EUGENiUSZ WUTZEN
FOSFORYTY
"W latach 1954 - 1f)55 zwiększyć dostawy nawozów sztucznych dla rolnictwa i osiągnąć w 1955 r. 'WZrost wartości tych dostaw o około 35% w stooun:ku do
r. 1953, w tym nawozów fosforowych o ok. 23%. O.si~ mąć
w r.
1955 :produkcję il.20 000 ton osiemnastoprocen-towych IIlawooow fosforowych granulowanych,któ-ii'ycll działanie jest znacznie bardziej slwteczne. Roz-wijać :produkcję mącZiki fosforowej na bazie łm'a jowych zMż fosforytów".
Tak brzm1ą wyjątiki z tez PTZyjętych przez KC P.ZPR ża iPodlStawę do dyskusji przedzjazdowej i to jest ge-h~raLne sfo.·ranulo~anie zadaii, !k.tórych realizacj,a po-Witnna za:pew.nić !pokrycie zwiększonych na lata !1954 -1955 potrzeb krajowego rolnictwa w zakresie nawozów sztucznych.
,. Zagadnienie przyśpieszenia tempa ·wzrostu produk-cji' lilawozów fosforowych to:
. l)
~~wiedl!'lia
•CO dowielkości
ijakości
baza.zlóż
fosforytów;..
~j
dobór~iwego system~
górniczej eksploatacji złóż ~osforytów;. 3) dolbór właściwych metod wzbogacania i przetwa-rzania fos_forytów na nawozy. 6Zlluc:zme.
. • ; ... ···~. ·.: .. .::· - ·. -;··· 't ' . ,.< ' ... ·. ~--, ·:· ·--. _.,. .
), . Zl)g3(1nienle odpówiednie) bazy złóż ·fosforytów ~--. . --.. . . .
Stwie<rdzone są
_w
ikradru lic1m:e miejsca wystąpień. foslforytów ·oraz nmiej · liczne wiwianitu, wawelitu l apatytu, jednak przemysłowe zastosowa:nie znalazły dotychczas jedYI!'lie . fosforYty. Znane· wystąpienia po-. · -ill95ta!ych. Plilneral~~ ę.ą _niewieLkie, cnależaloby 1ednalk~aintere:Solw~ć. się' bliZE!j · niektór.;ymi torfami wykazu~.
j~yrrni'opecnosć osędów wiwianitu. . . ·
t~ W.~s~ienia
fosfory_tówsą
na 'ogól liczne isz~roiko
i~zestrzenione w Górach. Swiętokt.zrskich. Stwier-dzono Wys.tępOIY"'aaiie konkrecJi fosforytowychw
kam-brze, sylurZe'f
w innych. wbworac.h młodszych, aleJ)rzeiin)nS.łowe ''znaczenie mają 1edynie ikredowe 'Złoża fosfooj.tów· lila p6lnoono-zachodnim obrzeżeniu Gór Swięto~zySkich f,.jury kirakowsłko-wi~luńs.kiej,
.Jako~· naszych .f~forytów nie ,j.est Wlprawdzie ·tak:
wY"S<:lika,' j.ak. niektórych za;gtallliczny<!b, zawierających do 40% Pa(J5, Jednak przy odpowiednim doborze me-tod wzbogacan!Ja i przetwarzania powim:ly one nada-wać się nie ty1k:o do wyrobu -~i fosfoll'ytowej, ale
i do produkcji laltwa 'l"oz.puszczalnych i przez rośli.ny przyswaja!Jnych nawozów fosforowych.
Wniosek stąd taki, .że mimo stoo·unkorwo ni.lllki.ej ja-ko.ści kra1jowe złoża fosforytów pow1nrn.y być
w
szy,b-killn tempie rO'LP()zna.ne do głębokości• opłR!ca•lnej ze wzgJędu na "Warunki ,gór.nkzo-technic:ine.W ·tym celu z uwa.gi na niemożność · właściwego OfPI'ÓbowaiJlia. złoża za pomocą wierceń szczególny na-dsik należy położyć na stosowanie l!la wychodniach górniczych ll.'Oibót badawczych o WY'POsażeniu pozwa-lającym na głębienie wyrobisk w warunkach .zawod-niOIIlych .piasków.
II, Zagadnienie dobOru właściwego systemu górniczej eksitloatacjl złóż fosforytów · W eksploatacji 1majdują się obecnie Z>loża . fosfory~ tów występujące po.nad poziomem wód gruntowych.
iPo ,prze.j:ściu
z
eksploatacji odkrywkOIWej na górni-czo,podziemną warunki eksploatacji pogcxrszyły się,: waruniki wy_stępowania .przemysłowych skUII>ień · kon~ kreoji fosrory.tawycll s~ również gomze, a; więc 1 . wy-: korzysta:nie złoża nie jest talk -całkowite jak w warun-kach eksploatac:ji ordlkrywkowej .Ponieważ straty wynikające z niewłaściwie .d.Oiprą nego sys~temu g6l'Iliczej eksploa-tacji rpodziernnej ··mogą być czasami ball'dzo duże, •cel()we · Jest rwięc. przeanałk zowanie stosowanych o!becnie symemów. :el{sploata~i podzieipnej pod kątem ~adania możliwości, t@-jniei;e..:
ni;a. do minimuon:t strat w zasobach. · · · ·. " · ; .. Dla nOWY'Ch
złóż
powinien. bytjuż Oiprac~aiily
na f-:;·wlaści wszy system eksploatacji ·OdkrywtkOIWej .przecbci-'
dŹące:i z kolei w eksploatację IPodziemną
<W
warunkącllbaordzo iłagodnego. upadu przy móCriym ml'QIIiie i piiJ:.., s·zczystym 5!{Jągu. · '
. III. Zagadnienie doboru ·. właściwych metod wzbog;,t.ca.nia i przetwa-rzania · tosfory.tów na
na.
wozysztuczne_ ·
' .
Obeanie wydobywany z kOpalni' 'tlll'obek fosfoa;:ytowy· jest wprost ·przesiewany na sucho .na, 1przesiewaczu o .oczkach ok. l O mm a~bo też, gdy fosforyty są sce•· mentorwa;ne lepiszczem, jest uprzednio rozdrabniany. PonLeważ krzywe W:Dbogacalności wykazują, że z_ia-nna f05for)lltów WY\Stępują w większych Uościach już w kla-··
~ch złamowych
powyiej
2mm,
więc.
tez
stratywyni-kające
z
od:rzucenia do- odpadków klasziarnowych
2 - 10 mm są kolosalne.
Racjonalne wyk01rzystanie 'Urobku fosfarytow~o
wymaga prz:emycia go w silnym strumieniu wody
usu-wającym zi,arna o wieLkości do 2 mm. ·Przy
zastosowa-niu tego rodzaju usprawnienia przeróbki uroblku
wy-chód kancentratu fosforytowego powiruen wzrosnąć rw stosuniku do ~ego wychodu od 30 - 53%.
Jednak Ikoncentraty uzyskane rprzez przemywanie
urobku są stosuDkowo ubogie. Dalsz.e ich wzbOgacanie
·wymaga zas<tosowBnia. :innych, baTdziej dokładnych
me-tod. Niewątpliwie 'krajowe fosf<Jryty są uboższe w
fe--sfór, mimo to lilie można w tej chwili twierdzić, że
naszych fosf<Jrytów lilie da się rwzbogacić do jakości
odpowiadającej
wymaganiom
koncerrbratu
nadającegosię do :prodtrltcji wy:sok~aturikowych nawozów
foofo-rowyoh. iPlróby wzbogacania k>rajowych k<mcehtratów
za pOI'l'lOCą f.lota·cji .powinny .być więc nadal
rprowa-dzooe . .
Zru~ieczenie :rolni<:twa na lata 1954 - ~5 w
po-trzetmą i.lość nawozów fosfocCJIWych wymaga więc przedsięwzięcia następujących środlków zarądczych:
· l) rozpOZI!la.nia w szylbkim terqpie IIlo.wy~h 2lłóż fo~
sforytórw rw dogodnych wan,mk.ach tlromlll!lidtacyj
-nych; 1 • •
· 2) U$Prav.mienia ura~biania i 'wstępnego wzbogacania
fos!ory~w w czynnych !kopalniach p:>legającego
~a zastosow8lniu /l)rzemywa.nia urobku z usu:nię
