REALIZACJA HASEŁ Z PODSTAWY PROGRAMOWEJ Treść
5. ZJAWISKA ELEKTRYCZNE, MAGNETYCZNE I AKUSTYCZNE W PRZYRODZIE
5.1. Zjawiska elektryczne w przyrodzie nieożywionej
Pogadanka: zjawiska
elektryczne jako oddziaływania przeciwstawnych ładunków.
Film: zjawiska elektryczne w przyrodzie.
Podaje przykłady zjawisk elektrycznych występujących w przyrodzie nieożywionej:
błyskawice, ognie św. Elma, zorza polarna, elektryzowanie się przedmiotów.
1 2
Poznanie przykładów wykorzystania zjawisk elektrycznych przez organizmy:
wykorzystanie wyładowań do ogłuszania ofi ary lub wroga, wykrywanie pola elektrycznego, sygnały nerwowe.
10.2) demonstruje elektryzowanie się ciał i ich oddziaływania na przedmioty wykonane z różnych substancji;
Obserwacja zjawisk elektrostatycznych.
Identyfi kacja substancji elektryzujących się. Doświadczalne badanie parametrów związanych z elektryzowaniem się substancji:
trwałości zjawiska, siły przyciągania elektrostatycznego itp. Kształtowanie umiejętności dokumentowania obserwacji.
Poznanie zagrożeń związanych z elektryzowaniem się przedmiotów.
10.3) wymienia źródła prądu elektrycznego i dobiera je do odbiorników, uwzględniając napięcie elektryczne;
Poznanie rodzajów źródeł prądu elektrycznego: ogniwa elektrycznego, prądnicy, sieci elektrycznej, zasilacza.
Powiązanie rodzaju źródła prądu z uzyskiwanym napięciem i z rodzajem odbiornika. Zrozumienie konieczności doboru źródła prądu do odbiornika.
3 4 5 5.2. Aktywność
elektryczna organizmów
Prezentacja multimedialna lub fi lm: wykorzystanie elektryczności przez zwierzęta.
Prezentacja multimedialna lub animacja: sygnały elektryczne w układzie nerwowym.
Podaje przykłady wykorzystania zjawisk elektrycznych przez zwierzęta (polowanie – węgorz elektryczny, drętwa), wykrywanie ofi ary (rekin).
Podaje przykłady zwierząt posługujących się elektrycznością.
Wyjaśnia, że sygnały nerwowe mają charakter elektryczny.
5.3. Elektrycz-ność statyczna
Identyfi kacja substancji, które można naelektryzować przez pocieranie (bursztyn, ebonit, guma, szkło, różne tkaniny i tworzywa sztuczne).
Doświadczenie: trwałość naelektryzowania (jak długo przyciągnięte cząstki przylegają do naelektryzowanej powierzchni), siła
naelektryzowania (jak duże cząstki są przyciągane przez różne substancje).
Identyfi kacja substancji najsilniej się elektryzujących.
Prezentacja: zagrożenia związane z elektryzowaniem się.
Podaje przykłady substancji, które łatwo się elektryzują.
Doświadczalnie identyfi kuje substancje elektryzujące się.
Przeprowadza doświadczenie badające siłę i trwałość naelektryzowania. Przedstawia wyniki i wyciąga wnioski.
Podaje przykłady zagrożeń wynikających z elektryzowania się przedmiotów.
5.4. Energia elektryczna – jej źródła i wykorzystanie
Pogadanka z elementami dyskusji: zasilanie prądem elektrycznym.
Pokaz: rodzaje źródeł prądu i uzyskiwane napięcia.
Dobieranie źródeł prądu do rodzaju odbiornika.
Wyjaśnienie, dlaczego dobór odpowiedniego źródła zasilania jest niezbędny, aby urządzenie działało prawidłowo.
Wymienia i opisuje różne źródła prądu elektrycznego i uzyskiwane napięcia.
Prawidłowo dobiera źródło prądu do rodzaju odbiornika.
Uzasadnia konieczność doboru odpowiedniego źródła prądu do rodzaju odbiornika.
1 2 10.4) opisuje skutki przepływu prądu
w domowych urządzeniach
elektrycznych, opisuje i stosuje zasady bezpiecznego obchodzenia się
z urządzeniami elektrycznymi;
Wykazanie działania przepływu prądu w podstawowych urządzeniach domowych:
lampie, pralce, lodówce, telewizorze, odkurzaczu, kuchence. Zrozumienie roli prądu jako źródła energii dla urządzeń o różnym działaniu.
Poznanie zasad bezpiecznego postępowania z urządzeniami elektrycznymi. Wyjaśnienie zasady działania gniazdka z uziemieniem.
Poznanie zasad postępowania w przypadku porażenia prądem. Wyrabianie nawyku odpowiedzialnego wykonywania czynności stwarzających zagrożenie dla zdrowia.
Doskonalenie znajomości zasad pierwszej pomocy w nagłych wypadkach.
10.5) buduje prosty obwód elektryczny i wykorzystuje go do sprawdzania przewodzenia prądu elektrycznego przez różne ciała (substancje);
Poznanie terminów: przewodnik, izolator oraz przykładów substancji
o takich właściwościach. Budowa obwodu elektrycznego z prostych elementów.
Wykorzystanie samodzielnie zbudowanego obwodu do badania przewodnictwa różnych substancji. Identyfi kacja przewodników i izolatorów wśród podanych substancji.
3 4 5 5.5. Urządzenia
elektryczne w domu
Dyskusja: jakie urządzenia są zasilane energią elektryczną?
Obserwacja: jakiego rodzaju prace wykonują domowe urządzenia elektryczne (ogrzewanie, chłodzenie, prace mechaniczne, wytwarzanie światła).
Pogadanka z elementami dyskusji: różne sposoby wykorzystania energii elektrycznej.
Obserwacja: jak wiele urządzeń używanych na co dzień jest zasilanych elektrycznością i z jakiego rodzaju źródeł.
Wymienia urządzenia domowe zasilane prądem.
Opisuje skutki przepływu prądu przez te urządzenia.
5.6. Bezpieczne stosowanie urządzeń elektrycznych
Dyskusja: jak bezpiecznie korzystać z urządzeń elektrycznych?
Pogadanka o zasadach
bezpiecznego użytkowania tych urządzeń.
Sporządzenie listy dobrych i złych nawyków przy korzystaniu z urządzeń elektrycznych.
Prezentacja: zasady udzielania pierwszej pomocy w przypadku porażenia prądem.
Omawia zasady bezpiecznego posługiwania się urządzeniami elektrycznymi.
Przedstawia zasady udzielania pierwszej pomocy osobom porażonym prądem.
5.7. Prąd elektryczny – przewodniki i izolatory
Budowanie obwodu elektrycznego.
Doświadczenie: badanie przewodzenia prądu przez różne substancje (metale, tworzywa sztuczne, woda, roztwory soli, cukru, piasek, szkło itd.).
Dyskusja: właściwości substancji umożliwiające przepływ prądu.
Wprowadzenie terminów:
przewodnik, izolator.
Omawia zasadę budowy prostego obwodu elektrycznego.
Samodzielnie buduje prosty obwód elektryczny.
Podaje przykłady substancji o właściwościach przewodzących i izolujących.
Doświadczalnie identyfi kuje substancje dobrze i źle przewodzące prąd.
1 2 10.6) uzasadnia potrzebę i podaje
sposoby oszczędzania energii elektrycznej;
Poznanie sposobów oszczędzania energii elektrycznej. Zrozumienie konieczności oszczędzania energii. Wykazanie związku między oszczędzaniem energii elektrycznej a ochroną środowiska. Poznanie przyjaznych środowisku źródeł energii. Kształtowanie postawy osobistej odpowiedzialności za środowisko.
10.7) bada i opisuje właściwości magnesów oraz ich wzajemne oddziaływanie, a także oddziaływanie na różne substancje;
8) buduje prosty kompas i wyjaśnia zasadę jego działania, wymienia czynniki zakłócające prawidłowe działanie kompasu.
Poznanie właściwości magnesu.
Doświadczalne badanie zachowania magnesów względem siebie i względem substancji ferromagnetycznych. Identyfi kacja substancji ferromagnetycznych za pomocą magnesu.
Doświadczalna prezentacja linii pola magnetycznego za pomocą opiłków metalowych. Zrozumienie związku między polem magnetycznym Ziemi a działaniem kompasu. Wykazanie zależności między właściwościami magnesu a jego wpływem na wskazania kompasu. Wykrywanie pola magnetycznego wytwarzanego przez płynący prąd elektryczny.
3 4 5 5.8. Sposoby
oszczędzania energii elektrycznej
Dyskusja: jak oszczędzać energię elektryczną.
Pogadanka lub fi lm: dlaczego należy oszczędzać energię elektryczną.
Podział sposobów oszczędzania energii elektrycznej:
codziennych, dostępnych dla każdego i wprowadzanych na szeroką skalę.
Film: alternatywne źródła energii.
Wymienia sposoby oszczędzania energii elektrycznej.
Wyjaśnia, dlaczego jej oszczędzanie jest konieczne.
Podaje przykłady źródeł energii przyjaznych środowisku.
5.9. Badanie właściwości magnesów
Dyskusja: co to jest magnes?
Identyfi kacja substancji przyciąganych przez magnes.
Pogadanka: jakie właściwości decydują o przyciąganiu przez magnes?
Doświadczalne badanie właściwości magnesów.
Obserwacja linii pola magnetycznego
z zastosowaniem opiłków metalowych.
Obserwacja zachowania kompasu pod wpływem magnesu.
Prezentacja lub fi lm: pole magnetyczne Ziemi.
Obserwacja pola
magnetycznego wytwarzanego przez płynący prąd.
Opisuje właściwości magnesu.
Doświadczalnie identyfi kuje substancje przyciągane przez magnes.
Wykazuje związek między polem magnetycznym Ziemi i działaniem kompasu.
Wyjaśnia, że przepływ prądu powoduje powstanie pola magnetycznego.
1 2 8.8) wskazuje rodzaje źródeł dźwięku,
bada doświadczalnie zależność powstającego dźwięku od np. naprężenia i długości struny;
8.6) opisuje rolę zmysłów w odbieraniu wrażeń ze środowiska zewnętrznego;
Poznanie pojęcia dźwięku. Poznanie rodzajów źródeł dźwięku.
Wykazanie związku między słyszeniem dźwięku a drganiem masy powietrza.
Doświadczalne wykazanie związku między właściwościami ciała drgającego a wysokością dźwięku. Kształtowanie umiejętności planowania doświadczenia oraz dokumentacji jego wyników.
8.9) bada rozchodzenie się dźwięków w powietrzu i ciałach stałych;
8.10) porównuje prędkości
rozchodzenia się dźwięku i światła na podstawie obserwacji
zjawisk przyrodniczych, doświadczeń lub pokazów.
Kształtowanie umiejętności planowania doświadczeń poprzez planowanie doświadczalnego badania rozchodzenia się dźwięku. Doświadczalne badanie rozchodzenia się dźwięku w powietrzu, wodzie, betonie i innych substancjach.
Kształtowanie umiejętności dokumentowania obserwacji.
3 4 5 5.10. Dźwięki
i ich pochodzenie
Badanie sposobów powstawania dźwięków:
wydobywanie dźwięków z różnych przedmiotów.
Pogadanka z elementami dyskusji: czym jest dźwięk i w jaki sposób go słyszymy, jakie są rodzaje dźwięków.
Dyskusja: jak zbadać właściwości dźwięków.
Grupowe planowanie doświadczenia.
Doświadczenia w grupach:
badanie związku właściwości przedmiotu (materiału, wielkości, powierzchni, naprężenia) z powstającym dźwiękiem.
Prezentacja wyników doświadczenia w klasie.
Wyjaśnia, w jaki sposób powstaje dźwięk i jak jest odbierany przez zmysł słuchu.
Wymienia rodzaje dźwięków.
Planuje doświadczenie badające właściwości dźwięków.
Doświadczalnie bada zależność między właściwościami drgającego obiektu a wytwarzanym dźwiękiem.
Prezentuje i omawia wyniki doświadczenia.
Wyjaśnia, jak wielkość powierzchni i stan naprężenia przedmiotu wpływają na głośność i wysokość powstającego dźwięku.
5.11. Badanie rozchodzenia się dźwięków
Prezentacja z elementami dyskusji: czy dźwięk zawsze rozchodzi się tak samo?
Planowanie doświadczenia badającego, jak dźwięk rozchodzi się w różnych ośrodkach.
Doświadczenie: rozchodzenie się dźwięku w powietrzu, wodzie, wybranych ośrodkach stałych.
Pokaz lub obserwacja podczas wycieczki: porównanie prędkości rozchodzenia się dźwięku i światła (podczas burzy lub nad jeziorem).
Omawia różnice w rozchodzeniu się dźwięków w różnych ośrodkach.
Porównuje prędkość rozchodzenia się światła i dźwięku.
KLASA 6 (3 godz. tygodniowo) PODSTAWA PROGRAMOWA
Hasła Szczegółowe cele
kształcenia i wychowania 1 2