Anglojęzyczne piśmiennictwo Naukowe w dziedzinie turyzmu

Marin Baczwarow

Robert Wiluś

ANGLOJĘZYCZNE PIŚMIENNICTWO NAUKOWE W DZIEDZINIE

TURYZMU

LA LITTÉRATURE SCIENTIFIQUE EN LANGUE ANGLAISE

DANS LE DOMAINE DU TOURISME

ENGL1SH SCIENTIFIC LITERATURE ON TOURISM

W artykule d o k o n a n o przeglądu czaso p ism i innych seryjnych publikacji n a u k o ­ w ych w ydanych w języ k u angielskim z d ziedziny turystyki. C elem artykułu je s t z o rie n ­ to w an ie się w ich zakresie, liczbie o raz w zasięgu oddziaływ ania. A utorzy w y rażają nadzieję, że po m im o tru d n eg o dostęp u do w ielu z nich, przegląd ten uzm ysłow i zn a­ czen ie tych w ydaw nictw nie tylko d la sam ej nauki czy kształcenia, ale i dla szybko ro zw ijająceg o się przem ysłu turystycznego.

Praw ie połow a pozycji naukowych na świecie wydawanych jest obecnie w j ę ­ zyku angielskim , który nazyw a się niekiedy w spółczesną łacin ą niem al we w szystkich dziedzinach współpracy międzynarodowej. Dotyczy to zw łaszcza w y­ daw nictw pośw ięconych badaniom z zakresu turystyki.

B adania nad turystyką zainicjow ano na przełom ie XIX i XX w. w Austrii, N iem czech, W łoszech i Francji. Pierwsze publikacje naukow e dotyczące tu- ryzmu ukazyw ały się najpierw w języku niem ieckim , później francuskim i w łos­ kim. D opiero po drugiej w ojnie światowej badania nad turystyką podjęto w kra­ jach anglosaskich, najpierw w W ielkiej Brytanii, potem USA i K anadzie,

a ostatnio i w A ustralii i N ow ej Zelandii. W tym samym okresie nastąpił także rozwój tego typu badań w Zw iązku Radzieckim, w Jugosław ii, Polsce, C zecho­ słow acji, N R D , Bułgarii i Rumunii.

O becnie nie m a kraju gospodarczo rozw iniętego, w którym nie funkcjono­ w ałyby, głów nie przy uniw ersytetach, ośrodki badawcze, prow adzące badania

nad turystyką. W ydają one różnego rodzaju podręczniki, m onografie, niekiedy regularnie ukazujące się czasopism a naukowe, biuletyny, m ateriały konferencyj­ ne itp. N ajw iększy rozwój pod względem jakościow ym i ilościowym w ystępuje w grupie w ydaw nictw anglojęzycznych; dotyczy to zarów no publikacji m a­ teriałów badaw czych, ja k i dydaktycznych. N ajbardziej jed n ak w idoczny je st w zrost liczby popularnych turystycznych w ydaw nictw , takich ja k przew odniki, mapy turystyczne i plany m iast oraz różnego rodzaju m ateriały prom ocyjne (fol­ dery, przew odniki, film y w ideo itp.). Szczególnie je s t to zauw ażalne na półkach księgarskich, gdzie tego typu literatura zajm uje sporo m iejsca, je j ekspozycja w zbudza duże zainteresow anie i dynam icznie rośnie je j sprzedaż.

O becnie ośrodki naukow e nadające ton badaniom nad turystyką znajd u ją się w krajach anglosaskich oraz w Holandii. Duże tradycje w tej dziedzinie posia­ d ają także placów ki naukow e we F ran c ji1, Belgii2, N iem czech3, Szw ajcarii4, S zw ecji5 i A ustrii6. N o w o śc ią je st rozwój nauk o turystyce w H iszpanii, co zna­ lazło odbicie w w ydaw aniu coraz większej liczby i na wysokim poziom ie edy­ torskim publikacji w języ k u hiszpańskim . W byłych krajach socjalistycznych po zm ianach ustrojow ych nastąpiło osłabienie działalności badawczej i w ydaw ni­ czej. Jedynie w Polsce działalność ta została utrzym ana w istniejących od lat siedem dziesiątych centrach naukowo-dydaktycznych7. Tempo rozwoju badań nad turystyką w F’olsce rów nież nie uległo osłabieniu. Zostały one natom iast bar­ dziej ukierunkowane na gospodarczo-marketingowe i ekologiczne aspekty turystyki.

C elem autorów artykułu je s t zaprezentow anie w ażniejszych, regularnie uka­ zujących się w ydaw nictw anglojęzycznych z zakresu turystyki. Z powodu braku dostępu do w szystkich (setek, a m oże i tysięcy) czasopism , biuletynów , zeszy­ tów naukow ych itd., w ydaw anych nie tylko w krajach anglojęzycznych, ale rów ­ nież w innych państw ach w języku angielskim 8 analiza ograniczona została do najw ażniejszych - zdaniem autorów - pism, które m a ją św iatow ą renom ę w śród w ydaw nictw naukow ych zajm ujących się turystyką (rys. 1, tab. I).

W ydaw nictw a naukow e z zakresu turystyki m ożna podzielić generalnie na tradycyjne i w yspecjalizow ane. Rozwój inform atyki w prow adził w iele innow a­ cji także w zakresie rozpow szechniania inform acji naukow ej. Efektem tego roz­ w oju je s t pojaw ienie się stron internetow ych różnych czasopism i innych

wy-1 W A ix -en -P ro v en ce istnieje C H E T - U niw ersyteckie C entrum B adań i D okum entacji T urystycznej.

2 W B rukseli dz ia ła L O R E T O - g ru p a w ydająca m ateriały w postaci krótkich inform acji 0 p u b lik acjach naukow ych z zakresu szeroko rozum ianej turystyki.

3 Z n an e ośrodki uniw ersyteckie w ydające czasopism a („Jah rb u ch für F rem d en v erk eh r” ) 1 p o d ręczn ik i z n a jd u ją się w M onachium , B erlinie, F rankfurcie nad M enem i w B erlinie.

4 U niw ersytety w Z u rich u , B ernie, L ozannie i G enew ie (czasopism o „R evue de T o u rism e”). 5 U niw ersytety w U psali i w Ö stersund.

6 U niw ersy tety w W iedniu i Innsbrucku.

7 U niw ersy tety i uczeln ie w yższe w W arszaw ie, K rakow ie, L odzi, P o znaniu i w e W rocław iu. 8 N p. w H o lan d ii, Szw ajcarii, Szw ecji, C horw acji, D anii i innych krajach.

BOULDER

- i / »

\ NEWCASTLE) MELBOURNE-™

Rys. 1. M iejsca w y d aw a n ia n ajw ażniejszych czasopism naukow ych z zakresu turyzm u - stan n a koniec 1999 r.

1 - c zaso p ism a an g lo języ czn e w ydaw ne p rzed 1980 r„ 2 - czaso p ism a ang lo języ czn e w ydaw ane po 1980 r., 3 - c zaso p ism a nie anglojęzyczne w y d aw an e przed 1980 r., 4 - czaso p ism a nie a n g lo ­

jęz y cz n e w ydaw ane po 1980 r.

D essin 1. L es lieux ou so n t édités les plus im p o rtan ts p ério d iq u es du d om aine du tourism e (état vers la fin 1999)

1 - les p ério d iq u es en langue an g laise édités avant 1 9 8 0 ,2 - les périodiques en langue anglaise édités a p rès 1980, 3 - les p ério d iq u es en autres langues q u e l ’anglais édités av an t 1980, 4 - les p ério ­

daw nictw naukow ych zw iązanych z badaniam i nad turystyką9, co niesłychanie ułatw ia i - co najw ażniejsze - przyśpiesza dotarcie do treści publikacji przez użytkow ników internetu.

T a b e l a I

N a jw ażn iejsze an g lo języ czn e czaso p ism a n aukow e z zakresu tury zm u - stan na k oniec 1999 r. Les p lu s im p o rtan ts p é rio d iq u es scien tifiq u e s du dom aine du to u rism e (état vers la fin 1999)

T ytul W ydaw ane

od roku

C zęstotliw ość w ydaw ania

M iejsce w ydaw ania

1 2 3 4

„A n n als o f T ourism R esearch”

1973 kw artalnik U SA - U niw ersytet W isconsin- -Stout, M enom ona w stanie W iscon­ sin

„ H o sp itality R esearch Jo u rn al”

1974 kw artalnik U SA - W aszyngton - C o u n cil on H otel R esteu ran t and Institutional E ducation

„T o u rism M an ag em en t” 1979 d w um iesięcznik W ielka B rytania - O xford U n iv er­ sity

„In tern atio n al Journal o f H osp itality M an ag em en t”

1981 kw artalnik W ielka B rytania - International A ssociation o f H otel M anagem ent School

„L eisure S tu d ies” 1981 kw artalnik W ielka B rytania - R ead in g (A ng­ lia), B rytyjskie Z rzesz en ia B adań nad W ypoczynkiem i C zasem W o l­ nym

„C ornell Q u arterly ” lata sied em ­ d ziesiąte

kw artalnik U SA - U niw ersytet C ornell

„Jo u rn al o f V acation M ark etin g ”

1994 kw artalnik W ielka B rytania - L ondyn U S A - N o w y Jork „Jo u rn al o f S ustainable

T o u rism ”

1992 k w artalnik W ielka B rytania - Sheffield, Mai­ łam U niversity

„Journal o f T ravel R esearch”

1961 k w artalnik U SA - Colorado. Travel and T ou­ rism R esearch A ssociation B o u ld er U niversity

„ T ourism G eo g rap h ies” 1999 kw artalnik U S A - U niw ersytet Północnej A ri­ zony w F lag g staff

„Journal o f International H ospitality, L eisure and T o u rism M an ag em an t”

1997 kw artalnik U S A - D epartm ent o f H ospitality and T ourism M anagem ent V irg in ia P o lytechnic Institute, V irginia State U niversity

„T o u rism E co n o m ics” 1976 kw artalnik W ielka B rytania - M ięd zy n aro d o ­ w e C entrum B adań T urystyki na U niw ersytecie B o u rn em o u th

9 M . in. je d n o z n ajnow szych czasopism naukow ych z zak resu geografii tu ry zm u w ydaw ane w U S A - „T o u rism G eo g rap h ies” - p o siad a także stronę w Internecie: http ://w w w .fo r.n au . edu/g eo g rap h y /tg /.

T ab ela I (cd.)

1 2 3 4

„F estival M anagem ent and E ven t T o u rism ”

1997 kw artalnik K an ad a - Faculty o f M anagem ent C algary U niversity

U S A - Illinois U niversity „In fo rm atio n T ech n o lo g y

and T o u rism ”

1997 kw artalnik U S A - B o s t o n U niversity

„C u ren t Issues in T o u rism ”

1998 kw artalnik A u stralia - D epartm ent o f L eisure and T ourism Studies, U niversity o f N ew castle

N o w a Z clan d ia - D unedin

„T o u rism ” 1955* kw artalnik C h o rw acja - Instytu Turystyki w Z agrzebiu

„T o u rism A nalysis” 1979 kw artalnik U SA - V irginia (D epartm ent o f H ospitality and T o u rism M anage­ m ent), U niversity o f C olorado (C ollege o f B u sin ess A d m in istra­ tion)

„T ourism , C u ltu re and C o m m u n icatio n ”

1998 kw artalnik A u s tr a lia - M elbourne, Victoria U n i­ versity, T echnology, D epartm ent o f H ospital ty

„Jo u rn al o f T ourism Stu d ies"

1980 dw a razy w roku A u stralia - M elb o u rn e

* O d 1996 r. czasopism o w ydaw ane je s t w jęz y k u angielskim . Ź r ó d ł o : O p raco w an ie w łasne.

I . C Z A S O P I S M A N A U K O W O - B A D A W C Z E U K A Z U J Ą C E S IĘ R E G U L A R N I E

1. „A nnals o f Tourism R esearch” - kw artalnik w ydaw any od 1972 r. T e­

m atyka czasopism a zw iązana je s t z badaniam i nad turystyką prow adzonym i głów nie w obrębie nauk społecznych. Jego założycielem i długoletnim redak­ torem je s t Jafar Jafari. C zasopism o to w ydaw ane je s t w USA na U niw ersytecie W isconsin-S tout w M enom onie w stanie W isconsin. W skład redakcji „A nnals o f Tourism R esearch” w chodzą osoby pochodzące z różnych krajów całego świata. Układ pism a je s t tradycyjny. Zaw iera ono artykuły, notatki, raporty nau­ kowe, recenzje nowych publikacji, a także inform acje o różnego rodzaju film ach turystycznych. O ceniając zaw artość poszczególnych artykułów , notatek i rapor­ tów należy stw ierdzić, iż redakcja stara się zachow ać rów now agę pom iędzy teoretyczną a praktyczną stroną badań zw iązanych z turystyką. Istotną cech ą publikow anych m ateriałów w czasopiśm ie je s t ich interdyscyplinarny charakter. Publikow ane s ą w nim zarów no wyniki badań z różnych kierunków naukow ych, ja k i badania kom pleksow e. Znaczna część prezentow anych m ateriałów w cza­

sopiśm ie dotyczy problem atyki geograficzno-przestrzennej i planow ania prze­ strzennego.

2. „H ospitality Research Jo urnal” - kw artalnik wydawany od 1974 r. przez C ouncil on Hotel, R estaurant and Institutional Education (C U R IE )10 w W aszyn­ gtonie (U SA ). R edakcja czasopism a zdom inow ana je s t przez A m erykanów i K a­ nadyjczyków . W skład 18-osobowego Komitetu R edakcyjnego w chodzą zarów ­ no pracow nicy naukow i z uniw ersytetów 11 i politechnik, ja k i z branży ho­ telarsko-gastronom icznej. K om itet R edakcyjny regularnie organizuje konferen­ cje, publikując z nich m ateriały. Prace zam ieszczone na łamach czasopism a p osiadają dużą wartość tcoretyczno-metodologiczną. Jednocześnie cechą charak­ terystyczną tych publikacji je s t to, że prezentow ane w nich wyniki badań i ana­ liz m ają duże znaczenie praktyczne dla rozw ijającego się przem ysłu turystycz­ nego. Treść w iększości artykułów dotyczy problem atyki ekonom ii, zarządzania i m arketingu turystycznego, a także psychologii12 i socjologii turystyki. Sporo uwagi pośw ięcane je st także sprawom kom puteryzacji usług turystycznych oraz różnego rodzaju innow acjom technologicznym w przem yśle turystycznym .

3. „Tourism M anagem ent” - dw um iesięcznik w ydaw any regularnie od roku 1980 w W ielkiej Brytanii. Redaktorem naczelnym po Francisie Brownie je st prof. Steven W anhill. „Tourism M anagem ent” uchodzi za w iodące czasopism o naukow e w dziedzinie turystyki. Prezentow ane w nim wyniki badań naukowych m ają zastosow anie przede w szystkim w polityce i strategii rozwoju turystyki. Każdy z num erów „Tourism M anagem ent” składa się kolejno z następujących części: om ów ienie zagadnień bieżących, artykuły naukowe, raporty, przegląd literatury specjalistycznej, kalendarz w ydarzeń, inform acje o autorach. W ra­ portach często przedstaw iane są analizy rozwoju turystyki w różnych regionach i krajach. Przykładow o, zeszyt nr 1 z 1995 r. zaw ierał m ateriały dotyczące: pożądanych form ekoturystyki, udziału policji w turystyce, Hongkongu i jeg o przejścia do Chin w 1997 r., turystyki w Czechach i na Słowacji - m odeli, problem ów i perspektyw , integralnego podejścia do prognozow ania popytu w turystyce, przejścia od produktu jakościow ego do ekoproduktu na preceden­ sowym przykładzie Fidżi, kreow ania kulturow ego turystyki zrów now ażonej, uporania się linii lotniczych w Azji z globalną konkurencją, doniesień turys­ tycznych z Anglii i K anady - planów i koncepcji rozw ojow ych turystyki, analiz regionalnych potoków turystycznych w Europie, turystyki i środow iska m iast przybrzeżnych, przeglądu literatury.

C zasopism o pośw ięca dużo uwagi turystyce jak o zjaw isku przestrzennem u, regionotw órczem u i proekologicznem u.

10 Z rzeszen ie K ształcen ia w H otelarstw ie i G astronom ii zało żo n e w 1946 r.

11 N p . uniw ersytety: C o rn ell, P urdue, G uelph w O ntario (K anada), P ensylvania, M ichigan, K ansas, C entral F lo rid a, N ev ad a i W ashington.

4. „Internationa! Journal o f H ospitality M anagem ent” - kw artalnik w yda­ wany od 1981 r. w W ielkiej Brytanii przez International A ssociation o f Hotel M anagem ent Scliool (IA H M S )13, obejm ujące sw oją działalnością Europę Z a­ chodnią. R edaktorem naczelnym czasopism a je s t prof. John 0 ’C onnor z U ni­ wersytetu Brookes w O xfordzie. Problem atyka poruszana w publikacjach ma charakter badaw czy, a zarazem praktyczny. Artykuły dotyczą m. in. kierow ania kadrami w turystyce, zachow ań konsum entów , m arketingu turystycznego, pla­ now ania turystycznego, kształcenia w turystyce, przetw arzania inform acji, m ię­ dzynarodow ego i narodow ego ustaw odaw stw a turystycznego.

5. „L eisure Studies” - kw artalnik ukazujący się od 1981 r., organ Bry­ tyjskiego Zrzeszenia Badań nad W ypoczynkiem i C zasem W olnym. Redakcja czasopism a m ieści się w Reading, a funkcję redaktora naczelnego pełni M ike Stabler. C zasopism o prezentuje przede wszystkim problem atykę socjologiczną do tyczącą funkcjonow ania wypoczynku, turystyki i sportu w przestrzeni. Zrze­ szenie oraz redakcja czasopism a byli inicjatoram i pow stania międzynarodowej organizacji WLRA (W orld Leisure and Récréation A sso ciation )14.

6. „C ornell Q uarterly” - kw artalnik w ydaw any w USA przez U niw ersytet Cornell. Czasopismo ukierunkowane jest wyraźnie na przem ysł turystyczny. Pre­ zentow ane w nim wyniki badań dotyczą szczególnie spraw technologicznych zw iązanych z infrastrukturą turystyczną (bazą noclegow ą, g astro n o m iczn ą roz­ ryw kow ą itp.). U niw ersytet Cornell zajm uje w iodącą pozycję na św iecie, jeżeli chodzi o tw orzenie program ów kom puterowych na potrzeby przem ysłu turys­ tycznego, nauczania interaktyw nego w turystyce, gier dydaktycznych dla pot­ rzeb turystyki, tw orzenia studiów przypadków do celów dydaktycznych itd. D ziałalność ta znajduje szerokie odzw ierciedlenie na łam ach czasopism a.

7. „Journal o f V acation M arketing” - kw artalnik, którego pierw szy num er ukazał się w 1995 r. C zasopism o wychodzi jednocześnie w Londynie i N ow ym Jorku. Artykuły dotyczą głównie marketingu turystycznego. Prezentuje się w nich analizy nowych produktów turystycznych, działalności finansowej biur turys­ tycznych, now atorskie rozw iązania organizacyjne i technologiczne w turystyce itp.

8. „Journal o f Sustainable Tourism” - j e s t jednym z nowszych czasopism . U ka­ zuje się od 1992 r. W skład redakcji w chodzą specjaliści z W ielkiej Brytanii, USA, Kanady, A ustralii i Irlandii. Redaktorami czasopism a są B. Bramwell z Sheffield Hallam U niversity i B. Lane z Zespołu Turystyki W iejskiej z B ris­ tolu. Już sam a nazw a w skazuje na dom inującą problem atykę prac publikow a­ nych w czasopiśm ie. Dotyczy ona głów nie problem u zrów now ażonego rozwoju turystyki, analizow anego na różnych przykładach i poziom ach - lokalnym, re­ gionalnym i krajow ym . N a łam ach czasopism a prow adzona je s t także dyskusja

13 M ięd zy n aro d o w e Z rzeszen ie Szkół Z arz ąd zan ia w H otelarstw ie. 14 Ś w iatow e Z rzeszen ie C zasu W olnego i R ekreacji.

teoretyczna nad istotą i perspektyw am i zrów now ażonego rozwoju turystyki. W dyskusji tej zw racana je s t szczególna uwaga na szeroki zakres tego pojęcia, uw ażanego za w spółczesny paradygm at w naukach o turystyce, a także na w szelkie przejaw y i elem enty tego rozwoju.

9. „Journal o f Travel R esearch” - interdyscyplinarny kw artalnik wydawany od 1961 r. przez TTR A (Travel and Tourism R esearch A ssociation)15 na U ni­ w ersytecie w B oulder w stanie Kolorado (USA). Na czele Kom itetu Redak­ cyjnego stoi C harles R. G oeldner. C złonkow ie kom itetu redakcyjnego w yw odzą się w w iększości z USA. W dotychczas wydanych zeszytach zaprezentow ano przede w szystkim wyniki badań teoretycznych w postaci rozwiązań m odelo­ wych, raportów , studiów przypadków itd. Przykładowo, nr 1 z sierpnia 1999 r. zaw ierał artykuły dotyczące problem ów bezpieczeństw a w turystyce, zw łaszcza wpływu różnego rodzaju zagrożeń (przestępczość, terroryzm , niestabilna sytu­ acja polityczna w kraju itd.) na rozwój i zarządzanie turystyką. Problem atyka tego typu została om ów iona na przykładach m. in. Izraela, Północnej Irlandii, Cypru, N ow ego O rleanu oraz niektórych krajów azjatyckich.

10. „Tourism G eographies” - jed n o z najnow szych czasopism wśród om a­ wianych pozycji. Pierw szy zeszyt tego kw artalnika ukazał się w lutym 1999 r. C zasopism o w ydaw ane je st w USA na U niw ersytecie Północnej Arizony w m ieście Flaggstaff. Redaktorem naczelnym je st Alan Lew. Zgodnie z tytułem , problem atyka czasopism a skupia się wokół geograficznych aspektów turystyki, jak o zjaw iska w ybitnie przestrzennego. Głównym celem wydaw ania „Tourism G eographies” je s t stw orzenie forum wym iany myśli i dyskusji na tem at tu ­ rystyki i wypoczynku z geograficznego punktu widzenia. Zakres m erytoryczny pism a je s t dość szeroki i różnorodny. Dla podkreślenia starań i w ysiłków po­ dejm ow anych w celu zaprezentow ania szerokiego spektrum różnorodnych po­ dejść badaw czych do turystyki, do tytułu dodano celow o określenie „geogra- phies”- geografie (w liczbie m nogiej). Przestrzenne podejście do badań nad tu ­ ry sty k ą w ypoczynkiem i czasem wolnym uw ażane je s t przez w ydaw ców za holistyczne i przez to unikalne, gdyż syntetyzuje poglądy z zakresu nauk społecznych i fizycznych, ułatwiając lepsze zrozumienie miejsca, regionu i św ia­ ta, w którym żyjemy. C zasopism o przeznaczone je s t zarów no dla studentów , nauczycieli akadem ickich, ja k i naukow ców zajm ujących się badaniam i geogra­ ficznym i z zakresu turystyki. Jest ono także skierow ane do ludzi zajm ujących się turystyką od strony praktycznej. Artykuły publikow ane w każdym num erze „Tourism G eographies” w zależności od treści klasyfikow ane są do trzech częś­ ci zatytułow anych kolejno: Space, Place, Environment (Przestrzeń, M iejsce, Śro­ dow isko). Poszczególne tytuły podkreślają geograficzny charakter czasopism a.

11. „Journal o f International Hospitality, Leisure and Tourism M anagem ent” - kw artalnik w ydaw any od 1997 r. w USA. Redaktorem tego czasopism a je s t

M ahm ood A. Khan, kierow nik D epartm ent o f H ospitality and Tourism M anage­ m ent16 w V irginia Polytechnic Institute i V irginia State University. Jest to w ie­ lonarodow e i w ielokulturow e czasopism o prezentujące zaaw ansow ane, przydat­ ne dla praktyków , badania em piryczne dotyczące hotelarstw a, turystyki i w ypo­ czynku. O statnio dyskutow ane zagadnienia na łam ach czasopism a dotyczyły np. zróżnicow ania etnicznego w turystyce, infrastruktury transportow ej w turystyce, zachow ań turystów pochodzących z Tajw anu, percepcji przew odników turys­ tycznych, czynników kształtujących wydatki turystów odw iedzających Kanadę. Z agadnienia w następnym num erze będą dotyczyły takich tem atów , jak : m oż­ liwości rozw oju m iędzynarodow ej turystyki i hotelarstw a zw iązanych z olim pia­ dami i ekoturystyką, m ożliwości rozwoju turystyki w krajach Dalekiego W scho­ du i Europy, ponadnarodow e trendy w zakresie rozwoju hotelarstw a i turystyki w XXI w., znaczenie franchisingu w m iędzynarodow ym przem yśle turystycz­ nym oraz globalnego m arketingu dla nowo pow stających firm turystycznych i hotelarskich. C zasopism o zaw iera artykuły badawcze, krótkie notatki, recen­ zje. D om inuje praktyczny punkt w idzenia na poruszane zagadnienia.

12. „T ourism Econom ics” - kw artalnik w ydaw any przez M iędzynarodow e Centrum Badań Turystyki w Bournem outh U niversity w W ielkiej Brytanii. Re­ daktorem naczelnym pism a je s t prof. S. W anhill. „Tourism Econom ics” je s t cza­ sopism em dotyczącym turystycznych aspektów biznesu. G łów ne tem aty poru­ szane na łam ach czasopism a zw iązane są z prognozow aniem , rozwojem gospo­ darczym , polityką sp o łe c z n ą strukturam i rynkowymi i konkurencją na rynkach, źródłam i kapitałow ym i, ekonom iką pracy (jakość i w ydajność), zależnościam i pom iędzy prywatnym i publicznym sektorem , m odelowaniem m atem atycznym , strukturą przem ysłu turystycznego, ekonom icznym i efektam i rozwoju turystyki w regionach, analizam i m iędzynarodowych danych statystycznych W TO doty­ czących turystyki na świecie. Ponadto każdy num er zaw iera tzw. bazę danych, w której zam ieszczone s ą streszczenia i analizy najnowszych inform acji doty­ czących turystyki.

13. „Festival M anagem ent and Event T ourism ” - kw artalnik o zasięgu m ię­ dzynarodow ym , którego redaktoram i są prof. Donald G etz z U niw ersytetu w C algary (K anada) i prof. B ruce W icks z U niw ersytetu Illinois (USA). C za­ sopism o zostało pow ołane w celu zaspokojenia potrzeb rozw ijającej się branży przem ysłu turystycznego zw iązanej z organizacją kongresów , festiw ali i innego typu podobnych w ydarzeń na świecie. Branża te w sposób znaczący w pływ a obecnie na rozwój św iatow ego przemysłu turystycznego. W skali m iędzynaro­ dowej rozw inęła się ona na ogrom ną skalę.

14. „Inform ation Technology and T ourism ” - je s t to pierw sze naukow e cza­ sopism o, którego treść dotyczy w zajem nych relacji pom iędzy w spółczesną tech ­ nologią inform acyjną a turystyką. G lobalna sieć połączeń inform acyjnych i ko­

m unikacyjnych ma ogrom ny wpływ na rozwój turystyki. System y rezerw acyjne, m ultim edialne, rynek elektroniki, znacząca pozycja usług turystycznych dostęp­ nych za pośrednictw em internetu, ja k i zastosow anie badań naukow ych w tu­ rystyce są godnym i uwagi rezultatam i lego rozwoju. C zasopism o ma charakter wielodyscyplinarny. Zamierzeniem redakcji „Informtion Technology and T ourism ” je st pokazanie relacji pom iędzy badaniami z zakresu turystyki a współczesnym i technologiam i inform acyjnym i. W artykułach prezentow ane są zarów no wyniki badań em pirycznych, ja k i bardziej praktycznych, pokazujących w spółczesną tu­ rystykę z punktu w idzenia technologii inform acyjnych i na odw rót - technologie inform acyjne z punktu w idzenia w spółczesnej turystyki. C zasopism o w ydaw ane je s t w USA.

15. „C urrent Issues in T ourism ” - kw artalnik wydaw any przez D epartm ent o f Leisure and Tourism Studies na U niw ersytecie w N ew castle (A ustralia). Re­ daktorem czsopism a je s t dr John Jenkins. Celem wydaw ców „C urrent Issues in T ourism ” je s t szczegółow a prezentacja badań dotyczących prow adzenia polityki turystycznej oraz rozwoju turystyki w krajach rozwiniętych i rozw ijających się. W ażnym aspektem publikow anych w czasopiśm ie artykułów je s t łączenie w ie­ dzy teoretycznej i praktycznej dotyczącej turystyki. Zdaniem redakcji problem prow adzenia polityki turystycznej je s t często zaniedbyw any w badaniach zw ią­ zanych z turystyką. Badania te powinny obejm ow ać następujące zagadnienia: rola państw a w tw orzeniu polityki turystycznej; krytyka polityki rządow ej; oce­ na skutków polityki turystycznej; podział zadań w zakresie polityki turystycznej; w pływ grup nacisku na sektor publiczny; rola publicznych i prywatnych przed­ siębiorstw w rozwoju turystyki i marketingu; ekonom ia polityczna turystyki; historia organizacji turystycznych i adm inistarcji sam orządow ej (od narodo­ wych po lokalne grupy nacisku społecznego); porów nanie polityki turystycznej prow adzonej w różnych krajach; liderzy w tworzeniu przepisów i narzędzi po­ lityki turystycznej; analizy objaśniające sposoby prow adzenia polityki turystycz­ nej; stosunek polityki turystycznej do ludności m iejscowej oraz kierunki je j roz­ woju.

16. „Tourism ” - międzynarodowy kwartalnik akademicki i zawodowy, w któ­ rym publikow ane są artykuły dotyczące różnorodnych aspektów turystyki, zw ią­ zany zarów no z badaczam i, ja k i praktykami z dziedziny turyzm u. Redakcja cza­ sopism a kładzie szczególny nacisk na szerokie pow iązania z przem ysłem turys­ tycznym ; w ielodyscyplinarne podejście dotyczy takich dziedzin ja k ekonom ia, m arketing, geografia, socjologia, antropologia, hotelarstw o, historia itp. Publi­ kacje prezentow ane w analizow anym czasopiśm ie m ają najczęściej formę arty­ kułów, notatek naukow ych, raportów , sprawozdań z konferencji, wiadom ości o now ościach w zakresie program ów edukacyjnych, recenzji itp. „T ourism ” wy­ daw any je s t w C horw acji ju ż od 45 lat. Od 1996 r. czasopism o ukazuje się w język u chorw ackim i angielskim , a od 2000 r. będzie w ydaw ane tylko w ję z y ­ ku angielskim .

17. „Tourism A nalysis” - celem czasopism a je s t prom ocja w spólnego forum dla praktyków i teoretyków z zakresu szeroko rozum ianej turystyki (LRTH - Leisure, Recreation, Tourism, and Hospitality). Artykuły, notatki naukow e a tak­ że różnego rodzaju rozw iązania kom puterow e, program y prezentow ane w tym w ielodyscyplinarnym czasopism ie m ają w artość praktyczną zarów no dla profe­ sjonalistów , ja k i w ykładow ców , naukow ców i studentów studiujących w zakre­ sie turystyki na całym świecie. A rtykuły dotyczą in. in. modeli zachow ań, tech­ nik podejm ow ania decyzji, modeli estym acji, system ów m onitoringu, oceny atrakcyjności turystycznej, nowych narzędzi analiz, metod badań, rozw oju baz danych, zastosow ań technik kopm uterow ych. W skład kom itetu redakcyjnego w chodzą profesorow ie M uzaffer Uysal z D epartm ent o f H opsitality and Tourism M anagem ent, V irginia Technical U niversity, i Richard R. Perdue z C ollege o f B usiness and A d m in is tra tio n , U niveristy o f C olorado (USA). Re­ daktorem na Europę je s t prof. Jo sef M azanec z Instytutu Turystyki i Rekreacji U niw ersytetu w W iedniu.

18. „Tourism, Culture & Communication” - czasopism o o zasięgu m iędzyna­ rodowym , w ydaw ane w V ictoria U niversity o f Technology, D epartm ent o f H os­ pitality w M elbourne (A ustralia). W ydaw nictw o to w prow adza w ielodyscypli­ narne podejście w badaniach zw iązanych z niektórym i aspektam i inaczej niż tra­ dycyjnie pojm ow anej kultury narodowej czy m iejscow ej, np. zachow ania ludz­ kie w obec problem u zarządzania turystyką osób niepełnospraw nych, turystyka trzeciego w ieku (ludzi starszych). C zasopism o prezentuje wysoki poziom m ery­ toryczny. N a łam ach czasopism a ukazują się głów nie artykuły, publikacje skie­ row ane na teorię i praktykę, recenzje i studia przypadków.

19. „Journal o f Tourism Studies” - publikuje artykuły z zakresu turystyki, napisane zarów no przez naukow ców ja k i praktyków , różnych dziedzin nauk - ekonom icznych, m atem atyczno-przyrodniczych, socjologicznych i hum anistycz­ nych. C zasopism o m a zasięg m iędzynarodowy. Publikacje w nim prezentow ane o p ierają się na oryginalnym m ateriale badawczym oraz przeprow adzonych dys­ kusjach analitycznych odnoszących się do praktycznej strony turystyki. Intencją redakcji je s t dotarcie do ja k najw iększej grupy osób zatrudnionych w przem yśle turystycznym , dla których, zdaniem wydawcy, treści prezentow ane w tym cza­ sopiśm ie s ą najbardziej interesujące i odpow iednie. C zasopism o je s t także przy­ datne dla osób zajm ujących się planow aniem oraz kształceniem w zakresie turystyki. „Journal o f Tourism Studies” ukazuje się dw a razy w roku, w maju

i grudniu.

W szelkie istotne inform acje na tem at przedstaw ionych czasopism , należą­ cych do w iodących na św iecie w ydaw nictw naukow ych w dziedzinie szeroko rozum ianej turystyki, m ożna znaleźć także w różnego rodzaju czasopism ach bibliograficznych, takich ja k „Tourism and Travel Index”, „Leisure, Recreation and Tourism A bstracts”, ’’Social Sciences C itation Index” . Szczególnie w ażny

w tej grupie je st kw artalnik „Leisure, R ecreation and Tourism A bstracts” , w y­ daw any w W ielkiej Brytanii jak o osobne czasopism o. Inne podobne w ydaw nic­ tw a to „T ourism Econom ies”, „Festival M anagem ent and Event T ourism ”, o których autorzy nie mieli w ystarczających inform acji.

2 . A T L A S Y T U R Y S T Y C Z N E , M O N O G R A F I E , R A P O R T Y I B I U L E T Y N Y N A U K O W O - I N F O R M A C Y J N E

W tej części zostaną zaprezentow ane publikacje, które m ają charakter naukow y i zw iązane są z badaniam i stosowanym i.

1. „W orld Travel A tlas” - specjalnie przeznaczony dla branży turystycznej, stanow i unikalne kom pendium w iedzy dotyczącej turystyki przedstaw ionej na m apach tem atycznych i w zestaw ieniach statystycznych (tabele i wykresy). Do roku 1999 ukazało się sześć tom ów. O statnie w ydanie zaw iera m. in. mapy stref klim atycznych, czasow ych, zagrożeń zdrowia, regulacji transportow ych, głów ­ nych portów lotniczych, m orskich, linii kolejow ych, połączeń prom owych, w a­ lorów kulturow ych i w ypoczynkow ych, rozm ieszczenie parków narodow ych, oraz w ażniejszych regionów turystycznych świata. Ponadto w atlasie m ożna znaleźć tzw. „ślepe m apy”, um ożliw iające rozpoznaw anie np. stolic, w ażniej­ szych m iast, regionów , granic. W przygotow aniu je s t kolejny, siódm y, num er, w którym zaprezentow ane zostaną m. in. mapy rozm ieszczenia m uzeów i galerii sztuk, w alorów turystycznych w schodnich K araibów itd. „W orld Travel A tlas” przydatny je s t zarów no osobom tzw. z branży, zajm ujących się tu ry sty k ą ja k i zajętych kształceniem na potrzeby turystyki. Przede w szystkim m ożna tam odnaleźć w iele istotnych, przydatnych i aktualnych inform acji turystycznych, których nie m a w żadnym innym w ydaw nictw ie o charakterze inform acyjnym . A tlas je s t rekom endow any przez stow arzyszenia agentów turystycznych, takich ja k A STA (A m erican Society o f Travel Agents), W ATA (W orld A ssociation o f

Travel A gents), PATA (Pacific A sia Travel Association).

2. „L eisure, Récréation and Tourism A bstracts” - kw artalnik prezentujący streszczenia różnojęzycznych prac naukow ych, m onografii turystycznych, pod­ ręczników ze w szystkich znanych kierunków w iedzy i praktyki turystycznej. Publikacja w ydaw ana je s t przez CAB (International Inform ation Services). U ka­ zuje się jed n o cześn ie w USA i w Anglii. Redaktorem naczelnym je s t Bernadette Q uinn. K om itet redakcyjny tw orzy duża grupa osób składająca się z ekonom is­ tów, geografów , leśników, przedstaw icieli W TO (W orld Travel O rganisation) i innych. K ażdy z num erów składa się z rozdziałów: 1) ogólnego, dotyczącego turystyki, rekreacji i w ypoczynku; 2) o w alorach turystycznych i środow isku; 3) o turystyce i podróżach; 4) o rekreacji i sporcie; 5) o sztuce i rozrywce; 6) o re­ kreacji w dom u i otoczeniu. W każdym num erze znajduje się także baza danych.

3. „International Tourism R eports” - kw artalnik w ydaw any w W ielkiej B ry­ tanii, prezentujący statystyczne analizy rynków turystycznych różnych krajów. Początkow o, w latach siedem dziesiątych, „International T ourism R eports” uka­ zyw ał się jak o dodatek do znanej gazety „The Econom ist” . Od lat osiem dzie­ siątych pism o ukazuje się osobno, jak o raporty pośw ięcone poszczególnym kra­ jo m lub zagadnieniom .

4. „Travel and T ourism A nalyst” - kw artalnik o podobnej genezie ja k po­ przednio om aw iane pism o, w ydaw any z m yślą o ekspertach i decydentach w za­ kresie szeroko rozum ianej turystyki. Ukazuje się w W ielkiej Brytanii. R edak­ torzy pism a kładą nacisk na analizy problem ow e w spółczesnego przem ysłu turystycznego. N a przykład nr 3 z 1998 r. dotyczy! przyszłości globalnych sys­ tem ów dystrybucji usług turystycznych, turystyki w yjazdow ej Chin, struktury w łasności w europejskim przem yśle turystycznym , potoków kapitałow ych w azjatyckim hotelarstw ie, zainteresow ania turystycznego dziedzictw em histo­ rycznym małych miast. Prezentow ane w „Travel and T ourism A nalyst” analizy s ą bardzo rzetelne i krytyczne. W dużej m ierze korzystają z nich najw ięksi na św iecie aktorzy w spółczesnego przem ysłu turystycznego, kreując na ich pod­ staw ie sw o ją politykę. Jest to, podobnie ja k „International Tourism R eports”, publikacja w ydaw ana w niewielkim nakładzie, dość droga i rozprow adzana w y­ łącznie na zam ów ienie.

5. „W orld T ravel” - biuletyn wydawany w M adrycie przez W TO (W orld T ourism Organisation), ukazuje się w kilku językach. Jest to dw um iesięcznik za­ w ierający oficjalne stanow iska i kom unikaty W TO, a także różnego rodzaju m a­ teriały i krótkie artykuły naukowe.

6. „A tlas N ew s” - biuletyn znanego europejskiego zrzeszenia szkół turys­ tycznych A T L A S 17, które ostatnio rozszerzyło sw oją działalność także na kraje Azji i A fryki. K oordynatorem zrzeszenia i jednocześn ie redaktorem pism a je s t Greg R ichards. W biuletynie publikow ane są przede w szystkim bieżące infor­ m acje dotyczące działalności ATLA S-u, a także krótkie artykuły badaw cze i dy­ daktyczne prezentujące w spółczesne trendy w zakresie kształcenia na potrzeby turystyki. Do chw ili pisania tej pracy ukazało się 20 num erów „A tlas N ew s” .

Innym w ydaw nictw em ATLA S-u są praktyczne inform atory (ATLAS Handbook)

o nowych członkach zrzeszenia, szkołach turystycznych, program ach nauczania w dziedzinie turystyki, prow adzonych kursach. M ożna się z nich dow iedzieć

17

T h e E uropean A ssociation for E ducation m T ourism and L eisure (A T L A S ) pow stało w 1991 r. C elem działaln o ści tej organizacji je s t p rom ow anie edukacji w zakresie turystyki i re­ kreacji w E u ropie, rozw ój w ym iany kadry naukow ej i stu d en tó w pom iędzy instytucjam i nale­ żącym i do A T L A S -u, ro zw ijan ie p o w iązań pom iędzy przem ysłem turystycznym a ośrodkam i kształcącym i n a p otrzeby szeroko rozum ianej turystyki o raz w spieranie rozw oju m iędzynaro­ dow ych pro g ram ó w badawczych i edukacyjnych. Obecnie (1999 r.) do A TLA S-u należy 213 ró ż­ nego ro d zaju instytucji, g łów nie uniw ersytetów , z 42 krajów . K o m itet k o o rdynacyjny A T L A S-u m ieści się w U niw ersytecie w T ilburgu (H olandia), D epartm ent o f L eisu re Studies.

adresów różnych instytucji wym ienianych w inform atorze, kosztacli studiow a­ nia itp. B iuletyn rozpow szechniany je s t głów nie wśród członków stow arzysze­

nia ATLA S. Materiały publikowane zarówno w „Atlas N ew s”, jak i ATLAS Hand-

book s ą dostępne także na stronach internetow ych zrzeszenia A T L A S 18.

7. „T ourist Info” - publikacja w ydaw ana nieregularnie od 1988 r. przez K ierow nictw o G rupy Roboczej Turystyki Zrów now ażonej działająca z ram ienia M iędzynarodow ej Unii G eograficznej. Do 1996 r. redaktorem czasopism a był prof. F. H elleiner z Kanady. O becnie funkcję tę spraw uje M ichael Hall z Nowej Zelandii. B iuletyn ten je s t rozprow adzany głów nie w śród członków grupy.

8. „H ighlihgts” - należy do grupy pism w ydaw anych przez studentów i ab­ solw entów . W tym w ypadku je s t to raczej gazeta (m iesięcznik). Jej w ydaw a­ niem za jm u ją się studenci i absolw enci wyższej szkoły hotelarskiej w Hadze. „H ighlihgts” ukazuje się od 1974 r.

D okonany przegląd czasopism i innego typu publikacji zw iązanych z turys­ tyką m iał na celu głów nie zorientow anie się w ich zakresie, liczbie oraz zasięgu oddziaływ ania. A utorzy w yrażają nadzieję, że pom im o trudnego czasam i dostę­ pu do w ielu z nich, przegląd ten uzm ysłowi znaczenie tych w ydaw nictw nie tylko dla samej nauki czy kształcenia, ale i dla szybko rozw ijającego się prze­ mysłu turystycznego.

N ależy także podkreślić, że coraz bardziej popularne, a przez to i łatwiej dostępne, staje się przekazyw anie inform acji o czasopism ach i innych w ydaw ­ nictw ach w Internecie. C hoć w przem yśle turystycznym Internet je s t obecnie w ykorzystyw any na d użą skalę (np. globalne system y rezerw acji i informacji oraz dystrybucji innych m ateriałów i usług turystycznych), to jed n ak niew iele je st jeszcze m ożliw ości dotarcia tą drogą do inform acji zawartych w czaso­

pism ach. Dotyczy to głów nie m ateriałów o charakterze naukowym, badawczym , podczas gdy inform acje typow o turystyczne dotyczące produktu turystycznego s ą ju ż pow szechnie dostępne na stronach Internetu19.

Prof. d r hab. M arin B aczw arow D r R o b ert W iluś

K ated ra G eografii M iast i T uryzm u U niw ersytet Łódzki

ul. K o p ciń sk ieg o 31 9 0 -1 4 2 Ł ódź

18

h ttp :// w w w . at 1 a s-eu ro . o rg.

19 P rzy g o to w u jąc n in ie jsz ą p u b lik ację autorzy korzystali z m ateriałó w p rom ocyjnych, cza­ sopism , atlasó w i serii w y daw niczych o raz ze stron internetow ych w w w om aw ianych lub w sp o m ­ nianych w arty k u le tytułów .

W płynęło: 29 listo p ad a 1999 r.

R E S U M E

A présent, il n ’y a pas d e pays d é v elo p p és économ iquem ent, d an s lesquels il n ’y ait pas de centres de recherches, le plus souvent près des universités, s ’occu p an t de tourism e. Ils éd iten t des m anuels d iv ers des m o n o g rap h ies, parfois des p ério d iq u es scien tifiq u es paraissan t régulièrem ent, des bu lletin s, des m atériaux d e conférences, etc. Le plus grand d éveloppem ent, ainsi du p o int de vue q u a lita tif que celui q u an tin atif, se fait voir d an s le groupe d es é d itio n s en langue anglaise. C ela se rap p o rte aussi bien aux m atériaux de recherches q u ’à ceux d idactiques. C ep en d an t la plus visible est la h ausse des é d itio n s to u ristiq u es en vogue, tels les guides, les cartes tou ristiq u es, les plans de villes et les m atériaux de p rom otion d ifférents (pliants, guides, film s video, etc.). C e la est à re m arq u er su r les rayons d e librairies, où une telle littérature o ccu p e beaucoup de place et son exp o sitio n attire l’attention de clients et la vente croit dynam iquem ent.

L ’article a p o u r but la p résentation des éditio n s to u ristiq u es paraissan t régulièrem ent en langue anglaise. V u l’im p o ssib ilité d ’accéder à to u s les pério d iq u es, b u lletin s et c ah iers sc ien ti­ fiques (d o n t le nom bre est de qu elq u e s cen tain es ou m illiers) éd ités en langue anglaise non seu le­ m ent d an s les p ay s ang lo p h o n es, l ’analyse est b o rn ée aux pério d iq u es, selon les auteurs, les plus im portants, ay an t la ren o m m ée parm i les éditio n s sc ientifiques s ’o ccu p an t de tourism e.

C es é d itio n s so n t trad itio n n elles ou spécialisées. Le dév elo p p em en t des m oyens d ’inform er a e n traîn é p lu sieu rs in n o v atio n s aussi dans le dom aine de la v u lgarisation de inform ation to u ristiq u e. C ’est à ce d év elo p p em en t que les pages de l’internet wwvv de d ifférents p ério d iq u es et autres é d itio n s scien tifiq u es liés aux recherches su r le tourism e do iv en t leur p u ration. E lles faciliten t et accélèren t l’accès aux pu b licatio n s p o u r les usagers d ’internet.

L a revue des p é rio d iq u es et autres m atériaux liés au tourism e, q u ’on a faite, a p o u r but l’o rien tatio n d an s leur sphère et l’éten d u e de leur influence. Q u oique certains p é rio d iq u es so ient difficilem en t accessibles, les au teu rs esp èren t que la revue dém o n trera l’im portance d e ces éditio n s non seu lem en t p o u r la scien ce elle-m êm e ou l ’enseignem ent, m ais aussi p o u r l’industrie to u ris­ tiq u e qui se d év elo p p e rapidem ent.

11 faut so u lig n er q u e le tran sfert des inform ations su r les p ério d iq u es et autres m agazines à l ’in tern et d ev ien t d e plus en plus connu et p ar cela plus accessible. B ien que l’in tern et soit e xploité d an s l’in d u strie to u ristiq u e su r une g ran d e échelle (p ar ex. les systèm es glo b au x ainsi de réservation et d ’inform ation q u e de distrib u tio n d ’au tres m atériaux et services to u ristiq u es) les p o ssib ilités de p arv en ir p ar cette voie à la ten eu r des articles co m p ris dans les p ério d iq u es so n t to u jo u rs lim itées. C e la se rap p o rte av an t to u t aux m atériaux au caractère scien tifiq u e et d e re­ cherche, tan d is q u e les in form ations typ iq u em en t to u ristiq u es c o n cern an t le p ro d u it to u ristiq u e so n t largem ent accessib les su r les pages www.

Traduit p a r Lucjan Kowalski

SU M M A R Y

N o w ad a y s th ere is no eco n o m ically d eveloped co u n try w ith o u t u n iversity research centres w hich c o n d u ct stu d ies o f tourism . T h ey issue a variety o f reference books, m onographs, som etim es also scien ce p erio d icals, n ew sletters, conference m aterials, etc.

T h e m o st d ynam ic develo p m en t, both as far as the q u a n tity and the q uality are concerned, occurs a m o n g E nglish pu b licatio n s. It co n cern s both the research and th e teach in g m aterials.

T h e m ost evident, h ow ever, is the rise in the po p u lar tourist p u blications, such as guides, to u rist m aps and city plans, as well as various prom otion m aterials (brochures, guides, video films, etc.). It is particularly observable in bo o k shops, w here this type o f literature occupics a co n sid er­ able am o u n t o f space, its d isp lay attracts the c u sto m ers’ attention and the sales increase.

T he a u th o rs’ aim is to present the m ore sig n illcan t E nglish p u blications on tourism , issued regularly. B ecause o f the lack o f access to all (hundreds, perhaps thou san d s) the m agazines, b ro ­ chures, scientific p u blications, etc., issued in E nglish not only in E nglish-speaking countries, the analysis w as lim ited to the m ost im portant, in the au th o rs’ view , m agazines, w hich are well know n am ong th e scientific p u b lica tio n s dealin g with tourism .

T he scientific p u b lica tio n s dealin g w ith tourism can be generally divided into traditional and specialized. T he dev elo p m en t o f co m p u ter science brought about n u m ero u s innovations as far as p o p u larizin g scientific inform ation is concerned. A s a result there appeared internet pages www. o f different m agazines and o th er scientific p u blications d ealing w ith research into tourism , w hich co n sid erab ly facilitates and accelerates reaching the contents o f the pu b licatio n s by the internet users.

T h e review o f m agazines and o th er types o f p u blications dealing with tourism m ainly aim s at e stab lish in g th eir them atic scope, am ount and range o f influence. T he authors hope that, despite d ifficult access to m any o f them , the review will show the im portance o f these p u b lications, not only to science o r education them selves, b u t also to the briskly d e veloping tourist industry.

It should also be stressed th at passing inform ation about m agazines and other pu b licatio n s via internet is beco m in g m ore and m ore popular, m aking it easily available. A lthough in th e to u rist industry the in tern et is p resently used on a large scale (e.g. global reservation and inform ation system s, system s o f d istrib u tin g o th er m aterials and tourist services), the po ssib ilities to reach the co n ten ts o f m agazine articles are still scarce. It m ainly provides scientific, research m aterials, w hile typically to u rist inform ation about the to u rist pro d u ct is com m only accessible via the www. pages.