prowadzi również plan eksploatacji wszystkich jednostek będących na zaopatrzeniu na podstawie danych otrzymywanych z jednostek wojskowych. Powyższy plan sporządza się na dany rok kalendarzowy na podstawie katalogu norm eksploatacji, instrukcji, biuletynów technicznych, norm eksploatacyjnych ujętych w kartach katalogowych, zamiaru i rozkazu do działalności, planu działalności w roku planistycznym, przydziału limitów środków bojowych i materiałowych, planów i programów szkolenia, wielkości dopuszczalnych rocznych norm zużycia resursów, wielkości: norm resursów międzyobsługowych, norm resursów międzynaprawczych, norm docelowych. Dokumentami uzupełniającymi plan eksploatacji i ewidencji pracy SpW jest plan obsług technicznych SpW, plan zadań obsługowo-naprawczych na rok oraz bilans potrzeb i możliwości obsługowo-obsługowo-naprawczych. Powyższe dokumenty sporządza się na dany rok kalendarzowy w jednostkach posiadających etatowy organ wykonawczy (remontowy) od szczebla kompanii [37].

Wspominane wyżej plany są również elementem systemu obsługiwania, który obok części planistyczno-organizacyjnej obejmuje również siły i środki mające na celu utrzymanie pojazdów samochodowych w sprawności technicznej i stałej gotowości do użycia.

Obsługiwania techniczne sprzętu, w zależności od zakresu czynności oraz okresu użytkowania, dzielą się na następujące rodzaje:

1. obsługiwanie bieżące (OB):

a) przegląd przed wyjazdem (PW), b) przegląd w drodze (PDr),

c) obsługiwanie po użytkowaniu (PU),

2. obsługiwanie okresowe (OO) – po określonym przebiegu lub czasie przechowywania:

a) obsługiwanie okresowe nr 1 (OO-1), b) obsługiwanie okresowe nr 2 (OO-2), c) kolejne obsługiwanie okresowe (OO-N), d) obsługiwanie specjalne (OS):

 obsługiwanie podwozi pojazdów gąsienicowych,

38

 obsługiwanie przed i po pokonaniu przeszkody wodnej,

 wymiana niezbędników obsługowych przewidzianych dla danego typu sprzętu.

Zakres czynności obsługowych zależy od rodzaju obsługiwania, rodzaju SpW oraz jego aktualnego stanu technicznego. Szczegółowe zakresy czynności obsługowych określa dokumentacja techniczna (instrukcje obsługiwania, karty/przewodniki technologiczne SpW, biuletyny techniczne oraz inne dokumenty określone przez COL SpW, itp.).

Rodzaj obsługiwania sprzętu służby czołgowo-samochodowej, zależy od jego przebiegu (przejechanych kilometrów lub przepracowanych motogodzin) oraz od czasu jego przechowywania. Zakresy norm przebiegów międzyobsługowych, określa katalog norm eksploatacji uzbrojenia i sprzętu wojskowego lub rozkazy/polecenia wprowadzające sprzęt do eksploatacji w SZ RP odpowiednio dla danego rodzaju i typu sprzętu [37, 38, 44, 96].

Naprawa SpW to zespół przedsięwzięć organizacyjnych i technicznych mających na celu odtworzenie funkcji użytkowych SpW poprzez usunięcie niesprawności i uszkodzeń powstałych w wyniku użytkowania lub odtworzenie resursu eksploatacyjnego poprzez wykonanie określonych czynności zgodnie z wymaganą technologią.

W zależności od miejsca realizacji naprawy wykonywane są przez:

 użytkowników SpW,

 potencjał techniczny SZ RP (WOG, RBLog),

 krajowy przemysłowy potencjał obronny, w tym w ramach Programu Mobilizacji Gospodarki PMG i potencjał przemysłu zagranicznego.

Ze względu na zakres wykonuje się następujące rodzaje napraw:

 naprawa bieżąca (NB),

 naprawa średnia (NS),

 naprawa główna (NG),

 naprawa konserwacyjna (NK),

 naprawa dokowa (ND),

 naprawa awaryjna (NA),

 naprawa gwarancyjna (NGw),

 naprawa wynikowa (NW),

 naprawa uszkodzeń bojowych (R1, R2, …, R5).

Biorąc pod uwagę tryb kwalifikacji naprawy dzieli się na planowe i nieplanowe. Naprawami planowymi są NS, NG, NK i ND. Zakres napraw planowych wynika z dokumentacji

39

technicznej SpW (np. przewodników technologicznych). Naprawami nieplanowymi są NB, NA, NGw i NW.

Realizacja napraw nieplanowych leży w kompetencjach użytkowników SpW i organów wykonawczych poziomu taktycznego przy możliwym wsparciu WOG/BLT, a w uzasadnionych przypadkach, organów wykonawczych poziomu strategiczno-operacyjnego oraz świadczenia usług przez kontrahentów zewnętrznych.

Organy wykonawcze podsystemu technicznego poziomu strategiczno-operacyjnego realizują głównie naprawy planowe wyższego rzędu oraz naprawy wynikowe zidentyfikowane po dokonaniu przeglądów technicznych i obsług okresowych dedykowanych dla tego poziomu [37, 38, 96]

Normy międzynaprawcze, międzyobsługowe, pracochłonności SpW określane są w katalogach norm eksploatacji SpW oraz dokumentacji technicznej SpW, przewodnikach technologicznych itp. [38].

Zaopatrywanie w techniczne środki materiałowe (tśm) służby czołgowo-samochodowej ma na celu zaspokojenie potrzeb jednostek wojskowych w wymagane asortymentowo ilości części zamiennych, zespołów, mechanizmów, urządzeń, zestawów naprawczych oraz narzędzi, akcesoriów i innych materiałów eksploatacyjno-naprawczych wykorzystywanych w procesie eksploatacji sprzętu. W Siłach Zbrojnych RP obowiązuje zasada zaopatrywania rejonowego.

W stosunku do jednostek wojskowych zaopatrywanie w (tśm) służby czołgowo-samochodowej realizowane jest przez WOG/BLT zgodnie z przyjętym planem przydziałów gospodarczych resortu obrony narodowej (RON) i rejonem odpowiedzialności. W ramach procesu zaopatry-wania w (tśm) w systemie rejonowym realizuje się zaopatrywanie planowe i nieplanowe.

a) zaopatrywanie planowe:

 realizowane jest hierarchicznie, tzn. szczebel wyższy zaopatruje szczebel niższy,

 WOG/BLT realizuje zaopatrywanie JW i instytucji z rejonu odpowiedzialności,

 RBLog realizuje zaopatrywanie WOG/BLT oraz własne na podstawie zatwierdzonego rocznego planu zaopatrywania.

b) zaopatrywanie nieplanowe – realizowane jest na podstawie oddzielnych wniosków (zapotrzebowań) składanych przez jednostki wojskowe do WOG/BLT na uzupełnienie brakujących części zamiennych do realizacji procesu obsługowo-naprawczego.

Zaopatrywanie nieplanowe odbywa się w oparciu o zgromadzone tśm, a w przypadku ich braku w zasobach SZ RP realizowane są dodatkowe zakupy.

40

Planowanie potrzeb tśm wykonuje się w celu określenia ich ilości, jakości i podstawowych parametrów technicznych oraz środków finansowych niezbędnych do ich pozyskania. Planowanie potrzeb realizowane jest na wszystkich szczeblach zgodnie z planem przydziałów gospodarczych RON. Za planowanie potrzeb odpowiadają osoby funkcyjne wszystkich szczebli, w ramach przypisanych kompetencji.

Zgłaszanie potrzeb odbywa się wg następujących zasad:

 Jednostka wojskowa zgłasza potrzeby do właściwego WOG/BLT,

 WOG/BLT po analizie zgłasza potrzeby do RBLog,

 RBLog po analizie zgłasza potrzeby do właściwego Centralnego Organu Logistycznego COL SpW (Odpowiednie komórki Inspektoratu Wsparcia Sił Zbrojnych).

Poszczególne ogniwa systemu zaopatrywania (WOG/BLT, RBLog, COL SpW – IWspSZ wraz z gestorem SpW) dokonują analizy zgłaszanych potrzeb biorąc pod uwagę możliwości ich zabezpieczenia w ramach posiadanych kompetencji. Cały proces planowania i zaopatrywania przedstawiono na rys. 3.2 [37, 38].

Rys. 3.2 Proces zaopatrywania i planowania potrzeb w zakresie technicznych środków materiałowych Źródło: opracowanie własne

COL SpW- IWspSZ

Analiza potrzeb we wszystkich podległych RBlog Brak asortymentu - Zakup

RBLog – analiza potrzeb.

Zaopatrywanie w oparciu o zgromadzone tśm.

Brak asortymentu - przesłanie zapotrzebowania do IWspSZ lub zakup

WOG/BLT – analiza potrzeb.

Zaopatrywanie w oparciu o zgromadzone tśm.

Brak asortymentu - przesłanie zapotrzebowania do RBLog lub zakup

Jednostka Wojskowa

Zaopatrywanie Potrzeby

Zaopatrywanie Potrzeby

Zaopatrywanie Potrzeby

Zakup zgodnie z posiadanymi kompetencjami

41