Ewa Szary
"Historyzm sarmacki a historyzm
Oświecenia", Andrzej Feliks Grabski,
"Przegląd Humanistyczny", T. 16
(1972), nr 5 : [recenzja]
Biuletyn Polonistyczny 16/47, 168
VI ' Z E 'AND Roman: " L i n g w i s t y k a k a r t e z j a ń s k a " C hom sky’ e g o . P r ó b a l e k t u r y n i e f a c h o w e j . " P a m i ę t n i k L i t e r a c k i " R. 63: 1972 z . 3 s . 1 6 3 - 1 7 7 . ' P r a c a p o ś w i ę c o n a p r e z e n t a c j i ( s t r e s z c z e n i u ' i i n t e r p r e t a c j i t e z z a w a r t y c h w k s i ą ż k a c h N. Chom sky’ ego - j e d n e g o z t w ó r ców j ę z y k o z n a w s t w a t r a n s f o r m a c y j n e g o . S z c z e g ó ł o w e j i n t e r p r e t a c j i p o d d a ł a u t o r p r z e d e w s z y s t k i m " L i n g w i s t y k ę k a r t e z j a ń - s k ą " . I n t e r p r e t a c j a t e z p i s a r z a z a w i e r a w i e l e w ą t p l i w o ś c i , z a s t r z e ż e ń i u ś c i ś l e ń ( t e o r e t y c z n y c h i h i s t o r y c z n y c h ' ' , k t ó r e do t y c z ą z a s a d n i c z o t r z e c h z a g a d n i e ń : 1 ' m e r y t o r y c z n y c h i f u n k c j o n a l n y c h o d p o v : i . e d n i o ś c i p o m ięd zy k a r t e z j a ń s k i m d u a liz m e m du s z y i c i a ł a o r a z zaproponow anym p r z e z Chom sky’ ego p o d z i a ł e m w y p o w i e d z i n a s t r u k t u r y g ł ę b o k i e i s t r u k t u r y p o w i e r z c h n i o w e ; 2 ' o d p o w i e d n i o ś c i f u n k c j o n a l n y c h p o m ię d z y S a u s s u r o w s k im po d z i a ł e m k o m u n i k a c j i j ę z y k o w e j n a : l a n g u e i p a r o l e , a p o d z i a ł e m C h o m sk y ’ ego n a : " k o m p e t e n c j e " i " w y k o n a n i e " ; 3 ' u ś c i ś l e ń h i s t o r y c z n y c h : l i s t u K a r t e z j u s z a do Y e r s e n n e ’ a , n i e w z i ę t e g o pod uwagą p r z e z C hom sky’ e g o , o r a z " p o ł ą c z e n i a " K a r t e z j u s z a ze B c h l e g l e m . B P / 4 7 / 4 7 E . S z . ( E GRABSKI A n d r z e j F e l i k s : H i s t o r y z m s a r m a c k i a h i s t o r y z m O ś w i e c e n i a . " P r z e g l ą d H u m a n i s t y c z n y " R. 1 6 :1 9 7 2 n r 5 s . 1 - 1 5 . P r a c a p r z y n o s i p r e z e n t a c j ę i p o r ó w n a n i e dwóoh h i s t o r y z - mów: s a r m a c k i e g o i o ś w i e c e n i o w e g o . W k u l t u r z e s a r m a c k i e j p o j m owanie h i s t o r i i c h a r a k t e r y z o w a ł o s i ę , z d a n ie m a u t o r a , t r a d y c j o n a l i s t y cznym i a f i r m a t y w n y m s t o s u n k i e m wobec p r z e s z ł o ś c i : p r z e s z ł o ś ć d l a t e j k u l t u r y b y ł a p r z e s z ł o ś c i ą n a r o d o w ą , p a ń s t w o w ą, ro d o w ą i k a t o l i c k ą . H i s t o r y z m o ś w i e c e n i o w y b y ł u s t o s u n k o wany k r y t y c z n i e do p r z e s z ł o ś c i , p r z e c i w s t a w i a ł s i ę h i s t o r i i p o j m o w a n e j j a k o t r a d y c j a i l e g e n d a . Z m iana z a k r e s u z a i n t e r e sowań h i s t o r y o z n y o h n a g r u n c i e p o l s k i m u j a w n i ł a s i ę , z d a n ie m a u t o r a , n a j w y r a ź n i e j w p i s m a c h S t a s z i c a , k t ó r e g o p a s j o n o w a ł a t a p r o b l e m a t y k a , r o z w a ż a n a p r z e z V o l t a i r e ’ a , K o n t e s q u i e u i V o l n e y a . BP/47/48 B .S z.
