Warszawa, wrzesień 2003
GŁÓWNY URZĄD STATYSTYCZNY
BUDYNKI
I INFRASTRUKTURA
TECHNICZNA
W GOSPODARSTWACH
ROLNYCH
2002
KOMITET REDAKCYJNY GŁÓWNEGO URZĘDU STATYSTYCZNEGO PRZEWODNICZĄCY Tadeusz Toczyński REDAKTOR GŁÓWNY Halina Dmochowska CZŁONKOWIE
Wojciech Adamczewski, Maria Bieńkowska, Stanisława Borkowska, Małgorzata Fronk, Iwona Gruczyńska, Bożena Jakóbiak, Janina Janecka, Małgorzata Kałaska, Jacek Kotowski, Liliana Kursa, Lucyna Nowak, Lucyna Przybylska, Grażyna Szydłowska
SEKRETARZ Hanna Poławska
Opracowanie publikacji: Departament Statystyki Rolnictwa i Środowiska
pod kierunkiem: Janusza Witkowskiego – Zastępcy Generalnego
Komisarza Spisowego – Wiceprezesa GUS
Redakcja merytoryczna: Henryka Wanke – Zastępca Dyrektora
Departamentu Statystyki Rolnictwa i Środowiska
Autorzy opracowania: Małgorzata Kuliś
Grażyna Makowska
Grażyna Nowicka
Prace obliczeniowe i edytorskie: Małgorzata Kuliś Krystyna Markiewicz Grażyna Nowicka
Prace projektowe i przetwarzanie danych: COIS Warszawa
pod kierunkiem: Jovity Januszewskiej – Zastępcy Dyrektora Centralnego Ośrodka Informatyki Statystycznej Autorzy prac projektowych
i przetwarzania danych: Anna Rozworowska
Hanna Wiśniewska
Maria Zaręba
Graficzne wykonanie wykresów i map: Małgorzata Kuliś Dariusz Miziołek
Projekt okładki: Sylwester Jabłoński
Druk i oprawa: Zakład Wydawnictw Statystycznych
PRZEDMOWA
Publikacja zawiera wyniki Powszechnego Spisu Rolnego 2002 r. dotyczące
wykorzystania budynków i budowli oraz wyposażenia gospodarstw rolnych w infrastrukturę
techniczną.
Wyniki Powszechnego Spisu Rolnego zostały przedstawione w zbiorczym rozliczeniu
dla kraju według grup użytkowników gospodarstw, grup użytków rolnych oraz według
województw.
Dla zilustrowania przemian w użytkowaniu i wykorzystaniu budynków i budowli oraz
infrastruktury technicznej gospodarstw rolnych podstawowe informacje spisowe w ujęciu
ogólnokrajowym zaprezentowano na tle wyników poprzedniego spisu rolnego
przeprowadzonego w 1996 r.
Publikacja składa się z uwag metodycznych, uwag analitycznych ilustrowanych
wykresami i części tabelarycznej. W uwagach metodycznych omówiono podstawowe zasady,
definicje i pojęcia obowiązujące w Powszechnym Spisie Rolnym 2002 r. W uwagach
analitycznych przedstawiono krótką analizę uzyskanych wyników w ujęciach sektorowych
według stopnia wykorzystania, rodzaju budynków i budowli oraz poziomu wyposażenia w
elementy infrastruktury technicznej w gospodarstwach indywidualnych.
Niniejsza publikacja jest kolejną z zaplanowanych na 2003 r. publikacji dotyczących
wyników Powszechnego Spisu Rolnego 2002 r.
Główny Urząd Statystyczny składa podziękowanie wszystkim osobom i instytucjom
uczestniczącym w przygotowaniu i przeprowadzeniu Powszechnego Spisu Rolnego 2002 r.
Tadeusz Toczyński
Generalny Komisarz Spisowy
Prezes
Głównego Urzędu Statystycznego
IV
SPIS TREŚCI
Przedmowa. . .
III
Uwagi metodyczne. . .
VIII
Uwagi analityczne. . .
XV
WYKAZ TABLIC
Tabl. Str.
Budynki i budowle w gospodarstwach rolnych według użytkowników. . .
1 XVI
Wybrane budynki i budowle w gospodarstwach indywidualnych powyżej 1 ha
użytków rolnych według grup obszarowych użytków rolnych. . .
2
XVII
DZIAŁ I BUDYNKI I BUDOWLE W GOSPODARSTWACH ROLNYCH
Budynki i budowle w gospodarstwach rolnych według użytkowników. . .
1 2
Powierzchnia budynków i budowli w gospodarstwach rolnych według
użytkowników . . .
.
2
3
Powierzchnia i stopień wykorzystania budynków i pomieszczeń inwentarskich
oraz gospodarczych w gospodarstwach rolnych . . .
3
4
Powierzchnia głównych rodzajów budynków i budowli według użytkowników . .
4 5
Powierzchnia głównych rodzajów budynków i budowli według grup obszarowych
użytków rolnych . . .
5
7
Powierzchnia pomieszczeń inwentarskich przypadająca na 1 sztukę dużą w tej ich
części, która jest wykorzystana na działalność rolniczą według grup obszarowych
użytków rolnych . . . . . .
6
19
Powierzchnia pomieszczeń inwentarskich przypadająca na 1 sztukę dużą w tej ich
części, która jest wykorzystana na działalność rolniczą według liczby
posiadanych zwierząt . . .
7
21
Wyposażenie gospodarstw rolnych w silosy zbożowe, do kiszonek oraz w
przechowalnie do owoców, warzyw i ziemniaków według użytkowników . . .
8
23
Wyposażenie gospodarstw rolnych w silosy zbożowe według grup obszarowych
użytków rolnych oraz użytkowników . . .
9
24
Wyposażenie gospodarstw rolnych w silosy do magazynowania kiszonek według
V
Tabl. Str.
Wyposażenie gospodarstw rolnych w silosy do magazynowania kiszonek według
grup obszarowych użytków rolnych oraz liczby posiadanych zwierząt w sztukach
dużych . . .
11
28
Wyposażenie gospodarstw indywidualnych w silosy do kiszonek według grup
obszarowych użytków rolnych oraz liczby posiadanych zwierząt w sztukach
dużych . . .
12
30
Wyposażenie gospodarstw rolnych w przechowalnie do owoców, warzyw
i ziemniaków według grup obszarowych użytków rolnych i użytkowników . . .
13
32
DZIAŁ II. INFRASTRUKTURA W GOSPODARSTWACH ROLNYCH
Gospodarstwa indywidualne według źródła zaopatrzenia w wodę oraz grup
obszarowych użytków rolnych . . .
14
34
Gospodarstwa indywidualne według sposobu usuwania śmieci z gospodarstwa
oraz grup obszarowych użytków rolnych . . .
15
35
Gospodarstwa indywidualne według wyposażenia w sieć elektryczną oraz grup
obszarowych użytków rolnych . . .
16
36
Gospodarstwa indywidualne według dostępności do usług telefonicznych oraz
grup obszarowych użytków rolnych . . .
17
37
DZIAŁ III. BUDYNKI I BUDOWLE ORAZ INFRASTRUKTURA W
GOSPODARSTWACH ROLNYCH – PRZEKRÓJ WOJEWÓDZKI
Liczba budynków i budowli w gospodarstwach rolnych . . .
18
38
Powierzchnia i wykorzystanie obór w gospodarstwach rolnych . . .
19 39
Powierzchnia i wykorzystanie chlewni w gospodarstwach rolnych . . .
20 40
Powierzchnia i wykorzystanie kurników w gospodarstwach rolnych . . .
21 41
Powierzchnia i wykorzystanie stodół w gospodarstwach rolnych . . .
22 42
Powierzchnia i wykorzystanie wiat w gospodarstwach rolnych . . .
23 43
Powierzchnia i wykorzystanie garaży w gospodarstwach rolnych . . .
24 44
Powierzchnia i wykorzystanie innych budynków gospodarczych w
gospodarstwach rolnych . . .
25
45
Powierzchnia i wykorzystanie budynków wielofunkcyjnych w gospodarstwach
rolnych . . .
26
46
VI
Tabl Str.
Powierzchnia i wykorzystanie budynków wielofunkcyjnych (w części
przeznaczonej dla zwierząt) w gospodarstwach rolnych . . .
27
47
Wyposażenie gospodarstw rolnych w silosy zbożowe, w silosy do kiszonek i
przechowalnie. . .
28
49
Gospodarstwa indywidualne według źródła zaopatrzenia w wodę . . .
29 50
Gospodarstwa indywidualne według źródła zaopatrzenia i wyposażenia w sieć
elektryczną. . . .. . .
30
50
Gospodarstwa indywidualne według głównego sposobu usuwania śmieci z
gospodarstwa . . .
31 51
Gospodarstwa indywidualne według dostępności do usług telefonicznych . . .
32 51
WYKRESY
Struktura użytkowania ważniejszych budynków w gospodarstwach
indywidualnych powyżej 1 ha użytków rolnych. . .
1
XVIII
Udział powierzchni poszczególnych budynków inwentarskich w gospodarstwach
indywidualnych powyżej 1 ha użytków rolnych. . .
2
XIX
Struktura wykorzystania budynków inwentarskich w gospodarstwach
indywidualnych powyżej 1 ha użytków rolnych. . .
3
XX
Struktura wykorzystania powierzchni budynków inwentarskich na poszczególne
działalności. . .
4
XXII
Wykorzystanie powierzchni obór na poszczególne działalności w gospodarstwach
ogółem……… .. . .
5
XXIII
Wykorzystanie powierzchni chlewni na poszczególne działalności w
gospodarstwach ogółem……… .. . .
6
XXIV
Wykorzystanie powierzchni kurników na poszczególne działalności w
gospodarstwach ogółem……… .. . .
7
XXV
Wykorzystanie powierzchni budynków wielofunkcyjnych na poszczególne
działalności w gospodarstwach ogółem……… .. . .
8
XXVI
Struktura gospodarstw indywidualnych według zaopatrywania się w wodę. . .
9
XXVIII
VII
RYSUNKI
Nr Str.
Powierzchnia obór wykorzystana na działalność rolniczą przypadająca na 1
sztukę bydła w gospodarstwach indywidualnych………..
1
XXVII
Powierzchnia chlewni wykorzystana na działalność rolniczą przypadająca na 1
sztukę trzody chlewnej w gospodarstwach indywidualnych……….
2
XXVII
Udział gospodarstw posiadających własny telefon………...
3
XXX
Udział gospodarstw wyposażonych w sieć elektryczną 380V………..
4
XXX
SKRÓTY
tys. =
tysiąc
mln =
milion
zł =
złoty
szt =
sztuka
kg =
kilogram
dt =
decytona
(kwintal)
t =
tona
ha =
hektar
l =
litr
hl =
hektolitr
r. =
rok
cd. =
ciąg dalszy
dok. =
dokończenie
tabl. =
tablica
ZNAKI UMOWNE
Kreska (-)
- zjawisko nie wystąpiło
Zero: (0)
- zjawisko istniało w wielkości mniejszej od 0,5;
(0,0)
- zjawisko istniało w wielkości mniejszej od 0,05.
Kropka (.)
- zupełny brak informacji albo brak informacji wiarygodnych.
Znak x
- wypełnienie pozycji jest niemożliwe lub niecelowe.
„W tym”
- oznacza, że nie podaje się wszystkich składników sumy.
Znak ♦ -
występujący w „Przeglądzie międzynarodowym” oznacza, że dane dla
Polski różnią się zakresem od danych w części krajowej Rocznika
Znak ∆
- oznacza, że nazwy zostały skrócone w stosunku do obowiązującej
klasyfikacji
Znak *
- oznacza, że dane zostały zmienione w stosunku do wcześniej
opublikowanych
Znak #
- symbol oznacza, że dane nie mogą być publikowane ze względu na
konieczność zachowania tajemnicy statystycznej w rozumieniu ustawy
o statystyce publicznej.
VIII
UWAGI METODYCZNE
Wprowadzenie
Dane zawarte w niniejszej publikacji opracowano na podstawie wyników
Powszechnego Spisu Rolnego 2002 r.
Powszechny Spis Rolny oraz Narodowy Spis Powszechny Ludności i Mieszkań zostały
przeprowadzone na terenie całego kraju w dniach od 21 maja do 8 czerwca 2002 r. (według
stanu w dniu 20 maja 2002 r. godz. 24.
00) zgodnie z n/w ustawami podjętymi przez Sejm
Rzeczpospolitej Polskiej:
- z dnia 2 grudnia 1999 r. o narodowym spisie powszechnym ludności i mieszkań w 2001 r.
(Dz. U. z 2000 r., Nr 1, poz. 1) z późniejszą zmianą (Dz. U. z 2000 r., Nr 93, poz. 1026),
- z dnia 9 września 2000 r. o powszechnym spisie rolnym w 2002 r. (Dz. U. z 2000 r., Nr
99, poz. 1072),
- z dnia 29 czerwca 1995 r. o statystyce publicznej (Dz. U. z 1995 r., Nr 88, poz. 439) z
późniejszymi zmianami.
W powyższych aktach prawnych określono termin i zakres tematyczny spisów, zasady
organizacji i realizacji prac spisowych, zobowiązanie ludności do udzielania informacji oraz
sposób ich zebrania.
Celem Powszechnego Spisu Rolnego 2002 r. było między innymi:
- zapewnienie podstawowej bazy informacyjnej o gospodarstwach rolnych i związanych z
nimi gospodarstwach domowych, koniecznej dla realizacji krajowej, regionalnej i lokalnej
polityki rolnej i społecznej na wsi,
- dostarczenie informacji niezbędnych dla finalizowania procesów stowarzyszeniowych z
Unią Europejską (UE), jak i zapewnienia podstaw informacyjnych w pierwszych latach
członkowstwa zgodnie z wymogami UE oraz wykonanie zobowiązań Polski w zakresie
dostarczenia informacji dla potrzeb organizacji międzynarodowych (FAO, OECD,
EUROSTAT i inne),
- zbudowanie i aktualizacja statystycznych operatów losowania prób do różnotematycznych
badań reprezentacyjnych.
Zakres tematyczny Powszechnego Spisu Rolnego 2002 r. był bardzo obszerny i
dotyczył blisko 3 mln gospodarstw rolnych.
Dotychczas przedstawiono wyniki spisu w następujących publikacjach krajowych:
- „Raport z wyników”,
- „Użytkowanie gruntów, powierzchnia zasiewów i pogłowie zwierząt gospodarskich”,
- „Zwierzęta gospodarskie”,
- „Użytkowanie gruntów i ich jakość”,
- „Uprawy rolne”,
IX
- „Uprawy ogrodnicze”.
Kolejne publikacje krajowe prezentujące wyniki spisu ukażą się pod następującymi
tytułami:
- „Ciągniki, maszyny i inne środki transportu w gospodarstwach rolnych”,
- „Pozarolnicza działalność gospodarstw rolnych”,
- „Systematyka i charakterystyka gospodarstw rolnych”,
- „Wybrane elementy sytuacji ekonomicznej gospodarstw rolnych”,
- „Przemiany agrarne”,
- „Metodologia Powszechnego Spisu Rolnego 2002 r.”,
- „Rolnictwo na terenach górskich i terenach o słabych warunkach glebowych”,
- „Cele produkcji w gospodarstwach rolnych”,
- „Charakterystyka gospodarstw prowadzących rachunkowość rolną”,
- „Nakłady pracy w gospodarstwach rolnych”
oraz w publikacjach szczebla wojewódzkiego:
- „Użytkowanie gruntów, powierzchnia zasiewów i pogłowie zwierząt gospodarskich”,
- „Budynki i wyposażenie techniczne gospodarstw rolnych”,
- „Wybrane elementy sytuacji ekonomicznej gospodarstw rolnych”,
- „Systematyka i charakterystyka gospodarstw rolnych”,
- „Cele produkcji w gospodarstwach rolnych”.
Planuje się również opracowanie publikacji dla szczebla gminnego w formie zestawu
tablic zawierających informacje o gospodarstwach rolnych na terenie gminy, o możliwościach
produkcyjnych gospodarstw rolnych, o skali upraw rolnych i ogrodniczych, o pogłowiu
zwierząt gospodarskich, o źródłach utrzymania gospodarstw domowych, o działalności
pozarolniczej itp. oraz o lokacie gminy w województwie dla podstawowych parametrów w
rolnictwie.
Ponadto w Bazie Danych Regionalnych (BDR), prowadzonej przez Urząd Statystyczny
w Jeleniej Górze, będą zamieszczone informacje ze spisu dla poszczególnych szczebli
podziału terytorialnego kraju, tj. województwa, podregionu, powiatu i gminy.
Zakres i tematyka Powszechnego Spisu Rolnego
Powszechnym Spisem Rolnym objęto:
- gospodarstwa indywidualne o powierzchni użytków rolnych powyżej 1 ha,
- gospodarstwa indywidualne o powierzchni użytków rolnych od 0,1 do 1 ha włącznie,
- osoby fizyczne będące właścicielami zwierząt gospodarskich, nie posiadające użytków
rolnych lub posiadające użytki rolne o powierzchni mniejszej niż 0,1 ha,
- pozostałe gospodarstwa rolne będące w użytkowaniu osób prawnych i jednostek
organizacyjnych nie mających osobowości prawnej.
X
Wykaz gospodarstw indywidualnych powstał w oparciu o statystyczny rejestr
podatkowy (system SPGC), który aktualizowany był przez rachmistrzów w czasie obchodu
przedspisowego oraz uzupełniany o wykaz właścicieli zwierząt gospodarskich nie
posiadających użytków rolnych lub posiadających użytki rolne o powierzchni mniejszej niż
0,1 ha. Kartotekę gospodarstw rolnych będących w użytkowaniu osób prawnych i jednostek
organizacyjnych nie mających osobowości prawnej utworzono na podstawie Bazy Jednostek
Statystycznych.
Dla gospodarstw rolnych, których użytkownicy odmówili udziału w Powszechnym
Spisie Rolnym 2002 r. lub z użytkownikami, których kontakt był niemożliwy dokonano
imputacji danych o gospodarstwie.
Tematyka Powszechnego Spisu Rolnego 2002 r. została ujęta na formularzach
spisowych w następujących działach:
- Powierzchnia gospodarstwa,
- Struktura własnościowa użytków rolnych gospodarstwa,
- Struktura dochodów,
- Działalność gospodarcza,
- Pracujący w indywidualnym gospodarstwie rolnym,
- Powierzchnia zasiewów,
- Powierzchnia inna,
- Pogłowie zwierząt gospodarskich,
- Rozdysponowanie produkcji rolniczej,
- Infrastruktura gospodarstwa,
- Budynki i budowle,
- Magazynowanie w gospodarstwie,
- Nawozy i pestycydy w gospodarstwie,
- Maszyny i urządzenia rolnicze,
- Wybrane wydatki w gospodarstwie.
W ramach spisu w gospodarstwach indywidualnych o powierzchni użytków rolnych
powyżej 1 ha zebrano następujące informacje:
1) dane o osobach będących użytkownikami gospodarstw rolnych:
a) nazwisko i imiona użytkownika gospodarstwa rolnego,
b) poziom wykształcenia rolniczego użytkownika,
c) wkład pracy w gospodarstwo rolne w okresie 12 miesięcy poprzedzających badanie –
liczba godzin przepracowanych w gospodarstwie,
2) o liczbie pracowników najemnych stałych i pracowników dorywczych zatrudnionych w
gospodarstwie rolnym,
3) o użytkowaniu gruntów, a w szczególności:
a) o powierzchni gruntów ogółem, w tym użytków rolnych (gruntów ornych, sadów, łąk i
pastwisk trwałych), lasów i gruntów leśnych oraz pozostałych gruntów i nieużytków,
XI
b) o powierzchni zasiewów głównych upraw,
4) o pogłowiu zwierząt gospodarskich według gatunków i grup produkcyjno-użytkowych oraz
liczbie pni pszczelich,
5) o rozdysponowaniu produkcji rolniczej,
6) o budynkach, infrastrukturze i wyposażeniu technicznym gospodarstw, w tym:
a) rodzaje budynków, budowli i ich powierzchnia,
b) liczba ciągników rolniczych i innych środków transportowych oraz maszyn rolniczych,
c) źródła zaopatrzenia w wodę, sposoby odprowadzania ścieków i usuwania śmieci,
d) wyposażenie w sieć elektryczną i telefon,
e) rodzaje urządzeń melioracyjnych,
7) o stosowaniu nawozów i pestycydach w gospodarstwie w okresie 12 miesięcy
poprzedzających badanie,
8) o zadłużeniu gospodarstw rolnych,
9) o działalności gospodarczej (rolniczej i pozarolniczej) prowadzonej przez użytkownika
gospodarstwa rolnego lub osobę dorosłą pozostającą z użytkownikiem we wspólnym
gospodarstwie domowym,
10) o ważniejszych wydatkach poniesionych w okresie 12 miesięcy poprzedzających
badanie, w tym na:
a) zakup gruntów,
b) budowę lub modernizację budynków,
c) powiększenie stada podstawowego,
d) zakup ciągników rolniczych i innych środków transportowych oraz maszyn rolniczych.
Informacje o wieku, płci, poziomie wykształcenia ogólnego, głównych i dodatkowych
źródłach utrzymania użytkownika i członków jego gospodarstwa domowego, a także osób
pracujących wyłącznie lub głównie w gospodarstwach rolnych pozyskano z Narodowego
Spisu Powszechnego Ludności i Mieszkań, który, jak wspomniano na wstępie, odbył się
jednocześnie z Powszechnym Spisem Rolnym 2002 r.
Dla osób fizycznych użytkujących gospodarstwa indywidualne o powierzchni użytków
rolnych od 0,1 ha do 1 ha włącznie oraz dla właścicieli zwierząt gospodarskich zebrano w/w
informacje, z wyłączeniem tych, o których mowa w pkt. 8 i 10, a w ramach punktów 3b, 6b, i
7 zebrano dane w ograniczonym zakresie tematycznym.
W ramach spisu u osób prawnych i w jednostkach organizacyjnych nie mających
osobowości prawnej zebrano informacje, o których mowa w punktach 2-10.
Zgodnie z ustawą z dnia 2 grudnia 1999 r. o narodowym spisie powszechnym ludności i
mieszkań w 2002 r. (Dz. U. z 2000 r., Nr 1, poz. 1 i Nr 93 poz. 1026) i rozporządzeniem Rady
Ministrów z dnia 22 maja 2002 r. w sprawie wylosowanych obwodów objętych spisem
kontrolnym (Dz. U. Nr 66, poz. 597) po zakończeniu Powszechnego Spisu Rolnego i
Narodowego Spisu Powszechnego Ludności i Mieszkań przeprowadzono w dniach od 17 do
XII
25 czerwca 2002 r. spis kontrolny w wylosowanych 903 obwodach spisowych, co stanowiło
0,5% ogółu obwodów spisowych.
Ważniejsze definicje, pojęcia spisowe i zasady spisywania
Za gospodarstwo rolne uważa się grunty rolne wraz z gruntami leśnymi, budynkami
lub ich częściami, urządzeniami i inwentarzem, jeżeli stanowią lub mogą stanowić
zorganizowaną całość gospodarczą oraz prawami i obowiązkami związanymi z
prowadzeniem gospodarstwa rolnego.
Za gospodarstwo indywidualne uważa się gospodarstwo rolne o powierzchni użytków
rolnych od 0,1 ha, będące własnością lub znajdujące się w użytkowaniu osoby fizycznej lub
grupy osób.
Za właściciela zwierząt gospodarskich uważa się osobę nie posiadającą użytków
rolnych lub posiadającą użytki o powierzchni mniejszej niż 0,10 ha, która ma co najmniej:
1 sztukę bydła lub (i) 5 sztuk trzody chlewnej albo 1 lochę lub (i) 3 sztuki owiec bądź kóz lub
(i) 1 konia lub (i) 30 sztuk drobiu lub (i) 5 sztuk samic zwierząt futerkowych (w tym
królików) lub (i) 1 pień pszczeli.
Za użytkownika gospodarstwa indywidualnego uważa się osobę fizyczną lub grupę
osób, które faktycznie użytkują grunty, niezależnie od tego, czy są właścicielami,
dzierżawcami, czy użytkują je z innego tytułu i niezależnie od tego, czy grunty te są
zlokalizowane w jednej, czy w kilku gminach.
Za gospodarstwo domowe użytkownika gospodarstwa rolnego (właściciela zwierząt
gospodarskich) uważa się zespół osób mieszkających i utrzymujących się wspólnie, jeżeli
wśród nich jest osoba prowadząca gospodarstwo indywidualne (właściciel zwierząt
gospodarskich).
Budynki, budowle
Spisowi podlegały wszystkie budynki i pomieszczenia inwentarskie (obory, chlewnie,
kurniki) oraz gospodarcze (stodoły), a także budynki i budowle przeznaczone do
przechowywania technicznych środków produkcji, budynki wielofunkcyjne i inne
pomieszczenia użytkowane w gospodarstwach, niezależnie od formy własności, tj. własne i
dzierżawione.
O zakwalifikowaniu budynku do określonej kategorii decydowało pierwotne
przeznaczenie oraz zainstalowane stałe wyposażenie, niezależnie od aktualnego
wykorzystania budynku. Powierzchnia budynków lub budowli spisywana była w pełnych m
2według dokumentacji technicznej, a w przypadku jej braku według pomiaru po zewnętrznym
XIII
obrysie. W przypadku budynków piętrowych powierzchnia jest sumą powierzchni każdej
kondygnacji.
Ujmowane w spisie powierzchnie charakteryzujące sposób wykorzystania budynków lub
budowli to:
− powierzchnia wykorzystana na działalność rolniczą - powierzchnia w budynkach i
budowlach wykorzystana na produkcję roślinną, zwierzęcą, przechowywanie produktów
rolniczych oraz sprzętu, łącznie z powierzchnią, na której w trakcie spisu trwała przerwa
technologiczna;
− powierzchnia wykorzystana na działalność pozarolniczą - cała powierzchnia w
budynkach i budowlach przeznaczona na prowadzenie działalności gospodarczej nie
związanej z produkcją rolniczą, łącznie z powierzchnią, na której w trakcie spisu nastąpiła
czasowo przerwa w prowadzeniu działalności;
− powierzchnia nie wykorzystana - cała powierzchnia budynków i budowli, która nie była
wykorzystywana na działalność rolniczą ani pozarolniczą ( użytkownik zrezygnował z
prowadzenia jakiejkolwiek działalności lub pomieszczenia nie zostały jeszcze
wykończone).
Infrastruktura techniczna
W spisie zebrano informacje o infrastrukturze technicznej gospodarstw indywidualnych.
Dane dotyczą gospodarstwa rolnego a nie gospodarstwa domowego położonego poza
gospodarstwem rolnym.
W spisie ujęto następujące elementy infrastruktury technicznej:
- wyposażenie we własne ujęcie wody ze studni,
- wyposażenie w sieć elektryczną,
- sposób usuwania śmieci,
- wyposażenie w telefon stacjonarny.
Ważniejsze grupowania i zakres publikowanych danych
Dane spisowe zostały ujęte w dwóch podstawowych formach własności, tj. w sektorze
publicznym i prywatnym.
XIV
W sektorze prywatnym podstawowymi formami własności są: własność prywatna
krajowa (gospodarstwa indywidualne, gospodarstwa spółdzielcze i spółki prywatne),
własność zagraniczna i własność mieszana.
Do sektora publicznego zaliczono gospodarstwa własności państwowej (Skarbu
Państwa i państwowych osób prawnych), gospodarstwa będące własnością samorządową
(gmin) oraz gospodarstwa stanowiące własność mieszaną (spółki z przewagą mienia
państwowego).
W ramach sektora prywatnego dane opracowano dla gospodarstw:
- własności prywatnej krajowej, w tym dla:
- gospodarstw indywidualnych,
- spółdzielni produkcji rolniczej, które obejmują rolnicze spółdzielnie produkcyjne,
spółdzielnie kółek rolniczych i inne gospodarstwa spółdzielcze o przeważającej
działalności rolniczej,
- własności zagranicznej,
- własności mieszanej.
Gospodarstwa indywidualne obejmują:
- gospodarstwa o powierzchni użytków rolnych powyżej 1 ha,
- gospodarstwa o powierzchni użytków rolnych od 0,1 ha do 1 ha włącznie (działki
rolne),
- osoby fizyczne będące właścicielami zwierząt gospodarskich, nie posiadające
użytków rolnych lub posiadające użytki rolne o powierzchni mniejszej niż 0,1 ha.
W ramach sektora publicznego w publikacji prezentuje się dane dla gospodarstw:
- własności państwowej, w tym gospodarstw skarbowych,
- własności samorządowej,
- własności mieszanej.
Niezależnie od powyższych grupowań – dane Powszechnego Spisu Rolnego 2002 r.,
opracowano według grup obszarowych powierzchni użytków rolnych, wyodrębniając
następujące grupy: do 1 ha, 1-2, 2-3, 3-5, 5-7, 7-10, 10-15, 15-20, 20-30, 30-50, 50-100,
100-200, 200-300, 300-500, 500-1000, 1000 ha i więcej.
W celu przeliczenia pogłowia zwierząt w sztukach fizycznych na sztuki przeliczeniowe
duże (dotyczy 4 podstawowych gatunków zwierząt gospodarskich - bydła, trzody chlewnej,
owiec i koni) - wykorzystano następujące współczynniki:
bydło - 0,8,
trzoda chlewna - 0,15,
owce - 0,08,
konie - 1,0..
Informacje liczbowe prezentowane są z jednym znakiem po przecinku i z uwagi
na elektroniczną technikę zaokrągleń mogą nie sumować się. Liczby te są poprawne pod
względem merytorycznym.
XV
UWAGI ANALITYCZNE
Budynki i budowle
Wyniki Powszechnego Spisu Rolnego wskazują, że w maju 2002 r. było 2933,2 tys.
gospodarstw rolnych, 1956,1 tys. (66,7%) stanowiły gospodarstwa o powierzchni użytków
rolnych (UR) powyżej 1 ha, a 977,1 tys. (33,3%) stanowiły łącznie ujęte działki rolne o
powierzchni użytków rolnych do 1 ha oraz gospodarstwa właścicieli zwierząt gospodarskich
nie posiadających użytków rolnych lub posiadających użytki rolne do 0,1 ha.
Z ogółu spisanych w 2002 r. gospodarstw – 2932,0 tys. to podmioty należące do sektora
prywatnego, w tym 1951,7 tys. stanowiły gospodarstwa indywidualne o powierzchni użytków
rolnych powyżej 1 ha. Gospodarstw sektora publicznego było 1,2 tys., w tym stanowiących
własność państwową – 0,9 tys.
Wyniki spisu w 2002 r. wykazały, że budynki i budowle (tj. obory, chlewnie, kurniki,
wiaty, garaże, budynki wielofunkcyjne i pozostałe budynki) posiadało 2199,7 tys.
gospodarstw rolnych (75,0% ogółu gospodarstw rolnych). W gospodarstwach tych spisano
5373,6 tys. budynków, w tym 1659,1 tys. budynków inwentarskich i 3714,5 tys. budynków
gospodarczych.
Większość budynków znajdowało się w gospodarstwach indywidualnych o powierzchni
powyżej 1 ha UR (83,3%). W 1655,0 tys. gospodarstw indywidualnych o powierzchni
powyżej 1 ha UR (o 11,4% mniej niż w 1996 r.) znajdowało się 4483,5 tys. budynków (o
0,8% więcej niż w 1996 r.).
Udział gospodarstw dysponujących budynkami w ogólnej liczbie gospodarstw był
znacznie zróżnicowany w zależności od grupy obszarowej użytków rolnych. Najwięcej
gospodarstw (541,6 tys.), tj. 24,6% ogółu gospodarstw dysponujących budynkami było w
grupie obszarowej do 1 ha UR. W gospodarstwach tych spisano 837,1 tys. budynków, co
stanowiło 15,6% budynków ogółem. W 363,9 tys. gospodarstw o powierzchni 1-2 ha UR
spisano 656,1 tys. budynków, tj. 12,2% budynków ogółem. Łącznie w gospodarstwach o
powierzchni do 2 ha UR znajdowało się 27,8% spisanych budynków. Najmniej budynków -
82,0 tys. szt. znajdowało się w 6,6 tys. gospodarstw o powierzchni 100 ha i więcej UR, co
stanowiło 1,5% budynków ogółem. W ogólnej liczbie gospodarstw indywidualnych o
powierzchni powyżej 1 ha UR udział gospodarstw posiadających budynki był znacznie
zróżnicowany w zależności od rodzaju budynku i grupy obszarowej użytków rolnych.
XVI
Tabl. 1 Budynki i budowle w gospodarstwach rolnych według użytkowników
Sektor prywatny
Wyszczególnienie Ogółem
razem
W tym gospodarstwa
indywidualne
powyżej 1 ha UR
Sektor publiczny
Liczba gospodarstw w tysiącach sztuk
Obory
874,3 873,9 774,8
0,4
Chlewnie
312,9 312,5 275,4
0,3
Kurniki
382,6 382,5 318,2
0,0
Stodoły
1157,2 1156,7 1016,7
0,4
Wiaty
719,7 719,2 244,8
0,5
Garaże
274,4 273,9 593,6
0,5
Budynki
wielofunkcyjne
949,6 949,2 711,0
0,4
Inne pomieszczenia
265,7 265,3 192,7
0,5
Liczba budynków w tysiącach sztuk
Obory
919,6 917,3 814,2
2,3
Chlewnie
345,8 344,1 302,6
1,7
Kurniki
393,7 393,4 326,5
0,3
Stodoły
1197,4 1195,2 1052,0
2,2
Wiaty
309,0 307,2 274,6
1,8
Garaże
837,4 834,8 694,5
2,6
Budynki
wielofunkcyjne
1019,6 1017,0 764,7
2,6
Inne pomieszczenia
351,1 345,5 254,5
5,6
Powierzchnia budynków w tysiącach m
2Obory
87549,5 85597,6 76644,7 1951,9
Chlewnie
38591,8 37592,7 32634,5
999,1
Kurniki
21078,9 20800,9 16102,7
278,0
Stodoły
153092,9 151897,2 138497,3
1195,7
Wiaty
23149,3 22475,5 19805,8
673,8
Garaże
47735,6 47382,0 42534,3
353,6
Budynki
wielofunkcyjne
104281,2 103207,9 87810,3
1073,3
Inne pomieszczenia
37747,5 35377,9 26656,9 2369,6
Najwięcej 892,0 tys. (45,7%) gospodarstw indywidualnych o powierzchni powyżej 1 ha UR
posiadających budynki znajdowało się w grupie 1-5 ha UR. Gospodarstwa te posiadały
1842,3 tys. budynków (41,1%). Najmniej budynków - 37,3 tys. szt. znajdowało się w 4,6 tys.
gospodarstw w grupie obszarowej 100 ha i więcej UR (stanowiło to 0,8% budynków
ogółem).
XVII
Tabl. 2 Wybrane budynki i budowle w gospodarstwach indywidualnych powyżej 1 ha
użytków rolnych według grup obszarowych użytków rolnych.
Grupy obszarowe
użytków rolnych
Obory Chlewnie Kurniki Stodoły
wielofunkcyjne
Budynki
Liczba gospodarstw w tysiącach sztuk
Ogółem
774,8 275,4 318,2
1016,7 711,0
1 - 5
320,9
73,0
111,0
449,4
413,8
5 - 7
108,0
28,4
40,0
141,3
82,4
7 - 10
116,2
42,0
49,7
147,6
78,2
10 - 15
108,5
52,5
52,5
134,3
67,0
15 - 30
93,2
57,2
49,4
111,2
52,7
30 - 50
19,3
14,7
10,8
22,6
10,7
50 ha i więcej 8,8
7,7
4,6
10,4 6,3
Liczba budynków w tysiącach sztuk
Ogółem
814,2 302,6 326,5
1052,0 764,7
1 - 5
326,5
75,6
113,4
455,7
433,0
5 - 7
111,2
29,7
40,6
144,8
88,4
7 - 10
121,3
44,7
50,6
153,0
85,4
10 - 15
115,8
56,9
53,6
141,1
74,8
15 - 30
103,8
64,6
50,9
119,7
60,2
30 - 50
22,7
18,2
11,4
24,9
12,9
50 ha i więcej 12,8
12,8 5,9
12,7 10,1
Powierzchnia budynków w tysiącach m
2Ogółem
76644,7 32634,5 16102,7
138497,3 87810,3
1 - 5
18252,9
3854,4
5642,2
41268,2
36004,4
5 - 7
8686,1
2067,9
1379,6
18052,1
10258,0
7 - 10
11446,8
3615,3
1655,8
22202,9
11696,0
10 - 15
13516,7
5886,1
2034,0
23883,5
12025,0
15 - 30
15333,4
8738,0
2488,1
23357,2
11526,4
30 - 50
4218,1
3372,9
1018,1
5498,6
2742,7
50 ha i więcej 5190,8 5100,0 1884,8 4234,8 3557,7
Najwięcej gospodarstw indywidualnych o powierzchni powyżej 1 ha UR posiadało stodoły
- 52,1% (w 1996 r. – 60,8%), przy czym aż 96,4% w gospodarstwach o powierzchni UR do
30 ha.
Obory posiadało 39,7% gospodarstw indywidualnych o powierzchni powyżej 1ha UR, w
porównaniu z rokiem 1996 udział gospodarstw posiadających obory zmniejszył się o 1,1
pkt.%. Analogicznie jak w 1996 r. w grupach gospodarstw o powierzchni użytków
przekraczających 7 ha udział gospodarstw posiadających obory przekraczał 50%.
Budynki wielofunkcyjne (764,7 tys. szt.) znajdowały się w 711,0 tys. gospodarstw, tj. w
36,4% (47,1% w 1996r.) ogółu gospodarstw indywidualnych powyżej 1 ha UR. Najwięcej
gospodarstw z budynkami wielofunkcyjnymi (39,0%) było w grupie gospodarstw o
powierzchni UR do 3 ha, w grupach obszarowych od 3 do 15 ha UR procent ten wynosił ok.
XVIII
10 i stopniowo zmniejszał się, osiągając wartość 0,3 w gospodarstwach o powierzchni 100 ha
i więcej UR.
Chlewnie posiadało 14,1% gospodarstw indywidualnych powyżej 1 ha UR, tj. o 1,8 pkt. %
więcej niż w roku 1996. Największy udział gospodarstw posiadających chlewnie odnotowano
w grupach obszarowych 15-30 ha UR (39,9%), 30-50 ha (48,7%), 50 ha i więcej (49,2%).
Kurniki posiadało 16,3% gospodarstw indywidualnych powyżej 1 ha UR, tj. o 14,1 pkt. %
więcej niż w roku 1996. Największy udział gospodarstw z kurnikami odnotowano w grupie
obszarowej 15-30 ha (34,5%) i w grupie 30-50 ha (36,0%).
W strukturze, posiadanych przez gospodarstwa indywidualne o powierzchni powyżej 1 ha
UR, ważniejszych budynków w porównaniu z 1996 r. wzrósł udział kurników z 6,1% w
1996r. do 7,3% w 2002 r., zwiększył się również udział chlewni z 5,7% do 7,3%.
W grupie budynków pozostałych (których udział wzrósł z 21,7% do 27,9%) znalazły się
między innymi garaże stanowiące 15,5% (w 1996 r. – 11,7%) omawianych budynków. W
2002 r. obory stanowiły 18,2% ogółu budynków, ich udział w porównaniu z rokiem 1996
zmniejszył się o 0,6 pkt. %, stodoły stanowiły 23,5% (mniej o 2,2 pkt. % niż w 1996 r.), a
budynki wielofunkcyjne – 17,1% (w porównaniu z 1996 r. mniej o 4,9 pkt. %).
W spisie 2002 r. zebrano informacje na temat powierzchni budynków i budowli w
gospodarstwach rolnych i stopnia jej wykorzystania. Odnotowane zmiany w pogłowiu
zwierząt znalazły odzwierciedlenie w strukturze wykorzystania budynków inwentarskich. W
niewielkim stopniu powierzchnia w budynkach inwentarskich była wykorzystywana na
działalność pozarolniczą.
Wykres 1. Struktura użytkowania ważniejszych budynków w
gospodarstwach indywidualnych powyżej 1 ha UR
Obory 18,2% Chlewnie 6,7% Kurniki 7,3% Stodoły 23,5% Budynki wielofunkcyjne 17,1% Pozostałe budynki 27,3%
XIX
Powierzchnia obór wyniosła w skali kraju 87549,5 tys. m
2, w tym 76644,7 tys. m
2(87,5%) znajdowało się w gospodarstwach indywidualnych o powierzchni powyżej 1 ha UR.
W gospodarstwach sektora publicznego było 1951,9 tys. m
2(2,2%). Przeciętnie na jedno
gospodarstwo przypadało 100,1 m
2(w 1996 r. – 101,1 m
2). W gospodarstwach
indywidualnych powyżej 1 ha UR powierzchnia obór przypadająca na 1 gospodarstwo
wyniosła 98,9 m
2(w 1996 r. – 91,0 m
2), a w sektorze publicznym 5406,9 m
2(w 1996 r. –
4505,0 m
2).
Wykres 2. Udział powierzchni poszczególnych budynków
inwentarskich w gospodarstwach indywidualnych powyżej 1 ha
użytków rolnych
Chlewnie 24,6% Obory 43,9% Budynki wielofunkcyjne 17,2% Kurniki 14,2%W 2002 r. 77,6% powierzchni obór było wykorzystane na działalność rolniczą, tj. o 10,4%
mniej niż w 1996 r., na działalność pozarolniczą wykorzystywano 1,4% powierzchni (w
1996r. – 0,2%), nie wykorzystywano 21,0% (w 1996 r. – 11,8%). W gospodarstwach
indywidualnych powyżej 1 ha UR na działalność rolniczą wykorzystywano 82,0% (w 1996r.
– 90,3%), na działalność pozarolniczą – 1,2% (w 1996 r. – 0,2%), nie wykorzystywano –
16,8% (w 1996 r. – 9,5%).
W 2002 r. powierzchnia chlewni wyniosła 38591,8 tys. m
2(w porównaniu do 1996 r.
zwiększyła się o 17,7%). W gospodarstwach o powierzchni powyżej 1 ha UR wyniosła
32634,5 tys. m
2(84,6% powierzchni chlewni ogółem), a w gospodarstwach sektora
publicznego - 2073,1 tys. m
2(6,3%). Przeciętnie na jedno gospodarstwo przypadało 123,3 m
2(w 1996 r. – 130,3 m
2). W gospodarstwach indywidualnych powyżej 1 ha powierzchnia
XX
chlewni przypadająca na 1 gospodarstwo wyniosła 118,5 m
2(w 1996 r. – 91,0 m
2), a w
sektorze publicznym 3000,2 m
2(w 1996 r. –2851,6 m
2).
Wykres 3. Struktura wykorzystania budynków inwentarskich w
gospodarstwach indywidualnych powyżej 1 ha użytków rolnych
0%
10%
20%
30%
40%
50%
60%
70%
80%
90%
100%
Obory Chlewnie
Kurniki
Budynki
wielofunkcyjne
z powierzchnią dla
zwierząt
powierzchni rolnicza powierzchnia pozarolnicza powierzchnia niewykorzystanaPomimo zarejestrowanego wzrostu pogłowia trzody chlewnej zmniejszył się w
porównaniu z rokiem 1996 r. stopień wykorzystania powierzchni na działalność rolniczą z
87,2% do 82,3%, w tym w gospodarstwach o powierzchni powyżej 1 ha UR z 89,7% do
86,7%. Zwiększył się udział powierzchni wykorzystywanej na działalność pozarolniczą
ogółem z 0,3% do 1,0%, a w gospodarstwach indywidualnych powyżej 1 ha UR z 0,2% do
0,7%. Ogółem udział powierzchni nie wykorzystywanej zwiększył się z 12,5% do 16,7%, w
gospodarstwach indywidualnych powyżej 1 ha UR z 10,1% do 17,3%.
Podobną sytuację zarejestrowano w wykorzystaniu powierzchni kurników. W 2002 r. w
porównaniu z 1996 r. pogłowie drobiu wzrosło o 23,6%, w tym samym okresie powierzchnia
kurników zwiększyła się ogółem o 39,7% (z 15089,0 tys. m
2do 21078,9 tys. m
2), w
gospodarstwach indywidualnych o powierzchni powyżej 1 ha UR z 12354,1 tys. m
2do
16102,7 tys. m
2, tj. o 30,3%. Przeciętnie na jedno gospodarstwo w 2002 r. przypadało ogółem
55,1 m
2(w 1996 r.- 55,9 m
2), w gospodarstwach indywidualnych powyżej 1 ha UR –50,6 m
2(w 1996 r. – 45,9 m
2), a w gospodarstwach sektora publicznego – 6618,8 m
2(w 1996r. –
3809,8 m
2).
Powierzchnia dla zwierząt w budynkach wielofunkcyjnych w omawianym okresie
zmniejszyła się w gospodarstwach indywidualnych powyżej 1 ha UR z 49526,8 tys. m
2w
XXI
1996 r. do 30069,6 tys. m
2, tj. o 39,3%. Powierzchnia ta była wykorzystywana na działalność
rolniczą w 93,8%, na działalność pozarolniczą w 0,5%, a 5,7% powierzchni nie było
wykorzystywane.
W Powszechnym Spisie Rolnym w 2002 r. zebrano, tak jak w 1996 r., informacje o
wyposażeniu gospodarstw rolnych w silosy zbożowe i paszowe.
W maju 2002 r. było 29,4 tys. (1,0%) gospodarstw rolnych posiadających silosy zbożowe,
w 1996 r. takich gospodarstw było 11,0 tys. (0,4%), tj. o 59,6% mniej niż w 2002 r. Łączna
pojemność spisanych silosów wyniosła 4752,5 tys. ton i była o 43,2% większa niż w 1996 r.
Gospodarstw sektora prywatnego dysponujących silosami zbożowymi było 29,2 tys.,
stanowiły 99,3% ogółu gospodarstw i było ich więcej niż w 1996 r. o 154,0%. Pojemność
silosów zbożowych w tych gospodarstwach wyniosła 4457,7 tys. ton (93,8% pojemności
ogółem) i była większa niż w 1996 r. o 65,7%. Gospodarstwa sektora publicznego
posiadające silosy zbożowe stanowiły 0,7% ogółu gospodarstw (0,2 tys.), tj. o 43,5% mniej
niż w 1996 r. Pojemność silosów zbożowych w tych gospodarstwach wyniosła 294,8 tys. ton
(6,2% pojemności ogółem) i była o 53,1% mniejsza niż w 1996 r. Gospodarstwa o
powierzchni użytków rolnych powyżej 100 ha posiadające silosy zbożowe stanowiły 8,9%
gospodarstw posiadających silosy zbożowe, w 1996 r. – 17,4% i dysponowały 53,0% ogólnej
pojemności (w 1996 r. – 72,5%).
Gospodarstw rolnych posiadających silosy do magazynowania kiszonek w 2002 r. było
53,6 tys., tj. o 12,6% więcej niż w 1996 r. Gospodarstw sektora prywatnego dysponujących
silosami paszowymi było 53,4 tys., stanowiły 99,6% ogółu gospodarstw i było ich więcej niż
w 1996 r. o 13,0%. Pojemność spisanych silosów wyniosła 9978,8 tys. ton (88,4%
pojemności ogółem) i była większa niż w 1996 r. o 65,3%. Gospodarstwa sektora
publicznego posiadające silosy paszowe stanowiły 0,4% ogółu gospodarstw (0,2 tys.), tj. o
39,3% mniej niż w 1996 r. Pojemność silosów paszowych w tych gospodarstwach wyniosła
1313,2 tys. ton (11,6% pojemności ogółem) i była o 24,5% mniejsza niż w 1996r.
Wyniki PSR 2002 r. wskazują, że w maju 2002 r. 77,5 tys. gospodarstw rolnych posiadało
przechowalnie do owoców, warzyw i ziemniaków o pojemności 3480,9 tys. ton, w tym 19,3
tys. gospodarstw to takie, które posiadały sady o powierzchni powyżej 3 ha i 1589,1 tys. ton
pojemności magazynowej, 31,8 tys. gospodarstw z uprawą warzyw powyżej 1 ha (917,9 tys.
ton pojemności magazynowej), i 1,1 tys. gospodarstw z uprawą ziemniaków powyżej 10 ha
(259,0 tys. ton pojemności magazynowej).
XXII
Wykres 4 Struktura wykorzystania powierzchni
budynków inwentarskich na poszczególne działalności
0%
10% 20% 30% 40% 50% 60% 70% 80% 90% 100%
POLSKA
Dolnośląskie
Kujawsko-pomorskie
Lubelskie
Lubuskie
Łódzkie
Małopolskie
Mazowieckie
Opolskie
Podkarpackie
Podlaskie
Pomorskie
Śląskie
Świętokrzyskie
Warmińsko-mazurskie
Wielkopolskie
Zachodniopomorskie
XXIII
Wykres 5. Wykorzystanie powierzchni obór na
poszczególne działalności w gospodarstwach ogółem
0%
20%
40%
60%
80%
100%
POLSKA
Dolnośląskie
Kujawsko-pomorskie
Lubelskie
Lubuskie
Łódzkie
Małopolskie
Mazowieckie
Opolskie
Podkarpackie
Podlaskie
Pomorskie
Śląskie
Świętokrzyskie
Warmińsko-mazurskie
Wielkopolskie
Zachodniopomorskie
XXIV
Wykres 6. Wykorzystanie powierzchni chlewni na
poszczególne działalności w gospodarstwach ogółem
0%
10%
20%
30%
40%
50%
60%
70%
80%
90% 100%
POLSKA Dolnośląskie Kujawsko-pomorskie Lubelskie Lubuskie Łódzkie Małopolskie Mazowieckie Opolskie Podkarpackie Podlaskie Pomorskie Śląskie Świętokrzyskie Warmińsko-mazurskie Wielkopolskie ZachodniopomorskieXXV
Wykres 7. Wykorzystanie powierzchni kurników na
poszczególne działalności w gospodarstwach ogółem
0% 20% 40% 60% 80% 100%
POLSKA
Dolnośląskie
Kujawsko-pomorskie
Lubelskie
Lubuskie
Łódzkie
Małopolskie
Mazowieckie
Opolskie
Podkarpackie
Podlaskie
Pomorskie
Śląskie
Świętokrzyskie
Warmińsko-mazurskie
Wielkopolskie
Zachodniopomorskie
XXVI
Wykres 8. Wykorzystanie powierzchni budynków
wielofunkcyjnych na poszczególne działalności
w gospodarstwach ogółem
0%
20%
40%
60%
80%
100%
POLSKA
Dolnośląskie
Kujawsko-pomorskie
Lubelskie
Lubuskie
Łódzkie
Małopolskie
Mazowieckie
Opolskie
Podkarpackie
Podlaskie
Pomorskie
Śląskie
Świętokrzyskie
Warmińsko-mazurskie
Wielkopolskie
Zachodniopomorskie
Powierzchnia w metrach kwadratowych 15,1 do 21,8 12,6 do 15,0 10,1 do 12,5 6,1 do 10,0 Powierzchnia w metrach kwadratowych 2,5 do 3,1 2,1 do 2,4 1,6 do 2,0 0,9 do 1,5
Rys. 1. POWIERZCHNIA OBÓR WYKORZYSTANA NA DZIAŁALNO
ŚĆ
ROLNICZ
Ą
PRZYPADAJ
Ą
CA NA 1 SZTUK
Ę
BYDŁA
W GOSPODARSTWACH INDYWIDUALNYCH
Rys. 2. POWIERZCHNIA CHLEWNI WYKORZYSTANA NA DZIAŁALNO
ŚĆ
ROLNICZ
Ą
PRZYPADAJ
Ą
CA NA 1 SZTUK
Ę
TRZODY CHLEWNEJ
XXVIII
99,7% gospodarstw posiadających przechowalnie stanowiły gospodarstwa indywidualne
powyżej 1 ha UR, których potencjalna pojemność do magazynowania wynosiła 3272,0 tys.
ton (94,0% ogółu pojemności). Najwięcej gospodarstw indywidualnych powyżej 1ha, które
posiadały przechowalnie znajdowało się w grupach obszarowych UR 1-2, 5-7 i 7-10 ha (po
ok.16%), a najmniej (0,3%) było ich w grupie obszarowej o powierzchni 100 ha i więcej UR.
Infrastruktura techniczna
Powszechny Spis Rolny dostarczył informacji o wyposażeniu gospodarstw w elementy
infrastruktury technicznej. Zagadnienia te związane są z gospodarstwem domowym
użytkownika, a więc badaniem objęto gospodarstwa indywidualne.
W 2002 r. własne ujęcie wody ze studni kopanej lub wierconej posiadało 1712,4 tys.
gospodarstw indywidualnych, co stanowiło 58,5% wszystkich gospodarstw biorących udział
w spisie. Największy odsetek gospodarstw posiadających w/w ujęcie wody znajdował się w
grupie użytków rolnych do 1 ha (25,7%). 80,8 tys. gospodarstw (tj. 2,8%) dowoziło wodę
spoza gospodarstwa. Dotyczyło to przede wszystkim działek do 1 ha UR (36,2% ogółu
gospodarstw dowożących wodę) i gospodarstw o powierzchni 1 - 2 ha UR.
Wykres 9. Struktura gospodarstw indywidualnych według
zaopatrywania się w wodę (w %)
82,8
12,7
4,5
XXIX
Z sieci elektrycznej 380V korzystało 1961,4 tys. gospodarstw rolnych, tj. 67,0%
gospodarstw rolnych ogółem (w roku 1996 - 68,4%), największą grupę stanowiły działki
rolne i gospodarstwa o powierzchni UR do 5 ha (63,7%). Gospodarstw wyposażonych tylko
w sieć 220V było 639,8 tys., w tym działki do 1 ha stanowiły 50,6%.
Telefon stacjonarny znajdował się w 1824,4 tys. gospodarstw indywidualnych,
tj. w 62,3% ogółu gospodarstw rolnych i jest to wskaźnik 3- krotnie wyższy niż w roku 1996.
Tym samym zmalało 5-krotnie zapotrzebowanie na zainstalowanie telefonu w porównaniu do
1996 r. Zapotrzebowanie na telefon w 2002 r. zgłosiło 300,7 tys. gospodarstw rolnych.
Wykres 10. Struktura gospodarstw indywidualnych według
dostępu do usług telefonicznych (w %)
Brak potrzeby dostępu do telefonu; 19,9
Nie posiadające telefonu; 27,4
Posiadające telefon; 45,3
Potrzeba dostępu do telefonu; 7,5
Około 60% gospodarstw rolnych usuwało śmieci na zorganizowane wysypisko
(w
porównaniu z rokiem 1996 więcej o 67,2%), pozostałe gospodarstwa rolne
zagospodarowały je we własnym zakresie.
Udział gospodarstw w procentach 70,0 do 73,7 65,0 do 69,9 60,0 do 64,9 51,1 do 59,9 Udział gospodarstw w procentach 70,0 do 75,2 65,0 do 69,9 60,0 do 64,9 56,3 do 59,9
Rys. 3. UDZIAŁ GOSPODARSTW POSIADAJ
Ą
CYCH WŁASNY TELEFON
TABLICE
ŹRÓDŁOWE
2
DZIAŁ I. BUDYNKI I BUDOWLE W GOSPODARSTWACH ROLNYCH
TABL. 1. BUDYNKI I BUDOWLE W GOSPODARSTWACH ROLNYCH WEDŁUG UŻYTKOWNIKÓW
Obory... a 834,3 833,5 831,9 0,8 0,8 0,8 b 874,3 873,9 872,8 0,4 0,4 0,3 Chlewnie... a 251,6 250,9 249,1 1,1 0,7 0,7 b 312,9 312,5 311,3 0,7 0,3 0,2 Kurniki... a 269,9 269,8 269,4 0,3 0,1 0,1 b 382,6 382,5 382,2 0,1 0,0 0,0 Stodoły... a 1138,5 1137,6 1135,7 1,0 0,8 0,8 b 1157,2 1156,7 1155,4 0,6 0,4 0,3 Garaże... a 504,7 503,7 501,2 1,6 0,9 0,9 b 719,7 719,2 717,6 0,8 0,5 0,4 Wiaty... a 203,0 202,2 199,8 1,5 0,9 0,9 b 274,4 273,9 272,4 0,8 0,5 0,4 Budynki wielofunkcyjne...a 964,4 963,6 961,3 1,5 0,7 0,7 b 949,6 949,2 947,8 0,7 0,4 0,3 Obory... a 842,3 838,0 832,4 1,8 4,3 4,3 b 919,6 917,3 913,5 1,1 2,3 2,2 Chlewnie... a 264,0 260,7 254,1 3,3 3,3 3,3 b 345,8 344,1 339,6 2,1 1,7 1,5 Kurniki... a 273,8 273,3 271,0 1,5 0,5 0,5 b 393,7 393,4 391,8 0,8 0,3 0,3 Stodoły... a 1145,6 1142,7 1138,6 1,8 2,9 2,9 b 1197,4 1195,2 1192,3 1,1 2,2 2,0 Garaże... a 527,2 524,3 517,7 4,3 3,0 2,9 b 837,4 834,8 828,3 3,2 2,6 2,3 Wiaty... a 213,1 210,5 205,5 3,1 2,6 2,5 b 309,0 307,2 304,0 1,6 1,8 1,6 Budynki wielofunkcyjne...a 987,3 984,2 977,0 4,4 3,0 3,0 b 1019,6 1017,0 1012,2 2,1 2,6 2,4 spółdziel- nie produkcji rolniczej
WYNIKI POWSZECHNEGO SPISU ROLNEGO 2002
Liczba gospodarstw w tys.
Liczba budynków w tys. WYSZCZEGÓLNIENIE
a - 1996 r. b - 2002 r. Ogółem
Sektor prywatny Sektor publiczny
razem w tym razem w tym gospodars- twa państwo- we gospodars- twa indywidual- ne
3
TABL. 2. POWIERZCHNIA BUDYNKÓW I BUDOWLI W GOSPODARSTWACH ROLNYCH WEDŁUG UŻYTKOWNIKÓW Obory... a 84321,0 80816,1 75732,7 1415,8 3504,9 3480,0 b 87549,5 85597,6 82118,9 958,5 1951,9 1845,7 Chlewnie... a 32777,7 30704,6 25855,3 2138,9 2073,1 2053,8 b 38591,8 37592,7 34211,3 1408,3 999,1 929,4 Kurniki... a 15089,0 14730,8 12354,1 1556,2 358,1 353,0 b 21078,9 20800,9 18881,3 776,1 278,0 276,8 Stodoły... a 155180,6 153345,7 150691,4 976,1 1834,9 1821,0 b 153092,9 151897,3 149947,3 628,5 1195,7 1112,5 Garaże... a 37906,5 37362,9 35902,6 950,4 543,6 537,7 b 47735,6 47382,0 46622,9 388,6 353,6 314,4 Wiaty...a 18512,6 17452,8 15380,0 1214,8 1059,8 1046,7 b 23149,3 22475,5 21005,4 716,0 673,8 628,9 Budynki wielofunkcyjne...a 118202,5 116794,7 113573,9 1744,4 1407,8 1394,1 b 104281,2 103208,0 100975,9 908,5 1073,3 998,3 Obory... a 101,1 97,0 91,0 1875,3 4505,0 4513,6 b 100,1 97,9 94,1 2287,7 5406,9 7044,6 Chlewnie... a 130,3 122,4 103,8 1946,2 2851,6 2852,5 b 123,4 120,3 143,0 2153,4 3000,2 4511,7 Kurniki... a 55,9 54,6 45,9 5257,4 3809,8 3878,8 b 55,1 54,4 75,0 5427,5 6618,8 7284,4 Stodoły... a 136,3 134,8 132,7 1000,1 2226,9 2242,6 b 132,3 131,3 131,3 1126,3 2668,9 3224,7 Garaże... a 75,1 74,2 71,6 590,7 594,8 596,8 b 66,3 65,9 67,6 487,6 685,3 838,3 Wiaty...a 91,2 86,3 77,0 803,4 1205,7 1217,1 b 84,4 82,1 87,8 929,8 1334,2 1672,5 Budynki wielofunkcyjne...a 122,5 121,2 118,1 1166,8 1884,7 1907,1 b 109,8 108,7 106,6 1391,3 2669,8 3442,3 w tym gospodars- twa państwo-we gospodars- twa indywidual- ne spółdziel- nie produkcji rolniczej Powierzchnia w tys. m2
Powierzchnia budynków w m2 przypadająca na 1 gospodarstwo w danej grupie gospodarstw
BUDYNKI I INFRASTRUKTURA TECHNICZNA
WYSZCZEGÓLNIENIE
a - 1996 r. b - 2002 r. Ogółem
Sektor prywatny Sektor publiczny razem
w tym
4
TABL.3. POWIERZCHNIA I STOPIEŃ WYKORZYSTANIA BUDYNKÓW I POMIESZCZEŃ INWENTARSKICH ORAZ GOSPODARCZYCH W GOSPODARSTWACH ROLNYCH
nie wyko- nie
wyko-poza- rzystana poza- rzystana
rolniczą rolniczą Obory...a 84321,0 74222,6 173,3 9925,0 100,0 88,0 0,2 11,8 b 87549,5 67963,2 1211,5 18374,9 100,0 77,6 1,4 21,0 Chlewnie...a 32777,7 28587,6 82,6 4107,5 100,0 87,2 0,3 12,5 b 38591,8 31746,6 383,7 6461,5 100,0 82,3 1,0 16,7 Kurniki...a 15089,0 12923,2 206,1 1959,7 100,0 85,6 1,4 13,0 b 21078,9 17207,2 405,6 3466,0 100,0 81,6 1,9 16,4 Stodoły...a 155180,6 148207,0 291,1 6682,5 100,0 95,5 0,2 4,3 b 153092,9 127942,5 2595,1 22555,3 100,0 83,6 1,7 14,7 Garaże...a 37906,5 35790,1 938,3 1178,2 100,0 94,4 2,5 3,1 b 47735,6 37529,2 7235,9 2970,5 100,0 78,6 15,2 6,2 Wiaty... a 18512,6 17028,9 598,8 884,9 100,0 92,0 3,2 4,8 b 23149,3 19354,2 1829,2 1965,9 100,0 83,6 7,9 8,5 Budynki wielofunkcyjne...a 118202,5 107779,7 2824,7 7598,1 100,0 91,2 2,4 6,4 b 104281,2 80650,1 8355,0 15276,1 100,0 77,3 8,0 14,6 Obory...a 75732,7 68381,4 143,9 7207,4 100,0 90,3 0,2 9,5 b 82118,9 64631,1 1204,8 16283,0 100,0 78,7 1,5 19,8 Chlewnie...a 25855,3 23180,3 54,2 2620,7 100,0 89,7 0,2 10,1 b 34211,3 28884,8 324,7 5001,8 100,0 84,4 0,9 14,6 Kurniki...a 12354,1 10828,0 90,1 1436,0 100,0 87,6 0,7 11,6 b 18881,3 15533,3 336,5 3011,5 100,0 82,3 1,8 15,9 Stodoły...a 150691,4 144436,8 241,5 6013,0 100,0 95,8 0,2 4,0 b 149947,3 125459,5 2510,1 21977,7 100,0 83,7 1,7 14,7 Garaże...a 35902,6 34131,6 792,2 978,8 100,0 95,1 2,2 2,7 b 46622,9 36654,6 7138,4 2829,9 100,0 78,6 15,3 6,1 Wiaty... a 15380,0 14396,3 424,1 559,7 100,0 93,6 2,8 3,6 b 21005,4 17727,2 1597,1 1681,1 100,0 84,4 7,6 8,0 Budynki wielofunkcyjne...a 113573,9 104487,1 2280,4 6806,4 100,0 92,0 2,0 6,0 b 100975,9 78366,5 7925,8 14683,6 100,0 77,6 7,8 14,5 na działalność rolniczą rolniczą OGÓŁEM
WYNIKI POWSZECHNEGO SPISU ROLNEGO 2002
w tym GOSPODARSTWA INDYWIDUALNE
WYSZCZEGÓLNIENIE a - 1996 r. b - 2002 r.
Powierzchnia w tys. m2 Stopień wykorzystania w %
Ogółem
wykorzystana
Ogółem
wykorzystana na działalność
BUDYNKI I INFRASTRUKTURA TECHNICZNA 5
TABL. 4. POWIERZCHNIA GŁÓWNYCH RODZAJÓW BUDYNKÓW I BUDOWLI WEDŁUG
UŻYTKOWNIKÓW
Inne pomieszczenia
Ogółem ...
179940,0 224654,3 70884,9 37747,5Sektor prywatny ...
176492,6 222603,9 69857,5 35377,9własność prywatna krajowa ...
175631,6 222195,6 69679,2 34805,5w tym: gospodarstwa indywidualne ...
167410,8 218723,9 67628,3 31646,5spółdzielnie produkcji rolniczej ...
3229,7 1450,3 1104,5 904,5własność zagraniczna ...
736,9 365,5 149,7 261,4własność mieszana ...
124,1 42,8 28,6 311,0Sektor publiczny ...
3447,4 2050,5 1027,4 2369,6gospodarstwa państwowe ...
3257,6 1905,1 943,2 2148,9w tym: gospodarstwa skarbowe ...
1806,9 1068,9 488,0 967,5własność samorządowa...
189,3 143,3 84,2 215,7własność mieszana...
0,5 2,1 - 5,0Ogółem ...
147095,0 178414,6 56883,5 28534,2Sektor prywatny ...
145112,6 177113,4 56167,4 26969,0własność prywatna krajowa ...
144552,6 176790,7 56015,5 26474,6w tym: gospodarstwa indywidualne ...
138882,5 173992,7 54381,8 24050,8spółdzielnie produkcji rolniczej ...
2380,6 1188,6 824,4 635,5własność zagraniczna ...
495,7 293,5 133,5 201,4własność mieszana ...
64,3 29,2 18,3 293,0Sektor publiczny ...
1982,4 1301,2 716,1 1565,2gospodarstwa państwowe ...
1849,8 1192,3 642,0 1377,9w tym: gospodarstwa skarbowe ...
780,2 492,7 238,0 479,2własność samorządowa...
132,5 108,9 74,1 182,2własność mieszana...
- - - 5,0WYSZCZEGÓLNIENIE
Powierzchnia budynków w tys. m
2Powierzchnia wykorzystana na działalność rolniczą w tys. m
2Pomieszczenia inwentarskie Budynki i pomieszczenia gospodarcze Budynki i budowle do przechowywania technicznych środków produkcji
6
TABL. 4. POWIERZCHNIA GŁÓWNYCH RODZAJÓW BUDYNKÓW I BUDOWLI WEDŁUG
UŻYTKOWNIKÓW (dok.)
Inne pomieszczenia
Ogółem ...
2201,2 10749,7 9065,1 4165,9Sektor prywatny ...
2159,5 10533,4 8988,9 3943,5własność prywatna krajowa ...
2153,9 10508,5 8981,8 3923,2w tym: gospodarstwa indywidualne ...
2052,1 10249,9 8735,5 3595,2spółdzielnie produkcji rolniczej ....
76,3 135,8 199,8 141,4własność zagraniczna ...
4,9 18,6 6,3 14,2własność mieszana ...
0,7 6,2 0,7 6,2Sektor publiczny ...
41,7 216,3 76,2 222,4gospodarstwa państwowe ...
36,3 198,8 70,2 201,5w tym: gospodarstwa skarbowe ...
25,2 141,4 45,5 103,1własność samorządowa...
4,9 15,5 6,0 20,9własność mieszana...
0,5 2,1 --Ogółem ...
30643,8 35490,0 4936,4 5047,3Sektor prywatny ...
29220,5 34957,0 4701,3 4465,4własność prywatna krajowa ...
28925,2 34896,4 4681,8 4407,7w tym: gospodarstwa indywidualne ...
26476,2 34481,4 4511,0 4000,5spółdzielnie produkcji rolniczej ....
772,8 125,9 80,4 127,7własność zagraniczna ...
236,3 53,3 9,9 45,9własność mieszana ...
59,1 7,3 9,5 11,7Sektor publiczny ...
1423,3 533,0 235,1 582,0gospodarstwa państwowe ...
1371,4 514,1 231,0 569,5w tym: gospodarstwa skarbowe ...
1001,5 434,8 204,6 385,2własność samorządowa...
51,9 18,9 4,1 12,5własność mieszana...
- - --Powierzchnia wykorzystana na działalność pozarolniczą w tys. m
2Powierzchnia nie wykorzystana w tys. m
2WYNIKI POWSZECHNEGO SPISU ROLNEGO 2002
WYSZCZEGÓLNIENIE
Pomieszczenia inwentarskieBudynki i pomieszczenia gospodarcze Budynki i budowle do przechowywania technicznych środków produkcji
BUDYNKI I INFRASTRUKTURA TECHNICZNA 7
TABL. 5. POWIERZCHNIA GŁÓWNYCH RODZAJÓW BUDYNKÓW I BUDOWLI WEDŁUG GRUP OBSZAROWYCH UŻYTKÓW ROLNYCH
Ogółem... 179940,0 224654,3 70884,9 37747,5
w tym powyżej 1 ha... 167228,1 202071,1 65495,1 32652,0
1 - 2 ha... 11161,3 21233,1 4120,8 4008,9 2 - 3... 9421,1 16533,3 3147,7 2302,9 3 - 5... 17480,7 29348,9 6411,1 3653,8 5 - 7... 15949,6 24561,8 6369,2 3198,4 7 - 10... 21321,0 29366,7 9000,5 4200,6 10 - 15... 26416,4 31006,1 11245,0 3799,9 15 - 20... 16141,3 16275,5 6890,2 1769,7 20 - 30... 15476,8 13823,0 6857,7 1353,5 30 - 50... 9860,1 7349,0 4427,1 934,4 50 - 100... 5250,2 3211,0 2216,3 974,6 100 - 200... 2686,1 1452,2 961,0 827,6 200 - 500... 4704,6 2705,3 1394,7 1573,7 500 - 1000... 4644,0 2164,0 1023,4 1256,0 1000 ha i więcej... 6714,6 3025,9 1429,7 2798,0 Ogółem... 147095,0 178414,6 56883,5 28534,2
w tym powyżej 1 ha... 140339,8 170414,6 55350,1 25718,6
1 - 2 ha... 7094,5 12133,3 1809,3 2621,8 2 - 3... 6686,5 11576,0 1865,7 1645,6 3 - 5... 13702,3 23455,6 4657,6 2901,1 5 - 7... 13310,2 21325,7 5324,8 2769,4 7 - 10... 18938,1 26631,8 8049,4 3738,5 10 - 15... 24304,2 29094,7 10295,8 3433,2 15 - 20... 15095,7 15495,3 6473,9 1555,4 20 - 30... 14609,2 13241,0 6504,3 1188,7 30 - 50... 9276,2 6975,5 4210,8 785,2 50 - 100... 4598,2 2873,6 2067,6 783,6 100 - 200... 2039,8 1214,9 852,1 641,1 200 - 500... 3248,5 2244,0 1235,6 826,8 500 - 1000... 3117,4 1895,8 954,3 989,3 1000 ha i więcej... 4318,8 2257,3 1128,1 1838,9
Powierzchnia wykorzystana na działalność rolniczą w tys. m2
Inne pomieszczenia
OGÓŁEM
Powierzchnia budynków w tys. m2 GRUPY OBSZAROWE UŻYTKÓW
ROLNYCH Pomieszczenia inwentarskie Budynki i pomieszczenia gospodarcze Budynki i budowle do przechowywania technicznych środków produkcji
8
TABL. 5. POWIERZCHNIA GŁÓWNYCH RODZAJÓW BUDYNKÓW I BUDOWLI WEDŁUG GRUP OBSZAROWYCH UŻYTKÓW ROLNYCH (cd.)
Ogółem... 2201,2 10749,7 9065,1 4165,9
w tym powyżej 1 ha... 1679,2 7179,3 6585,7 3086,5
1 - 2 ha... 392,0 2139,4 1466,4 717,3 2 - 3... 187,8 1077,3 871,6 320,0 3 - 5... 249,0 1155,7 1172,2 432,9 5 - 7... 172,0 672,8 738,2 266,9 7 - 10... 162,7 622,9 666,0 215,9 10 - 15... 158,6 465,9 690,2 197,5 15 - 20... 80,7 218,3 314,4 136,5 20 - 30... 54,4 181,9 255,4 96,9 30 - 50... 48,3 133,0 152,9 76,1 50 - 100... 31,2 118,0 102,3 98,0 100 - 200... 19,1 96,6 47,3 102,5 200 - 500... 44,5 141,1 56,3 127,4 500 - 1000... 70,4 65,0 23,6 93,3 1000 ha i więcej... 8,5 91,2 28,9 205,3 Ogółem... 30643,8 35490,0 4936,4 5047,3
w tym powyżej 1 ha... 25209,2 24477,3 3559,3 3846,9
1 - 2 ha... 3674,9 6960,4 845,1 669,9 2 - 3... 2546,8 3880,0 410,5 337,4 3 - 5... 3529,5 4737,5 581,4 319,8 5 - 7... 2467,3 2563,3 306,2 162,1 7 - 10... 2220,2 2111,9 285,2 246,2 10 - 15... 1953,6 1445,5 259,0 169,1 15 - 20... 964,8 561,9 101,9 77,7 20 - 30... 813,2 400,1 97,9 67,8 30 - 50... 535,5 240,4 63,4 73,2 50 - 100... 620,9 219,3 46,4 93,0 100 - 200... 627,2 140,8 61,6 84,0 200 - 500... 1411,6 320,2 102,7 619,4 500 - 1000... 1456,2 203,2 45,5 173,4 1000 ha i więcej... 2387,2 677,4 272,7 753,9 OGÓŁEM (dok.)
Powierzchnia wykorzystana na działalność pozarolniczą w tys.m2
Powierzchnia nie wykorzystana w tys. m2
WYNIKI POWSZECHNEGO SPISU ROLNEGO 2002
GRUPY OBSZAROWE UŻYTKÓW ROLNYCH Pomieszczenia inwentarskie Budynki i pomieszczenia gospodarcze Budynki i budowle do przechowywania technicznych środków produkcji Inne pomieszczenia