Prawne ograniczenia ujawniania informacji przez banki

Monika Marcinkowska

Prawne ograniczenia ujawniania

informacji przez banki

Annales Universitatis Mariae Curie-Skłodowska. Sectio H, Oeconomia 45/2,

173-181

U N I V E R S I TA T IS M A R I A E C U R I E - S K Ł O D O W S K A L U B L I N - P O L O N I A

V O L . XLV, 2 S E C T IO H 2011

Zakład Finansów i Rachunkowości Banków, Uniwersytet Łódzki

MONIKA MARCINKOWSKA

Prawne ograniczenia ujawniania informacji przez banki

Wstęp

B anki - jako instytucje zaufania publicznego, stanowiące centralny elem ent rynków finansow ych i będące fundam entem dla sfery realnej - są poddane szczegól­ nemu reżimowi nadzorczemu. Obok nadzoru instytucjonalnego, sprawowanego przez wyspecjalizowane organy państwowe, występuje także m echanizm nadzoru pryw at­ nego, czyli tzw. dyscyplina rynkow a1. N a banki nałożone są szczególne obowiązki informacyjne. M ożna generalnie w yróżnić dwa rodzaje wym aganych informacji:

- inform acje dla klientów, zw iązane z oferowanymi produktam i i zawieranymi um ow am i2,

- informacje finansowe, adresowane do szerokiego grona interesariuszy (zwykle głównie do właścicieli, wierzycieli, klientów)3.

Informacje ujawniane przez bank m ają olbrzymie znaczenie dla klientów, ko­ operantów, wierzycieli i inwestorów banku. Posiadanie inform acji jest w arunkiem niezbędnym podejmowania świadomych decyzji. Z uwagi wszelako na newralgiczny charakter niektórych informacji uznaje się, że nie powinny one być ujawniane. Celem artykułu jest prezentacja kluczowych czynników ograniczających ujawnianie infor­ macji przez banki, ze szczególnym uwzględnieniem tajem nicy bankowej.

1 Szerzej: M. M arcinkow ska, D yscyp lin a ry n ko w a — czyli c z y p r y w a tn y m on ito rin g zw ię k sza bezp ie­

czeń stw o system u bankow ego, A cta U niversitatis L odziensis „F olia O econom ica” 2005, n r 188.

2 Szerzej: Ead., O chrona klien tó w banków p o p rz e z , A cta U n iv ersitatis L o d ziesn is „Folia O econom ica”, w d ru k u

174 MONIKA MARCINKOWSKA

1. Ograniczenia ujawniania informacji

Zakres inform acji ujawnianych przez banki zależy przede w szystkim od ich polityki informacyjnej; największy w pływ na nią m ają norm y prawne nakładające określone obowiązki publikacyjne, a w dalszej kolejności potrzeby inform acyjne interesariuszy i ogólny system w artości przedsiębiorstwa oraz polityka kształtowania w izerunku podm iotu.

Należy wszelako mieć na względzie, że jakkolwiek publikowanie określonych infor­ macji o bankach jest niezbędne dla właściwego funkcjonowania rynku finansowego - to jednak banki mają prawo, a niekiedy obowiązek, nie ujawniać określonych informacji.

Wśród źródeł tych decyzji należy wymienić:

- kw estie praw ne - zakaz zachow ania określonej tajem nicy m oże w ynikać z regulacji prawnych lub zawartych umów; W ymienić tu m ożna np. tajemnicę: przedsiębiorstwa, bankową, skarbową, giełdową, zawodową;

- konkurencyjności - ujawnienie niektórych inform acji m ogłoby zmniejszyć konkurencyjność banku oraz osłabić jego siłę przetargow ą wobec niektórych grup interesów,

- kosztów ujaw niania inform acji - generalnie w odniesieniu do w szystkich informacji, których publikacja nie jest w ym agana prawem, stawia się zawsze postulat, aby korzyści z nich osiągane co najmniej równoważyły koszty ich wygenerowania.

W przypadku niektórych rodzajów inform acji banki podejmują decyzje o ich nieujawnianiu, z obawy przed skutkam i niewłaściwego zinterpretow ania ich przez użytkowników (nieposiadających wystarczającej wiedzy) bądź też uważając, że skala ujawnień byłaby zbyt duża w stosunku do m ożliwości w ykorzystania inform acji przez ich adresatów.

N aturalnym ograniczeniem zakresu informacji jest także czas - inform acje są przydatne tylko wówczas, gdy są aktualne i istnieje możliwość w ykorzystania ich w procesie podejm owania decyzji.

Należy bliżej przyjrzeć się kwestii prawnych ograniczeń ujawniania informacji - jako mających charakter bezwzględnie obowiązujący; pozostałe natom iast są za­ leżne od strategii banku. Dla banków podstawowe znaczenie m ają ogólna tajem nica przedsiębiorstwa oraz tajem nica bankowa.

2. Tajemnica przedsiębiorstwa i sankcje za jej złamanie

Tajemnica przedsiębiorstwa definiowana jest w ustawie o zwalczaniu nieuczciwej konkurencji4: „nieujawnione do wiadomości publicznej informacje techniczne, tech­

4 U staw a z d n ia 16 k w ie tn ia 1993 r. o zw a lcza n iu n ieu czciw ej , tj: Dz. U. z 2003 r. N r 153, poz. 1503, ze zm .

nologiczne, organizacyjne przedsiębiorstwa lub inne inform acje posiadające wartość gospodarczą, co do których przedsiębiorca podjął niezbędne działania w celu zacho­ w ania ich poufności”. Za złamanie tajemnicy przedsiębiorstwa (ujawnienie informacji stanowiących taką tajemnicę) ustaw a przewiduje sankcje karne5.

Także kodeks karny6 podnosi kwestię bezprawnego ujawnienia lub wykorzystania informacji - w szerszym aspekcie. K arą zagrożone jest ujawnianie lub wykorzystanie inform acji pozyskanej w zw iązku z pełnioną funkcją, wykonywaną pracą, działal­ nością publiczną, społeczną, gospodarczą lub naukową.

N a banku ciąży szczególna powinność ochrony klientów i informacji ich dotyczą­ cych. Kwestie tajemnicy przedsiębiorstwa i tajem nicy bankowej mają fundam entalne znaczenie dla budowy zaufania klientów, na tej podstawie - świadczenia im usług. Dla wielu klientów to właśnie ten aspekt - bezwzględnej pewności ochrony infor­ macji o nich - stanowi w ażną przesłankę w yboru banku. Istota stosunków m iędzy bankiem a klientem w ym aga lojalności, szczególnego zaufania oraz poufności7. Złam anie tajem nicy bankowej może nadszarpnąć zaufanie do instytucji finansowej, a w konsekwencji nawet zachwiać jej stabilność finansową. Nie brak opinii, że „bez tajem nicy bankowej nie m a banku [...], jest ona charakterystycznym i nierozerwalnie z bankam i zw iązanym elementem ich działalności”8.

W raz z rozwojem koncepcji i technik zarządzania relacjam i z klientam i banki starają się pozyskiw ać ja k najwięcej inform acji o nabywcach ich usług. Obecnie segm entacja klientów indywidualnych dość rzadko opiera się tylko na kryteriach geograficznych czy demograficznych; coraz bardziej powszechne są aspekty psycho- graficzne i behawioralne. Tym samym w iedza o kliencie jest bardzo duża. Zapew nie­ nie bezpieczeństwa tych danych jest ważne nie tylko dla samych klientów, ale także innych podmiotów - z uwagi na pow iązania rodzinne, towarzyskie lub gospodarcze.

3. Tajemnica bankowa

Celem regulacji prawnych ustanawiających tajemnicę bankową jest przede wszyst­ kim ochrona klienta i to on jest beneficjentem tej tajemnicy. Tajemnica bankowa jest jednym z instrum entów realizacji prawa klientów banku do pryw atności - tylko oni mogą decydować o zakresie i zasięgu udostępniania innym informacji o sobie9.

5 K ara grzyw ny, o g ran iczen ia w olności albo p o zb aw ien ia w olności do lat 2. Takiej sam ej karze podlega osoba, k tó ra - u zy sk aw szy b ezp raw n ie inform ację stan o w iącą tajem n icę p rzedsiębiorstw a, u jaw n ia j ą innej osobie lub w ykorzystuje we w łasnej d ziałalności gospodarczej.

6 U staw a z d n ia 6 czerw ca 1997 r., K o d e k s karny, Dz. U. N r 88, poz. 553, ze zm. 7 A. Janiak, P rzy w ileje bankow e w p ra w ie p o lsk im , K antor W ydaw niczy Zakam ycze, K raków 2003, s. 98. 8 P. B odył S zym ala, K lie n t w banku czyli p ra w o bankow e z p e r sp e k ty w y o d b io rc y usług , W ydaw nictw o W SB, Poznań 2005, s. 196.

9 J. G liniecka, Tajem nica fin a n so w a . A s p e k ty aksjologiczne, n o rm a ty w n e i , O ficy n a W y­ d aw n icza B ranta, B ydgoszcz-G dańsk 2007, s. 63

176 MONIKA MARCINKOWSKA

Klient nie m a zatem obowiązku zachowania chronienia informacji o swych sto­ sunkach z bankiem. Zachowanie tajem nicy bankowej nie obowiązuje wobec osób, których informacje dotyczą (z wyjątkiem danych dotyczących udzielania informacji na podstawie ustaw y o Policji)10. Prawo do tajem nicy jest prawem podm iotowym osób, których inform acje dotyczą; są one ich dysponentam i11.

M ożna wskazać następujące aspekty zakresu tajem nicy bankowej12: - podmiotowy,

- przedmiotowy, - czasowy.

Zachowanie tajemnicy bankowej jest obowiązkiem: banku, zatrudnionych w nim osób, a także osób, za pośrednictwem których bank wykonuje czynności bankowe13. Zgodnie z Prawem bankowym tajemnica bankowa obejmuje „wszystkie informacje dotyczące czynności bankowej, uzyskane w czasie negocjacji, w trakcie zawierania i realizacji umowy, na podstawie której bank tę czynność wykonuje”. Przyjmuje się przy tym zasadę maksymalizmu: bank jest zobowiązany do zachowania w tajem ni­ cy nie tylko informacji dotyczących konkretnych umów, lecz wszelkich informacji pozyskanych w zw iązku z wykonywaniem czynności bankowych14. Krąg informacji konfidencjonalnych należy zatem kształtow ać bardzo szeroko15.

Praw o bankow e nie podaje term inów obow iązyw ania tajem nicy bankow ej; przyjm uje się, że zakres czasowy jest nieograniczony. Obowiązek rozpoczyna się w momencie pozyskania informacji i nie zależy od czasu trw ania stosunku prawnego związanego z daną czynnością bankową.

Aby umożliwić należyte wykonywanie czynności bankowych (i innych czyn­ ności) oraz przestrzeganie innych regulacji, Prawo bankowe stanowi, że obowiązek zachowania tajemnicy bankowej nie dotyczy przypadków, w których16:

1) bez ujawnienia informacji objętej tajem nicą bankową - ze względu na istotę i charakter czynności bankowej lub obowiązujące przepisy - nie jest możliwe należyte wykonanie umowy, na podstawie której jest wykonywana ta czyn­ ność bankowa lub należyte wykonanie czynności pozostających w zw iązku z zawarciem i wykonaniem tej umowy,

10 B a n k m a praw o i obow iązek in fo rm o w an ia o czynnościach bankow ych zarów no klientów , ja k i inne osoby, k tó ry ch czy n n o ści te dotyczą (a zatem np. m ałżonków objętych w sp ó łw ła sn o ścią m ajątkow ą, d łu ż ­ ników rzeczow ych itp.).

11 W. Szpringer, O chrona klien ta usług bankow ych w Unii E u ro p e jsk ie j i w P olsce, Twigger, W arszaw a 1999, s. 276.

12 U staw a z d n ia 29 sierp n ia 1997r. P ra w o bankow e, tj: Dz. U z 2002 r. N r 72, poz. 665, ze zm ., art. 104, ust. 1 oraz L. M azur, P ra w o bankow e. K o m e n ta rz, C.H. B eck, W arszaw a 2008, s. 597; A. H ajos-Iw ańska, M. L am part, W. W alasek (red.), P ra w o b ankow e, W olters K luw er Polska, W arszaw a 2008, s. 133.

13 L. M azur, P ra w o bankow e. K o m e n ta rz, op. cit., s. 597.

14 Z w rac a się p rzy ty m uw agę, że sam a in fo rm acja o czy n n o ści bankow ej (bez o d n iesie n ia do k o n k ret­ nego k lienta) nie je s t ch ro n io n a tajem n icą bankow ą.

15 Ibid., s. 598.

2) następuje ujawnienie informacji objętych tajem nicą bankową przedsiębiorcom, którym bank powierzył wykonywanie czynności związanych z wykonywaniem działalności bankowej - w zakresie niezbędnym do należytego w ykonywania tych czynności,

3) następuje udzielenie inform acji objętych tajem nicą bankową adwokatom lub radcom prawnym w zw iązku ze świadczeniem przez nich pom ocy prawnej na rzecz banku,

4) udzielenie informacji objętych tajem nicą bankową jest niezbędne do zawarcia i wykonywania umów sprzedaży wierzytelności zaklasyfikowanych zgodnie z odrębnymi przepisami do kategorii straconych,

5) udzielenie inform acji objętych tajem nicą bankową jest niezbędne do zawarcia i wykonania um ów przelewu wierzytelności i um ów o subpartycypację z TFI tworzącym fundusz sekurytyzacyjny,

6) udzielenie informacji objętych tajem nicą bankową jest niezbędne do zawarcia i wykonania umów przeniesienia na podmiot emisyjny wierzytelności17 i umów o kredytow y instrum ent pochodny18 oraz związanych z nim i umów,

7) udzielenie informacji innym bankom, instytucjom kredytowym lub instytucjom finansow ym należącym do tego samego holdingu finansowego jest niezbędne do należytego wykonywania obowiązków w zakresie przeciwdziałania praniu pieniędzy oraz finansow aniu terroryzm u.

Tajemnica bankowa nie m a charakteru absolutnego; wyjątki muszą wszelako mieć podstawę ustawową19. Bank jest zwolniony z przestrzegania tajem nicy bankowej i m a obowiązek udzielenia informacji stanowiących tajem nicę bankową20:

- innym bankom i instytucjom kredytow ym w zakresie, w jakim inform acje te są niezbędne w zw iązku z wykonywaniem czynności bankowych oraz naby­ waniem wierzytelności,

- na zasadzie wzajem ności - o w ierzytelnościach oraz o obrotach i stanach ra­ chunków bankowych w zakresie, w jakim informacje te są niezbędne w związku z udzielaniem kredytów, pożyczek, gwarancji i poręczeń,

- innym bankom , instytucjom kredytow ym lub instytucjom finansow ym , w za­ kresie niezbędnym dla: wykonywania obowiązujących je przepisów dotyczących nadzoru skonsolidowanego,

- instytucjom (tworzonym w spólnie z bankow ym i izbam i gospodarczym i) upoważnionym do grom adzenia, przetw arzania i udostępniania informacji, w zakresie, w jakim inform acje te są niezbędne w zw iązku z wykonywaniem czynności bankowych,

17 W celu em isji przez te n po d m io t papierów w artościow ych, k tó ry ch zabezpieczenie stanow ią seku- ry ty zo w an e w ierzy teln o ści

18 Lub innych umów, n a podstaw ie k tórych następuje przeniesienie całości lub części ry zy k a zw iązanego z w ierzy teln o ściam i tego banku.

19 W. Szpringer, O chrona klien ta usług ba n ko w ych w Unii E u ro p ejskiej i w P olsce, op. cit., s. 276. 20 U staw a z d n ia 29 sie rp n ia 1997r. P ra w o bankow e, op. cit., art. 105.

178 MONIKA MARCINKOWSKA

- enumeratywnie wskazanym podmiotom - w granicach wskazanych w ustawie21; - NBP, w zw iązku z wykonywaniem kontroli oraz zbieraniem danych niezbęd­ nych do sporządzania bilansu płatniczego oraz m iędzynarodow ej pozycji inwestycyjnej oraz bankom uprawnionym do pośredniczenia w dokonywaniu przez rezydentów przekazów pieniężnych za granicę oraz rozliczeń w kraju z nierezydentami.

Szczególnym aspektem ujawniania tajemnicy bankowej jest kwestia przekazywania danych instytucjom utworzonym przez banki wspólnie z bankow ym i izbam i gospo­ darczymi, upoważnionym do gromadzenia, przetwarzania i udostępniania określonych informacji. Dotyczy to przekazyw ania informacji stanowiących tajem nicę bankową:

- bankom w zakresie, w jakim inform acje te są potrzebne w zw iązku z w y­ konywaniem czynności bankowych oraz w zw iązku ze stosowaniem metod statystycznych na potrzeby rachunku adekwatności kapitałowej,

- innym instytucjom upoważnionym do udzielania kredytów - w zakresie, w ja ­ kim informacje te są niezbędne w zw iązku z udzielaniem kredytów, pożyczek, gwarancji i poręczeń

- instytucjom kredytow ym - w zakresie niezbędnym do oceny ryzyka kredyto­ wego konsum enta22.

Ustawa przewiduje dopuszczalność przetwarzania danych w celu ochrony zdolności kredytowej i analizy ryzyka kredytowego. Upoważnione instytucje mogą przetwarzać informacje stanowiące tajem nicę bankową w zakresie dotyczącym osób fizycznych po wygaśnięciu obowiązania wynikającego z um owy zawartej z bankiem 23.

Istota tajemnicy bankowej w yraża się w potrzebie w yw ażenia interesów klientów banków i samych banków, ale także różnorakich interesów publicznych, przem awia­ jących za ograniczeniem tego dobra. Pozwala on a realizować szczególnie doniosłą

zasadę prawa, ja k ą jest bezpieczeństwo i potrzeba w yw ażenia interesów stron sto­ sunków finansow ych24. Dążenie do ochrony tajem nicą bankową informacji o kliencie m oże niekiedy stać w kolizji z ochroną bezpieczeństwa obrotu gospodarczego lub innym i wartościam i o charakterze ogólnym, chronionym i przez system prawny25. 21 P odm iotam i ty m i są: KNF, sąd, p ro k u ratu ra, G eneralny In sp ek to r K ontroli Skarbow ej, Prezes N IK , P re zes BFG , b ie g ły rew id en t, słu ż b y o c h ro n y p ań stw a, A g en cja W y w iad u , CBA , Policja, Ż a n d a rm e ria W ojskowa, Straż G raniczna, S łużba W ięzienna, k o m o rn ik sądow y, w ydaw cy elektronicznych in strum entów płatniczych niebędących bankam i, GIODO, koordynator w ykonujący n ad zó r uzupełniający nad konglom eratem fin an so w y m , Prezes U O K iK , organ S łużby Celnej. Z asady u d zielan ia inform acji stanow iących tajem nicę b an k o w ą szeroko opisuje M. K rzy szto fek , Tajem nica b a nkow a i o c h ro n a d a n ych o so b o w ych w p ra k ty c e

bankow ej, L exisN exis, W arszaw a 2010.

22 Przepis dodany u sta w ą z d n ia 12 m aja 2011 r. o kredycie konsum enckim . (N ie je s t jasn e dlaczego u staw odaw ca w sk azał je d y n ie „ in sty tu cje kred y to w e” ja k o beneficjentów u dostępnianych inform acji)

23 R o zporządzenie M in istra Finansów z dn. 27 m arca 2007 r. w spraw ie szczegółow ego zak resu p rz e ­ tw a rz a n ia inform acji dotyczących osób fizy czn y ch po w yg aśn ięciu z o b o w iąza n ia w y n ik ająceg o z um ow y zaw artej z b an k iem lub in n ą in sty tu cją ustaw ow o u p ow ażnioną do u d zielan ia k red y tó w oraz try b u usu w an ia ty ch inform acji, Dz. U. N r 56, poz. 373.

24 J. G liniecka, Tajem nica fin a n so w a ..., op. cit., s. 7 i 64. 25 P. B odył S zym ala, K lie n t w banku ..., op. cit., s. 196.

A by uniem ożliw ić niezgodne z prawem w ykorzystyw anie tajem nicy bankow ej, praw o przew iduje obow iązek ujaw niania określonych inform acji odpow iednim instytucjom.

Po pierwsze - chodzi o kwestie przeciwdziałania praniu brudnych pieniędzy - Prawo bankowe nakazuje bankom przeciwdziałanie wykorzystywaniu ich działalności dla celów mających zw iązek z tym przestępstw em 26. Tryb postępow ania w razie zaistnienia takich okoliczności określa ustaw a o przeciw działaniu w prow adzaniu do obrotu finansow ego w artości m ajątkowych pochodzących z nielegalnych lub nieujawnionych źródeł oraz przeciwdziałaniu finansow aniu terroryzm u27. Bank m a obowiązek zawiadamiania prokuratora w razie zaistnienia uzasadnionego podejrzenia, że jego działalność jest w ykorzystyw ana w celu ukrycia działań przestępczych lub dla celów mających zw iązek z przestępstwem innym niż pranie brudnych pieniędzy lub akt terrorystyczny28.

B ank ponosi odpow iedzialność za szkody w nikające z ujaw nienia tajem nicy bankowej i w ykorzystania jej niezgodnie z przeznaczeniem. Odpowiedzialność od­ szkodowawcza banku oparta jest na zasadzie winy (a nie n a zasadzie ryzyka), a jej przesłankam i są: naruszenie obowiązku zachowania tajemnicy bankowej, szkoda oraz wiązek przyczynowy m iędzy tym i elementami. Bank może odpowiadać za szkodę w ynikłą z niewykonania zobowiązania, za szkodę w ynikłą z deliktu oraz za szkody przedkontraktowej29.

Bank nie ponosi odpowiedzialności za szkodę w przypadku, gdy tajem nica ban­ kowa została ujawniona przez osoby i instytucje upoważnione do żądania od banków udzielania inform acji stanowiących tajem nicę bankową, a także za szkodę, która w yniknęłaby z wykonywania przezeń w dobrej wierze obowiązków wynikających z przepisów o przeciwdziałaniu praniu pieniędzy30.

4. Złamanie tajemnicy bankowej - casusy

W 2009 i 2010 roku słynne były dwa przykłady naruszenia tajem nicy bankowej dotyczące banków szwajcarskich (znanych dotąd z tego, że z kwestii ochrony infor­ macji o klientach czyniły najw yższą cnotę).

Pierwszy przypadek dotyczył banku UBS, który - na mocy umowy między Szwaj­ carią a Stanami Zjednoczonymi - musiał przekazać USA dane o swych amerykańskich

26 U staw a z d n ia 29 sie rp n ia 1997 r. P ra w o bankow e, op. cit., art. 106 oraz U staw a z d n ia 6 czerw ca 1997 r. - K o d e k s karny, op. cit., art. 299.

27 U staw a z dnia 16 listopada 2000 r. o p rzeciw d ziałan iu w p row adzaniu do obrotu finansow ego w artości m ajątkow ych p ochodzących z nielegalnych lub nieujaw nionych źró d eł oraz p rzeciw d ziałan iu fin an so w an iu terro ry zm u , tj: Dz.U. z 2003 r. N r 153, poz. 1505, ze zm.

28 U staw a z d n ia 29 sie rp n ia 1997 r. P ra w o bankow e, op. cit., art. 106a.

29 A. H ajos-Iw ańska, M. L am p art, W. W alasek (red.), P ra w o bankow e, op. cit., s. 133. 30 U staw a z d n ia 29 sie rp n ia 1997 r. P ra w o bankow e, op. cit., art. 108.

180 MONIKA MARCINKOWSKA

klientach podejrzanych o niepłacenie podatków31. Bank podpisał porozumienie, na mocy którego przekazał część danych władzom USA. W reakcji na to wielu klientów wycofało z UBS swe depozyty, a kurs giełdowy akcji banku drastycznie spadł. Kwe­ stia ta otworzyła burzliwą dyskusję na tem at tajem nicy bankowej i jej zakresu. Szef szwajcarskiego stowarzyszenia Geneva Financial Centre oszacował, że zm niejszenie tajem nicy bankowej spowodowałoby zmniejszenie krajowego sektora bankowego aż o połowę32. Bank bronił swej decyzji, argumentując, że tajem nica bankowa nie może służyć ochronie przestępców.

Drugi słynny przypadek dotyczył szwajcarskiego oddziału banku HCBS. Były pracownik działu informatycznego banku skradł dane klientów i zaoferował je rządom państw, z których pochodzili. Dane kupił rząd Niem iec (płacąc złodziejowi 4,6 m ln euro i odzyskując 180 m ln euro niezapłaconych podatków). Ten przypadek w ywołał dyskusję nie tylko na tem at uczciwości pracowników banków oraz należytej kontroli wewnętrznej, ale także w kwestii możliwości posługiwania się przez państwo danymi pochodzącym i z przestępstwa. Istnieją uzasadnione obawy, że precedens ten może stanowić pokusę dla innych nieuczciw ych pracow ników banków, którzy zechcą wykorzystać go ze szkodą dla ich pracodawców.

Podobny przypadek - kradzieży danych o klientach banków przez pracownika - został ujawniony w 2011 roku. Były pracow nik jednego ze szwajcarskich banków przekazał dane dotyczące ponad 2 tys. klientów trzech banków portalowi W ikileaks. W tym przypadku dane nie zostały sprzedane, lecz przekazane w celu ich upublicz­ nienia i „obnażenia systemu”. Szef W ikileaks zapowiedział publikację m ateriałów po ich zweryfikowaniu. Dane te mają dowieść, że banki pom agały swym bogatym klientom obchodzić krajowe przepisy podatkowe.

Podsumowanie

Rozważając zasadność i akceptowalny zakres tajemnicy bankowej należy przyznać, że z punktu w idzenia klientów, ich zaufania do instytucji finansowych, a tym samym m ożliwości stabilnego ich funkcjonow ania na ry nku, konieczne jest zapewnienie ochrony informacjom na tem at klientów i transakcji. Z drugiej strony zasadne jest zawężenie tej tajemnicy. Konieczne jest tu w yw ażenie prawa klientów do ochrony ich informacji i prawa państw a do posiadania inform acji o przestępstwach (poten­ cjalnych i faktycznych).

Pracownicy banków w inni być szczególnie uczulani na ten aspekt ich zawodu. Jest to podyktowane zarówno w ym ogam i prawnym i, jak i kwestiam i etycznymi.

31 A m erykańskie służby podatkow e oskarżyły b a n k o to, że św iadom ie łam ał prawo, nakłaniając bogatych A m erykanów do z a k ła d a n ia k ont w S zw ajcarii celem u n ik n ię c ia podatków w USA.

32 Sektor te n generuje ok. 6-7% PK B Szw ajcarii, a zatem m ogłoby to zdestabilizow ać fin an se kraju. Patrz http://genevalunch.com

Zgodnie z Zasadami dobrej praktyki bankowej33 pracownik powinien wykonywać swoje obowiązki starannie i sumiennie, zgodnie z najlepszą w iedzą i wolą, w g ra­ nicach dopuszczalnego ryzyka uzasadnionego interesem banku, dbać o dobre imię banku i godnie go reprezentować, w ykorzystywać posiadaną wiedzę i kwalifikacje w interesie banku i jego klientów. Pracownik nie może w ykorzystywać zajmowanego stanowiska dla osiągania osobistych korzyści.

Kanon dobrych p ra ktyk rynku finansow ego34 zawiera także zasadę stanowiącą iż: „podmiot finansow y chroni inform acje o klientach i dba o to, by inform acje te były wykorzystywane zgodnie z prawem”.

L egal lim itations o f inform ation disclosure by banks

I n fo rm a tio n d isc lo s e d b y b a n k s is c ru c ia l fo r its c u sto m e rs, c o n tra c to rs , c re d ito rs a n d in v e sto rs. B e in g in fo rm e d is a n e c e s s a ry c o n d itio n fo r c o n s c io u s d e c isio n m a k in g . T h e sc o p e o f d isc lo s u re is d e fin e d by r e g u la tio n s a n d b a n k ’s in fo rm a tio n policy. D u e to th e n e u ra lg ic n a tu re o f so m e in fo rm a ­ tio n , it is a c k n o w le d g e d th a t it sh o u ld n o t be o p e n ly a v ailab le. T h e p a p e r d e s c rib e s leg al lim ita tio n s o f in fo rm a tio n d isc lo s u re : e n te rp ris e se c re t a n d b a n k se cre t. B e sid e s th e leg al a s p e c ts, th e o p e ra tio n a l r is k issu e in th is c o n te x t is m e n tio n e d .

33 Z w iązek B anków Polskich, Z a sa d y dobrej p ra k ty k i bankowej, Z ałączn ik n r 1 do U chw ały n r 6 X V III W alnego Z g ro m ad zen ia ZB P z dn. 26 k w ie tn ia 2007 r. uw zględniający zm iany w prow adzone uchw ałą n r 13 X X W alnego Z g ro m ad zen ia Z B P z dn. 21 k w ie tn ia 2009 r., d okum ent dostępny n a w w w .zbp.pl

34 K o m u n ik a t K N F z d n ia 13 m a rc a 2008 r. w spraw ie o g ło sz en ia K a n o n u d o b ry ch p r a k ty k rynku