Związek Banków w Polsce powstał w lutym 1920 roku. Początkowo zrzeszał jedynie banki byłego zaboru rosyjskiego i zgrupowane w odrębnym oddziale małopolskim banki galicyjskie1. Poza związkiem pozostały banki byłego zaboru pruskiego, w 1922 roku zrzeszone w odrębnym Związku Banków Polski Zachodniej2. Pierwszym prezesem ZBwP został Stanisław Karpiński, dyrektorem - Wacław Fajans. W skład Rady Związku weszli ponadto: jako zastępcy prezesa - Henryk Kaden i Marcin Szarski, jako członkowie - Stefan Benzef, Mieczysław Hofman i Eustachy Korwin-Szymanowski. Członkami Komisji Rewizyjnej zostali Józef Karpowicz, Apolinary Thieme i Józef Wagner. Zadaniem związku było uzgadnianie zasad współpracy zrzeszonych instytucji oraz reprezentowanie interesów bankowości na zewnątrz, przede wszyst kim wobec rządu. Związek nie uchylał się również od udziału w przedsięwzięciach o charak terze ogólnonarodowym, np. w sierpniu 1920 roku uchwalił dobrowolną daninę zrzeszonych banków na potrzeby armii w wysokości 6% kapitału akcyjnego. Początkowo członkostwo w związku było dość łatwo dostępne dla wszystkich chętnych. Od 1922 roku, w obliczu lawinowego powstawania nowych, słabych banków, związek zaczął bronić swej ekskluzywno- ści. Występował wobec rządu z postulatami bardziej rygorystycznego udzielania koncesji, zaostrzył też przepisy dotyczące przyjmowania nowych członków. Bank starający się o przyję cie musiał istnieć co najmniej od roku i opublikować jeden bilans roczny. Ustalono też, że istotna zmiana składu akcjonariuszy, decydująca o zmianie charakteru instytucji, może spowo dować zawieszenie członkostwa w związku. Przepis ten został następnie wykorzystany dwu krotnie3. W 1923 roku ZBwP stał się, z jednym wyjątkiem4, związkiem prywatnych banków akcyjnych.
1 W 1920 roku Z B w P zrzeszał 23 banki byłego zaboru rosyjskiego i 22 banki galicyjskie. W 1921 roku odpow iednio 26 i 23, w 1922 roku - 26 i 19. W tym okresie do związku należały niekiedy osobno oddziały banków , czasam i m im o absencji centrali (np. oddział lw ow ski Banku M ałopolskiego SA czy oddział w arszaw ski Banku H andlow ego w Łodzi SA). W e w czesnej fazie działalności zw iązek był rów nież otw arty dla instytucji nie będących bankam i pryw atnym i, np. G alicyjskiej K asy O szczędnści czy M iejskiej Kasy O szczędności we Lw ow ie. W latach 1 9 2 1 -1 9 2 2 istniał odrębny oddział łódzki zw iązku, por. Spraw ozdania Z B w P z lat 1 9 2 0 -1 9 2 3 .
2 Zw iązek B anków Polski Zachodniej zrzeszał 14 banków w Poznaniu i 4 na prow incji, por. „G azeta G dańska” z 22 kw ietnia 1922 roku.
3 W obec W arszaw skiego Banku Stołecznego SA i Banku C entralnego SA w W arszaw ie. 4 W yjątkiem tym był D om B ankow y K ratochw ill i Pem aczyński w Poznaniu.
11 października 1923 roku doszło do zjednoczenia Związku Banków w Polsce, Oddziału Małopolskiego Związku i Związku Banków Polski Zachodniej w jedną organizację. Odtąd związek dzielił się na trzy oddziały terenowe: warszawski, małopolski i zachodniopolski. W 1924 roku doszedł oddział śląsko-cieszyński. Powołano 14-osobową Radę Naczelną w składzie:
Ernest Adam z Ziemskiego Banku Kredytowego SA we Lwowie, Kazimierz Bajoński z Banku Przemysłowców SA w Poznaniu, Stefan Benzef z Banku dla Handlu i Przemysłu SA w Warszawie, Marian Boziewicz z Akcyjnego Banku Hipotecznego SA we Lwowie, Paweł Heilperin z Banku Dyskontowego Warszawskiego SA,
Henryk Kaden z Banku Zjednoczonych Ziem Polskich SA w Warszawie, Stanisław Karpiński z Banku Towarzystw Spółdzielczych SA w Warszawie, Marian Kratochwill z Domu Bankowego Kratochwill i Pernaczyński w Poznaniu, Władysław Mieczkowski z Banku Związku Spółek Zarobkowych SA w Poznaniu, Marcin Szarski z Polskiego Banku Przemysłowego SA we Lwowie,
Henryk Szampanier z Banku Handlowego w Warszawie SA
Eustachy Korwin-Szymanowski z Banku Ziemiańskiego SA w Warszawie, Albert Ungar z Banku Małopolskiego SA w Krakowie,
Roman Ziołecki z Polskiego Banku Handlowego SA w Poznaniu.
Prezesem Rady pozostał Stanisław Karpiński. Na wiceprezesów wybrano Kazimierza Bajońskiego, Henryka Szampaniera i Marcina Szarskiego. Ustalono parytet udziału poszczegól nych dzielnic w Radzie Naczelnej (6 z byłego zaboru rosyjskiego, po 4 z Galicji i byłego zaboru pruskiego), a każdy z wiceprezesów reprezentować miał inną dzielnicę. Zlikwidowano funkcję dyrektora, utworzono natomiast funkcję sekretarza związku, którą powierzono Stanisławowi Skoniecznemu. Do związku należały wówczas 43 banki.
Poza związkiem pozostały banki wileńskie i górnośląskie. Te ostatnie zrzeszyły się w 1923 roku w Związek Banków w Województwie Śląskim. Zrzeszał on 12 prywatnych instytucji kredytowych z terenu Górnego Śląska (ale już nie Śląska Cieszyńskiego), który w 1924 roku znalazł się orbicie ZBwP. Przez cały okres jego istnienia (1923-1939) na czele związku stał Feliks Siedlewski, a wiceprezesami byli Piotr Renouf i Otto Caspar. Domy bankowe i kantory wymiany utworzyły w 1922 rok Związek Bankierów w Polsce. W latach 1922-1925 jego prezesem był Antoni Pawlikowski, w latach 1 9 2 5 - 1939 - Józef Skowronek. Oba wymienione związki nie odgrywały roli choćby częściowo porównywalnej z ZBwP.
W 1924 roku odeszło z władz związku kilka czołowych postaci. Stanisław Karpiński został prezesem Banku Polskiego SA, Władysław Mieczkowski - dyrektorem naczelnym tego banku, Eustachy Korwin-Szymanowski - dyrektorem naczelnym Banku Gospodarstwa Krajowego. Z funkcji prezesa oddziału warszawskiego ZBwP odszedł Czesław Klamer. Nowym prezesem związku został Henryk Kaden, który również reprezentował bankowość prywatną w Radzie Banku Polskiego. Podczas kryzysu 1925 roku związek zabiegał o zor ganizowanie pomocy dla banków ze strony Banku Polskiego, a kiedy to okazało się nie możliwe, ze strony rządu. W tym czasie ustąpili z władz dwaj członkowie, których banki znalazły się w tarapatach - Stefan Benzef i Kazimierz Bajoński. Było regułą, że działacz, którego firma macierzysta znajdowała się w kłopotach, natychmiast rezygnował ze wszystkich funkcji w związku. Podobnie było później, podczas wielkiego kryzysu. Po zażegnaniu kryzysu związek występował nadal jako reprezentant interesów bankowości prywatnej. Na początku 1926 roku dwukrotnie doszło do spotkań władz związku z rządem. Ich efektem była umowa dewizowa z 3 marca 1926 roku. Banki zobowiązały się wówczas do powstrzymania się od tworzenia zapasów dewiz i wszelkich posunięć, które mogłyby podkopać kurs złotego. Umowa, traktowana jako posunięcie wyjątkowe, obowiązywała do sierpnia 1926 roku. Latem 1926 roku, kiedy dyskutowany był projekt utworzenia Funduszu Bankowego, związek wy
powiedział się przeciw tej koncepcji, uznając, że istnienie rządowej gwarancji wkładów zdemoralizuje banki i osłabi ich ostrożność. W grudniu 1926 roku związek brał udział w tworzeniu, z inicjatywy rządu, Kartelu Depozytowego Banków Warszawskich, popierając działania zmierzające do obniżenia stopy procentowej. W okresie dyskusji nad nowelizacją prawa bankowego związek wypowiadał się przeciw pewnym restrykcyjnym rozwiązaniom, ale w tej sprawie jego głos zignorowano. W 1929 roku udało się natomiast obronić przed władzami skarbowymi zasadę tajemnicy bankowej.
W 1929 roku dokonano reorganizacji związku. Liczbę członków Rady zredukowano do 12. W tym czasie funkcje te pełnili:
Karol Bauer z Banku M. Stadthagen SA w Bydgoszczy,
Marian Boziewicz z Akcyjnego Banku Hipotecznego SA we Lwowie, Tadeusz Brzeski z Banku Związku Spółek Zarobkowych SA w Poznaniu, Kazimierz Dziembowski z Poznańskiego Banku Ziemian SA,
Wacław Fajans z Powszechnego Banku Związkowego w Polsce SA we Lwowie, Hipolit Gliwic z Banku Handlowego w Warszawie SA,
Emil Grabscheid z Powszechnego Banku Kredytowego SA w Warszawie, Leopold Hebda z Banku Cukrownictwa SA w Poznaniu,
Paweł Heilperin z Banku Dyskontowego Warszawskiego SA, Jakub Podczaski ze Śląskiego Zakładu Kredytowego SA w Bielsku, Andrzej Rotwand z Banku Zachodniego SA w Warszawie,
Marcin Szarski z Polskiego Banku Przemysłowego SA w Warszawie.
Prezesem związku był Marcin Szarski, wiceprezesami - M. Boziewicz, T. Brzeski i P. Heilperin. Na czele czterech oddziałów terytorialnych stanęli odrębni prezesi. Podział ten wyglądał następująco: oddział warszawski - prezes Mieczysław Hofman
oddział małopolski - prezes Marcin Szarski oddział zachodniopolski - prezes Tadeusz Brzeski oddział śląsko-cieszyński - prezes Jakub Podczaski
W 1924 roku związek zrzeszał 44 banki. W następnych latach, w związku z redukcją sieci bankowej w Polsce, liczba ta się zmniejszała. W 1929 roku do ZBwP należało 29 banków.
Wielki kryzys i upadek licznych banków doprowadził do zmian organizacyjnych w ZBwP. W 1931 roku rezygnację złożyli: Karol Bauer, Hipolit Gliwic, Jakub Podczaski i Marcin Szarski. Wypadł ze związku cały oddział śląsko-cieszyński. Na początku 1932 roku prezesem został Stanisław Lubomirski, ale zmarł w kilka miesięcy później. W tej sytuacji dokonano reorganizacji. Zlikwidowano podział na oddziały. W miejsce rady wybrano 7-osobowy zarząd. Jego skład był następujący:
Witold Broniewski z Banku Związku Spółek Zarobkowych SA w Poznaniu, Wacław Fajans z Powszechnego Banku Związkowego w Polsce SA w Warszawie, Leopold Hebda z Banku Cukrownictwa SA w Poznaniu,
Paweł Heilperin z Banku Dyskontowego Warszawskiego SA,
Władysław Heinrich z Banku Towarzystw Spółdzielczych SA w Warszawie, Mieczysław Hofman z Banku Handlowego w Warszawie SA,
Andrzej Rotwand z Banku Zachodniego SA w Warszawie.
Prezesem związku został Wacław Fajans, wiceprezesami - W. Broniewski i P. Heilperin. Przywrócono stanowisko dyrektora, które objął Stanisław Skonieczny. Taka struktura or ganizacyjna i obsada personalna utrzymała się, z niewielkimi zmianami5, do 1939 roku.
5 W 1935 roku ustąpił H ebda, zastąpiony przez W ładysław a D em by z tego sam ego banku. Po śm ierci P aw ła H eiłprina w 1937 roku je g o m iejsce pozostało nie obsadzone.