Praca oryginalna Original paper
Upoledzenie reaktywnoci uk³adu odpornociowe-go zwierz¹t wywo³ywane byæ mo¿e przez wiele nega-tywnych czynników rodowiskowych. A takie wyst¹-piæ mog¹ w du¿ych fermach hodowlanych, które w d¹-¿eniu do zmniejszenia kosztów obni¿aj¹ standardy zoohigieniczne. Znajduje to odbicie w s³abszej kon-dycji zdrowotnej stada, która szczególnie w przypad-ku zaka¿eñ wirusowych, z powodu braprzypad-ku sprzypad-kutecznych leków, prowadziæ mo¿e nawet do padniêæ zwierz¹t i w efekcie do strat ekonomicznych. Równie grone s¹ wirusowe zaka¿enia bezobjawowe, a zw³aszcza te prowadz¹ce do trwa³ych uszkodzeñ narz¹dów i komó-rek immunokompetentnych np.: wirus Gumboro, bia-³aczka drobiu oraz wirus krwotocznego zapalenia jelit indyków (HEV) (11, 15). Szczepy patogenne tego ostatniego zarazka odpowiedzialne s¹ za liczne pad-niêcia ptaków, natomiast niepatogenne, wystêpuj¹ce w formie zaka¿eñ bezobjawowych, mog¹ uszkadzaæ
torbê Fabrycjusza, powoduj¹c trwa³¹ immunosup-resjê organizmu (24). Co wiêcej, samo zaka¿enie wi-rusowe organizmu w wielu przypadkach powodowaæ mo¿e krócej lub d³u¿ej trwaj¹c¹ supresjê jego uk³adu odpornociowego. Zjawisko to stwierdza siê np.: u in-dyków nawet po zastosowaniu szczepionek profilak-tycznych, sporz¹dzanych z ¿ywych, atenuowanych szczepów wirusa, np. przeciwko wirusowi Newcastle (ND), krwotocznego zapalenia jelit indyków (HE) (1, 2, 12, 18, 27).
Niebezpieczeñstwo kryje siê zatem w tym, ¿e, z jed-nej strony, immunosupresja wywo³ana czynnikami ro-dowiskowymi prowadzi do obni¿enia efektu popiennego, z drugiej samo szczepienie ¿ywymi szcze-pionkami mo¿e przyczyniaæ siê do jej pog³êbienia. Niemniej jednak, bezpieczeñstwo stad, a zatem i ren-townoæ hodowli, wymusza prowadzenie sta³ych szczepieñ profilaktycznych. Natomiast negatywne
zja-Wybrane parametry odpornoci nieswoistej
u indyków szczepionych Dindoralem-SPF po podaniu
lewamizolu i izoprynozyny
ROMAN WÓJCIK, GRA¯YNA WIÊCICKA-GRABOWSKA
Katedra Mikrobiologii i Immunologii Klinicznej Wydzia³u Medycyny Weterynaryjnej UWM, ul. Oczapowskiego 13, 10-957 Olsztyn
Wójcik R., wiêcicka-Grabowska G.
Selected parameters of non-specific immunity in turkeys vaccinated with Dindoral-SPF in response to a NDV antigen after the administration of levamisol and isoprinozine
Summary
The aim of the present study was to compare selected biochemical and non-specific immunity parameters in turkeys vaccinated with Dindoral-SPF in response to a live virus antigen, the Roakin strain of Newcastle disease virus (NDV), after the administration of two synthetic immunity stimulators: isoprinozine and levamisol. The experiment was performed on 30 turkeys. At 24-days-of-age they were vaccinated with the commercial vaccine Dindoral-SPF containing an attenuated strain of hemorrhagic enteritis virus (HEV). At 29-days-of-age the turkeys were divided into three groups of ten birds each. Particular subgroups were given a single dose of either levamisol or isoprinozine, and the third group (the control) received none of the immunity stimulators. After 7 days and again after 100 days all birds received a live mesogenic Roakin strain of NDV. Biochemical and non-specific immunity parameters were determined in blood collected from the wing vein.
The results obtained indicated short-term but statistically significant decreases and increases in the levels of biochemical parameters (total protein, gammaglobulins and ceruloplasmin) and non-specific immunity indica-tors (lysozyme activity) in both experimental groups, as compared with the control group. More interesting, indicating higher effectiveness of isoprinozine than levamisol, were the results concerning non-specific cellular immunity in turkeys, including a higher metabolic activity of leukocytes in the NBT test, especially during the primary response, and higher leukocyte reactivity in the TB test, reflected by RI values, especially during the secondary response. The phagocytic activity of leukocytes, expressed as a percentage of phagocytizing cells and the values of the phagocytic index, was the highest in isoprinozine-stimulated turkeys.
wisko, jakim jest immunosupresja, mo¿e byæ elimi-nowane np. poprzez stosowanie immunostymulatorów. Ich ró¿norodnoæ pozwala na ustalenie w badaniach najskuteczniejszego dla indyków, taniego, a zarazem prostego w u¿yciu, co ma szczególne znaczenie na du¿ych fermach ptaków.
Celem badañ by³a ocena i porównanie wybranych parametrów biochemicznych i odpornoci nieswoistej u indyków szczepionych Dindoralem-SPF w odpowie-dzi na ¿ywy antygen wirusowy, szczep Roakin wirusa ND, po podaniu im dwóch syntetycznych stymulato-rów odpornoci: izoprynozyny i lewamizolu.
Materia³ i metody
Badania przeprowadzono na indykach, obu p³ci, rasy miêsnej Big 6. Dwudniowe indyczêta odchowano sposo-bem tradycyjnym na ció³ce, przy sta³ym dostêpie do wody oraz paszy (mieszanki R210, R211, R212).
Uk³ad dowiadczenia. Badania przeprowadzono na 30 indykach, które w 24. dniu ¿ycia szczepiono komercyjn¹ szczepionk¹ Dindoral-SPF, zawieraj¹c¹ atenuowany szczep wirusa krwotocznego zapalenia jelit HE. Po nastêpnych piêciu dniach, w 29. dniu ¿ycia, ptaki podzielono na trzy grupy po 10 sztuk w ka¿dej z nich. Nastêpnie poszczegól-nym podgrupom podawano jednorazowo jeden z dwóch badanych stymulatorów odpornoci: grupa I (DL) otrzy-mywa³a lewamizol, II (DI) izoprynozynê, natomiast gru-pa III kontrolna (D) nie otrzymywa³a ¿adnego ze stymu-latorów. Wszystkim ptakom po 7 dniach od podania sty-mulatorów odpornoci zaaplikowano ¿ywy, mezogeniczny szczep Roakin R wirusa choroby Newcastle, a po 100 dniach od pierwszego podania zabieg ten powtórzono. Do badañ krew pobierano z ¿y³y skrzyd³owej od 5 indyków z ka¿dej grupy, pocz¹wszy od dnia szczepienia oraz 7 a¿ do 140. dnia p. i. NDV.
Immunostymulatory syntetyczne: izoprynozyna (10% substancji czynnej), produkowana przez Grodziskie Zak³ady Farmaceutyczne, podawana domiêniowo w daw-ce 50 mg/kg masy cia³a; lewamizol preparat handlowy firmy Sigma-Aldrich, aplikowany domiêniowo w dawce 0,25 mg/kg masy cia³a.
Wirus rzekomego pomoru drobiu (NDV Newcastle Diseases Virus): mezogeniczny szczep Roakin R o mia-nie EID50 = 109,6/ml dla zarodków kurzych oraz 108,6/ml
TCID50 dla hodowli komórek zarodka kurzego, stosowano domiêniowo w dawce 105,6/ml EID
50.
Wirus krwotocznego zapalenia jelit (HEV): ¿ywa, atenuowana szczepionka Dindoral-SPF nr seryjny 83Z71, firmy Rhone-Merieux, podawana ptakom w wodzie do picia zgodnie z zaleceniami producenta.
Parametry biochemiczne: poziom bia³ka ca³kowitego (g/l) oznaczano metod¹ spektrofotometryczn¹ (14), poziom gammaglobulin (g/l) metod¹ precypitacji wg Siwickiego i Andersona (22), aktywnoæ ceruloplazminy (mg%) w su-rowicy metod¹ spektrofotometryczn¹ (19).
Badanie odpornoci nieswoistej: wewn¹trzkomórko-w¹ zdolnoæ zabijania sfagocytowanych drobnoustrojów przez granulocyty obojêtnoch³onne krwi obwodowej ozna-czano odczynem NBT (25), aktywnoæ fagocytarn¹ leuko-cytów metod¹ standardow¹ (26) w postaci odsetka
komó-rek fagocytuj¹cych (%F) i indeksu fagocytarnego (IF), ak-tywnoæ lizozymu (mg/l) metod¹ turbidymetryczn¹ (17, 22) oraz w tecie transformacji blastycznej (TB) zdolnoæ do proliferowania limfocytów wobec fitohemaglutyniny (8).
Uzyskane wyniki opracowano statystycznie metod¹ jed-noczynnikowej analizy wariancji testem Bonferroni z wy-korzystaniem programu komputerowego GraphPad Prism.
Wyniki i omówienie
Coraz powszechniej wystêpuj¹cy w stadach indy-ków wirus HE, któremu przypisywane jest negatywne dzia³anie na uk³ad odpornociowy ptaków, wzbudza zainteresowanie badaczy. Zarazek ten wykazuje du¿¹ opornoæ na czynniki rodowiskowe (4, 5), pozwala-j¹c¹ mu na d³ugie utrzymywanie siê w pomieszcze-niach, zw³aszcza w ció³ce, za porednictwem której z ³atwoci¹ dochodzi do ponownych zaka¿eñ ptaków (6).
Supresyjne dzia³anie szczepów tego wirusa nie jest jednoznaczne, istnieje bowiem w tej kwestii wiele roz-bie¿noci i kontrowersji. O ile w przypadku tereno-wych, zjadliwych jego szczepów, immunosupresja uznana jest za oczywist¹ i bezsporn¹ (9, 13, 21), o tyle w ocenie szczepów apatogennych i szczepionkowych zaznaczaj¹ siê ró¿nice pogl¹dów. Rautenschlein i Shar-ma (18) stwierdzaj¹, ¿e szczepionkowy, atenuowany szczep HEVp30 wirusa HE wykazuje dzia³anie stymuluj¹ce w stosunku do odpornoci humoralnej. Cardona i wsp. (2), a tak¿e inni (13, 21) sugeruj¹, ¿e niektóre szczepionki wirusa HE, podobnie jak ma³o patogenne i apatogenne szczepy terenowe, mog¹ wy-wo³aæ immunosupresje, natomiast wg trzeciej grupy badaczy (9, 16, 20) szczepy Domermutha wirusa HE nie wywo³uj¹ ¿adnego z wymienionych zjawisk.
Wydaje siê, ¿e tak ró¿ne dane wynikaæ mog¹ z wie-lu przyczyn np.: sposobu atenuacji wirusa, rodzaju sto-sowanych hodowli komórkowych, iloci wykonywa-nych pasa¿y, a in vivo innej reaktywnoci immuno-logicznej ptaków na ró¿ne antygeny: ¿ywe, zabite, upostaciowane i nieupostaciowane, a przede wszyst-kim bakteryjne i wirusowe. Dodatkowo nieco odmien-ny proces stymulacji odpornoci u ptaków, a zatem, który typ odpornoci humoralna czy komórkowa podlega supresji, pozostaj¹ zagadnieniami ma³o po-znanymi.
Poniewa¿ na fermach indyków szczepienia wyko-nywane s¹ najczêciej szczepionk¹ wystêpuj¹c¹ pod nazw¹ Dindoral, jej te¿ u¿yto do szczepieñ indyków dowiadczalnych, w celu oceny kszta³towania siê ich odpornoci. Równoczenie opieraj¹c siê na sugestiach wielu badaczy dotycz¹cej supresyjnego dzia³ania szczepionkowego wirusa HE, ptakom podano ¿ywy antygen wirusa ND oraz stymulatory odpornoci: le-wamizol lub izoprynozynê. Ten ostatni stymulator u in-dyków, w takim uk³adzie, badany jest po raz pierwszy i podobnie jak w poprzednich dowiadczeniach (28, 29), w ocenie jego skutecznoci punktem odniesienia by³y wyniki uzyskane po stosowaniu lewamizolu.
Wyniki przedstawiono w tabelach: 1-2 dotycz¹ wskaników biochemicznych oraz parametrów odpor-noci nieswoistej.
Generalnie na podstawie uzyskanych danych stwier-dziæ mo¿na, ¿e we wszystkich badanych grupach pta-ków szczepionych Dindoralem, po podaniu ¿ywego antygenu wirusowego, szczepu Roakin wirusa ND, parametry odpornociowe oraz biochemiczne kszta³-towa³y siê na podobnym poziomie. Natomiast ró¿nice dotycz¹ce wskaników odpornoci zaznaczy³y siê do-piero po zastosowaniu u wymienionych grup ptaków stymulatorów odpornoci, szczególnie izoprynozyny. Analiza danych w zakresie wskaników biochemicz-nych (tab. 1) obu stymulowabiochemicz-nych grup, wskazuje je-dynie na krótkotrwa³y statystycznie istotny wzrost ba-danych parametrów, g³ównie w trakcie odpowiedzi pierwotnej. Po rewakcynacji za brak by³o istotnych ró¿nic, a nawet chocia¿ sporadycznie zaznaczy³y siê ich spadki w porównaniu do grupy kontrolnej. Efekt ten wydaje siê zaskakuj¹cy i ciekawy, za pokuszenie siê o wyjanienie przyczyn jego powstawania stanowi trudnoæ na tym etapie badañ, których celem by³a je-dynie parametryczna ocena kszta³towania siê odpor-noci ptaków.
W tym te¿ zakresie uzyskano najbardziej interesu-j¹ce wyniki badañ. Oba zastosowane u indyków
szcze-pionych Dindoralem-SPF stymulatory wywo³a³y na ogó³ po¿¹dany efekt, jednak wiêksza skutecznoæ ce-chowa³a izoprynozynê ni¿ lewamizol. Szczególnie przy zaka¿eniach wirusowych istotny jest fakt, ¿e sty-mulacja izoprynozyn¹ dotyczy³a reaktywnoci komó-rek leukocytarnych. Wyra¿a siê to w tecie zabijania wewn¹trzkomórkowego zarazków (NBT) wy¿szymi statystycznie znamiennymi wartociami, zw³aszcza w trakcie odpowiedzi pierwotnej (tab. 1). Podobnie wy-separowane limfocyty badane w tecie transformowa-nia w formy blastyczne (TB) pod wp³ywem fitohema-glutyniny (tab. 2) najwy¿sz¹ aktywnoæ, okrelan¹ na podstawie wartoci wspó³czynnika RI, wykazywa³y zw³aszcza w trakcie odpowiedzi wtórnej, podczas gdy po lewamizolu tylko w pierwszych 7 dniach odpowie-dzi pierwotnej. Podobny rezultat po zastosowaniu izo-prynozyny stwierdzili w badaniach in vitro Delafuen-te i Panush (3) oraz u prosi¹t Hennessy i wsp. (10).
Tak¿e wiêksz¹ skutecznoæ ni¿ po lewamizolu, w stosunku do aktywnoci fagocytarnej leukocytów uzyskano w grupie ptaków stymulowanych izopryno-zyn¹, w której wy¿szy by³ procent komórek fagocytu-j¹cych (tab. 2) przez ca³y okres trwania dowiadcze-nia, a okresowo tak¿e indeks fagocytarny (tab. 2). Po-dobnie zwiêkszon¹ aktywnoæ fagocytarn¹ leukocy-tów po podaniu izoprynozyny winiom zaka¿onym
y rt e m a r a P i c o n r o p d o )l / g ( o g e ti w o k ³ a c a k ³ a i b m o iz o P w ó k y d n i i w r k y c i w o r u s w F P S -m e l a r o d n i D h c y n o i p e z c z s )l / g ( n il u b o l g a m m a g m o iz o P w ó k y d n i i w r k y c i w o r u s w F P S -m e l a r o d n i D h c y n o i p e z c z s ) % g m ( y n i m z a l p o l u r e c m o iz o P w ó k y d n i i w r k y c i w o r u s w F P S -m e l a r o d n i D h c y n o i p e z c z s w ó t y c o k u e l T B N æ o n w y t k A y c i w o r u s w ) u n a z a m r o f g µ ( h c y n o i p e z c z s w ó k y d n i i w r k F P S -m e l a r o d n i D y p u r G D DL DI D DL DI D DL DI D DL DI 1 ±223,,665 ±40,,382 ±60,,569 ±16,355 5 ±233,,629 ±50,,541 ±42,,932 ±15,964 2 1 ±225,,255 ±271,,451 ±204,,826 ±41,,807 ±50,,664 ±30,,845 ±80,,046 ±90,,142 1±0,18,*4*4* ±36,016 ±821*,8*7* ±811*0*,*7 9 1 ±236,,318 ±342,,063 ±276,,695 ±40,,973 ±62,,149 ±40,,239 ±80,,480 ±90,5,6*2 ±90,,353 ±17,358 ±844,*36 ±854,*6*4 6 2 ±329,,557 ±345,,474 3±11,6,6* ±50,,256 ±60,,694 ±41,,614 ±101,,845 ±100,,297 9±,10*,3*3* ±27,955 ±1902,22 ±11221,*9*4 7 4 ±354,,592 ±333,,875 ±343,,902 ±60,,243 ±70,,975 ±51,,476 ±80,,457 ±90,,357 ±80,,738 ±59,170 ±180,71*5 ±94,236 7 8 ±301,,748 ±238,,473 4±24,5,1*6* ±32,,510 ±40,,347 ±40,,079 ±80,,352 ±90,9,7*5 ±80,,558 ±38,139 ±93,054 ±901,71 2 1 1 ±229,,869 ±256,,90 ±214,,642 ±31,,526 ±30,,866 ±1,06,*3*5 ±90,,444 ±130,,548 ±71,,631 ±68,059 ±1851,02 ±87,365 9 1 1 ±396,,364 ±353,,079 ±309,,952 ±30,,936 ±40,,770 2±,00*,5*1* ±93,,599 ±100,,751 ±50,,580 ±59,379 ±140,006 ±95,815 6 2 1 ±412,,956 2±60,5,9*2* ±4110,,419 ±40,,138 ±50,,046 ±41,,855 ±131,,657 ±100,,156 ±50,,675 ±1933,6 ±99,916 ±93,874 0 4 1 ±375,,396 2±61,5,1*8* 2±51,1,4*7* ±51,,225 ±60,,432 ±50,,331 ±101,,493 ±101,,580 ±113,,025 ±99,846 ±130,00 ±130,261
Objanienia: * statystycznie istotne ró¿nice p £ 0,05; ** statystycznie istotne ró¿nice p £ 0,01; *** statystycznie istotne ró¿nice p £ 0,001
Tab. 1. Poziom bia³ka ca³kowitego, gammaglobulin, ceruloplazminy oraz aktywnoæ NBT leukocytów w surowicy krwi indy-ków szczepionych Dindoralem-SPF
wirusem choroby Aujeszkyego, uzyskali Flaming i wsp. (7), za Studnicka i wsp. (23) u ryb stymulowa-nych tym zwi¹zkiem zjawisko to obserwowali w od-niesieniu do nieswoistej odpornoci komórkowej oraz humoralnej.
Badania w³asne oceniaj¹ce nieswoist¹ odpornoæ humoraln¹ na podstawie kszta³towania siê aktywno-ci lizozymu w surowicy krwi (tab. 2) u indyków szcze-pionych Dindoralem-SPF nie da³y oczekiwanego efek-tu, bowiem zarówno po izoprynozynie, jak i lewami-zolu kszta³towa³y siê one w obu grupach albo na po-dobnym poziomie jak w grupie kontrolnej, albo wy-kazywa³y krótkotrwa³e statystycznie istotne spadki jego aktywnoci.
Na podstawie przeprowadzonych badañ mo¿na stwierdziæ, ¿e izoprynozyna u indyków szczepionych Dindoralem-SPF, po zaka¿eniu ich wirusem ND, po-dobnie jak we wczeniejszych badaniach w³asnych, w których stosowano j¹ u ptaków z prawid³owo dzia-³aj¹cym uk³adem immunologicznym (28) oraz supre-sorowanych (29), równie¿ skuteczniej ni¿ lewamizol stymulowa³a nieswoist¹ odpornoæ komórkow¹. A jak wiadomo, czynniki tej odpornoci, odgrywaj¹ g³ówn¹ rolê w zaka¿eniach drobnoustrojami wewn¹trzkomór-kowymi, zw³aszcza wirusami. Istotny jest przy tym fakt
pozytywnego dzia³ania izoprynozyny na w³aciwoci fagocytarne leukocytów stanowi¹cych pierwsz¹ barierê obronn¹ organizmu, które wyra¿a siê w zabijaniu za-razków i ich degradacji, a nastêpnie prezentacji anty-genu limfocytom T, aktywuj¹c je do dalszych proce-sów odpornociowych. Równie wa¿nym elementem w procesach immunologicznych jest zdolnoæ limfo-cytów do przekszta³cania siê w formy aktywne, m³od-sze, czyli blastyczne. Dobre wyniki uzyskane w tym wzglêdzie w niniejszym dowiadczeniu pozwalaj¹ stwierdziæ, ¿e izoprynozyna jest dobrym stymulatorem odpornoci komórkowej, co jest niezwykle istotnym elementem w przypadku zaka¿enia organizmu paso-¿ytami wewn¹trzkomórkowymi, g³ównie wirusami.
Wydaje siê zatem, ¿e stosowanie stymulatorów od-pornoci przy tego typu zaka¿eniach, wobec braku skutecznej terapii, nabiera szczególnego znaczenia, tak w dzia³aniach profilaktycznych, jak i terapeutycznych. Za stosowaniem izoprynozyny przemawia dodatkowo fakt, ¿e przy dobrym efekcie stymulacyjnym, wyka-zuje ma³y stopieñ toksycznoci, mo¿e byæ bezpiecz-nie stosowana.
Wyniki te da³y podstawê do podjêcia dalszych ba-dañ dotycz¹cych stosowania obu stymulatorów: izo-prynozyny i lewamizolu, w których poddano ocenie
Tab. 2. Wspó³czynnik reaktywnoci RI limfocytów stymulowanych fitohemaglutynin¹ oznaczany w tecie transformacji bla-stycznej, procent komórek fagocytuj¹cych i indeks fagocytarny oraz aktywnoæ lizozymu w surowicy krwi u indyków szcze-pionych Dindoralem-SPF y rt e m a r a P i c o n r o p d o )I R ( i c o n w y t k a e r k i n n y z c ³ ó p s W h c y n a w o l u m y t s w ó t y c o f m il B T e i c e t w ¹ n i n y t u l g a m e h o ti f h c y n o i p e z c z s w ó k y d n i u F P S -m e l a r o d n i D k e r ó m o k % a z o t y c o g a F i w r k y c i w o r u s w h c y c ¹ j u t y c o g a f h c y n o i p e z c z s w ó k y d n i F P S -m e l a r o d n i D y n r a t y c o g a f s k e d n i a z o t y c o g a F h c y n o i p e z c z s w ó k y d n i u F P S -m e l a r o d n i D )l / g m ( u m y z o zi l æ o n w y t k A w ó k y d n i i w r k y c i w o r u s w F P S -m e l a r o d n i D h c y n o i p e z c z s y p u r G D DL DI D DL DI D DL DI D DL DI 1 ±10,,133 ±27,184 ±90,,223 ±20,,475 5 ±10,,121 ±36,039 ±80,,268 ±60,,231 2 1 ±10,,319 2±,00*,1*6* ±10,8,1*4 ±634,81 ±622,92 ±854,*7*0 ±90,,434 ±100,,714 ±90,,841 ±61,,032 ±61,,109 ±51,,482 9 1 ±10,,826 ±2,05,*2*9 ±10,,825 ±27,092 ±744,74 ±840,*53 ±100,,467 1±20,4,5*8* 1±2,06,*4* ±60,,364 ±51,,725 ±51,,407 6 2 ±11,,970 ±20,,025 ±20,,024 ±26,974 ±738,*87 ±864*,*30* ±101,,445 ±111,,085 ±131,,15*7 ±50,,946 ±50,,022 ±41,4,2*2 7 4 ±10,,720 ±10,,731 ±2,00,*1*6 ±73,761 ±87,500 ±58,170 ±110,,123 ±100,,755 ±90,,842 ±50,,481 ±40,,842 ±40,,044 7 8 ±10,,619 ±10,,725 ±10,,623 ±47,453 ±57,587 ±78,910 ±90,,032 ±110,,308 ±100,,61 ±50,,752 ±40,,625 ±40,4,8*7 2 1 1 ±10,,520 ±10,,723 ±10,,524 ±47,385 ±57,496 ±73,939 ±09,,216 ±80,,832 ±90,,087 ±42,,606 ±40,,516 ±62,,408 9 1 1 ±10,,924 ±10,,926 ±20,2,1*4 ±57,948 ±28,092 ±892,*5*5 ±101,,752 ±102,,303 ±140,,16*3 ±90,,515 ±100,,612 7±,60*,3*5* 6 2 1 ±10,,533 ±2,01,*2*1 ±20,0,2*7 ±38,181 ±858,24 ±933,*2*4 ±102,,439 ±103,,542 ±101,,622 ±60,,216 ±50,,414 ±60,,061 0 4 1 ±10,,507 ±10,,435 ±20,,023 ±28,092 ±68,793 ±85,510 ±91,,633 ±100,,520 ±101,,400 ±50,,790 ±51,,999 ±30,3,1*6 Dni dowiadczenia
parametry odpornoci swoistej u indyków szczepio-nych Dindoralem-SPF w odpowiedzi na ¿ywy anty-gen wirusowy, szczep Roakin wirusa ND.
Pimiennictwo
1.Balla L., Papocsi L., Szurop I., Toth B.: Studies on the efficiency of various immunization methods and schedules against Newcastle disease. I. Immune state of chicken flocks after repeated drinking water and aerosol vaccina-tions with the LaSota strain. Acta Vet. Acad. Sci. Hung. 1979, 27, 253-263. 2.Cardona C. J., Reed W. M., Witter R. L., Silva R. F.: Protection of turkeys from hemorrhagic enteritis with a recombinant fowl poxvirus expressing the native hexon of hemorrhagic enteritis virus. Avian Dis. 1999, 43, 234-244. 3.Delafuente J. C., Panush R. C.: Pharmacologic immunoenhancement in the
elderly: in vitro effects of isoprinosine. Clin. Immunol. Immunopathol. 1988, 47, 363-367.
4.Domermuth C. H., Gross W. B.: Effect of disinfectants and drying on the virus of hemorrhagic enteritis of turkeys. Avian Dis. 1971, 15, 94-97. 5.Domermuth C. H., Gross W. B.: Effect of chlorine on the virus of
hemorrha-gic enteritis of turkeys. Avian Dis. 1972, 16, 952-953.
6.Domermuth C. H., Gross W. B., Douglass C. S., DuBose R. T., Harris J. R., Davis R. B.: Vaccination for hemorrhagic enteritis of turkeys. Avian Dis. 1977, 21, 557-565.
7.Flaming K. P., Blecha F., Fedorka-Cray P. J., Anderson G. A.: Influence of isoprinosine on lymphocyte function in virus-infected feeder pigs. Am. J. Vet. Res. 1989, 50, 1653-1657.
8.Goch J. H., Tchórzewski H., Niedworak J., Tkaczewski W., Ofierska H., Soszyñska W.: Test transformacji blastycznej limfocytów i zahamowania mi-gracji leukocytów w przebiegu przewlek³ego wirusowego zapalenia miênia sercowego u ludzi. Immunol. Pol. 1981, 6, 239-248.
9.Guiro S.: Badania nad immunosupresyjn¹ rol¹ wirusa krwotocznego zapale-nia jelit u indyków. Praca dokt. UWM, Olsztyn 2000.
10.Hennessy K. J., Blecha F., Pollman D. S., Kluber E. F.: Isoprinosine and levamisole immunomodulation in artificially treared neonatal pigs. Am. J. Vet. Res. 1987, 48, 477-480.
11.Koncicki A., Krasnodêbska-Depta A.: Aktualne problemy w patologii indy-ków w Polsce. Mat. VIII Symp. Drob., Polanica Zdrój 1997, s. 67-69. 12.Larski Z., Grabowska G., Spohr-Foundez I.: Poziom przeciwcia³ HI i indeks
hamowania migracji leukocytów u kurcz¹t po dwustopniowym doustnym szczepieniu przeciw chorobie Newcastle. Med. Weter. 1977, 33, 153-155. 13.Le Gros F. X., Gillet J. P., Toquin D., Guittet M., Bennejean G.: Etude de
leffet immunodépresseur de souches virulente ou vaccinale de lentérite hémorragique de la dinde. Avian Path. 1988, 17, 547-558.
14.Lowry O. H., Rosebrough N. J., Farr A. L., Randall R.: Protein measure-ments with the folin phenol reagent. J. Biol. Chem. 1951, 193, 265-275. 15.Minta Z., Koncicki A.: Nowe jednostki chorobowe u indyków. Mat. III
Miê-dzynarodowego Symp. PRO ANIMALI 96, 1996, s. 5-7.
16.Neumann U., Sander I., Rautenschlein S., Behr H. P., Baron G.: Krwotoczne zapalenia jelit u indyków. Aspekty patogenezy i uodpornienia. Mat. VIII Symp. Drob., Polanica Zdrój 1997, s. 70-77.
17.Parry R. M., Chandau R. C., Shahani R. M.: A rapid and sensitive assay of muramidase. Proc. Soc. Exp. Biol. Med. 1965, 119, 384-386.
18.Rautenschlein S., Sharma J. M.: Response of turkeys to simultaneous vacci-nation with hemorrhagic enteritis and Newcastle disease viruses. Avian Dis. 1999, 43, 286-292.
19.Rice E. W., Wagman E., Takenaka Y.: Ceruloplazmin assay in serum: standar-dization of ceruloplazmin activity in terms of international enzyme units. Diag. Lab. 1986, 12, 39-53.
20.Sander I., NeumannU., Lindloff-Muller J.: Vaccination against adenovirus (type II) induced hemorrhagic enteritis in turkey flocks: field trials and
labo-ratory experiments. Mat. XIth International Congress of the World Veterinary
Poultry Association. Budapest 1997, s. 43.
21.Sauders G. K., Pierson F. W., Van den Hurk J. V.: HEV infection in turkeys: a comparison of virulent and avirulent virus infections and a proposed pa-thogenesis. Avian Dis. 1993, 22, 47-58.
22.Siwicki A. K., Anderson D. P.: Immunostimulation in fish: Measuring the effects of stimulants by serological and immunological methods. U.S. Fish Wildl. Service-IFI, Olsztyn 1993, 1, 17.
23.Studnicka M., Dunier M., Siwicki A. K., Morand M.: Aplication of biostimu-lants in rectifing of immunological reactivation handicapped by phosphoro-organic pesticides, [w:] Siwicki A. K. (red.): Biologiczne monitorowanie ska-¿enia rodowiska. Olsztyn, IRS 1997, 187-194.
24.Suresh M., Sharma J. M.: Hemorrhagic enteritis virus induced changes in the lymphocyte subpopulations in turkeys and the effect of experimental im-munodeficiency on viral pathogens. Vet. Immunol. Immunopathol. 1995, 45, 139-150.
25.Sych³owy A., Lukas A.: Ocena mikroilociowej metody redukcji NBT przez granulocyty krwi obwodowej. Pol. Tyg. Lek. 1978, 33, 45-48.
26.Winiewski J., Grabowska G., Tryba³a E., Rotkiewicz Z.: Wp³yw podania biotropiny i lewamizolu na wybrane wskaniki odpornoci swoistej i nie-swoistej u wiñ. Medycyna Wet. 1993, 49, 66-68.
27.Winiewski J., Grabowska G., Wasilewska A.: Badanie immunosupresyjne-go dzia³ania szczepu LaSota wirusa choroby Newcastle (NDV) u kurcz¹t. Medycyna Wet. 1982, 38, 41-43.
28.Wójcik R., wiêcicka-Grabowska G.: Parametry odpornoci swoistej u indy-ków szczepionych wirusem NDV po podaniu lewamizolu lub izoprynozyny. Medycyna Wet. 2003, 59, 808-810.
29.Wójcik R., wiêcicka-Grabowska G., Siwicki A. K.: Wp³yw lewamizolu i izo-prynozyny na odpornoæ nieswoist¹ u indyków supresorowanych karbary-lem. Medycyna Wet. 2004, 60, 437-440.
Adres autora: dr Roman Wójcik, ul. Oczapowskiego 13, 10-957 Olsztyn; e-mail: brandy@uwm.edu.pl
