INFRASTRUKTURA I EKOLOGIA TERENÓW WIEJSKICH INFRASTRUCTURE AND ECOLOGY OF RURAL AREAS Nr 2/II/2012, POLSKA AKADEMIA NAUK, Oddziaá w Krakowie, s. 147–158
Komisja Technicznej Infrastruktury Wsi
Urszula Litwin, Stanisáaw Bacior, Izabela Piech
OPTYMALNE UĩYTKOWANIE GRUNTÓW
NA PRZYKLADZIE WSI PUSTYNIA
____________
OPTIMUM LAND USE ON EXAMPLE
OF PUSTYNIA VILLAGE
Streszczenie
Celem pracy byáa próba ukazania optymalnego sposobu uĪytkowania gruntów. Za badany teren przyjĊto wschodnią czĊĞü wsi Pustynia, leĪącą w woje-wództwie podkarpackim.
Scharakteryzowano aktualny stan zagospodarowania terenu oraz opraco-wano optymalny stan uĪytkowania ziemi razem z transformacjami, jakich naleĪy dokonaü na badanym obszarze. Aby ustaliü stan optymalny zastosowano metodĊ T. Bajerowskiego. Obszar badaĔ podzielono siatką na 122 kwadraty, nazywane polami podstawowymi. Zbadano w nich cechy identyfikacyjne, ustalone w tej metodzie. Analizując wyniki przeprowadzonych badaĔ i opracowaĔ, naleĪy stwierdziü, Īe badany obiekt aktualnie jest wsią typowo rolniczą- 68,5% po-wierzchni to grunty orne. Wedáug optymalnego stanu uĪytkowania jest to najlep-szy charakter gospodarowania tego terenu.
Sáowa kluczowe: optymalne uĪytkowanie, struktura uĪytków, stan istniejący, stan
optymalny
Summary
The aim of this study was to show an optimum land use, using Bajerowski’s method. It was applied to the east area of Pustynia village, situated in Podkar-packie province.
The first part contains a presentation of the analyzed area, its natural con-ditions, landscape and life. The second part characterizes the current state of analyzed land and presents an optimal land use structure, together with the transformations to be made within the studied area. According to the Bajerowski’s
method, in order to determine the optimal condition, the study area was divided into 122 grid squares, called basic fields. Each field was studied, in terms of char-acteristics, established in the method. The achieved results show, that the studied object is currently a typical agricultural village with 68.5% of arable land. Ac-cording to the obtained optimal land use structure it is the most valuable condition for the analyzed land.
Key words: optimal use of land, the land use structure, existing state, optimal state WPROWADZENIE
Gospodarka przestrzenna to dziedzina, której dziaáania prowadzą do osią-gniĊcia celów ekonomicznych, spoáecznych, politycznych, kulturowych i ekolo-gicznych, poprzez wykorzystanie walorów i cech przestrzeni geograficznej. PrzestrzeĔ stanowi przedmiot gospodarki przestrzennej, której celem jest zaspo-kajanie okreĞlonych potrzeb, natomiast efektem jest okreĞlony rodzaj zagospo-darowania. LudzkoĞü juĪ od początku istnienia przeprowadzaáa zmiany, ulep-szając otoczenie w którym siĊ znajdowaáa, przystosowując je do swoich potrzeb. Punktem wyjĞcia do polepszenia obecnej sytuacji byáaby analiza struktury uĪyt-kowania gruntów.
METODYKA BADAē
W pracy przeprowadzono próbĊ ukazania pewnych cech i uwarunkowaĔ sáuĪących rozwojowi badanego obszaru, w oparciu o przeprowadzoną klasyfika-cjĊ funkcjonalną. Kierunki rozwoju sprecyzowane zostaáy w wyniku okreĞlenia optymalnego stanu uĪytkowania ziemi, który sporządzono na postawie opraco-wania kartograficznego oraz w wyniku oszacoopraco-wania potencjalnych korzyĞci wynikających ze zmiany struktury uĪytkowania.
OBSZAR BADAē
Pod wzglĊdem administracyjnym wieĞ Pustynia wchodzi w skáad wiejskiej gminy DĊbica, naleĪącej do powiatu dĊbickiego, zlokalizowanego w póánocno-zachodniej czĊĞci województwa podkarpackiego (rys.1). Gmina DĊbica zajmuje obszar 137,9 km2, obejmuje swoim zasiĊgiem administracyjnym miejscowoĞci, które tworzą 19 soáectw. Przez GminĊ biegną waĪne szlaki komunikacyjne: trasa kolejowa z PrzemyĞla do Wrocáawia, droga ekspresowa E4, trwają takĪe prace przy budowie autostrady w póánocnej czĊĞci gminy.
Pustynia poáoĪona jest w bezpoĞrednim sąsiedztwie miasta DĊbica, przy trasie DĊbica-Mielec, zajmuje powierzchniĊ 2,9km2. Od póánocy sąsiaduje
z soáectwem Kozáów, od wschodu z soáectwami BrzeĨnica, Paszczyna, Zawada oraz z poáudniowej strony z soáectwem Nagawczyna. Obszar gminy DĊbica
umiejscowiony jest na skraju dwóch jednostek fizjograficznych: Kotliny San-domierskiej i Pogórza Karpackiego. Poáudniowy fragment gminy obejmuje tere-ny pagórkowate, które na póánocy gmitere-ny przechodzą w teretere-ny równinne.
ħródáo: www.ugdebica.pl Source: www.ugdebica.pl
Rysunek 1. Lokalizacja wsi Pustynia. Figure 1. Location of the Pustynia village.
UKàAD FUNKCJONALNO-PRZESTRZENNY BADANEGO OBSZARU STAN AKTUALNY
Region czĊsto okreĞlany jest jako obszar mający zespóá cech, który wyróĪ-nia go od sąsiednich, otaczających terenów. NaleĪy jednak pamiĊtaü, Īe ustale-nie jednoznacznych granic, rozdzielaustale-nie obszarów o ustalonych cechach stanowi tylko próbĊ ilustracji procesów, które niekoniecznie (lub prawie wcale) nie mu-szą siĊ do tych granic stosowaü. Przyroda nigdy (lub prawie nigdy) nie wprowa-dza ostrych granic, przejĞcia są zawsze nieostre i próby ich jasnego okreĞlenia bĊdą zawsze dyskusyjne [Litwin, 1997]. Ustalenie aktualnego stanu i sposobu uĪytkowania, uksztaátowania i zagospodarowania badanej czĊĞci wsi Pustynia, zostaáo wykonane w dwóch etapach: w sposób poĞredni i bezpoĞredni. W in-wentaryzacji poĞredniej wykorzystywany jest materiaá mapowy, tu podstawĊ analiz stanowiáa mapa ewidencyjna wschodniej czĊĞci wsi Pustynia w skali 1:2000 oraz mapa topograficzna wsi w skali 1:10000. Inwentaryzacja bezpo-Ğrednia dotyczyáa przeprowadzenia wizji lokalnej omawianego obszaru, w celu sprawdzenia aktualnego stanu uĪytkowania ziemi, który jest wynikiem
nakáada-nia siĊ zarówno naturalnych jak i antropogenicznych uwarunkowaĔ. W drodze inwentaryzacji poĞredniej dokonano podziaáu analizowanej czĊĞci wsi Pustynia na kwadraty o powierzchni l hektar kaĪdy, w ten sposób na mapĊ ewidencyjną naniesiona zostaáa siatka 122 kwadratów, zwanych polami podstawowymi.
ħródáo: opracowanie wáasne. Source: own elaboration.
Rysunek 2. Aktualny stan uĪytkowania ziemi we wsi Pustynia Figure 2. The current state of use of the land in Pustynia village
Kolejnym etapem byáa charakterystyka kaĪdego pola podstawowego. Oce-niano, który ze sposobów uĪytkowania jest dominujący, jeĪeli niemoĪliwe byáo wskazanie jednego rodzaju uĪytku, przyjmowano obydwa. Dokonując analizy zebranych materiaáów moĪemy zauwaĪyü, Īe omawiany teren jest uĪytkowany w sposób typowo rolniczy. Na badanym obszarze zdecydowanie przewaĪają
grunty orne, które stanowią 68,5% ogólnej powierzchni terenu, zajmując ponad 83 pola podstawowe. NastĊpne pod wzglĊdem liczebnoĞci są pastwiska (20,5 pól podstawowych), obszarowo zajmują one 16,8% rozpatrywanej powierzchni na-tomiast kolejne tereny zabudowane áącznie obejmują jedynie 9 pól podstawo-wych, tj. 7,4%. Pozostaáą powierzchniĊ tworzą tereny o funkcji leĞnej, przemy-sáowej, rolnej (áąki) oraz rekreacyjno-wypoczynkowej w iloĞci kolejno 3,5, 2,2 oraz 1,5 pola podstawowego. Zabudowania usytuowane są w centrum analizo-wanego obszaru, przy drogach lokalnych biegnących od zachodniej czĊĞci Pu-styni do sąsiednich wsi Nagawczyna i Zawada. Na póánoc od terenów zabudo-wanych, takĪe przy drodze lokalnej znajdują siĊ tereny o funkcji rekreacyjnej, jest to obiekt sportowy z bazą wypoczynkową, który od wschodniej strony są-siaduje ze skupiskiem pastwisk. Lasy zajmują niewielki lecz zwarty obszar i zlokalizowane są w póánocno-wschodniej czĊĞci badanego obiektu. Najlicz-niejsze grunty orne rozmieszczone są w zwartych skupiskach gáównie w Ğrod-kowo-wschodniej czĊĞci omawianej wsi, w nieco mniejszych obszarowo po-wierzchniach wystĊpują takĪe na póánoc i na poáudnie od centrum. Badany obszar wsi Pustynia charakteryzują licznie wystĊpujące rowy melioracyjne oraz strumyki, w Ğrodkowej czĊĞci terenu znajduje siĊ takĪe maáy staw. Aktualny stan rozmieszczenia poszczególnych uĪytków zostaá zobrazowany na rysunku 2.
STAN OPTYMALNY UZYTKOWANIA ZIEMI
KaĪdy ukáad przestrzenny poprzez stan swoich parametrów, w danym momencie tworzy optymalny sposób uĪytkowania ziemi, jednak nie moĪe byü on pojmowany w kategoriach deterministycznych. Interpretowany powinien byü, jako prawdopodobieĔstwo, moĪliwoĞü bądĨ tendencjĊ do osiągniĊcia tego stanu uĪytkowania przez dany obszar. NiemoĪliwe jest okreĞlenie, jakim zmia-nom (przeobraĪeniom, transformacjom) zostanie poddany konkretny kontur danego stanu uĪytkowania, lecz moĪna z wysokim prawdopodobieĔstwem okre-Ğliü, na podstawie analiz dotychczasowych tendencji, jak zwykle i w jakim kie-runku przeobraĪa siĊ dany stan w ogólnoĞci, moĪna wtedy wskazaü tendencje jego zmian oraz kierunków przeksztaáceĔ wynikających z parametrów przestrzeni.
Formy uĪytkowania ziemi byáy zawsze wynikiem stanu rozwoju spoáecz-no-gospodarczego ludzkoĞci. Stan uĪytkowania przestrzeni byá zawsze wyni-kiem konkretnych zamierzeĔ czáowieka oraz byá i jest dostosowywany do jego aktualnych potrzeb [Bajerowski 1996].
Sposób optymalnego uĪytkowania gruntów we wsi Pustynia zostaá przed-stawiony przy zastosowaniu metody Bajerowskiego. Metoda polega na
zinwen-taryzowaniu kaĪdego pola podstawowego poprzez wybór wystĊpujących na kaĪdym polu cech przestrzeni spoĞród 56 cech identyfikowalnych, w ten sposób tworzona jest macierz aktualnego stanu uĪytkowania. Kolejnym etapem jest obliczenie macierzy optymalnego uĪytkowania obszaru, którą otrzymuje siĊ poprzez pomnoĪenie macierzy aktualnego stanu uĪytkowania przez transpono-waną macierz zestawu cech wyjĞciowych. Funkcja, która po zsumowaniu uzy-skaáa najwiĊkszą, dodatnią wartoĞü jest uznawana za optymalną funkcjĊ kon-kretnego pola podstawowego.
W wyniku wykorzystanej procedury konkretne kwadraty (pola podstawo-we) otrzymują przyporządkowane najbardziej prawdopodobne, optymalne funk-cje uĪytkowania obszaru, efektem, czego jest macierz optymalnego uĪytkowania obszaru [Bajerowski 2003].
W omawianej metodzie przyjĊto nastĊpujące funkcje terenu: – funkcja rolna - grunty orne – R,
– funkcja rolna - pastwiska – Ps, – funkcja rolna - áąki – à,
– funkcja leĞna - produkcyjna – LsP,
– funkcja leĞna - ekologiczno-ochronna – LsE, – funkcja rekreacyjna - rekreacja indywidualna – Wi, – funkcja rekreacyjna - rekreacja zbiorowa – Wz,
– funkcja rekreacyjna - rekreacja bez prawa zabudowy – Wn, – funkcja osiedlowa - tereny zabudowane – B,
– funkcja przemysáowa - infrastrukturowa – P.
Optymalny stan uĪytkowania gruntów obrazuje rysunek 3.
W celu okreĞlenia kierunków zmian rozwoju wsi Pustynia porównano stan aktualny ze stanem optymalnym. Zaobserwowano wyraĨną róĪnicĊ, mianowicie w aktualnym stanie widoczna jest pewna zwartoĞü, harmonia, sąsiadujące pola są wzajemnie w pewien sposób powiązane. Wynika to z poszczególnych funkcji terenu. Inaczej przedstawia siĊ sytuacja w stanie optymalnym, uĪytkowanie jest bardzo rozproszone, nie moĪliwe jest jednoznaczne okreĞlenie, w której czĊĞci analizowanego obszaru znajdowaü siĊ bĊdą pastwiska czy teĪ zabudowa.
Widocznym kierunkiem przeksztaáceĔ obszaru wsi objĊtej badaniem jest rozwój funkcji przemysáowej, udziaá powierzchni tej funkcji w stanie optymal-nym jest aĪ o 12,3% wyĪszy niĪ w stanie aktualoptymal-nym, dziaáa to na niekorzyĞü terenów o funkcji rolnej - pastwisk, wedáug stanu optymalnego ich udziaá w ogólnej powierzchni obszaru zostaáby zredukowany aĪ o 46,4%. Proces takiego przekwalifikowania uĪytków mógáby byü korzystny dla rozwoju wsi, a bliskie poáoĪenie wsi wzglĊdem miasta DĊbica oraz rozwiniĊta na tym obszarze sieü
komunikacyjna mogáaby w znacznym stopniu wspomóc rozwój funkcji przemy-sáowej. W optymalnym stanie uĪytkowania zmniejszona jest takĪe iloĞü pól pod-stawowych przypadających na funkcjĊ osiedlową z 9 pól na 2,5, a poáoĪenie wzglĊdem siebie terenów zabudowanych jest wyraĨnie rozproszone. Zestawienie struktury pól podstawowych poszczególnych stanów uĪytkowania ziemi wedáug funkcji obszaru zostaáo zobrazowane w tabeli 1.
ħródáo: opracowanie wáasne Source: own elaboration
Rysunek 3. Optymalny stan uĪytkowania gruntów Figure 3. Optimum state of use of land
Tabela 1. Struktura pól podstawowych poszczególnych stanów uĪytkowania wedáug funkcji obszaru we wsi Pustynia
Table 1. The fields structure of basic individual kinds of use according to the function of area in the Pustynia village
Stan aktualny Stan optymalny Funkcja
obszaru IloĞü Powierzchnia
[%] IloĞü Powierzchnia [%] R 83,5 68,5 82,5 67,7 Ps 20,5 16,8 11 9,0 à 2 1,6 3 2,5 LsP 3,5 2,9 4 3,3 LsE - - - -Wi - - - -Wz 1,5 1,2 2 1,6 Wn - - - -B 9 7,4 2,5 2,0 P 2 1,6 17 13,9 RAZEM 122 100 122 100
ħródáo: opracowanie wáasne Source: own elaboration
TRANSFORMACJE STANU UĩYTKOWANIA GRUNTÓW
Transformacje wsi są procesem ciągáym, zmierzającym do jej unowocze-Ğnienia, co w konsekwencji prowadzi do bezpoĞredniego poáączenia rolnictwa z urbanizacją. W sensie przestrzennym niezmienne zostają zjawiska organizacji sieci osadniczej, koncentracji przestrzennej siedlisk i ziemi, gradientu uĪytko-wania ziemi. Ich reakcja dziaáa z pewnym opóĨnieniem, co do zmian spoáeczno-ekonomicznych, muszą one wykazaü siĊ taką siáą i trwaniem, aby reakcja ele-mentów przestrzennych przeobraziáa siĊ z form inicjalnych na istotnie zauwa-Īalne i wyksztaácone, stając siĊ wáasnoĞcią przestrzenną [Tkocz 1998].
Zestawienie postaci inwentaryzacyjnej macierzy stanu aktualnego uĪytko-wania obszaru, z macierzą stanu optymalnego uĪytkouĪytko-wania tego terenu, pozwala na rozpoznanie pól podstawowych mniejszych, w których wymagane jest prze-ksztaácenie funkcji uĪytkowania aktualnego obszaru w optymalną funkcjĊ stanu uĪytkowania. W ten sposób powstaje macierz zgodnoĞci funkcji. Takie prze-ksztaácenie moĪe byü przedstawione poprzez funkcjĊ przeksztaáceĔ, okreĞlającą zasady transformacji funkcji wartoĞci rynkowej zinwentaryzowanego, aktualne-go stanu uĪytkowania ziemi, w optymalną, nową funkcjĊ wartoĞci rynkowej. WyĪej opisywana funkcja przeksztaácająca, transformuje parametry funkcji wartoĞci jednego stanu uĪytkowania na parametry innego stanu uĪytkowania obszaru [Bajerowski1996].
Z porównania aktualnego stanu uĪytkowania z optymalnym, otrzymano schemat transformacji uĪytkowania gruntów (rys.4). Na rycinie tej widoczne jest, na których polach podstawowych, wymagane jest przeprowadzenie trans-formacji sposobu uĪytkowania.
OkreĞlenie nowej funkcji danego obszaru ma znaczący wpáyw na wartoĞü nieruchomoĞci. Poddając analizie schemat transformacji moĪemy okreĞliü moĪ-liwoĞci wzrostu wartoĞci rynkowej obszaru na skutek przemiany stanów aktual-nego w optymalny.
Z opracowanego schematu transformacji wschodniej czĊĞci wsi Pustynia wynika, Īe spoĞród 122 pól podstawowych , aĪ 63 pola wymagają przeprowa-dzenia zmiany w strukturze uĪytkowania gruntów.
ħródáo: opracowanie wáasne Source: own laboration
Rysunek 4. Schemat transformacji uĪytkowania gruntów we wsi Pustynia Figure 4. The patern of transformation of the land use in the Pustynia village
WYNIKI
Poddana do analizy wschodnia czĊĞü wsi Pustynia wykazuje charakter ty-powo rolniczy. ĝwiadczy o tym aktualna struktura uĪytkowania gruntów, gdzie wiodącą funkcją obszaru jest funkcja rolna. Gáówną rolĊ w tej funkcji odgrywają grunty orne, zlokalizowane na glebach klasy IVa-V. Na omawianym obszarze wystĊpują takĪe pastwiska IV i V klasy, zajmujące powierzchniĊ 20,5 hektara oraz sporadycznie áąki. Grunty orne oraz pastwiska stanowią najliczniejszą gru-pĊ spoĞród uĪytków wystĊpujących na tym terenie. Zabudowania umiejscowione są gáównie w centrum omawianego obszaru przy ciągach komunikacyjnych bie-gnących do pobliskich wsi. Na analizowanym terenie wystĊpują takĪe obszary związane z funkcją leĞną o powierzchni 3,5 hektara, jak równieĪ obszary zwią-zane z przemysáem oraz z funkcją rekreacyjną. Zmiany, jakich naleĪy dokonaü wdraĪając optymalny stan uĪytkowania opracowany na podstawie metody Baje-rowskiego obejmują 63 pola podstawowe ze 122 przypadających na omawiany obszar. Najbardziej zauwaĪalna jest próba zwiĊkszenia powierzchni przeznaczo-nych pod przemysá i infrastrukturĊ. Opracowana transformacja nie przewidywa-áaby wprowadzenia Īadnej z nowych nieuĪytkowanych dotychczas funkcji tego obszaru. BliskoĞü oraz jednoĞü miĊdzy polami podstawowymi tej samej funkcji, po wprowadzeniu stanu optymalnego zostaáaby zachwiana, rozáoĪenie poszcze-gólnych uĪytków miaáoby byü bardzo rozproszone. Niekorzystny wpáyw roz-drobnienia skupisk jednakowych uĪytków w duĪym stopniu dotyka gruntów ornych, dla których zwartoĞü jest bardzo istotna, ma ona wysoki wpáyw na opáa-calnoĞü produkcji rolnej. W wyniku przeprowadzenia transformacji, powierzch-nia gruntów pod zabudowĊ miaáaby ulec znacznemu zmniejszeniu, proces ten byáby raczej niewykonalny, naleĪy, wiĊc pamiĊtaü, Īe obrana metoda badawcza wskazuje moĪliwie najlepsze zagospodarowanie terenu. Miejsca gdzie obecnie znajdują siĊ zabudowania miaáyby zająü obszary o funkcji rekreacyjnej oraz grunty orne.
Biorąc pod uwagĊ funkcjĊ leĞną, áąki oraz funkcjĊ rekreacyjną naleĪy za-uwaĪyü, Īe ich powierzchnia wedáug optymalnego stanu uĪytkowania pozostaáa-by praktycznie bez zmian, widoczny jest jedynie ich niewielki wzrost w grani-cach 0,5–l hektara, jednak ich poáoĪenie miaáoby caákowicie ulec zmianie. Funkcja leĞna miaáaby sąsiadowaü z terenami przeznaczonymi pod przemysá i infrastrukturĊ, taka transformacja byáaby dogodna, gdyĪ proponowane umiej-scowienie lasów mogáoby poprawiü czystoĞü powietrza oraz zmniejszyáoby po-ziom haáasu, doprowadzając do polepszenia warunków Īycia mieszkaĔców. Inaczej przedstawia siĊ umiejscowienie funkcji rekreacyjnej. Wedáug optymal-nego stanu uĪytkowania funkcja ta miaáaby byü zlokalizowana na obszarach, gdzie obecnie mieszczą siĊ tereny osiedlowe. Zmiana ta byáaby, wiĊc trudna do zrealizowania, jednak mając na uwadze fakt, iĪ w aktualnym uĪytkowaniu ist-nieją tereny rekreacyjne, mianowicie szeroko rozwiniĊty obiekt sportowy wraz
z bazą noclegową, proponuje siĊ poszerzenie powierzchniĊ tej funkcji. MoĪliwa byáaby dziĊki temu rozbudowa obiektu bądĨ stworzenie innych atrakcji, które przyciągnĊáyby turystów.
Przez dáugie lata utrwaliá siĊ w ĞwiadomoĞci spoáecznej pogląd, Īe „kaĪdy hektar musi rodziü". Idea ta przeszáa jednak do historii. W obecnych czasach uznaje siĊ, Īe nie iloĞü ziemi, ale jej, jakoĞü oraz sposób zagospodarowania de-cyduje o wielkoĞci produkcji. ZiemiĊ naleĪy racjonalnie wykorzystywaü, a rol-nictwo nie jest jedynym sposobem jej wykorzystania, dlatego nie moĪemy pa-trzeü na ziemiĊ jedynie z perspektywy produkcji ĪywnoĞci. Ziemie mniej urodzajne powinny zostaü wyáączone z produkcji rolniczej i jednoczeĞnie prze-znaczone na inne cele, co w konsekwencji przyniosáoby wiĊkszy efekt gospo-darczy i spoáeczny [WoĞ 1992].
NieopáacalnoĞü prowadzenia gospodarstw rolnych, naturalne walory przy-rodnicze oraz bliskie poáoĪenie wzglĊdem atrakcji turystycznych regionu mogą byü interpretowane, jako podstawowe zalety przeznaczenia ziemi pod infra-strukturĊ wypoczynkową i agroturystyczną. Sugerowany kierunek uĪytkowania mógáby przynosiü znacznie wiĊksze zyski niĪ tradycyjne rolnictwo. Atrakcyjne poáoĪenie wsi wzglĊdem miasta DĊbica oraz fakt, iĪ planowana jest budowa autostrady na terenie wsi Pustynia i w sąsiednich wsiach dodatkowo moĪe sprzyjaü rozwojowi dziaáalnoĞci pozarolniczej. Proponowane w optymalnym uĪytkowaniu gruntów poszerzenie funkcji przemysáowej wydaje siĊ byü w peáni moĪliwe do zrealizowania. Na sugerowanych kwadratach mogáyby powstaü obiekty przemysáowe, a ich rozwój umoĪliwiáaby dogodna lokalizacja przy ka-nale dystrybucji.
WNIOSKI
1. Dobrze rozwiniĊta sieü dróg uáatwia poruszanie siĊ w obrĊbie wsi oraz caáej gminy. JakoĞü dróg w gminie jest zadowalająca, jedynie czĊĞü mniejszych, dojazdowych dróg do gospodarstw wymagaáa by modernizacji.
2. PoáoĪenie wsi wzglĊdem miasta DĊbica wspomaga rozwój funkcji przemysáowej.
3. NaleĪy wspieraü rozwój agroturystyki poprzez promowanie atrakcji tego regionu, budowĊ ĞcieĪek rowerowych, wytyczanie szlaków pieszych, nowych wyciągów narciarskich czy tworzenie tras konnych.
4. W obrĊbie wsi naleĪy podjąü dziaáania związane z tworzeniem nowych miejsc pracy niekoniecznie związanych z rolnictwem. Mogą to byü na przykáad wszelkiego rodzaju firmy usáugowe.
5. W celu poprawnego dziaáania funkcji rolniczej niezbĊdne jest przepro-wadzenie konserwacji rowów melioracyjnych gdyĪ ulegają czĊstemu zamulaniu oraz uregulowanie strumyków. W czasie roztopów czĊsto wyrządzają wiele szkód niszcząc plony oraz podtapiając okoliczne gospodarstwa.
Przedstawiona analiza, okreĞlona z duĪym przybliĪeniem i prawdopodo-bieĔstwem jest jedynie moĪliwoĞcią zagospodarowania terenu. NaleĪy jednak dokáadnie przeanalizowaü czy przewidziane zyski związane z transformacją są opáacalne w porównaniu z kosztami i ryzykiem, jakie niosą za sobą wszelkie zmiany. Na badanym obszarze zajmujemy siĊ uĪytkowaniem optymalnym naj-efektywniejszym, jednak musimy nawiązaü do moĪliwoĞci badanego terenu. Opracowana metoda podpowiada, jaki stan uĪytkowania byáby optymalny dla tego obszaru. Informacja ta mogáaby byü wykorzystana do okreĞlenia dalszych czynnoĞci w planowaniu rozwoju regionalnego.
BIBLIOGRAFIA
Bajerowski T. 1996. Metodyka wyboru optymalnego uĪytkowania ziemi na obszarach wiejskich. Wydawnictwo ART, Olsztyn.
Bajerowski T. 2003. Podstawy teoretyczne gospodarki przestrzennej i zarządzania przestrzenią. Wydawnictwo Uniwersytetu WarmiĔsko – Mazurskiego, Olsztyn.
Litwin U. 1997. Synergiczne uporządkowanie struktur krajobrazowych na przykáadzie Kotliny MszaĔskiej. Zeszyty Naukowe Akademii Rolniczej im. Hugona Koááątaja w Krakowie, rozprawy nr 225., Kraków.
Tkocz J. 1998. Organizacja przestrzenna wsi w Polsce. Wydawnictwo Uniwersytetu ĝląskiego, Katowice.
WoĞ A. 1992. Strategie rozwoju rolnictwa. Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa.
Prof.dr hab.inĪ. Urszula Litwin tel:(12) 662-45-08 urszulalitwin@wp.pl Dr inĪ. Stanisáaw Bacior tel:(12) 662-45-17 rmbacior@cyf-kr.edu.pl Dr inĪ. Izabela Piech tel:(12) 662-45-31 rmpiech@cyf-kr.edu.pl Katedra Geodezji Rolnej, Katastru i Fotogrametrii Uniwersytet Rolniczy im. H. Koááątaja ul. Balicka 253a 30-149 Kraków
