Narodowa Nagroda Jakości im. Malcolma Baldrige'a

Pełen tekst

(1)Łucja. Karpiel. Katedra Towaroznawstwa Ogólnego. I Zarządzania. JakoścIq. Urszula Balon Katedra Towaro:rnawslwa Ogoln8go. I Zarzqdzanla. Jakośclq. Narodowa Nagroda Jakości im. Malcolma Baldrige'a l. Wprowadzenie Narodowa Nagroda Jakości im. Malcolma Baldrige'a jest nagrodą przyznacorocznie amerykaJ\skim firmom w dowód uznania za przodownictwo w kontroli jakości oraz za osiągnięcia w dziedzinie jakości. Dzięki nagrodzie promuje się świadomość jakości jako coraz ważniejszego elementu konkurencji oraz zrozumienie potrzeby wysokiej jakości jako nieodłącznego elementu produktu, rozpowszechniając informacje o przynoszących sukces strategiach skierowanych na jakość oraz o korzyściach przez nie przynoszonych. O nagrodę tę ubiegać się mogą amerykańskie przedsiębiorstwa produkcyjne, usługowe oraz mate zakłady zatrudniające poniżej 500 pracowników. Patronat nad nagrodą sprawują National Institute of Standards and Technology USA Uako zarządca) oraz American Society for Quality Control Uako administrator) i ściśle współpracują one z sektorem prywatnym. Kryteria Nagrody Baldrige'a odegrały znaczącą rolę w realizacji celów wytyczonych przez Kongres USA. Obecnie są one powszechnie akceptowane jako standard osiągnięcia najwyższej jakości nie tylko w USA, ale i na całym świecie. Kryteria są tak opracowane, aby pomóc przedsiębiorstwom w podnoszeniu ich konkurencyjności na rynku poprzez skupienie się na dwóch celach: - dostarczaniu konsumentom towarów i usług zawsze najwyższej jakości, - stałym udoskonalaniu całego przedsiębiorstwa oraz wszystkich jego działań i procesów. waną.

(2) I. Łucja. Karpiel, Urszula Baloll. Komisja egzaminacyjna doprowadziła do współdziałania organizacji rządo wych z prywatnymi. Co roku grupa ponad 300 osób-ekspertów pracujących w przemyśle, pracowników uniwersyteckich, specjalistów rządowych oraz pracowników organizacji zajmuje się rozpatrywaniem wniosków złożonych przez kandydatów do Nagrody. Prowadzą oni wizytację przedsiębiorstw, wymieniają opinie z kandydatami na temat wykorzystania zasobów przcdsiębiorstw, możli wości udoskonaleń itp. Ponadto członkowie programu prowadzą wiele prezentacji, seminariów i odczytów dotyczących zarządzania przez jakość, ciągłego udoskonalania oraz samej Nagrody Baldrige'a. Również 28 przedsiębiorstw - dotychczasowych laureatów - po otrzymaniu nagrody stało się jej mecenasami, wkładając dużo wysiłku w propagowanie idei w niej zawartych. Ich starania w edukacji, a także w informowaniu innych firm i organizacji o korzyściach płynących z uzyskania nagrody, a przede wszystkim ze stosowania jcj założeń i kryteriów znacznie przewyższały oczekiwania oraz przyniosły znakomite rezultaty.. 2. Kryteria przyznawania nagrody Kryteria przyznawania Nagrody Baldrige'a stanowią podstawę, na której każde przedsiębiorstwo może zbudować system służący do udoskonalenia wszystkich jego działal\. Kryteria podzielone są na 7 kategorii: - przywództwo - ocenie podlega sposób, w jaki kierownictwo wypracowuje i wykazuje troskę o przyjęte wartości, na których opiera się jakość, a które wraz z systemem zarządzania ukierunkowują wszystkie działania przedsiębior stwa na osiągnięcie poziomu doskonałej jakości. Ocenia się przywódczą rolę kierownictwa przedsiębiorstwa w kształtowaniu jakości w otaczającej je społeczności, a także sposób, w jaki przedsiębiorstwo łączy swą odpowiedzialność publiczną z wartościami, na których opiera się jakość w przedsiębiorstwie; - informacje i analizy - oceniany jest zakres, ważność, wykorzystanie danych wraz z zarządzaniem nimi i informacja, na których opiera się ogólny system zarządzania jakością. Ocenie podlega również adekwatność danych informacji i analiz do potrzeby odpowiedniego działania satysfakcjonującego klienta. Badane ełementy to: zasięg danych i informacji dotyczących jakości oraz zarządzanie nimi, dokonywanie przez pr~edsiębiorstwo porównalI z konkurentami i wykorzystywanie wyników do dałszych udoskonaleń, analizowanie danych i informacji dotyczących jakości; - planowanie strategiczne - ocenie poddany jest proces planowania krótkoi długoterminowego w przedsiębiorstwie, którego cełem jest uzyskanie lub utrzymanie przywództwa w zakresie jakości. Ocena obcjmuje również sposób włączcnia poprawy jakości w ogółny płan działalności gospodarczej; - zarządzanie zasobami łudzkimi i ich rozwijanie - ocenie podłega efektywność wysiłków przedsiębiorstwa, dotycząca rozwoju i realizacji potencjalnych możliwości pracowników oraz stworzenia takich warunków, które sprzyjają.

(3) Narodowa Nagroda. Jakości. I. im. Ma/co/I/w Baldrige'a. Proces 7.arz:jdzanin. !40. Zarządzanie. I. I. Przywództwo 90 •. Satysfakcja klienta 250. zasobami ludzkimi i ich rozwijanie !40. ,-t PlanOWAnie strategiczne. ~. 55 '----,----'. ł. Wyniki ekonom iczne 250. In(ormncja i analiza 75. Rys. l. Model oceny Narodowej Nagrody Jakości im. MalcaIma Baldrige'a Źródło : [t] .. pelnemu zaangażowaniu, slużą rozwojowi przedsiębiorstwa i osobowości pracowników. Badane są następujące metody działania: zarządzanie zasobami ludzkimi, zaangażowanie pracowników, sposób przyznawania nagród i wyróż nie!1 oraz morale i dobre samopoczucie pracownika; - proces zarządzania - ocenie podlega systemowość podejścia w przedsię biorstwie do zapewnienia jakości wyrobów i uslug , opierająca się głównie na projektowaniu procesu technologicznego i sterowaniu nim, wliczając w to kontrolę podzespołów , materiałów , części i uslug. Zwraca się również uwagę na zintegrowanie sterowania procesem z ciąglą poprawą jakośc i. Bada się systematyczne udoskonalanie procesów , wewnętrzną ocenę pracy przedsiębiorstw a, dokumentację,jakość procesów i pracę slużb pomocniczych oraz jakość dostaw; - rezultaty ekonomiczne - opierając się na analizie wymagml i oczekiwań odbiorcy oraz dzialalności przedsiębiorstwa, ocenia s ię poziom jakości i udoskonalania produktów i uslug. Porównuje się także poziom jakości wyrobów i uslug osiągany przez konkurentów. Badaniu poddawane są następujące elementy: okreś lenie wymagml i oczekiwań klientów, analiza relacji z klientami, normy dotyczą ce obslugi klienta, zaangażowanie przedsiębiorstwa w stosunku do klienta, zaża lenia i ich wykorzystanie do poprawy jakości, określenie stopnia satysfakcji klienta, porównanie satysfakcji klienta w odniesieniu do wlasnych wyrobów lub uslug z satys fakcją klientów w odniesieniu do wyrobów lub uslug konkurentów;.

(4) I. Łucja. Karpiel, Urszula Balon. - satysfakcja klienta - bada się stopień spełnienia wymagań i oczekiwań klientów i rynków przez przedsiębiorstwo. Kryteria są wykorzystywane przez wiele organizacji różnego typu do samooceny, szkolenia kadr oraz jako narzę dzie służące do określania celów i ulepszania procesów. W wielu firmach posłużenie się kryteriami nagrody spowodowało poprawę relacji kierownictwo - pracownicy, podwyższenie wydajności produkcyjnej, większą satysfakcją konsumentów, powiększenie udziału w rynku oraz zwiększyło rentowność. Według raportu Conference Board, organizacji zrzeszającej amerykaIlskie przedsiębiorstwa: "Zdecydowana większość dużych firm w USA użyła kryteriów MBNQA w celu samoudoskonalenia. Ich doświadczenie wskazuje na długo trwały związek pomiędzy stosowaniem tych kryteriów a poprawą sytuacji przedsiębiorstwa" .. 3. Sposób. wyłaniania. laureatów. Wnioski kandydatów przystępujących do konkursu są oceniane przez niezależną Komisję Egzaminacyjną, składającą się przede wszystkim z ekspertów w dziedzinie jakości i ekonomii. Egzaminatorzy oceniają osiągnięcia i postęp w każdej z siedmiu kategorii kryteriów. Przedsiębiorstwa, które przejdą wstępną eliminację, są wizytowane przez zespoły egzaminatorów w celu zweryfikowania informacji podanych we wnioskach i wyjaśnienia problemów, które pojawiły się podczas inspekcji. Każdy z kandydatów otrzymuje pisemne podsumowanie wizytacji, zawierające opis mocnych stron oraz obszarów wymagających poprawy, adresowane do każdej kategorii kryteriów.. 4. Odpowiedzi na pytania z Nagrodą 8aldrlge'a. nasuwające się. w. związku. Kim byl Malcolm Baldrige? Ma1colm Baldrige pełnił funkcję Sekretarza do spraw Handlu USA od 1981 r. do tragicznej śmierci podczas rodeo w lipcu 1987 r. Jego działalność organizatorska w dużej mierze przyczyniła się do poprawy skuteczności i wydajności administracji rządowej. Baldrige był rzecznikiem zarządzania przez jakość (TQM) jako sposobu do osiągnięcia dobrobytu w USA i długotrwałego powodzenia Stanów Zjednoczonych. Wniósł olbrzymi wkład w dzieło udoskonalania jakości, które ostatecznie zostało nazwane jego imieniem, oraz pomógł opracować jedną z jego pierwszych wersji. W dowód uznania zasług Malcolma Baldrige'a Kongres USA nazwal amerykaJlską Nagrodę Jakości jego imieniem. Czy jakość paplaca? O ile zarządzanie przez jakość nie może zagwarantować sukcesu, to jednak laureaci nagrody i wiele innych przedsiębiorstw wierzą, że inwestowanie w jakość prowadzi do osiągnięcia nieprzeciętnych wyników i zysków. Badania NIST (Narodowego Instytutu Standardów i Technologii),.

(5) Narodowa Nagroda JakoJei im. Malco/ma Ba/drige'a. uniwersytetów, przedsiębiorstw oraz US General Accounting Office (Głównego Amerykatlskiego Biura Ocen) dowiodly, że inwestowanie w zarządzanie przez jakość zwraca się poprzez: - zwiększoną efektywność produkcji, - wzrost satysfakcji konsumentów i pracowników, - zwiększenie korzyści zarówno dla konsumentów, jak i dla inwestorów. Czy małym przedsiębiorstwom jest trudniej zdobyć lIagrodę? Ośmiu laureatów wywodzących się z małych przedsiębiorstw usługowych i produkcyjnych udowodniło, że każde przedsiębiorstwo, bez względu na wielkość, może osią gnąć doskonalą kondycję, stosując kryteria udoskonałenia działań. Jednakże mając na uwadze znaczenie,jakie ma mała przedsiębiorczość dla amerykańskiej gospodarki, NIST wytycza drogi, które mają prowadzić do szczególnego wzmożenia wysiłku na propagowanie programu nagrody oraz jej kryteriów pośród tych przedsiębiorstw. Obiecującym środkiem łączącym prywatne male i średnie przedsiębiorstwa jest program rozszerzenia partnerstwa w sferze produkcyjnej (Manufacturing Extension Partnership) - również zarządzany przez NIST. Program ten oferuje usługi (pomoc) we wszystkich pięćdziesięciu stanach i Puerto Rico. Jest ogólnokrajowym systemem obsługi oraz pomocy dla małych przedsiębiorstw poprzez udostępnianie nowych technologii, wyników najnowszych badań oraz ekspertyz. W auditach u członków - klientów MEP, zarządzanie przez jakość i udoskonalanie są obszarami, na które kładzie się szczególny nacisk. Eksperci programu Nagrody Baldrige' a pracują z dyrektorami lokalnych oddziałów MEP, szkoląc i informując ich o korzyściach płynących z TQM dla małych przedsiębiorstw. Czy tylko amerykwlskie przedsiębiorstwa mogą ubiegać się o Nagrodę Baldrige 'a? Każda firma, mająca główne biuro w USA lub na jego terytoriach, może pretendować do Nagrody, dotyczy to również oddziałów zagranicznych przedsiębiorstw.. Czy kryteria nagrody uwzględniają dzialaniafinansowe przedsiębiorstw? Tak, kryteria zawierają wiele wskaźników dotyczących dziaŁań finansowych. Biorą one pod uwagę ekonomiczne decyzje i strategie prowadzące do lepszych działmi rynkowych, zdobywania udziału w rynku, przyciągania klientów i zwiększania ich satysfakcji. Przedsiębiorstwa zachęcane są do wykorzystywania informacji finansowych łącznie z tendencjami kształtowania się zysków, sporządzania analiz i sprawozdań w celu poprawy wszystkich działuII. Czy nagroda obejmuje produkt lub poparcie dla usług zwycięzcy? Nie. Nagroda jest przyznawana przedsiębiorstwom, które wykazaly, że dysponują bardzo dobrym systemem zarządzania swoimi produktami, usługami, zasobami, ludźmi i wzajemnymi stosunkami z klientami. Podczas oceny przedsiębiorstwo jest proszone o opisanie systemu zapewniania jakości produktów i uslug, musi również dostarczyć informacji i danych o udoskonalaniu jakości, staraniach o zwiększenie satysfakcji klientów oraz o wynikach tych dziaŁań. To nie znaczy jednak, że produkty lub usługi są objęte nagrodą..

(6) Urszula BaiolI Dlaczego laureaci nagrody są obligowani do propagowania strategii, które przyniosly im sukces? Jednym z głównych celów i znlożetl nagrody jest rozpowszechnianie informacji o programach zarządzania przez jakość, a także strategii wypracowanych podczas ich wdrażania . Skoro doprowadzily one laureatów do sukcesu, powinny być zastosowane przez inne przedsiębiorstwa do ich potrzeb. Przedstawiciele przedsiębiorstw - laureatów chętnie dzielą się doświadczeniami i slużą radami przy wprowadzaniu nowych strategii wielu innym firmom. W jakim stopniu przedsiębiorstwa są obligowane do szerzenia ich strategii? Kierownictwo każdego przedsiębiorstwa - zwycięzcy nagrody samo decyduje o tym, ile czasu i wysilku poświęcić na dzialalność, taką jak spotkania dyskusyjne i wizyty, mające na celu pomoc we wprowadzaniu TQM oraz ww. strategii. Wymagania programu nagrody są minimalne. Zwycięzcy są proszeni o branie udzialu w dorocznej konferencji dotyczącej nagrody oraz w kilku współfinansowanych regionalnych konferencjach w celu dostarczania podstawowych materialów tym przedsiębiorstwom, które chcą wprowadzić udoskonalenia we wlasnych strategiach i metodach oraz w celu udzielenia mediom odpowiednich informacji. Czy reklama i publikacje zmniejszają prestiż i psują wizerunek nagrody? Regulamin nagrody okreśła, że laureat może rozpowszechniać informację o swoim zwycięstwie oraz używać nagrody w reklamie; jest to gratyfikacją przedsiębiorstwa za jego osiągnięcia. Promowanie publicznej i ekonomicznej świadomości potrzeby udoskonalania jakości jest jednym z priorytetowych celów programu, a reklama jest jedną z dróg do osiągnięcia tego celu. Wytyczne pomagają przedsiębiorstwom tak zaplanować reklamę, aby zapewniała im identyfikację z nagrodą. Co jest ważniejsze dla amerykariskich przedsirbiorstw: zdobycie nagrody czy wdrożenie TQM? Twierdzenie , że zdobycie nagrody jest celem amerykalIskich przedsiębiorstw nie jest poparte faktami. Według Ernesta Davenporta, dyrektora naczelnego Eastmen Chemical Company: "Easten, podobnie jak inni laureaci nagrody, nie zastosowali koncepcji zarządzania przez jakość (TQM) , aby zdobyć nagrodę, lecz aby się rozwijać, aby zdobyć klientów. Zrobili to, że by prosperować i zostawią w tyle konkurencję na światowym rynku" [1]. Wiele organizacji stosuje kryteria udoskonalania jakości Nagrody Baldrige'a w celu sprawdzenia swojej kondycji oraz samodoskonalenia. Program pomógł stymulować ruch na wielką skalę udoskonalający amerykmlskie organizacje, a wśród nich przedsiębiorstwa, instytucje akademickie (uczelnie), federalne, stanowe oraz lokalne agencje rządowe. Jeśli konkurs Nagrody Baldrige'ajest programem. rządowym, dlaczego przedsiębiorstwa muszą placić, żeby brać w nim udzial? Fundusz pl'zeznaczony przez rząd wynosi 3 mln USD rocznie i zostaje spożytkowany przez NIST na zarządzanie programem. Opłaty pobierane wraz z przyjęciem wniosku obejmują.

(7) Narodowa. Jakości. im. Malcolma Baldrige'a. pokrycie wydatków związanych z dystrybucją, oceną wniosków i wymianą raportów z przedsiębiorstwem w trakcie rozwijającego się procesu oceny. Sam proces opracowywania zgłoszeń i ich oceny jest uważany za bardzo szczegółowy audit sytuacji ekonomicznej przedsiębiorstwa. Koszt zgłoszenia do konkursu wynosi 4500 USD dla dużych przedsiębiorstw oraz 1500 USD dla małych firm i obejmuje przynajmniej 30D-godzinny przegląd przez minimum ośmiu specjalistów z dziedziny ekonomii i jakości. W przedsiębiorst",ach wytypowanych wizytacje trwają ponad 1 tys. godzin. Każde przedsiębiorstwo biorące udział w konkursie otrzymuje obszerny raport zwrotny wskazujący mocne strony oraz obszary wymagające poprawy w każdej z ośmiu kategorii kryteriów. W artykule zamieszczonym w "Journal of Quality and Participation" uznano, że: "Raport zwrotny Nagrody Baldridge'ajest najbardziej wnikliwym i najlepszym raportem konsultingowym w Stanach Zjednoczonych" . Czy przedsiębiorstwo może zatrudnić konsultanta w celu przygotowania do konkursu odpowiednich wniosków? Przedsiębiorstwa biorące udział w konkursie Nagrody Baldridge'a są proszone o dostarczenie faktów i danych dotyczą cych systemów zarządzania oraz mających na celu skonkretyzowanie wymagal\ przedsiębiorstwa w stosunku do tych systemów. Konsultanci, a wśród nich członkowie Komisji Egzaminacyjnej, mogą dostarczać przedsiębiorstwom usługi polegające na pomocy we wdrażaniu TQM, udzielaniu wskazówek i uwag lub wypełnianiu formularzy konkursowych, podobnie jak w trakcie samego konkursu. Jednakże, ponieważ nie ma tajnych lub nawet dobrych czy złych odpowiedzi na pytania zawarte we wnioskach, firmy nie mogą wygrać w wyniku zatrudnienia kogoś do wypełniania formularzy. Przedsiębiorstwo musi wykazać poprzez fakty i dane, że posiada system zarządzania na wysokim światowym poziomie i stale szuka sposobów na jego udoskonalenie. KOl\cowym produktem oceny przedsiębiorstw przed wyłonieniem zwycięz ców jest wizytacja prowadzona przez członków Komisji Egzaminacyjnej u najbardziej wyróżniających się kandydatów. Podczas tych wizyt egzaminatorzy prowadzą rozmowy z pracownikami oraz rewidują odpowiednie dokumenty, rejestry i dane celem zweryfikowania informacji dostarczonych we wnioskach oraz rozstrzygnięcia problemów, które wyłoniły się podczas wizytacji. Przedsiębiorstwo, które zatrudniło specjalistę do przygotowania wniosku, nie będzie mialo szans na zdobycie Nagrody, jeśli podczas wizytacji wyjdzie na jaw, że informacje zawarte we wnioskach nie są poparte faktycznymi danymi. Czy występuje konflikt illteresów,je.ili członek Komisji Egzaminacyjnej pracuje jako konsultant? Nie. Członkowie Komisji Egzaminacyjnej są ekspertami w zakresie oceny systemów zarządzania. Są oni wykładowcami i konsultantami, a także stanowią źródło informacji. Ich aktywność służy uświadamianiu więk szej liczby osób o konieczności stosowania TQM i o Nagrodzie Baldrige'a. Ponieważ egzaminatorzy i sędziowie z komisji recenzują aplikacje i są zaangażowani w wybieranie zwycięzców, powzięto środki ostrożności, aby.

(8) Urszula Balol!. zapobiec konfliktowi interesów lub nawet pozorom konfliktów. Rygorystyczne na każdym etapie ubiegania się o nagrodę, dotyczą też wszystkich osób związanych z oceną przedsiębiorstwa. Zasadniczo znaczy to, że wszyscy członkowie Komisji muszą postępować ściśle według zasad (również moralnych), nakazujących m.in. ujawnianie wszystkich ekonomicznych powiązań mogących wywołać konflikt. W takich wypadkach nie mogą prowadzić oceny wniosków, komentować ich lub wydawać jakichkolwiek sądów mogących mieć na nie wpływ. Pogwałceniem zasad członka Komisji Egzaminacyjnej jest nawet dowiadywanie się o informacje zawarte we wnioskach innych niż te, które są im przydzielone. Każdy z czterech etapów oceny jest zabezpieczony, np. podczas pierwszego etapu każdy wniosek jest niezależnie oceniany przez ośmiu różnych egzaminatorów. Czy spadek liczby zgłoszeń do konkursu .iwiadczy o spadku zainteresowaniajakością i Nagrodą Baldrige'a? Liczba zgłoszell do konkursu Nagrody Baldrige'a nie jest wskaźnikiem ogólnie rozumianego zainteresowania jakością i programem nagrody. Zainteresowanie stale wzrasta zarówno w USA, jak i na świecie. Dla przykładu, uczestnictwo w stanowych i lokalnych programach nagród jakości cieszy się coraz większym zainteresowaniem W 1991 l'. mniej niż 10 stanów posiadało własny program nagrody jakości, a obecnie działa już ponad 40. Większość opiera się na modelu Nagrody Baldrige'a i wiele przedsiębiorstw stara się uzyskać jedną z tych nagród przed przystąpieniem do konkursu Nagrody Baldrige'a. Wszyscy czterej laureaci nagrody z 1996 r. zdobyli wcześniej nagrody stanowe. W 1995 r. ponad 575 organizacji i przedsiębiorstw starało się o stanowe i lokalne nagrody jakości. W świecie działa ok. 25 programów nagród jakości o charakterze państwowym lub ogólnokrajowym, większość została powołana w ciągu ostatnich kilku lat, a zasady wielu z nich są oparte na zasadach Nagrody Baldrige'a. W Japonii jest przyznawana naj starsza, a zarazem najbardziej zbliżona do amerykmlskiej Nagroda Jakości Deminga. Zainteresowanie programem Nagrody Baldrige'a wzrasta również w innych sektorach gospodarki amerykmIskiej, a zwłaszcza dotyczących opieki zdrowotnej i edukacji. Należy również pamiętać, że program Nagrody to coś znacznie szerszego niż rywalizacja. Podczas gdy wyłanianie przedsiębiorstwo najlepszych i najlepiej rozwijających się systemach zarządzania jest najwidoczniejszą częścią programu, jego zamierzenia są znacznie szersze. Równie ważnym zadaniem nagrody jest szerzenie świadomości o roli jakości poprzez zachęcanie amerykmIskich firm i organizacji do wdrażania programu udoskonalania działań bez względu na to, czy są zainteresowane ubieganiem się o nagrodę lub nawet czy mogą się o nią ubiegać. Czy program Nagrody Baldrige'a obejmuje edukację i opiekę zdrowotną? NIST pracuje naci powołaniem pełnego programu nagrody obejmującego edukację i opiekę medyczną. Wraz z ekspertami z tych dwóch sektorów NIST dostosował kryteria Nagrody Baldrige'a dla potrzeb organizacji zajmujących się opieką medycznq i edukacją. Ciesząc się większym zainteresowaniem niż się. reguły obowiązują.

(9) Narodowa Nagroda. Jakości. im. Malcolma. 'a. spodziewano, pilotażowy program nagrody w 1995 r. zaowocował 46 aplikacjami złożonymi przez organizacje zajmujące się opieką medyczną oraz 19 od organizacji zajmujących się edukacją. NIST rozprowadził ponad 30 tys. kopii materiałów z kryteriami tego pilotażowego programu. Niestety, w 1996 r. Rząd Federalny nie przeznaczył funduszy na jego kontynuację. Jednak NIST pracuje wraz z Fundacją Nagrody Jakości im. Malcohna Baldrige'a nad powołaniem długoterminowego funduszu zasilanego przez sektor prywatny, który miałby wspomagać fundusz zaproponowany przez pm\stwo na 1998 l'. Czym Nagroda Baldrige'a różni się od ISO 9000? Cel, istota oraz podejście Nagrody Baldrige'a są bardzo różne. Nagroda Jakości im. Ma1colma Baldrige'a została ustanowiona przez Kongres Stanów Zjednoczonych w 1987 r., aby podnieść konkurencyjność amerykar\skich firm na rynku światowym. Program Nagrody zakłada osiągnięcie świadomości znaczenia jakości, podkreśla osią gnięcia amerykm\skich przedsiębiorstw w dziedzinie jakości oraz dostarcza im narzędzi pomagających w osiągnięciu sukcesu. Kryteria Nagrody Baldrige'a skupiają się na rezultatach i ciągłym udoskonalaniu, dają podstawy projektowania, wdrażania i planowania procesów zarządzania całą działalnością przedsiębiorstw.. ISO 9000 jest serią pięciu międzynarodowych standardów wydanych w 1987 r. przez International Organization for Standardization (ISO) z siedzibą w Genewie. Przedsiębiorstwa mogą wykorzystywać te standardy, żeby móc określić, co jest potrzebne, aby utrzymać wydajny system zgodności jakości. ISO 9000 skupia się na wewnętrznych procesach przedsiębiorstwa, przede wszystkim na produkcji, sprzedaży, zarządzaniu, technologii oraz serwisach. Kryteria Nagrody Baldrige' a opierają się na satysfakcji klienta, rezultatach ekonomicznych oraz konkurencyjnych aspektach zwiększania sprzedaży i rentowności. ISO 9000 przypomina elementarne narzędzie, podczas gdy kryteria Nagrody Baldrige'a wydają się zestawem narzędzi zintegrowanym w spójny program obejmujący wszystkie działania przedsiębiorstwa i plan jego stałego ulepszania. Specjaliści z NIST twierdzą, że normy ISO 9000 obejmują ok. 10% wymagań kryteriów Nagrody Baldrige' a.. 5. Laureaci Nagrody Baldrlge'a 1988 - Motorola Inc., Commercial Nuc1ear Fuel Division of Westinghouse Electric Corp., Globe Metallurgical Inc. 1989 - Milliken & Company and Xerox Corp. Business Products and Systems 1990 - Cadillac Motor Car Division, 1MB Rochester, Federal Express Corp., Wallace Co. Inc. 1991- Solectron Corp., Zytcc Corp., Mm'low Industries. 1992 - AT&T Network Systems Group/Transmision Systems Business Unit, Texas Instruments Inc. Defense System & Electronics Group, AT&T Universal Card Servicies, Ritz - Carlton Hotel Co., Granit Rock Co..

(10) Ł!lcja. KG/piel, Urszula BaIolI. 1993 - Easten Chemical Co., Armes Rubber Corp. 1994 - AT&T Consumer Communications Servicies, GTE Directories Corp., Wainwright Industries Inc. 1995 - Armstrong World Industries Building Products Operation, Corning Telecommunications Products Operation, Corning Telecommunocations Products Division. 1996 - ADAC Laboratories, Dana Commercial Credit Corporation, Custom Research Inc., Trident Precision Manufacturing Inc.. 6. Podsumowanie Obecnie na świecie dziala ok. 25 programów nagród jakości o charakterze państwowym lub ogólnokrajowym, większość zostala powolana w ciągu kilku ostatnich lat, a kilka kolejnych jest w trakcie opracowywania. Duże znaczenie mają również regionalne i lokalne nagrody jakości, szczególnie popularne w USA i Francji. Należy również zwrócić uwagę, że programy Nagród Jakości dotyczą znacznie szerszej problematyki niż rywalizacja. Podczas gdy wyłanianie przedsiębiorstw o najlepszych i najlepiej rozwijających się systemach zarządzania jest najwidoczniejszą częścią programu , ich zamierzenia są znacznie szersze. Równie ważnym zadaniem Nagród Jakości jest szerzenie świadomości o roli jakości poprzez zachęcanie firm i organizacji do wdrażania TQM, programu udoskonalania dzialań. Nagrody promują świadomość jakości jako coraz ważniejszego elementu konkurencji oraz zrozumienie potrzeby wysokiej jakości jako nieodłącznego elementu produktu , rozpowszechniając informacje o przynos zących sukces strategiach skierowanych na jakość oraz o wynikających z ich stosowania korzyściach. W państwach o wysokim poziomie rozwoju jakość jest głównym parametrem konkurencji. Zarządzanie przez jakość - TQM to nowy rodzaj wszechstronnego, zbiorowego wysiłku skierowanego na ustawiczne doskonalenie organizacji we wszystkich aspektach, sferach i efektach jej działalności; jest to nowa idea zarządzania. Obejmuje ona nie tylko doskonalenie wyrobów czy usług, lecz także jakość pracy, konstrukcji, technologii, procesów i systemów wytwórczych, marketingowych, informacyjno-decyzyjnych i wszelkich innych, ukierunkowanych na zaspokojenie potrzeb klientów i uczestników organizacji, jej przetrwanie i rozwój. TQM zrodzi la się w warunkach ostrej konkurencji na światowym rynku, a istotny wpływ na jej rozwój w USA i krajach Europy Zachodniej miał gospodarczy sukces Japonii. Jest to obecnie koncepcja rozpowszechniająca się na całym świecie.. Program Nagrody Baldrige'a udowodnił, że jest godnym uwagi i przynoszflcym sukces wy s iłkiem amerykalIskiego rządu i przemysłu. Kryteria Nagrody.

(11) Narodowa Nagroda Jakości im. Malca/ma. 'a. Baldrige'a są powszechnie akceptowane jako standard osiągnięcia znakomitej nie tylko w USA, ale i na całym świecie. Od pierwszej edycji konkursu w 19881'. rozprowadzono ponad milion kopii materiałów zawierających kryteria, a powielenie ich przez przedsiębiorstwa oraz możliwość uzyskania ich przez internet powiększyło tę liczbę wielokrotnie. W wielu firmach posłużenie się kryteriami nagrody spowodowało poprawę relacji kierownictwo - pracownicy, podwyższenie wydajności produkcyjnej, wzrost satysfakcji konsumentów, zwiększenie udziału w rynku i zwiększenie rentowności. Zdecydowana większość dużych firm w USA użyła kryteriów MBNQA w celu samodoskonalenia. Ich doświadczenie wskazuje na długo trwały związek pomiędzy stosowaniem tych kryteriów a poprawą sytuacji. jakości. przedsiębiorstw.. Wiele organizacji stosuje kryteria udoskonalania jakości Nagrody Baldrige'a w celu sprawdzenia swojej kondycji oraz samodoskonalenia. Program pomógł w dużym stopniu stymulować dzialanie mające wplyw na doskonalenie amerykm\skich organizacji, a wśród nich przedsiębiorstw, instytucji akademickich (uczelni), federalnych, stanowych i lokalnych agencji rządowych. Literatura [I] Award eriteria, NIST, 1995. [2] The Baldrige Award: Quality and the Bottom Line, Training and Development 1995, nr 3. [3] Furt/leI' IlIfo/'lllatio" about MBNQA, MBNQA Office, NIST, http://www.quality.nist.gov [4] International Competitiveness INBT 5365, College of Business Administration, Univer-. sity ofTexas-Panamerican. [5] MaJcolm Baldrige National Quality Award, Awards, Honors & Pdzes, 1995-1996. [6J Przemówienie Prezydenta WJ. Clintona z okazji Nagrody Baldrigc'a w marcu 1996 r.. Z materiałów. udostępnionych. przez Ambasadę USA w Warszawie.. [7J Zimerman L, Frequently Asked alld Alls",ers aballt MBNQA, http://www.quality.nist.gov. The Malcolm Baldrige National Quality Prize The Malcolm Baldrige National Quality Prize is a prize awarded every year to American firms,leaders in quality control, and for achievements in the field of quality. Owing to the prize the aWareness of quality as a more and more important element of competition and the. understanding af the. need for high quality as an inseparable element af a pro duet are promoted. It also infonns abolIt slIccessful strategies aimed at quality and about the benefits derived from them. At present the criteria af the Baldrige Prize are generally accepted as the standard of excellcnt quality not only in the U.S.A. but all over the warId..

(12)