Zintegrowany System Katastralny

W 1999r. rozpoczęto prace nad Zintegrowanym Systemem Informacji o Nieruchomościach (ZSiN), nazywanym również Zintegrowanym Systemem Katastralnym (ZSK). ZSK to zespół rozwiązań prawnych, organizacyjnych i technicznych zapewniający szybki dostęp do aktualnych i wiarygodnych informacji o nieruchomościach, gromadzonych w ewidencjach i rejestrach publicznych.

Zintegrowany System Katastralny integruje trzy rejestry publiczne:

- ewidencję gruntów i budynków (EGiB) prowadzoną przez starostwa powiatowe,

- księgi wieczyste (KW) prowadzone przez sądy rejonowe,

- ewidencję podatkową nieruchomości (EPN) prowadzoną przez gminy.

188

Z punktu widzenia przedsiębiorstw sieciowych, ze szczególnym uwzględnieniem spółek dystrybucji energii elektrycznej, bardzo istotnym elementem danych geograficznych jest ewidencja gruntów i budynków.

Główny cel EGiB to rejestrowanie cech fizycznych nieruchomości, jest ona nazywana także katastrem fizycznym. W projekcie nowelizacji ustawy prawo geodezyjne i kartograficzne ewidencję tę nazwano katastrem nieruchomości.

Funkcjonowanie ewidencji gruntów i budynków normują następujące akty prawne:

1) ustawa Prawo geodezyjne i kartograficzne,

2) rozporządzenie w sprawie ewidencji gruntów i budynków,

3) rozporządzenie w sprawie wykazywania w ewidencji gruntów i budynków danych odnoszących się do gruntów, budynków i lokali, znajdujących się na terenach zamkniętych,

4) rozporządzenie w sprawie standardów technicznych dotyczących geodezji, kartografii oraz krajowego systemu informacji o terenie,

5) rozporządzenie w sprawie wysokości opłat za czynności geodezyjne i kartograficzne oraz za udzielanie informacji, a także za wykonywanie wyrysów i wypisów z operatu ewidencyjnego,

6) rozporządzenie w sprawie szczegółowych zasad i trybu założenia i prowadzenia krajowego systemu informacji o terenie,

7) instrukcja G-5.

Istotnym zarzutem wobec budowanego systemu ZSK, stawianym przez Najwyższą Izbę Kontroli jest brak właściwej ustawy dotyczącej katastru. Mimo braku takiej ustawy, Zintegrowany System Katastralny jest budowany od 2001 r, częściowo w ramach projektów PHARE. Pojawiają się opinie, iż skorygowanie projektu ZSK będzie trudne i czasochłonne, co w rzeczywistości odwlecze możliwość uzyskania dostępu do danych wprowadzanych do ZSK. Dla sieciowych przedsiębiorstw użyteczności publicznej (energetyka, gazownictwo, wodociągi itp.) istotne znaczenie ma możliwość dostępu do danych o granicach nieruchomości oraz ich właścicieli. Przykładem na wykorzystanie tego typu danych może być wyznaczanie pasa ograniczonego dostępu do linii kablowej, przebiegającej przez wiele działek różnych właścicieli czy też wybór lokalizacji (czy technologii realizacji) stacji transformatorowej z uwzględnieniem cen gruntu.

Wydaje się, że przedsiębiorstwa sieciowe powinny wykazywać zainteresowanie procesem budowy ZSK.

Kontrowersje związane z budową katastru, a ściślej z kolejnym etapem prac dokładnie przedstawione są między innymi w „Analizie opisu zamówienia związanego z konwersją 183 baz danych do systemu IPE”, wykonanej przez zespół aktywistów Stowarzyszenia GISPOL i umieszczonej pod adresem:

www.gispol.org.pl/zsk/analiza.pdf

4. Projekt GEOPORTAL.GOV.PL

Do tej pory mamy raczej do czynienia z modelem infrastruktury informacyjnej państwa o następujących cechach:

189

- infrastrukturalne rejestry i systemy informacyjne są autonomiczne prawnie, organizacyjnie, funkcjonalnie i informacyjnie

- każdy infrastrukturalny system tworzy własne, niezależne środowisko informacyjne i informatyczne, minimalna jest wymiana informacji między systemami, autonomiczna aktualizacja danych;

- częściowa redundancja oraz niska jakość danych - konflikty funkcji i kompetencji

Powoduje to duże koszty ekonomiczne oraz społeczne. Wcześniej przedstawiony ZSK jest próbą rozwiązania wymienionych problemów.

Projekt GEOPORTAL.GOV.PL jest przedsięwzięciem non-profit, służącym powszechnemu udostępnieniu informacji przestrzennej przez internet.

GEOPORTAL budowany jest zgodnie z założeniami dyrektywy Unii Europejskiej INSIPRE, Informacja przestrzenna ma być udostępniania między innymi każdej osobie fizycznej bądź podmiotom gospodarczym.

Dyrektywa INSPIRE ustanawia ogólne zasady tworzenia infrastruktury informacji przestrzennej we wspólnocie dla celów wspólnotowych polityk ochrony środowiska oraz polityk i działań mogących mieć bezpośredni lub pośredni wpływ na środowisko naturalne (art. 1 Dyrektywy). Natomiast zgodnie z preambułą Dyrektywy, infrastruktura informacji przestrzennej wspólnoty (inspire) powinna być oparta na infrastrukturach państw członkowskich, które zostaną dostosowane do wspólnych zasad i uzupełnione elementami pochodzącymi z poziomu europejskiego. Te elementy powinny zagwarantować, iż infrastruktury państw członkowskich będą kompatybilne i możliwe do wykorzystania w kontekście trans granicznym”. Należy tutaj zaznaczyć, że zgodnie z harmonogramem prac nad dyrektywą INSPIRE, na lata 2005 - 2006 przewidziano fazę przygotowawczą, na lata 2007 - 2008 wprowadzenie Dyrektywy w państwach Unii Europejskiej, na lata 2009 - 2013 przewidziano realizację Dyrektywy.

Niepokój Komitetów takich jak ISO KT 19000 czy CEN KT 287 budzi promowanie przez INSPIRE zasad implementacyjnych zamiast standardów międzynarodowych. Oznacza to niebezpieczeństwo promowania implementacji zamiast standardów, co grozi zamianą dyrektywy w promocję określonych przedsiębiorstw. Jako kontrprzykład może posłużyć Google Earth, czyli dostępność mapy bez opłat. Należy tutaj dodać, że w ramach Google Earth nie są rozwiązywane problemy katastralne, projekt ten nie ma też aż tak dużego zakresu jak projekt GEOPORTAL.

Istotnym zastrzeżeniem, wysuwanym przez wiele środowisk wobec dyrektywy INSPIRE jest fakt, że nie gwarantuje ona obywatelom UE wolnego dostępu do danych, których pozyskiwanie oraz przetwarzanie opłacane jest z ich podatków.Pojawia się problem podwójnej opłaty - raz w formie podatków, dwa - jako opłata za korzystanie z danych. W Stanach Zjednoczonych wszystkie dane i opracowania stworzone przez rząd amerykański, są dostępne na zasadach public domain - każdy może bezpłatnie wykorzystywać, przetwarzać i odsprzedawać dane bez żadnych ograniczeń. W intemecie można nawet podpisać petycję, wzywającą do odrzucenia INSPIRE.

Według Janusza Dygaszewicza, Kierownika Projektu GEOPORTAL.GOV.PL głównym celem projektu jest „poprawa konkurencyjności przedsiębiorstw poprzez udostępnienie On-Line przedsiębiorcom usług opartych o

190

dane katastralne, dane przestrzenne oraz metadane. ” [3], Jako podstawowe założenie przyjęto zasadę udostępniania przez GEOPORTAL wszystkich tych danych z Państwowego Zasobu Geodezyjnego i Kartograficznego, które mają już swoją postać lub reprezentację cyfrową i nadają się do udostępniania On-Line przez Internet.

Główne założenia przedsięwzięcia to

• udostępnianie danych poprzez Internet

• budowa Geoportalu Internetowego zgodnego z dyrektywą INSPIRE oraz Ustawą o Informatyzacji

• wdrożenie modułu pobierania opłat - billing

• wdrożenie Infrastruktury Klucza Publicznego

• organizacja Biura Press - jednostki centralnej odpowiedzialnej za dystrybucję danych o znacznym wolumenie {zobrazowań lotniczych i satelitarnych) w trybie off-line;

• Integracja z systemami lokalnymi w ramach systemu metadanych

Okres tworzenia GEOPORTALU został określony na 3 lata (do końca marca 2008r). W ramach projektu GEOPORTAL ma być również zrealizowane włączenie do Zintegrowanego Systemu Katastralnego ośrodków nie objętych kolejnymi edycjami projektów Phare a także przeprowadzona integracja danych katastralnych z danymi ogólnogeograficznymi, topograficznymi oraz zobrazowaniami lotniczymi i satelitarnymi.

Opracowano również sposoby płatności za udostępnianie danych:

przedpłata, za pobraniem, przelew na rachunek, płatność kartą kredytową czy SMS-em, ryczałt wg umowy bądź płatność kartą wirtualną.

Jednym z głównych zastrzeżeń wysuwanych wobec projektu GEOPORTALU jest zbyt wczesne rozpoczęcie prac, wyprzedzające harmonogram wprowadzania dyrektywy INSPIRE, która stanowi podstawę realizacji projektu.

Należy zwrócić uwagę, że przedstawione założenia przedsięwzięcia mają charakter nieformalny. Nie został jeszcze ogłoszony przetarg na wykonanie przedsięwzięcia, choć pewne prace zostały wykonane. Jest już uruchomiony serwis pod adresem www.geo-portal.pl. jedyną dostępną na razie mapą jest Baza Danych Ogólnogeograficznych. Należy zwrócić uwagę na brak danych o Wykonawcy - jedynymi zamieszczonymi informacjami jest fakt, że portal powstał na zlecenie Głównego Geodety Kraju przy współpracy z Centralnym Ośrodkiem Dokumentacji Geograficznej i Kartograficznej. Problematyczne są także zamieszczone informacje o standardach - praktycznie umieszczono tylko odnośnik do normy ISO 19115:2003: „Geographic information - Metadata”, którą można wyłącznie nabyć. Brak jest informacji, czy ta norma obowiązuje w Polsce. Należy przyjąć, że omawiany portal istnieje wyłącznie w postaci testowej, choć brak jest informacji na ten temat. Jest zapewniona możliwość publikacji zasobu geograficznego w portalu, jednak na skutek trudności w dostępie do informacji o wymaganych standardach, ta możliwość wydaje się być tylko teoretyczna.

191

5. Znaczenie GEOPORTALU dla spółek dystrybucji energii elektrycznej