M. P.,
"Stawrogin", Ryszard Przybylski,
"Teksty" nr 4 (1972) : [recenzja]
Biuletyn Polonistyczny 16/48, 167
Autorka omawia kolejne fazy krytyki Darwina w pismach Nor wida. Poeta odnosił się krytyoznie zarówno do monizmu spiry tualistycznego romantyków (nleohęć do towiańozyków), jak do mo nizmu naturallśtyoznego dru giej połowy XIX w. Uważał, że c z ło wieka łąozy ze światem zwlerzęoym pokrewieństwo paraboliczne, rozumiane w duohu B i b l i i . Norwida polemika z darwinizmem doty czyła głównie kw estii przyczynowego progresywizmu,któremu poe ta przeciwstawiał wizję kultury zachowująoej sta le swą etyczną isto tę .
BP/48/23 M.P.
( I I > FE LIK S IA K E l ż b i e t a : D arw in N o rw id a . " T e k s ty " 1972 n r 4 s . 8 2 -9 9 .
( I I ) PRZYBTLSKI Byszard: Stawrogin. "Teksty" 1972 nr 4 8. 9-37.
Interpretująo "B iesy” Dostojewskiego jako świadeotwo h is t o r i i id e i Boskiego Cara, autor konfrontuje pięć powieśoiowyoh postaci ze Stawroglnem, woielająoym ów mit oara. Szatow-mesja- n ista i P io t r Vierohowieński-rewoluojonista umieszczają Staw- rogina w sferze "mitu Ideologiozne&o" - obaj adorują go w ie - rząo, że z r e a liz u je ioh idee. Maria Lebiadkina natomiast u - mieszoza go w sferze "mitu r e lig ijn e g o ” , by go następnie z n ie j wykluozyć jako samozwańoa podszywającego się pod Carewioza.Bunt M arli nie d e if licuje Stawroglna - bierze ona od niego pieniądze,
je s t jego lepszym, obooiaż śmiesznym sobowtórem. Artykuł zamy ka rekonstrukcja Stawroglna: au to re fle k sja unaoczniła mu jego grzech najcięższy - ideologiczny relatywizm a t e is t y . Szatow i Wlerobowieńskl zaprzedali się pustce, w eszli za Stawroglnem w świat zdepersonalizowanej społeczności.
