Archeologia Polski Środkowowschodniej, t. IV, 1999
M a t e r i a ł a n t r o p o l o g i c z n y z g r o b u n r 1 k u l t u r y s t r z y ż o w s k i e j
ODKRYTEGO W MIEJSCOW OŚCI JA N K I, POW. H RU BIESZÓ W , W O J. LUBELSKIE W a n d a Ko z a k- Zy c h m a n
O pracow any m ateriał kostny pochodzi z badań prze prow adzonych w 1998 roku przez J. N iedźw iedzia - re prezen tu jąceg o U sługi A rcheologiczne i G eodezyjne „Profil” w Z am ościu (J. N iedźw iedź 1999).
O d k ry ty sz k ielet n ależał do o sobnika dorosłego, zm arłego w w ieku 25-30 lat (A dultus), praw dopodobnie m ężczyzny (W. K ozak-Z ychm an 1998).
Czaszka zachow ana z żuchw ą, lekko zdeform ow a na pośm iertnie, pokryta w ytrąceniam i w apiennym i. Lu zem w yłam ana podstaw a z fragm entam i części bocznych kości potylicznej, fragm enty kości sitow ej, lem iesza, kości klinow ej oraz w yrostek kłykciow y prawej gałęzi żuchwy. U szkodzone części oczodołow e kości czołowej, obie kości nosow e, praw ostronnie łuska kości skronio wej, skrzydło w iększe kości klinow ej i obie kości pod- niebienne. Zniszczone w yrostki jarzm ow e kości skronio wych oraz w yrostek dziobiasty żuchw y po stronie pra wej. W szczęce górnej uzębienie kompletne, łącznie z M 3. W żuchw ie po brakującym lew ostronnie siekaczu bocz nym (I2) zębodół otwarty, obustronnie zaś zębodoły P2 zasklepione.
W norm a verticalis czaszka kształtu ovoides. Łuki brw iow e w yraźnie zaznaczone. W ykształcenie gładysz- ki III-IV. Wyrostki sutkowate kości skroniowej duże i sze rokie. G uzow atość potyliczna 1-2 (cechy kraniom etrycz- ne w g różnych autorów - cyt. R. M atrin 1928).
Spośród cech niem etrycznych czaszki (wg schem a tu A. C zarnetzkiego 1972) zarejestrow ano: szew czoło w y (sutura m etopica), obustronnie torus acusticus oraz M 3 w szczęce górnej i w żuchwie.
Pom iary czaszki (nr w g R. M artina):
1 g-op 184 8 eu-eu 139 9 ft-ft 97 17 ba-b 129? 46 zm -zm 89 47 n-pr 65 51 m f-ek (1) 42 52 w ys. ocz. (1) 32 54 szer.a.p. 24 55 n-ns 53 66 go-go 97 69 id-gn 27? 70 wys.r.ż. 64 71 szer.r.ż. 27 W skaźniki: 8:1 szer.-dł. 75,5 17:8 wys.-szer. 92,8? 9:8 cz.-szer. 69,8 52:51 oczodołow y 76,2 17:1 wys.dł. 70,1? 54:55 nosa 45,3
Badany osobnik (w g klasyfikacji R. M artina) posia dał: średnio długą, średnio w ysoką i średnio w ysklepio- n ą czaszkę, szerokie czoło, średnio w ysokie oczodoły oraz w ąski nos..
Szkielet pozaczaszkowy: 7 kręgów szyjnych, 12 pier siow ych i 5 lędźw iow ych; trzon i uszkodzona rekojeść m ostka; oba obojczyki; 10 żeber prawej i 9 lewej strony; fragm entarycznie zachow ane łopatki; obie kom pletne kości ram ienne, łokciow e i prom ieniow e; kość księży- cow ata i głów kow ata praw ego oraz łódeczkow ata, księ- życow ata, głów kow ata i haczykow ata lew ego nadgarst ka; kom plet kości lew ego śródręcza; 6 członów palców ręki; uszkodzona przy podstaw ie kość krzyżowa; obie kości m iedniczne (w lewej brak kości łonow ej, w pra wej wyłamana); praw a kom pletna kość udow a i kość lewa z uszkodzonym kłykciem przyśrodkow ym ; lewa rzepka; praw a kość piszczelow a bez nasady dalszej i dolnej par tii trzonu oraz fragm ent nasady bliższej kości lewej; trzon lewej kości strzałkowej.
Pom iary kości kończyn (nr w g R. M artina):
L P H um erus M -l 317 318 M -7 65 67 R adius M -l 240 238 M -3 44 44 U lna M -l 261 257 M-3 40 39 Fem ur M -l 452? 452 M -2 451? 449 M -8 87 84
P rzyżyciow a w ysokość ciała (odtw orzona m etodą K .Pearsona, 1899) w ynosiła około 164 cm. W g klasyfi kacji R. M artina odpow iada to - w przypadku m ężczyzn - kategorii w zrostu średniego.
W śród opisanych szczątków kostnych obecnych było kilkanaście ułam ków kości zw ierzęcych.
Szczątki kostne z odkrytego pochów ku uzupełniają bazę m ateriałow ą do dalszych badań nad ludnością kul tury strzyżow skiej (B .B argieł 1995; A. Tajer 1996).
Ma t e r i a ła n t r o p o l o g ic z n yzg r o b un r 1 k u l t u r ys t r z y ż o w s k ie jo d k r y t e g owm i e j s c o w o ś c i Ja n k i 73
Lit e r a t u r a
B a r g i e ł B.
1995 Obrządek pogrzebowy na Lubelszczyźnie we
wczesnej epoce brązu (mps dr UW).
C z a r n e t z k i A.
1972 Epigenetische Skelettmerkmale im Populations
vergleich, II, Frequenzunterschiede zwischen den Geschlechtern, „Zeitschrift fur Morfologie und Anthropologie”, t. 63, s. 341-350. K o z a k - Z y c h m a n W.
1998 Charakterystyka antropologiczna szczątków
kostnych z grobu nr 1 kultury strzyżowskiej od krytego w miejscowości Janki, stan. 11. gm. Hrubieszów, woj. zamojskie, Lublin (mps). M a r t i n R.
1928 Lehrbuch der Anthropologie, Jena.
N i e d ź w i e d ź J.
1999 Trzeci sezon badań na stanowisku wielokultu
rowym w Jankach Dolnych stan. 11, pow. Hru bieszów (w tym tomie),
P e a r s o n K.
1899 On the reconstruction of stature o f prehistoric races. Mathematic contributions to the theory of evolution. Transactions of the Royal Socie ty, nr 192, s. 169-244.
T a j e r A.
1996 Obrządek pogrzebowy kultury strzyżowskiej
i kultury mierzanowickiej na Lubelszczyźnie
(mps mgr, Lublin).
Wa n d a Ko z a k- Zy c h m a n
An t h r o p o l o g ic a l m a t e r ia lf r o m g r a v e 1 o ft h e St r z y ż ó w Cu l t u r ed is c o v e r e d in Ja n k i, Hr u b ie s z ó w Dis t r ic t, Lu b l in Vo iv o d s h ip
The uncovered burial contained a skeleton, most pro bably of a man who died at the age o f 25-30 years (Adul- tus). According to the classification proposed by R. Martin, the individual under investigation had a medium high and arched skull of medium length, broad forehead, medium high orbital cavities and narrow nasal root. The intravital body
height, reconstructed with K. Pearson's method, was about 164cm. In the case o f male individuals, this corresponds - accrding to R. Matin's classification - to the category of medium height.
Beside the human remains there was a number of ani mal bones.
