Polskie serie
literackie
w XIX wieku
Spis chronologiczny
Polskie serie
literackie
w XIX wieku
RECENZENT
Hanna Tadeusiewicz
SKŁAD I ŁAMANIE
AGENT PR
PROJEKT OKŁADKI
czartart.com: Magdalena Muszyńska, Izabela Surdykowska-Jurek
Zdjęcie wykorzystane na okładce: © bepsphoto – Fotolia.com
Publikacja dofinansowana przez Bibliotekę UŁ
Publikacja bez opracowania redakcyjnego w Wydawnictwie UŁ
© Copyright by Uniwersytet Łódzki, Łódź 2015 Wydane przez Wydawnictwo Uniwersytetu Łódzkiego
Wydanie I. W.06770.14.0.M Ark. wyd. 7,7; ark. druk. 11,375
ISBN 978-83-7969-462-4 (wersja papierowa)
ISBN 978-83-7969-487-7(wersja online)
Wydawnictwo Uniwersytetu Łódzkiego 90-131 Łódź, ul. Lindleya 8 www.wydawnictwo.uni.lodz.pl e-mail: ksiegarnia@uni.lodz.pl tel. (42) 665 58 63, faks (42) 665 58 62
SpiS treści
Przedmowa . . . 7
Podziękowania . . . 9
Wstęp . . . 11
Początki serii – wpływy zachodnie. Zarys . . . 16
Polskie serie literackie –XIX w. Zarys . . . 18
Chronologiczny wykaz polskich serii literackich XIX wieku . . . 22
Indeks nazwisk autorów utworów zawartych w seriach . . . 125
Indeks tytułów utworów zawartych w seriach . . . 139
Indeks tytułów polskich serii literackich – XIX w. . . . 171
Bibliografia . . . 173
Przedmowa
Powstanie publikacji pt. Początki polskich serii literackich – XIX wiek, dzięki ogromnemu zaangażowaniu, determinacji i wytrwałości Pani mgr Alicji Jędrych, przyczyniło się do uzupełnienia piśmiennictwa dotyczącego XIX-wiecznych serii literackich w Polsce. Autorka dokonała analizy i oceny ponad dziewięćdziesię-ciu najbardziej reprezentatywnych dla tego okresu wydawnictw seryjnych. Układ chronologiczny, różnorodność i wielowątkowość publikacji daje obraz ówczesne-go życia społeczno-kulturoweówczesne-go kraju. Godnym podkreślenia jest fakt, że publi-kacja ta przyczyni się do dalszego rozwoju badań literaturoznawczych. Jestem przekonany, że przedstawiona praca naukowa, ze względu na unikatowość, pełnić będzie również funkcje promocyjne Biblioteki Uniwersytetu Łódzkiego i dostar-czy cennych źródeł informacji o historii rozwoju rynku wydawniczego w Polsce. Autorce i wszystkim, którzy przyczynili się do powstania niniejszej publika-cji życzę dużej satysfakpublika-cji z pracy dla dobra nauki i kultury w naszym kraju oraz dalszych sukcesów edytorskich.
Kustosz dypl. Tomasz Piestrzyński
podziękowania
Publikacja Początki polskich serii literackich – XIX wiek daje mi możliwość wyrażenia wdzięczności tym, którzy pomogli mi w jej zrealizowaniu. Pracując w Bibliotece UŁ na zaproszenie Janusza Dunina podjęłam z nim współpracę przy przygotowaniu książki Polskie serie literackie i paraliterackie 1901–1939 (Łódź
1991). Oddając do druku niniejszą publikację dziękuję bardzo Dyrektorowi BUŁ
Panu Tomaszowi Piestrzyńskiemu m. in. za trud rozwiązania problemu finan-sowego. Wyrażam także wdzięczność Paniom Urszuli Kowalewskiej i dr Irenie Łabiszewskiej, które nadały książce ostateczny kształt. Pani Jadwidze Janik dzię-kuję za techniczną korektę tekstu. Serdecznie dziędzię-kuję wszystkim pracownikom Czytelni Głównej i Oddziału Magazynów BUŁ. Szczególnie wdzięczna jestem za pomoc i życzliwość Zastępcy Dyrektora Wydawnictwa UŁ Pani Urszuli Dzieciąt-kowskiej, Pani Liliannie Ladoruckiej i Pani Joannie Skopińskiej.
wStęp
Niniejsza publikacja wraz z pozycją powstałą wcześniej1 stanowi pewną
ca-łość i jest zrealizowaniem propozycji prof. Janusza Dunina, który zachęcał mnie do opracowania publikacji na temat początków polskich serii literackich2. Jest
to uzasadnione tym bardziej, że niektóre serie XIX stulecia mają swoją konty-nuację po 1900 r. Zebranie materiałów dotyczących zarówno lat 1901–1939, jak i wieku XIX nastręczało niemałych trudności. Podstawowe źródła, jak bibliogra-fie, przede wszystkim Bibliografia polska Estreichera, były źródłami niewystar-czającymi i często zawodzącymi. Na przykład okazało się, że wiele zawartych w seriach utworów nie zostało uwzględnionych albo informacje były mylące. Nie zdołano też dotrzeć do niektórych pozycji odnotowanych w Bibliografii. Liczne informacje uzyskiwano także z katalogów księgarskich i wydawniczych, którym brak precyzji bibliograficznej i, tym samym, nie ułatwiały rozwiązania niejednego problemu. Ważnym źródłem były informacje zamieszczane na okładkach i stro-nach tytułowych niektórych numerów serii. Niestety, zachowane egzemplarze w dużej mierze pozbawione zostały oryginalnych okładek zwykle zawierających istotne dane dotyczące serii. Na ocalałych okładkach często dość niefrasobliwie naklejono np. ekslibris.
W seriach XIX. wiecznych obok utworów znanych pisarzy zagranicznych bardzo popularnych, na których się wzorowano (np. Walter Scott, Aleksander Dumas) zamieszczano wiele tłumaczeń autorów drugorzędnych, tzw. minorum gentium, a liczne przekłady najczęściej dokonywane były w pośpiechu. Nie trosz-czono się o odnotowanie nazwiska autora, a nazwisko tłumacza często zastępo-wały tylko inicjały. Dla współczesnych rozszyfrowanie tych nazwisk nie stano-wiło prawdopodobnie większej trudności, natomiast dziś jest to już zazwyczaj niemożliwe. Podejmowano takie próby, niestety niejednokrotnie – bezskutecznie. Z konieczności więc pozostawiano niezidentyfikowane imię autora lub inicja-ły imienia i nazwiska, brakujące numery czy rok wydania itd. Należy tu jednak wspomnieć, iż pominięcie lub ukrywanie niektórych elementów opisu, głównie daty wydania, było niejednokrotnie zabiegiem świadomym, bowiem książkę nie
1 A. Jędrych, Polskie serie literackie i paraliterackie 1901-1939, cz. 1, 2, Łódź 1991. (Materiał
częściowo przygotowany do drugiego wydania w formie nieco zmienionej i przede wszystkim skróconej – pozostaje tymczasem w maszynopisie).
2 J. Dunin seriom poświęcił rozdział swojej pracy habilitacyjnej: Serie i cykle
wydawnicze, w: Rozwój cech wydawniczych polskiej książki literackiej XIX–XX wieku,
datowaną można było powtórnie wydać, unikając w ten sposób zbyt szybkiej jej dezaktualizacji. Tę praktykę stosowano także po roku 1900. Podobnie, celom komercyjnym służyło zawyżanie lub nie ujawnianie nakładu, eksponowanie lub
ukrywanie ceny itd.3 Dotyczy to m.in. tłumaczeń utworów popularnych w
nie-mieckiej literaturze XV w. i w innych krajach europejskich, tzw. volksbuchów4
– literatury dla ludu. W XIX w. przeżywała ona swój renesans i jest obecna w se-riach, tj. Biblioteka Tanich Książeczek dla Ludu i Młodzieży Edwarda Feitzingera i in. Niemieckie volksbuchy znalazły odbicie także głównie w polskich baśniach odpowiednio wzbogaconych o treści społeczne, profetyczne, patriotyczne, wy-chowawcze dostosowane do realiów i aktualnych potrzeb, np. Józefa Chociszew-skiego Wyrwidąb i Waligóra czy Władysława Bełzy Dobry syn.
Podstawę niniejszej publikacji, poza – rzecz jasna – źródłami bibliograficzny-mi, katalogami wydawniczymi i księgarskibibliograficzny-mi, słownikabibliograficzny-mi, literaturą przedmiotu, stanowią przede wszystkim zasoby Biblioteki Uniwersytetu Łódzkiego, które, jak się zorientowałam, są wystarczająco reprezentatywne dla większości bibliotek naukowych. Ze względu na ograniczoną objętość konieczne było dokonanie skru-pulatnej selekcji zebranego materiału. Uwzględniono przede wszystkim serie naj-bardziej znaczące, charakterystyczne, dające obraz życia literackiego i społeczne-go, żywotności pewnych prądów, także filozoficznych zawartych w ówczesnych dziełach literackich. Jako pewien rodzaj serii odnotowano ważniejsze zbiory pism autorów, których dzieła odegrały ogromną rolę w rozczytaniu społeczeństwa, bu-dzeniu i kształtowaniu ducha patriotycznego, cieszące się wielką poczytnością, o czym świadczą liczne wznowienia (Sienkiewicz, Kraszewski, Orzeszkowa). Na zasadzie wyjątku odnotowano również kilka serii z wielu, zwłaszcza w ostatnich dziesięcioleciach XIX w., zamieszczanych w czasopismach lub jako serie przy redakcjach czasopism, np. Biblioteka „Wieku”, Biblioteka „Wisły”. Uwzględnio-no też, dla zobrazowania tego typu serii, utwory zamieszczane w czasopismach w całości poświęconych literaturze, np. „Tygodnik Powieści i Romansów”, „Bie-siada Literacka” i innych. Wiele powieści, zanim ukazało się w formie książki, czytelnicy poznawali już poprzez prasę drukującą je w odcinkach czy w formie
wkładki5. Ze względu na odmienną formę i ogrom materiału nie można było, poza
wyjątkami, uwzględnić powieści zamieszczanych w czasopismach.
Zarejestrowanie w odrębnej publikacji najważniejszych utworów literatury XIX w. zawartych w czasopismach byłoby uzasadnione, bowiem ich znaczenie dla rozczytania społeczeństwa, rola w propagowaniu i upowszechnianiu literatury,
3 J. Dunin, op. cit., s. 96.
4 R. Waskmund, Volksbuch, w: Słownik literatury popularnej, Wrocław 1997, s. 434–435. 5 Na przykład w „Tygodniku Ilustrowanym” drukowano pierwodruk Krzyżaków Sienkiewicza
(1897), Ogniem i mieczem (1884 r.). W „Tygodniku ,,,” została opublikowano również powieść T.T. Jeża Helena (1867), Nad Niemnem Orzeszkowej (1887), Faraon Prusa (1894) i in. „Nowiny” także drukowały Sienkiewicza; w „Słowie” drukowano 2. tom Potopu od 12–14, marca 1884 r. do 1885 r. i w „Czasie” Potop – od wigilii 1884 r.
a także europejskiej myśli filozoficznej w XIX stuleciu była niezwykle ważna, tym bardziej, że stan techniczny ówczesnych czasopism i książek pozostawiał wiele do życzenia.
Ostatecznie wyselekcjonowano ponad 90 serii literackich. Przeprowadzono autopsję około połowy utworów, wykonując zdjęcia okładek lub stron tytułowych części z nich. Zebrano także dla celów badawczych, poza obecną publikacją, serie nieliterackie propagujące wiedzę, dotyczące różnych dziedzin życia społeczne-go, nauki, podręczniki, poradniki, modlitewniki, kalendarze itd. Ogólnie można stwierdzić, że w wieku XIX było ponad 200 serii, większość pojawia się w ostat-nich trzech dziesięcioleciach tego okresu. Cała literatura XIX w., w tym także serie, została włączona w określone cele wychowawczo-patriotyczne i jest od-biciem zróżnicowania, odmienności w poszczególnych okresach. Stąd uznano, że układ chronologiczny serii będzie bardziej uzasadniony niż alfabetyczny, jaki
zastosowano w publikacji dotyczącej serii z lat 1901–19396.
Po upadku Państwa Polskiego, dominujący początkowo nastrój pesymizmu i swoistej inercji, powoli ustępował. By uchronić się przed całkowitą dezintegra-cją a nawet – jak się wydawało – zagładą narodu, stworzono społeczny program ratowania Ojczyzny, w którym można było wyróżnić trzy zasadnicze nurty.
Nurt I – w dużej mierze oparty na założeniach programu Komisji Edukacji Narodowej z 1773 r. i wypływającym z nich przekonaniu o potężnej, twórczej sile oświecenia – rozwoju i upowszechnianiu wiedzy. Jan Albertrandi, pierwszy prezes Warszawskiego Towarzystwa Przyjaciół Nauk pisał m.in.: „wzrost nauk i upadek są w proporcji z szczęściem państw i onych osłabieniem”, wyrażając dominujące w tym czasie przeświadczenie, że przez oświecenie społeczeństwa można dojść do niepodległości.
Nurt II – równolegle skupiony głównie na ocalaniu pamiątek narodowych, gromadzeniu książek, dzieł artystycznych, archiwaliów historycznych i literac-kich oraz innych zabytków kultury. W tym czasie przede wszystkim wznawiano wiele utworów polskiego piśmiennictwa w nowym opracowaniu. Zakładano mu-zea pamiątek narodowych, biblioteki i salony literackie, które odegrały wszech-stronną rolę w upowszechnianiu kultury i oświaty. Szczególne zasługi na tym polu wnieśli, m.in.: Maksymilian Ossoliński, Tadeusz Czacki, Edward Raczyński. Nurt III – polegał na rozbudzaniu patriotyzmu poprzez zwrot ku historii, „krzepieniu serc i ducha” przywoływaniem świetlanej, budującej przeszłości w utworach Henryka Sienkiewicza, Bolesława Prusa, Józefa Ignacego Kraszew-skiego i innych pisarzy.
Rozwój szkolnictwa i oświaty miał wpływ na konieczność publikowania od-powiedniej literatury. Pojawienie się zawodu pisarza (zwłaszcza w drugiej poło-wie poło-wieku) realizującego ogólnospołeczne zapotrzebowanie na określony rodzaj tematów sprzyjało rozkwitowi piśmiennictwa, czytelnictwa i szeroko pojętemu
ruchowi wydawniczemu7. Domagano się określonych treści w literaturze,
pra-cach naukowo-badawczych czy popularyzatorskich. Książka stała się podstawo-wym elementem kultury. Nazywana niekiedy jej bastionem, znalazła się niejako w centrum polskiego życia narodowego. Teksty literackie, historyczne, naukowe odegrały zasadniczą rolę w kształtowaniu zarówno umysłowości, jak i tożsamo-ści narodowej i wiedzy o świecie. Oczywisty i znaczący był wpływ literatury na świadomość narodu i jednostki. Literatura XIX w., jej bogactwo i wartość, pozo-staje żywa do dnia dzisiejszego. Współcześnie, wiele utworów XIX. wiecznych stanowi swoistą literacką busolę w różnych aspektach życia.
Powszechnie wiadomo, że często i na różnych płaszczyznach odwoływano się do literatury i filozofii zachodnioeuropejskiej, wnosząc jednocześnie do tej kultury wkład polskich osiągnięć. Jednocześnie zaobserwowano niezwykłe zja-wisko: mimo utraty niepodległości, zarówno atrakcyjność polskiej literatury, jak i pierwiastek narodowy w niej obecny, powodowały, że obcokrajowcy, nawet z krajów zaborczych, chętnie się polonizowali. Wielu z nich odegrało znaczą-cą rolę, przede wszystkim poprzez szerzenie wiedzy historycznej i patriotycznej swoją twórczością oraz działalnością polityczno-oświatową. Przyczyniali się do realizacji programu oświaty, kultury, propagowania polskości. Do nich należą m.in. Władysław Ludwik Anczyc, Karol Szajnocha, czy twórca słynnych ilustra-cji Elwiro Andriolli.
Obfitość i różnorodność publikacji przyczyniła się także do rozwoju serii, które poprzez swego rodzaju „uporządkowanie” uwidaczniają różnorodne ten-dencje i cele XIX. wiecznej literatury. Zebrany materiał może stanowić pomoc w badaniach dotyczących literatury XIX w., który nadal fascynuje i budzi za-interesowanie, co potwierdzają powstające wciąż nowe publikacje. Współcze-śnie wiele utworów, także tych zawartych w seriach, jest przedmiotem licznych analiz. Obserwuje się nawet swoistą modę w literaturoznawstwie na różnorakie
powroty w wiek XIX8. Coraz częściej autorzy utworów beletrystycznych sięgają
po ukształtowane, trwałe, wysokiej jakości wzorce XIX stulecia, umieszczając je w nowych zmodyfikowanych kontekstach. Występujące obecnie gwałtowne zmia-ny naznaczone częstokroć pewzmia-nym kryzysem aksjologiczzmia-nym, wymuszają inne wartości w literaturze, niż te wywodzące się z twórczości wieku XIX. Dlatego też każda forma utrwalenia, choćby niewielkiej części utworów tamtych czasów jest, tak sądzę, uzasadniona i pożądana, zwłaszcza, że wiele egzemplarzy, do których dotarłam, znajduje się w bardzo złym stanie technicznym. Kruchość papieru nie wróży im długiego żywota. Marshall McLucan formułując swoje pesymistycz-ne proroctwo o końcu Galaktyki Gutenberga, zwracał uwagę na zagrożenia dla książki i konkurencję głównie ze strony rozwijających się dynamicznie nośników
7 R. Cybulski, Józef Zawadzki – księgarz, drukarz, wydawca, Wrocław 1972, s. 10–15. 8 Przerabianie XIX wieku. Studia pod red. Ewy Paczoskiej i Bartłomieja
elektronicznych. Jednakże nie mniej groźna dla istnienia książki jest niszcząca siła czasu. Książki w broszurowej okładce drukowane na papierze złej jakości, jak większość utworów XIX. wiecznych, są szczególnie narażone na zagładę. Fakt, że znajdują się głównie w bibliotekach naukowych, przeważnie w jednym egzemplarzu, powoduje, iż dostępność ich jest coraz trudniejsza, a wkrótce być może, w ogóle nie będzie możliwa w postaci tradycyjnej. Naturalnie, pokładamy nadzieję w cyfryzacji, która pozwala nam obcować z tego rodzaju zbiorami, co nie nastąpi prawdopodobnie zbyt szybko. Ponadto, obcowanie z książką w formie tradycyjnej dostarcza nieporównanie więcej przeżyć estetycznych, poznawczych i daje dużą satysfakcję.
Nadrzędną myślą i celem towarzyszącym przygotowywaniu publikacji było zrealizowanie zamierzenia, by zebrany materiał posłużył jako pewnego rodza-ju źródło, wstęp do różnorakich badań nie tylko badaczom literatury, ale także wszystkim osobom zainteresowanym literaturą XIX w.
Mam nadzieję, że niniejsza książka, mimo pewnych niedoskonałości, speł-ni, chociażby w pewnym zakresie, swoje zadanie zarówno informujące, jak i ocalające.
początki Serii – wpływy zachodnie. zaryS
Zjawisko serializacji w literaturze polskiej, mocno rozpowszechnione współ-cześnie, sięga korzeniami początków XIX w., aczkolwiek nie od razu tak nazwa-ne. W literaturze światowej, na której wzorowano się w Polsce seryjność była już znana znacznie wcześniej.
Oto niektóre przykłady początków serii na gruncie europejskim, w których mamy wyraźne elementy łączące poszczególne tomy.
– Seria wydawnictwa Cramoisy Sebastiana (1588–1669), słynnego drukarza i nakładcy paryskiego, który w 41 tomach zawarł relacje misjonarzy z Nowej Francji i Kanady z l. 1632–1672, znajduje się w Laval-University w Quebec. Cra-moisy opublikował również słynny zbiór historyków greckich z czasów późnego cesarstwa bizantyńskiego znanego pod nazwą Byzantine du Louvre.
– Elzewiry, to XVII. wieczne cimelia. Dla polskiego czytelnika dodatkowo ważne jest to, że jeden z tomików poświęcony został w całości Polsce.
– Aldyny, to inkunabuły, „pierwsze wydanie klasyków rzymskich i greckich”. – Ad usum delfini. Seria „...wydań najznamienitszych klasyków łacińskich drukowana od 1671 r.” Jest to dobrany odpowiednio zbiór literatury na użytek delfina, syna Ludwika XIV. Seria obejmowała 64 tomy bardzo estetycznie wyda-ne. Z tekstów usunięto wszelkie opisy uznane za niewłaściwe. Stąd powszechnie znane wyrażenie: „ad usum delfini” oznaczające dziś okrojone, niekompletne, tendencyjnie zmienione teksty.
– Almanachy królewskie (Les Almanachs royaux), drukowane w określonej liczbie dla dworu królewskiego i dostojników. Oprawa tych książeczek miała cha-rakter pracy seryjnej. Autorem bogato złoconych pięknych opraw był René Dubu-isson, ilustrator paryski.
– Baskerville John (1706–1775), angielski drukarz i liternik wydawał „... wzorową typograficznie i nowoczesną, pozbawioną zupełnie ornamentów, szla-chetną w swojej prostocie serię autorów klasycznych...”
– Cazin Herbert Martin (1724–1795), publikował w Reims serię małych ilu-strowanych tomików o estetycznym wyglądzie, liczącą 437 wol. (seria dała po-czątek tzw. formatowi Cazin).
– Editions du Louvre to luksusowa seria klasyków rzymskich i francuskich, wydawana przez Pierre’a Didota starszego w l. ok. 1794–1801 w małym nakła-dzie, drukowana w Luwrze. Najwybitniejsze druki tej serii to m.in. utwory We-rgiliusza (1798); Horacego (1799) i Racine’a (1801–1805), uznane na wystawie w Paryżu w 1801 r. za „najdoskonalszy wytwór typograficzny wszelkich krajów i wszystkich wieków”. Ta seria stała się wzorem m.in. dla serii Wybór Pisarzów Polskich (1803–1808) Tadeusza Antoniego Mostowskiego, który korzystał także z czcionek P. Didota.
– Editiones Bipontiale, seria wydań klasyków greckich i łacińskich tłoczona w drukarni książęcej i Towarzystwa Naukowego w Zweibrűcken (po łac. Bipon-tes) w l. 1779–1811. Odznacza się wysokim poziomem opracowania, obejmuje 196 tytułów.
– Niemiecka „Universal-Bibliothek”, którą zapoczątkował w Lipsku Philipp Reclam (1867), w zmienionej formie przetrwała aż do czasów powojennych. Była jedną z ważniejszych zagranicznych serii, które odegrały znaczącą rolę dla na-szych wydawnictw seryjnych, na niej się wzorowano, m.in. Biblioteka Mrówki, Wydawnictwa Dzieł Tanich, Biblioteka Powszechna i inne.
polSkie Serie literackie XiX w. zaryS
Serializacja zapoczątkowana w pierwszych latach XIX w. stała się jedną z trwałych tendencji ruchu wydawniczego, istotną formą upowszechniania książ-ki, jednym z ważnych elementów sprzyjających rozwojowi czytelnictwa, przeka-zującym treści ważne dla życia narodu.
W rozwoju historycznym pierwotnie publikowane były cykle zwane najczę-ściej zbiorami lub wyborami o zaplanowanym zakończeniu. Z czasem, w drugiej połowie XIX w., typową formą stała się seria przybierająca nazwę „biblioteka”, która w zamierzeniu miała się ukazywać przez dłuższy czas. Jednak niesprzyja-jące warunki powodowały, iż wiele z serii kończyło się wydaniem zaledwie kilku a czasem tylko jednego numeru, np. Zbiór Najcelniejszych i Najrzadszych Rymo-twórców Polskich z wieku XVI i XVII.
Serią w zakresie literatury – reasumując niejako różne definicje9 –
nazywa-my zbiór kolejnych numerów wydań pod jedną nazwą, które łączy treść, format, często objętość, szata graficzna, później także znak serii. Najczęściej jest to zbiór nieskończony, w odróżnieniu od cyklu, gdzie zarysowane są ramy ustalające z góry ilość pozycji. Istniały także serie nienumerowane lub z numeracją nieregu-larną – w niniejszej publikacji zastosowano w takim przypadku spis alfabetyczny. Utwory zawarte w seriach, podobnie jak cała literatura zaborów, miały służyć rozwojowi czytelnictwa, oświaty, pobudzaniu i podtrzymywaniu ducha patrio-tycznego. Dla łatwiejszego przyswojenia utworów przez dzieci, młodzież, a także niewyrobionego czytelnika z ludu, dokonywano różnych skrótów, przeróbek zna-nych dzieł. Przykładem może być trylogia H. Sienkiewicza opracowana przez Ja-ninę Sedlaczkównę, czy znana adaptacja Robinsona Cruzoe Daniela Defoe przy-gotowana przez Władysława Ludwika Anczyca. Wzory zachodnie, tłumaczenia, poddano pewnym zabiegom dostosowując je do potrzeb i założeń określonego programu sprzyjającego rozwojowi narodu.
Wzorem państw zachodnich – W Polsce także dość wcześnie pojawiły się serie. Przykładem mogą tu być teksty kronik polskich wydanych w Dobromilu przez Jana Szczęsnego Herburta w l. 1611–1615. W Lipsku powstała seria Biblio-theca Polono – Poetica... (1728–1731) redagowana przez Michała Abrahama Tro-ca. Ezop Nowy Polski (1731) wydany został przez Jana Stanisława Jabłonowskie-go. Serię redagowaną przez Józefa Andrzeja Załuskiego: Zebranie Rytmów Przez Wierszopisów Żyjących lub Naszego Wieku Zeszłych Pisanych. (1752–1756)
9 Definicje serii zaczerpnięto z: Encyklopedia Wiedzy o Książce, Wrocław 1971,
s. 2147–2148; O książce. Mała encyklopedia dla nastolatków, Wrocław 1987, s. 347–348; W. Dynak, Serie wydawnicze, w: Słownik literatury XIX w. Wrocław 1994, s. 878–881;
wydrukowano w 5 tomach / t. 1–5/. W latach 1761–1777 ukazywała się Historia-rum Poloniae et Magni Ducatus Lithuaniae ScriptoHistoria-rum. Collectio Magna, t. 1–5. Franciszek Bohomolec wydał Zbiór Dziejopisów Polskich (1764–1768), t. 1–4. Piotr Dufour, najwybitniejszy, obok Grőlla, drukarz warszawski epoki Oświece-nia, opublikował introligatorską serię Teatr Polski czyli Zbiór Komedii, Dram i Tragedii (1779–1794) obejmującą 56 tomów. Wymienione serie prof. Jerzy
Star-nawski zaliczył do „prehistorii” serii10. Inni badacze11, jako pierwszą na gruncie
polskim, wymieniają wspomnianą serię Zebranie Rytmów Przez Wierszopisów Żyjących lub Naszego Wieku Zeszłych Pisanych. Jednakże wyraźny rozwój wy-dawnictw seryjnych nastąpił dopiero w XIX w., zwłaszcza w drugiej jego poło-wie. Pojawiła się wówczas nasilająca się z każdym rokiem eksplozja zróżnicowa-nych form serii, których rozwój był wynikiem ogólzróżnicowa-nych tendencji w literaturze
światowej, sztuce drukarskiej, rozwoju zdobnictwa itd.12
Powszechnie przyjmuje się, że pierwszą serią literacką powstałą pod zabora-mi była, wydrukowana z inicjatywy Tadeusza Mostowskiego, seria Wybór Pisa-rzów Polskich (1803–1808), licząca 26 tomów. Jednak za rzeczywistego twórcę polskich serii popularnych uważany jest Franciszek Salezy Dmochowski. Jego działalność rozpoczęła okres nieprzerwanego rozwoju wydawnictw seryjnych tj. na przykład: Wybrane Romanse Waltera Scotta (1827–1829), czy Biblioteka Na-rodowa (1828 r.) Ta ostatnia stała się wzorem dla innych wydawców serii, np. dla Antoniego Gałęzowskiego. Wszyscy trzej wydawcy Mostowski, Dmochowski, Gałęzowski związani byli z Warszawskim Towarzystwem Naukowym, które mia-ło swój niebagatelny udział w wydawaniu serii literackich obejmujących przede wszystkim klasykę, utwory ważne dla naszej kultury i pamięci literackiej i histo-rycznej.
Po upadku powstania listopadowego elity intelektualne i patriotyczne, które znalazły się za granicą rozwinęły intensywną działalność kulturalną na obczyźnie. Wydawnictwa emigracyjne były także istotnym czynnikiem polskiego życia umy-słowego, bowiem wiele z nich przenikało do kraju, gdzie z uwagi na zaostrzoną cenzurę nie mogły być publikowane. Wśród serii z tego okresu ważną rolę ode-grała m.in. emigracyjna Biblioteka Kieszonkowa Klasyków Polskich wydawana przez Jana Nepomucena Bobrowicza w Lipsku (1834–1853) i Biblioteka Powie-ści Historycznych (1843–1856).
W latach między powstaniami listopadowym i styczniowym, jedną z najważ-niejszych serii była Biblioteka Starożytna Pisarzy Polskich (1843–1844, wyd. 2, 1854 ) publikowana w Warszawie przez Kazimierza Władysława Wójcickiego. Znalazły się w niej przedruki dawnych rzadkich utworów. Podobną serię, Pomniki
10 J. Starnawski, Warsztat bibliograficzny historyka literatury polskiej, Warszawa
1982, s. 388–393.
11 M.in. A. Morawska, Serie wydawnicze w Polsce Ludowej, Warszawa 1971, s. XV.
do Historii Obyczajów w Polsce XVI i XVII w., zainicjował w roku 1843 Józef Ignacy Kraszewski.
Po upadku powstania styczniowego cenzura carska ze zdwojoną energią nisz-czyła nie tylko patriotyczną literaturę narodową, ale także słowo mówione wy-powiadane z kościelnej ambony, czy w teatrze. Ta złowroga rola cenzury
spowo-dowała znaczny spadek produkcji wydawniczej13. Aby złagodzić skutki represji,
Władysław Mickiewicz, syn poety, rozpoczął w roku 1866 w Paryżu, w prowa-dzonej przez siebie Księgarni Luksemburskiej wydawanie serii Biblioteka Lu-dowa Polska. Złożyły się na nią małe książeczki zawierające głównie przedruki dawnych dzieł polskich. Na okładce i karcie tytułowej widoczna kompozycja gra-ficzna: obraz ze sceną pożegnania kosyniera udającego się do Powstania, herby Korony i Litwy oraz napis: Biblioteka Ludowa Polska. Na odwrocie karty tytuło-wej sygnet Księgarni Luksemburskiej przedstawiający mapę niepodległej Polski
i hasło: Wolność. Równość. Całość14. Seria Władysława Mickiewicza odegrała
ogromną rolę nie tylko na emigracji, ale i w kraju, gdyż mimo utrudnień wiele jej tomików docierało do wszystkich zaborów.
W ostatnich dziesięcioleciach XIX w. w sposób zasadniczy na charakter wy-dawnictw seryjnych wpłynął program społeczny i oświatowy polskiego pozyty-wizmu. Powstaje wówczas coraz więcej serii o charakterze popularnym, oświa-towym, dydaktyczno-umoralniającym. Dotyczy to również serii literackich, gdyż literatura włączona została w realizację celów społecznych. W drugiej połowie XIX w. pojawia się w polskim życiu kulturalnym pierwsza grupa literatów zawo-dowo zajmujących się pisarstwem. Dzięki upowszechnieniu umiejętności czyta-nia i coraz tańszym technikom powielaczyta-nia druku, książka była dostępna dla coraz liczniejszych kręgów odbiorców, a jednocześnie opłacalna ekonomicznie. W
ży-ciu literackim pojawiła się konkurencyjność15.
W większości serii publikowano głównie beletrystykę, ale także pamiętniki, opisy podróży i opracowania popularnonaukowe. Pojawiają się liczne serie spe-cjalistyczne: popularne i fachowe, a także naukowe, finansowane przez wydaw-ców profesjonalnych, założycieli i właścicieli zasłużonych firm wydawniczych, redakcje czasopism, Polską Akademię Umiejętności, towarzystwa naukowe, zwłaszcza Warszawskie Towarzystwo Przyjaciół Nauk, biblioteki itp.
Do najbardziej znaczących serii literackich tego okresu można zaliczyć m.in.: Bibliotekę Mrówki (1869–1901), Bibliotekę Narodową (1869–1872), Bibliotekę Polską (1875–1895), Bibliotekę Zapomnianych Poetów i Prozaików Polskich, Bi-bliotekę Klasyków Polskich (1882–1883) i BiBi-bliotekę Pisarzów Polskich (1889).
13 B. Burdziej, „Żyd” (1869) Edwarda Lubowskiego, w: Żydzi w lustrze dramatu, teatru
i krytyki teatralnej, Katowice 2004, s. 65.
14 A. Kłossowski, Ambasador książki polskiej w Paryżu Władysław Mickiewicz,
Wrocław 1971, s. 206–222, passim.
Wśród serii popularnych należy wymienić m. in. Bibliotekę Uniwersalną Ar-cydzieł Polskich i Obcych (1880–1888) i Bibliotekę Powszechną (1890–1933).
Zjawiskiem charakterystycznym w ruchu wydawniczym ostatniego 30-lecia XIX w. było pojawienie się wielu serii o charakterze tzw. patronackim: dla ludu, dla dzieci i młodzieży, dla teatrów amatorskich inspirowanych głównie przez ru-chy i organizacje oświatowo-religijne, a także polityczne. Obok utworów bele-trystycznych drukowano również czytanki popularnonaukowe, teksty z zakresu poradnictwa gospodarczego i aktualną publicystykę. Dotyczy to takich serii jak, np.: Czytelnia dla Ludu, Biblioteka Ludowa, Biblioteka Tanich Książeczek dla Ludu i Młodzieży, Biblioteczka dla Dzieci i Młodzieży ku Nauce i Rozrywce.
Wykaz serii literackich z XIX stulecia stanowiący zasadniczą część pracy, dokumentuje obraz literatury w nich obecnej. Wieloaspektowe omówienie oraz charakterystyka zawartości poszczególnych wydawnictw seryjnych i utworów w nich zebranych wymagałoby kolejnych opracowań.
chronologiczny wykaz
polSkich Serii literackich XiX wieku
1. WYBÓR PISARZÓW POLSKICH Tadeusz Antoni Mostowski
Warszawa 1803–1808
80; objętość: ok. 500 s. (dla ujednolicenia objętości w niektórych tomach utwory kilku
autorów); nakład: do 1500 egz.; cena: na papierze klejowym zł 500
Seria bibliofilska wzorowana na wydawnictwach Pierre Didota. Zawiera naj-wybitniejsze dzieła epoki staropolskiej i stanisławowskiej oraz wielkich twórców antyku (Tacyta, Cezara) i utwory klasyki polskiej. Należy ona niewątpliwie do najpoważniejszych serii, ponieważ stworzyła kanon wydawniczy późniejszych reedycji wielu tekstów oraz model literackiej serii wydawniczej. Miała ona wie-lu naśladowców: Biblioteka Narodowa Franciszka Salezego Dmochowskiego (1828–1830), Zbiór Pisarzów Polskich Antoniego Gałęzowskiego (1828–1833). Książki zawarte w serii rozprowadzane były przez wiele lat i przyczyniły się do rozpowszechnienia literatury polskiej.
Naruszewicz Adam, Historia narodu polskiego od początku chrześcijaństwa, t. 1–7, 1803– 1804.
Tacyt Korneliusz Kaius, Dzieła wszystkie, przekł. Adama Naruszewicza, t. 1–4, 1804.
Naruszewicz Adam, Tauryka czyli wiadomości starożytne i późniejsze o stanie
i mieszkańcach Krymu do naszych czasów, 1805.
Naruszewicz Adam, Diariusz podróży Stanisława Augusta króla na Ukrainę w r. 1787, 1805.
Tacyt Korneliusz Kaius, Kronika od zejścia Cezara Augusta, przekł. K. Kojało-wicz, 1803.
Cezar Julius Gaius, O wojnie francuskiej ksiąg siedmioro, ósma przez sekretarza
jego Aulusa Hirycjusza Panze, przekł. A.Wargocki. 1803.
Orzechowski Stanisław, Kroniki polskie. Do zgonu Zygmunta I, 1805.
Górnicki Łukasz, Dzieje w Koronie Polskiej. Z przytoczeniem niektórych
postron-nych rzeczy od r. 1538 aż do r. 1572, którego król umarł, 1805.
Życia Sławnych Polaków, t. 1–3, 1805.
T. 1. Mniszech Michał Jerzy Wandalin, Kazimierz Wielki, 1805.
Orzechowski Stanisław, Żywot i śmierć Jana Tarnowskiego, kasztelana
krakow-skiego, hetmana wielkiego koronnego, pisane niegdyś przez... wydrukowany i przypiskami objaśniony przez Franciszka Bohomolca, 1805.
T. 2. Życie Jana Zamojskiego, kanclerza i hetmana wielkiego koronnego, 1805. Krajewski Michał, Historia Stefana na Czarncy Czarnieckiego, wojewody
kijow-skiego, hetmana polnego koronnego, 1805.
T. 3. Bohomolec Franciszek, Życie Jerzego Ossolińskiego, kanclerza wielkiego
koronnego, 1805.
Naruszewicz Adam, Historia Jana Karola Chodkiewicza, wojewody wileńskiego,
hetmana wielkiego Księstwa Litewskiego, t. 1–2, 1805.
Poezja
1. Naruszewicz Adam, Wiersze różne, t. 1–2, 1804–1805. 2. Kochanowski Jan, Dzieła polskie, t. 1–2, 1803.
3. Sielanki polskie z różnych pisarzów zebrane, przekł. Józefa Lipińskiego, 1805. Pisma rozmaite
Pisma rozmaite współczesnych, wierszem i prozą, t. 1–3, 1803–1805.
T. 1. Szymanowski Józef, Wierszem i prozą pisma różne, 1803. Węgierski Kajetan, Wiersze różne, 1803.
T. 2–3. Niemcewicz Julian, Pisma różne wierszem i prozą, t. 1–2, 1803–1805. Tański Ignacy, Wiersze i pisma różne. Dzieło pogrobowe, 1808.
2. WYBÓR POWIEŚCI MORALNYCH I ROMANSÓW Tadeusz Antoni Mostowski
Warszawa 1804
80 ; objętość: tomik ponad 200 s.; cena: „...każdy tom na lepszym papierze kosztuje po zł 6,
a na ordynaryjnym zł 4”
Seria jest kolejnym nowatorskim przedsięwzięciem w Polsce T. Mostow-skiego, przeznaczona dla masowego czytelnika i młodzieży. W serii znalazły się przede wszystkim przekłady, głównie Jakuba Adamczewskiego i kilka prac orygi-nalnych. Autorzy i tłumacze podpisani m.in.: A.W., J.L., J.N., A.P., S.M.
Każdy tomik serii zawiera dwa stałe działy: Mody paryskie. Zagadka, szara-da i logogryf.
1. Halina i Firley. Nurmahal. Kochał ją więcej nad życie. 2. Arfa. Posag Zuzi. Kalectwo. Miłość.
3. Przyjemność w prostocie. Westalka.
4. Idda z Tokenburgu. Powieść wschodnia. Rotmistrz Gorecki. Tysiąc dni i jeden. 5. Selmours. Dafnis i Pandroza. Spódniczka zielona. Dalszy ciąg Tysiąca dni
i jeden.
6. Nałogi cnotliwe. Upiór. Dalszy ciąg Tysiąca dni i jeden.
8. Miłość wspaniała. Sposób wskrzeszenia umarłych. Biblioteka króla indyjskiego.
Roman. i Karolina. Dalszy ciąg Tysiąca dni i jeden.
9. Olind i Sofronia. Poezja z Jerozolimy wyzwolonej. Dwie epoki. Ismenida i
Hy-las. Dalszy ciąg Tysiąca dni i jeden.
10. Ezzelin Żelazne Ramię. Czuwanie tajemne czyli miłość i przyjaźń. Królowa
Gorry. Dalszy ciąg Tysiąca dni i jeden.
11. Kwita. Wątpienia w miłości. Hokfeld i Herman. Dalszy ciąg Tysiąca dni
i jeden.
12. Fanny de Varicourt. Zulbar. Powieść indyjska. Dalszy ciąg Tysiąca dni
i jeden.
13. Lizmora czyli wioska opuszczona. Bianka i Izabella. Powieść historyczna.
Sy-gryda czyli miłość nagrodą męstwa. Dalszy ciąg Tysiąca dni i jeden.
14. Arthur i Sofronia. Dalszy ciąg Tysiąca dni i jeden.
15. Tankmar książę saski. Miłość i wdzięczność. Dalszy ciąg Tysiąca dni i jeden. 16. Uprzedzenia kobiece. Przypowieści wschodnie. Piotr. Ukończenie Tysiąca dni
i jeden.
17. Skrzypki wędrowne.
18. Miłość i szacunek. Nauki męża. Przyjaciel lekarz. Menalko i Alexis. Ciarlatan,
mędrzec.
19. Warbeck. Powieść historyczna. Nietrafny. Rys jeden z życia Henryka IV. 20. Miłość i próżność. Miłość i poczciwość.
3. WYBÓR PODRÓŻY ZNAKOMITSZYCH NAOKOŁO ZIEMI
„...I w różne jej strony czyli geografia historyczna dla zabawy i nauki młodzieży, tudzież dojrzałych osób”.
Tadeusz Antoni Mostowski Warszawa 1805–1806
120;objętość: 168–260 s.; cena: tom po 4 zł, na papierze klejowym 5 zł
Seria z 1805 r. wznowiona w 1815 r. w cenie 54 zł
1–2. Podróż komodora Brydone naokoło ziemi, 1764–1766, t. 1, 1805. 3–4. Podróż Pawła Brydone po Sycylii i Malcie odbytej w 1770, t. 2, 1805. 5–6. Poselstwo pana Samuela Turnera do Teschou, Tybetu, Boutanu, t. 1–2, 1805. 7. Podróż Pa-Moungo-Parka, Anglika wewnątrz Afryki w latach 1795–1797, 1805.
8–10. Podróż Jakuba Kooka, Banksa i Soladra, 1806.
11. Podróż Niemca do jeziora Oneida w Ameryce północnej, 1806.
12. Makay W., Wiadomość o rozbitkach okrętu na brzegach Aracan w Indiach
wschodnich, podług pamiętnika..., młodego porucznika w służbie morskiej an-gielskiej, 1806.
4. ZBIÓR NAJCELNIEJSZYCH I NAJRZADSZYCH RYMOTWÓRCÓW POLSKICH Z WIEKU XVI I XVII
Józef Muczkowski Poznań 1827
1. Sęp (Szarzyński) Mikołaj, Rytmy. 1601, 1827.
5. BIBLIOTEKA NARODOWA Franciszek Salezy Dmochowski
Warszawa 1828–1833 80 ; objętość: s. 184–293
Seria wydana na wzór edycji T. Mostowskiego rywalizowała z serią Zbiór Pisa-rzów Polskich Antoniego Gałęzowskiego, także wzorowanej na Mostowskim. 1. Kniaźnin Franciszek Dionizy, Dzieła, t. 1–3.
2. Kniaźnin Franciszek Dionizy, Dzieła, t. 4–6. 3. Kniaźnin Franciszek Dionizy, Dzieła, t. 7. Zabłocki Franciszek, Dzieła, t. 1–2, (Zbioru t. 8–9). 4. Zabłocki Franciszek, Dzieła, t. 3–6, (Zbioru t. 10–13).
6. ZBIÓR PISARZÓW POLSKICH Antoni Gałęzowski
Warszawa 1828–1833 160
Za jeden z głównych celów Warszawskiego Towarzystwa Przyjaciół Nauk, do którego należał Gałęzowski (Drukarnia A. Gałęzowskiego) uznano wydawanie Zbioru Pisarzów Polskich, obejmującego zapomniane dzieła dawnych autorów. Re-daktorem serii był znany historyk i bibliotekarz Łukasz Gołębiowski. W recenzji zamieszczonej w angielskim piśmie zaliczono Zbiór... do „najważniejszych przed-sięwzięć literackich w Polsce”. Oprócz Zbioru Pisarzów Polskich w Drukarni Gałę-zowskiego ukazywały się dzieła współczesnych autorów. (Numeracja ciągła). Cz. 1. T. 1–4. Górnicki Łukasz, Pisma, 1828.
Cz. 2. T. 5–6. Konstantyn z Ostrawicy, Pamiętniki Janczara Polaka, 1828. Cz. 3. T. 7. Rej Mikołaj, Żywot człowieka poczciwego. Księgi wtóre. c. d, 1828.
T. 8. Rej Mikołaj, Żywot człowieka poczciwego. Trzecie księgi, 1829. T. 9. Chwalczewski Stanisław, Kronika polska, 1829.
Cz. 4. T. 10. Chwalczewski Stanisław, Kronika polska, 1829. T. 11–13. Bielski Marcin, Kronika polska, 1829. Cz. 5. T. 14–16. Bielski Marcin, Kronika polska, 1829. Cz. 6. T. 17–18. Bielski Marcin, Kronika polska, 1829.
7. ŻYWOTY SŁAWNYCH POLAKÓW Franciszek Salezy Dmochowski
Radom 1830
160; objętość przeciętna: 300 s.
1–2. Orzechowski Stanisław, Życie Jana Tarnowskiego. Kazimierz Kognowicki,
Życie Lwa Sapiehy, 1830.
3. Bohomolec Franciszek, Życie Jana Zamoyskiego, 1830.
8. BIBLIOTEKA KIESZONKOWA KLASYKÓW POLSKICH Jan Nepomucen Bobrowicz
Lipsk 1835–1853 160; cena: t. 1–37–108 zł
Po upadku powstania listopadowego wydawnictwa emigracyjne, do których należy Biblioteka Kieszonkowa... – pełniły bardzo ważną rolę w polskim życiu umysłowym. Zaspokajały nie tylko kulturalne potrzeby emigracji, ale umożliwiały przenikanie do kraju dzieł, które – ze względu na cenzurę – nie mogły się ukazać. Oddział I.
1–10. Krasicki Ignacy, Dzieła, 1834–1840. 11–13. Naruszewicz Adam, Poezje, 1835. 14–16. Kochanowski Jan, Dzieła, 1835.
17–19. Karpiński Franciszek, Dzieła, t. 1–5, 1835–1836. Oddział II
22–23. Klonowic Sebastian Fabian, Dzieła, 1836. 24–25. Trembecki Stanisław, Poezje, t. 1–2, 1836. 26. Szymanowski Józef, Pisma, t. 1, 1836.
27. Zimorowicz Szymon, Sielanki, 1836.
28. Szymonowicz Szymon, Gawiński Jan, Sielanki. Poezje, 1837. 29. Węgierski Tomasz Kajetan, Poezje, 1837.
30–31. Drużbacka Elżbieta, Poezje, 1837.
32–37. Kniaźnin Franciszek Dionizy, Poezje, 1837.
9. GABINET POWIEŚCI I ROMANSÓW
„Zebrany z najnowszych i najcelniejszych autorów przez Dmochowskiego Franciszka Salezego”.
Henryk Merzbach Warszawa 1835
80; objętość: tom 200–300 s.; cena: tom 20 zł
1. Młody rybak z wyspy Kapri. Harleight Baronet. Ładna młynarka. Raj i piekło.
Fantasmagoria
2. Chłopiec okrętowy
3–4. Balzac Honore de, Obłęd umiejętności. Joanna z Montfortu. Ducange Wik-tor, Halka i Jadwisia czyli Testament Mikołaja.
5. Ancelot Jakub, Chwila zalotności. Ducange Wiktor, Zofia czyli posag dobrej
córki. Miłość i wdzięczność. Eliza czyli szkoła nieszczęścia.
6. Masson Michał, Wesele w czarnym lesie. Ancillon Johann Peter, Panna do
to-warzystwa. Hoffman Frederick, Tancerka hiszpańska.
10. BIBLIOTEKA KLASYKÓW ŁACIńSKICH Na język polski przełożonych.
Edward Raczyński, druk J. Łukaszewicz Wrocław 1837–1845
80; Cena: tomy 1–6. zł 102
Antyk, mimo że w epoce Oświecenia utracił rangę najwyższego wzoru do naśladowania, nadal jednak pełnił ważną rolę w rozwoju kulturowym. W progra-mach szkolnych nadal łacina i greka zajmowała ważne miejsce. Zamieszczone w niniejszej publikacji serie są tego potwierdzeniem. (Biblioteka Szkolna Pisarzy Greckich i Rzymskich, Biblioteka Klasyków Łacińskich i Greckich...).
1–3. Pliniusz Młodszy, Listy, przekł. R. Ziołecki, 1837.
4. Katullus, Poezje, przekł. Sz. Baranowski. Tibullus Albinus, Elegie i wiersze, z łac. J.M. Propercjusz, 1839.
5–6. Witruwiusz, O budownictwie, przekł. E. Raczyński, 1840.
7–16. Pliniusz Starszy, Historia naturalna, ksiąg 27, przekł. J. Łukaszewicz, t. 1–9, 1845.
11. CZYTANIA PRZYJEMNE Zbiór najnowszych powieści
Franciszek Salezy Dmochowski Warszawa 1838
Seria ukazywała się co miesiąc zeszytami; jako dodatek do „Muzeum Do-mowego”.
Tom 1. 1838
Chamillart, Powieść z wieku Ludwika XIV
Nodier Karol, Inez de Las Sierras.
Złotówka. Powiastka dla młodocianego wieku.
Tom 2. 1838
Zawziętość kobiety Pani de Bawr. Ewelina
Pani Reybaud. Rodzina Pariów Dziennik doktora
Tom 3. 1838
Berthoud Henryk, Dwa tygodnie z życia Piotra Kornela.
Rajmond Michał, Opowiadanie mojej matki czyli Skutki zazdrości. Harrison, Zubożały kupiec.
12. SZKICE OBYCZAJOWE I HISTORYCZNE Adam Zawadzki
Wilno 1840–1841 80; s. przeciętnie ok. 200
Autorem wszystkich powieści jest Józef Ignacy Kraszewski. 1. Całe życie biedna, 1841.
2–3. Mistrz Twardowski. Powieść z podań gminnych, t. 1–2, 1840. 4. Historia o bladej dziewczynie spod Ostrej Bramy, 1841.
5. Stańczykowa Kronika od roku 1503 do 1508, 1841. 6. Cztery wesela, t. 1–2, 1841.
7. Poeta i świat, t. 1–2, 1841.
13. BIBLIOTEKA TEATRÓW Ludomir Kiesewetter
Warszawa 1842–1843
W większości komedie w 1 lub 2 aktach
1. Wagner Józef Bohdan, Kolej żelazna wersalska, 1842.
2. Varner Antoine François, Duvert Felix Auguste, Siostra Kasperka, 1842. 3. Wagner Józef Bohdan, Modniś, 1842.
4. Ancelot Jakub, Dandré P., Artykuł 960.
5. Foucher Paweł, Laurencin, Maria Mulatka, 1843.
6. Pacewicz K., Manuela d ,Avilez, 1843.
7. Varin Wiktor, Laurencin, Panna pełnoletnia, 1843. 8. Scribe Eugène, Bayard Jean, Żona pod strażą, 1843.
14. BIBLIOTEKA NAJNOWSZYCH I NAJLEPSZYCH ROMANSÓW ZAGRANICZNYCH
Breitkopf i Haertel Lipsk 1843–1846 160; cena: całość 64 zł
Przekład z francuskiego: Bogumił Wisłocki, z ang. Boza. 1–5. Dudevant Sand, Consuello, 1843–1846.
6. Dudevant Sand, Joanna, 1844.
7–16. Sue Eugene, Żyd wieczny tułacz, 1844–1845. 17–18. Dickens Charles, Oliver Twist, t. 1–2, 1846.
15. BIBLIOTEKA STAROŻYTNA PISARZY POLSKICH Kazimierz Władysław Wójcicki
Warszawa 1843–1854
Wyd. 1. 1843, t. 1–5; wyd. 2 znacznie poszerzone, 1854, t. 1–6
80; objętość przeciętna : 300 s. Ilustracje – drzeworyty
Seria, obok Biblioteki Polskiej K. J. Turowskiego, należy do najbardziej zna-czących w okresie międzypowstaniowym, zawierająca przedruki rzadkich utwo-rów dawnych poetów a także przedruki dokumentów historycznych. Podobny charakter miała również wydawana współcześnie przez J.I. Kraszewskego seria Pomniki do Historii Obyczajów w Polsce XVI i XVII wieku wydane z rzadkich druków, 1843.
1. Fascimil pieśni Zofii Oleśnickiej z Pieskowej Skały, pieśń nowa, w której jest
dziękowanie Panu Bogu Wszechmogącemu, że malutkim, a prostakom raczył ob-jawić tajemnice Królestwa swojego, 1556.
Merkuriusz nowy 1662 r. wygranej Sobieskiego pod ten czas Hetmana (z współ-czesnego rękopismu), 1843.
Prawa i Artykuły Ormian Lwowskich. Z łacińskiego oryginału pilnie na polski język przetłumaczone roku 1601.
Żywot Krysztofa Pieniążka Rotmistrza y dworzanina, Królów Stefana i Zygmun-ta III przykładowy Braciej okazany 1607 (przedruk).
Szwedzi do Polski (z rękopismu współczesnego z czasów Jana Kazimierza). Nowiny z Inflant o szczęśliwej porażce, która się stała nad Karolusem Ksią-żęciem Sudermańskim przez Jana Karola Chodkiewicza dnia 27 Sept. r. 1605 (przedruk).
Nowiny pewne z Rokus dnia wczorajszego to jest: 12 Stycznia od Posłańca Cesar-skiego przez Kraków jadącego, przyniesione z Wiednia, de data pierwszego dnia Stycznia 1620 (przedruk.)
Gazeta z Warszawy. 6 Obrys, 1673 (z rękopismu.) Jephtes. Tragedia Zawickiego, 1587 (przedruk).
Cyrograf czyli Rewers wystawiony przez Jana Herburta z Fulsztyna, własną ręką napisany dnia 12 Aug, 1575 (z rękopismu).
2. Droga do Szwecyey naymożnieyszego w północnych krainach Pana
Zyg-munta III. Polskiego y Szweckiego Króla odprawiona w roku 1594 przez Andr. Zbylitowskiego. Teraz na nowo wydana. Oekonomia albo Porządek zabaw zie-miańskich. Według czterech części roku wydana przez Władysława Stanisława Ieżowskiego.
Pamiętniki do panowania Jana III Sobieskiego (z rękopismu współczesnego Bi-blioteki Józefa Dzierzkowskiego we Lwowie), 1843.
3. Fascimil „Powszednya Spowiedz.” Schadzka ziemiańska. Wydana przez
Piotra Zbylitowskiego ze Zbylitowic. W Krakowie drukowano Roku Pańskie-go 1605. Szczęśliwa ekspedycyia pod Kamieńcem z Turkami. Oekonomia albo Gospodarstwo ziemiańskie. Dla porządnego sprawowania ludziom politycznym dziwnie pożyteczne. Pogrom Tatarów. Wybawienie Ruggiera z wyspy Alcyny,
1843.
4. Kronika albo krótkie z kronik rozmaitych zebranie, spraw potocznych. Ziemie
z dawna sławnej pruskiej przez x. Marcina Muriniusa. Wołoskie dzieje... Prawo bartne Bartnikom należące... Żywot Józefa..., 1843.
5. Manifest króla Jana Kazimierza przeciw Lubomirskiemu. Umowy ze Szwecyą.
Dyaryusz prawdziwej relacyi. Praeclare gestorum Woyska JKMci i Rptey na kam-panii in „A” 1685 po wielu mieyscach, a osobliwie w Wołoszech. (z rękopismu). Dyaryusz Janusza Tyszkiewicza z r. 1625. Testament Tobiasza Morstina Łowczego Koronnego r. 1664 (z oryginalnego rękopismu). Dziewosłęb dworski Mięsopustny ucieszny…napisany przez Maćka Pochlebca.
Kronika od r. 1507 do 1541 spisana (z rękopismu 1549 r.) Panowanie Króla JMci Stefana Batorego 1575 (z r rękopismu Biblioteki Zaleskich nr 413). Przy-wilej Unii Wielkiego Księstwa Litewskiego z Koroną z d. 1 Julii 1569. (z ręko-pismów Archiwum Króla Stanisława Zbioru Dogiella Vol. 221 pag. 192). Unia Korony z Litwą z dnia 4 Julii 1569 r. Wiadomość o ręko piśmie z XII Wieku
znalezionym na kościele niegdyś Jezuickim a teraz benedyktyńskim w Pułtusku (udzielona przez X.A. Załęskiego), 1843.
16. BIBLIOTECZKA MALOWNICZA NAJZABAWNIEJSZYCH POWIEŚCI DLA DZIECI
Jan Nepomucen Bobrowicz Lipsk 1846
„Biblioteka malownicza najzabawniejszych powieści dla dzieci po francusku i po polsku zebranych z najlepszych autorów przez J.N. Bobrowicza. Lipsk”. 1–2. Dumas Alexandre, Hoffman Ernst, Historia dziadka do orzechów, 1846. 3. Stahl J. (Hetzel P.J.), Nowe i jedyne prawdziwe przygody Tomcia Palucha, 1846. 4. Nodier Karol, Skarb bobowy i kwiatek groszku. Poczciwy geniusz. Historia psa
Holzmanowego, 1846.
5. Dumas Alexandre, Zakład hrabiny Berty, 1846.
17. SKARBCZYK POEZJI POLSKIEJ Bolesław Maurycy Wolff
Petersburg 1853–1859
Format: 160; objętość: 80 – 280 s.
Seria Skarbczyk Poezji Polskiej zawierała utwory współczesnych poetów polskich. 1. Brodziński Kazimierz, Poezje, 1853.
2. Siemieński Lucjan, Rapsody historyczne i liryki, 1853. 3. Cz. 1. Magnuszewski Dominik, Poezje, 1853.
Cz. 2. Pol Wincenty, Poezje, 1853. 4. Witwicki Stefan, Poezje, 1855. 5. Wasilewski Edmund, Poezje, 1855. 6. Bielowski August, Poezje, 1855. 7. Morawski Franciszek, Poezje.
8. Zaleski Józef Bohdan, Poezje, t. 1, 1855. 9. Zaleski Józef Bohdan, Poezje, t. 2. 1855. 10. Hołowiński Ignacy, Legendy, 1855. 11. Cz. 1. Ujejski Kornel, Poezje, 1856.
Cz. 2. Gaszyński Konstanty, Norwid Cyprian, Czajkowski Antoni, Poezje, 1859. 12. Odyniec Antoni Edward, Czajkowski Antoni, Słowacki Juliusz, Teofil Lenar-towicz, Poezje, 1857.
18. WYBÓR NAJCIEKAWSZYCH PODRÓŻY I ODKRYć W różnych częściach świata dla nauki i zabawy młodzieży
Józef Zawadzki Wilno 1853
Format: 120; objętość: s. 230–300; cena: trzech tomów – 24 zł, „każdy Oddział po rsr. 1
k. 20. Ozdobnie oprawne w papier szagrynowy po rsr. 1 k. 50; cena zniżona po 3 zł 10 gr” Do każdego Oddziału dołączano 4–6 rycin na stali
Przekład wszystkich utworów, Wojciech Szymanowski 1. Garnier Edouard, Podróże po Azji południowej, 1853. 2. Lebrun Henryk, Podróże i odkrycia w Afryce, 1853. 3. Duchaine, Podróże i przypadki trzech braci Szkotów, 1853.
4. Rozbitki na Szpicbergu, czyli zbawienny przykład ufności w Bogu, 1853. 5. Podróże po Persji i Mezopotamii, 1853.
6. Lebrun Henryk, Podróże po Abisynii i Nubii, 1853. 19. BIBLIOTEKA POLSKA Kazimierz Józef Turowski
Wyd. kolejno w Sanoku, Przemyślu i Krakowie 1855–1862
„Cena: zeszyt pojedynczy 18 kr. m. k.; cena roczna za 60 zesz. po 5 ark. druku w zeszy-cie na zwykłym papierze 18 złr 90 c., na średnim 21 złr., na klejowym 31 złr. 50 c. Od objęcia wydawnictwa przez drukarnię Czasu podwyższono prenumeratę roczną na 19 złr. 20 c., a na pap. klejowym 32 złr. Całe wydanie sanockie i przemyskie w 120 zeszytach administracja Czasu sprzedawała po 36 złr., na pap. średnim 40 zł, na klejowym 60 zł. Pojedynczo nabywane zeszyty poza prenumeratą po 40 c, na pap. średnim 45 c, na klejo-wym 60 c”.
Biblioteka Polska Turowskiego jest jedną z najważniejszych serii tego okre-su. Książeczki tanie, na lichym papierze, ale zawierające ważne teksty, głównie autorów szesnastego i siedemnastego wieku. W serii wiele miejsca zajmowała też historiografia. Turowski wydawał swą serię na zasadzie prenumeraty, dlatego też tomiki Biblioteki Polskiej nie miały szerokiego zasięgu społecznego i
terytorial-nego. Całe wydawnictwo obejmuje 6 serii, ostatnia niedokończona16.
Seria I. Sanok, Karol Pollak, 1855–1856. Beauvoir Roger, Zwierzenia 1 z., 1856. Bielski Marcin, Kronika,. 28 z., 1855.
16 R. Jaskuła, Wydawnictwo Biblioteka Polska Kazimierza Turowskiehgo, Kraków
Birkowski Fabian, Sześć kazań, 2 z., 1856. Brodziński Kazimierz, O literaturze, 6 z., 1856.
Brodziński Kazimierz, Życiorysy niektórych poetów i uczonych, 2 z., 1856. Brodziński Kazimierz, Poezje oryginalne i tłumaczone, 6 z. i 2 suplem, 8 z., 1858.
Feliński Alojzy, Barbara Radziwiłłówna. Tragedia w pięciu aktach wierszem, 1 z., 1855.
Fredro Aleksander Maksymilian, Przysłowia mów potocznych, przestrogi
obycza-jowe, radne, wojenne, 2 z., 1855. O porządku wojennym i o pospolitem ruszeniu małem, 1 z., 1856.
Górnicki Łukasz, Dzieje w Koronie Polskiej od r. 1538 do r. 1572. 2 zesz. 1855.
O elekcji, wolności, prawie i obyczajach polskich. Rozmowa Polaka z Włochem,
2 z., 1855.
Kochanowski Jan, Łacińskie elegie, tłum. K. Brodzińskiego, 1 z., 1856.
Krajewski Michał, Leszek Biały książę polski, syn Kazimierza Sprawiedliwego, 4 zesz. 1856.
Krasicki Ignacy, Bajki i przypowieści, 1 z., 1856. Przypadki Doświadczyńskiego.
Romans obyczajowy, 2 z., 1855.
Malczewski Antoni, Maria. Powieść ukraińska, 1 z., 1855. Méry Joseph, Dusze odrodzone. Prozą, 1 z., 1856.
Niemcewicz Julian Ursyn, Jan z Tenczyna. Powieść historyczna, 5 z., 1855. Niemcewicz Julian Ursyn, Powrót posła. Komedia oryg. w 3 a. Wierszem, 1 z., 1855.
Orzechowski Stanisław, Kroniki. 3 z., 1856. Orzechowski Stanisław, Mowy, 2 z., 1855. Paprocki Bartłomiej, Hetman, 1 z., 1856.
Pasek Jan Chryzostom, Pamiętniki odnoszące się do lat 1656–1688, 6 z., 1856. Sapieha Aleksander, Podróż po słowiańskich krajach z lat 1802 i 1803, 3 z., 1856.
Sapieha Aleksander, Rozmowy umarłych Polaków, w których różne, ile
sekretniej-sze za ich żywota dzieje i cyrkumstancje są zebrane, 1 z., 1856.
Skarga Piotr, Żywoty Świętych Pańskich narodu polskiego, 2 z., 1855. Śniadecki Jędrzej, O fizycznym wychowaniu dzieci, 2 z., 1855.
Tasso Torquato, Godfred albo Jeruzalem wyzwolona. Poemat bohaterski, przekł. Jana Kochanowskiego, 7 z., 1856.
Zabłocki Franciszek, Komedie. Zabobonnik. Fircyk w zalotach, 3 z., 1856. Zawicki Jan, Jeftes. Tragedia, 1 z., 1856.
Żywot Lwa Sapiehy, 4 z., 1855.
Orzechowski Stanislaw, Żywot i śmierć Jana Tarnowskiego, kasztelana
krakow-skiego, hetmana wielkiego koronnego, piórem Stan. Orzechowkrakow-skiego, którego ży-wot skreślił i dodał wiadomość o Jakubie Górskim Franciszek Bohomolec, 2 z.,
Seria II. Przemyśl, Michał Dzikowski, 1857. Kochanowski Jan, Dzieła, 6 z.
Modrzewski Andrzej Frycz, O poprawie Rzeczypospolitej, 5 z.
Szymonowic Szymon: Sielanki. Zimorowicz Józef Bohdan, Sielanki. 2 z. Seria III. Kraków, Kazimierz Turowski, 1858.
1–2. Skarga Piotr, Kazania sejmowe, 2 z.
3. Skarga Piotr, Wzywanie do pokuty obywatelów Korony Polskiej, 1 z.
4–6. Mroziński Józef, Oblężenie i obrona Saragossy w latach 1808–1809, ze
względem szczególniejszym na czynności korpusu polskiego.
Wereszczycki Józef, Pisma polityczne, 3 z. 7–10. Górnicki Łukasz, Dworzanin polski, 4 z.
11. Szarzyński Sęp Mikołaj, Rytmy polskie. Wiszniowski Tobiasz, Treny. Poezje
współczesnych Janowi Kochanowskiemu.
12. Grabowski Piotr, Zdanie syna koronnego o pięciu rzeczach Rzeczypospolitej
polskiej należących r. 1595.
13–14. Tarnowski Jan, Ustawy prawa ziemskiego polskiego, z przydatkiem o
obro-nie koronnej, 2 z.
15–21. Naruszewicz Adam, Żywot Jana Karola Chodkiewicza, 7 z.
22–24. Orzechowski Stanisław, Dialog albo rozmowa około egzekucji Polskiej
Korony oraz Quincunx, to jest Wzór Korony Polskiej na cynku wystawiony, 3 z.
25–27. Klonowicz Sebastian Fabian, Pisma poetyczne polskie, 3 z.
28–29. Leszczyński Stanisław, król Polski, Głos wolny wolność ubezpieczający, 2 z. 30. Ponętowski Jan, Krótki rzeczy polskich sejmowych komentarz oraz
delibe-racja o społku i związku Korony Polskiej z pany chrześcijańskimi przeciwko Turkowi.
31. Jabłonowski Jan Stanisław, Skrupuł bez skrupułu w Polsce albo oświecenie
grzechów narodowi naszemu polskiemu zwyczajnych, a za grzechy nie mianych.
32–35. Górnicki Łukasz, Pisma prozaiczne, 4 z.
36. Starowolski Szymon, Prawy rycerz oraz Pobudka albo rada na zniesienie
Tatarów Perekopskich.
37. O konfederacji lwowskiej w r. 1622 uczynionej, nauka i exorbitancja
po-wszechna.
38. Starowolski Szymon, Dwór cesarza tureckiego i rezydencja jego w
Konstan-tynopolu
39–42. Paprocki Bartosz, Herby rycerstwa polskiego, (z. 1–4). 43–45. Birkowski Fabian, Kazania, 3 z.
46. Warszewicki Krzysztof, Dwie mowy pogrzebowe. 47. Tarnowski Jan: Dzieła
48–60. Paprocki Bartosz, Herby rycerstwa polskiego, (z. 5–17). Seria IV. 1859
1–2. Okólski Szymon, Diariusz transakcji wojennej między wojskiem koronnym
3. Grabowski Piotr, Polska niżna albo osada polska tudzież zwierciadło
Rzeczypo-spolitej polskiej, na początku 1598 roku wystawione.
4–5. Rej Mikołaj, Żywot człowieka poczciwego, (z. 1–2).
6–7. Naruszewicz Adam, Historia narodu polskiego, (t. 1. z. 1–2). 8–10. Paprocki Bartosz, Herby rycerstwa polskiego, (z. 18–20).
11 – 13. Wolan Andrzej, Krótkie rzeczy potrzebnych z strony wolności a swobód
polskich zebranie. Naprawa Rzeczypospolitej do elekcji nowego króla. O wolno-ści Rzeczypospolitej albo szlacheckiej. Votum szlachcica polskiego, o założeniu skarbu Rzeczypospolitej i obronie krajów ruskich, 3 z.
14–18. Kochowski Wespazjan, Pisma wierszem i prozą, (z. 1–5). 19–22. Rej Mikołaj, Żywot człowieka poczciwego, (z. 3–6). 23–25. Paprocki Bartosz, Herby rycerstwa polskiego, (z. 21–23).
26–28. Grochowski Stanisław, Wiersze i inne pisma co przebrańsze, (z. 1 i 2). 29–31. Kochowski Wespazjan, Pisma wierszem i prozą, (z. 6–9).
32–33. Naruszewicz Adam, Historia narodu polskiego, (t. 1, z. 3 i 4). 34–35. Grochowski Stanisław, Poezje, (z. 3 i 4)
36–39. Birkowski Fabian, Kazania przygodne i pogrzebowe, z dodaniem kazania
ks. Makowskiego na pogrzebie ks. F. Birkowskiego, 4 z.
40–44. Kochowski Wespazjan, Pisma wierszem i prozą, (z. 10–14).
45–46. Krajewski Michał, Historia Stefana na Czarncy Czarnieckiego wojewody
kijowskiego, 2 z.
47–49. Starowolski Szymon, Reformacja obyczajów polskich. Lament utrapionej
matki. Wielkiego korabia wielki sternik, 3 z.
50. Pisma Mikołaja Spytka Ligęzy kasztelana sandomierskiego i ks. Stanisława
Karnkowskiego arcybiskupa gnieźnieńskiego.
51. Ostroróg Jan, Myślistwo z ogary.
52–55. Grochowski Stanisław, Poezje. Z wiadomością o życiu i pismach poety. 56-–57. Dębołęcki Wojciech, Pamiętniki o Lisowczykach, 2 z.
58–63. Paprocki Bartosz, Herby rycerstwa polskiego, (z. 24–29). Seria V. 1860
1–5. Naruszewicz Adam, Historia narodu polskiego, (z. 5–9). 6–8. Małecki Antoni, Wybór mów staropolskich świeckich. 9. Otwinowski Erazm, Podróże i poselstwa polskie do Turcji. 10–11. Czartoryski Adam, Myśli o pismach polskich.
12–13. Naruszewicz Adam, Historia narodu polskiego, (z. 10–11). 14–15. Zbylitowscy Andrzej i Piotr, Niektóre poezje.
16–17. Bohomolec Franciszek, Życie Jana Zamojskiego.
18–22. Gwagnin Aleksander, Z kroniki Sarmacji europejskiej co najważniejsze. 23–26. Niemcewicz Julian Ursyn, Dzieje panowania Zygmunta III-go, (z. 1–4). 27–28. Wereszczyński Józef, Pisma treści moralnej.
29. Jagodyński Józef, Poezje.
31–35. Naruszewicz Adam, Historia narodu polskiego, (z. 12–16).
36–43. Niemcewicz Julian Ursyn, Dzieje panowania Zygmunta III, (z. 5–12). 44. Czacki Tadeusz, Rozprawa o Żydach i Karaitach.
45. Niemcewicz Julian Ursyn, Dzieje panowania Zygmunta III, (z. 13). 46–56. Naruszewicz Adam, Historia narodu polskiego, (z. 17–27). 57–60. Krasicki Ignacy, Pan Podstoli.
Rok 1861
1–5. Bohomolec Franciszek, Życie Jerzego Ossolińskiego kanclerza wielkiego
ko-ronnego. 6–12. Surowiecki Wawrzyniec: Dzieła. Z wiadomością o życiu i pismach autora, z kartą geograficzną i z tablicą runicznego pisma.
13–15. Staszic Stanisław, Uwagi nad życiem Jana Zamojskiego kanclerza
i hetmana wielkiego koronnego do dzisiejszego stanu rzeczpospolitej przysto-sowane.
16. Presiowski Idzi, Krótka wiadomość o sejmach i sejmikach przedsejmowych
w dawnej Polsce.
17–18. Uwagi nad uwagami czyli obserwacje nad książką, która w r. 1785 wyszła
pod tytułem: Uwagi nad życiem Jana Zamojskiego kanclerza i hetmana wielkiego koronnego.
19–20. Twardowski Samuel, Poezje, (z. 1–2).
21–23. Gołębiowski Łukasz, Ubiory w Polsce od najdawniejszych aż do chwil
obecnych, sposobem dykcjonarza ułożone i opisane.
24–27. Święcki Tomasz, Opis starożytnej Polski, (t. 1, z. 1–4). 28. Tacyt, Germania, przekł. A.S. Naruszewicza.
29–30. Czacki Tadeusz, O litewskich i polskich prawach, o ich duchu, źródłach,
związku i o rzeczach zawartych w pierwszym statucie dla Litwy 1529 roku wyda-nym, (z. 1–2).
31–34. Miaskowski Kasper, Zbiór rytmów. (Wedle wydania z r. 1622 w Poznaniu,
w drukarni Jana Rossowskiego).
35–37. Święcki Tomasz, Opis starożytnej Polski, (z. 5–7).
38–41. Dorohostajski Krzysztof, Hippika, to jest księga o koniach.
42–44. Pruszcz Piotr Hiacynt, Klejnoty stołecznego miasta Krakowa albo co
w nich jest widzenia godnego.
45. Śniadecki Jan, Żywoty uczonych Polaków. 46–47. Twardowski Samuel, Poezje, (z. 3–4).
48–54. Czacki Tadeusz, O polskich i litewskich prawach, (z. 3–8).
55–61. Albertrandi Jan Chrzciciel, Panowanie Henryka Walezjusza i Stefana
Ba-torego, królów polskich.
Seria VI. 1862
20. BIBLIOTEKA PODRÓŻY I MALOWNICZO-HISTORYCZNYCH OPISÓW RÓŻNYCH KRAJÓW
Adam Zawadzki Wilno 1856–1864
Cena: całość 11 rub 35 kop, w r. 1868 zniżona na rub 5
1. Niboyet Paulin Fortunio, Nowe światy. Podróż anegdotyczna po Oceanie
Spo-kojnym. 1856.
2. Biart Lucien, Podróż do Spitzberga, 1857. 3. Fraissinet Edouard, Japonia współczesna, 1858.
4. Marmier Louis, Lato na brzegach Bałtyckiego i Północnego Morza, 1858. 5. Carrey Emile, Ośm dni pod równikiem, 1859.
6. Lamartine Alphonse de, Wychodźcy francuscy w Luizjanie. Krzysztof Kolumb, 1860.
7. Domejko Ignacy, Araukaria i jej mieszkańcy, 1860.
8. Houssaye Arsène, Podróże humorystyczne. Amsterdam, Paryż, Wenecja, 1860. 9-10. Valbezen E., Anglicy i Indie, tomów 2, 1861.
11. Chasles Philippe, Obyczaje i podróże czyli opowiadania o Nowym Świecie, 1864.
21. KSIĘGOZBIÓR POLSKI Karol Pollak
Sanok 1857–1858
Karol Pollak po rozstaniu się z Turowskim, który od stycznia 1857 r. prze-niósł druk Biblioteki Polskiej do Przemyśla rozpoczął nową serię Księgozbiór Polski. również w zeszytach. M.in.:
Konstantyn z Ostrawicy, Pamiętniki Janczara, z. 1–2, 1857.
Brodziński Kazimierz, Poezje oryginalne i tłumaczone, z. 1–2, 1858. Bułharyn Tadeusz, Dymitr Samozwaniec.
Kromer Marcin, Kronika Polska. Trembecki Stanisław, Poezje.
22. BIBLIOTEKA PISARZY POLSKICH Arnold Brockhaus
Lipsk 1860–1886
Seria poświęcona pisarzom XIX w., obejmowała przede wszystkim dzieła au-torów zakazanych przez zaborców. Wydawnictwo odegrało doniosłą rolę w upo-wszechnianiu w kraju najwybitniejszych dzieł polskiej literatury romantycznej, będących lekturą w edukacji domowej i konspiracyjnej. Podobny charakter i te same cele miała Biblioteka Ludowa Polska (1866-1871) opublikowana przez Księgarnię Luksemburską Władysława Mickiewicza w Paryżu.
1. Garczyński Stefan, Poezje. 1860.
2–5. Słowacki Juliusz, Pisma 1860–1862, 1869. 6. Gordon Jakub, Obrazki caryzmu. Moskwa, 1861.
7. Borkowski Kazimierz, Pamiętnik historyczny o wyprawie partyzanckiej do
Pol-ski r. 1833. 1862, 1863.
8-12. Mickiewicz Adam, Pisma, 1962.
13. Czajkowski Michał, Wernyhora, pism t. 1, 1862; 1898. 14. Czajkowski Michał, Kirdżali, pism t. 2, 1862.
15. Czajkowski Michał, Powieści kozackie i gawędy, pism t. 3, 1863. 16. Czajkowski Michał, Owruczanin, pism t. 4, 1863.
17. Czajkowski Michał, Stefan Czarniecki, pism t. 5, 1862. 18. Czajkowski Michał, Hetman Ukrainy, pism t. 6, 1863. 19. Czajkowski Michał, Koszowata i Ukrainki, pism t. 7, 1865. 20. Czajkowski Michał, Anna, pism t. 8, 1867.
21. Norwid Cyprian Kamil, Poezje, 1863. 22. Siemieński Lucjan, Poezje, 1863. 23–25. Krasiński Zygmunt, Poezje, 1872. 26. Gosławski Maurycy, Poezje, 1872.
27. Zienkowicz Leon, Wieczory Lacha z Lachów, 1864. 28–31. Zienkowicz Leon, Wizerunki polityczne, t. 1–4. 1864.
1. Alcyata Jan, Rzecz o rozumie stanu w Polsce.2. Polska w kraju i za granicą
od 1831 do 1848. 3. Chojecki Edmund, Rewolucjoniści i stronnictwa wsteczne w r. 1848. 4. Polska w kraju w 1848 r.
32. Czajkowski Michał, Dziwne życia Polaków i Polek, 1864.
33. Gordon Jakub, Sołdat czyli sześć lat w Orenburgu i Uralsku, 1865. 34. Gordon Jakub, Kaukaz czyli ostatnie dni Szamyla, 1865.
35. Heltmann Wiktor, Demokracja polska na emigracji, 1866. 36. Zmorski Roman, Poezje, 1866.
37. Hoffmanowa Klementyna, Jan Kochanowski w Czarnolesie, 1866. 38–39. Witwicki Stefan, Wieczory pielgrzyma, 1866.
40–41. Giller Agaton, Podróż więźnia etapami do Syberii w r.1854, t. 1–2. 1866. 42–43. Ujejski Kornel, Poezje, 1866.
44. Jabłoński Adolf, Dziesięć lat niewoli moskiewskiej, 1867. 45–47. Giller Agaton, Opisanie zabajkalskiej krainy, t. 1–3, 1867. 48. Gordon Jakub, Podróż do Nowego Orleanu, 1867.
50–51. Zienkowicz Leon, Wizerunki polityczne literatury polskiej, t. 1–2, 1867. 52. Gaszyński Konstanty, Poezje, 1868.
53. Rzewuski Henryk, Pamiątki Soplicy, 1868. 54. Niemcewicz Julian Ursyn, Pamiętniki, 1868. 55–58. Chojecki Edmund, Alkhadar, t. 1–4, 1869.
59. Mickiewicz Adam, Pisma, t. 1–6. Pisma pośmiertne, 1869. 60–61. Goszczyński Seweryn, Dzieła, t. 1–2, 1870.
62. Olizar Narcyz, Pamiętniki kasztelana, 1871. 63. Gordon Jakub, Gdy się było młodym, 1871. 64. Czajkowski Michał, Pisma, t. 10. Bułgaria,1872. 65. Czajkowski Michał, Pisma, t. 11. Nemolaka, 1873.
66–67. Zachariasiewicz Jan, Święty Jur. Powieść współczesna, Jarema. Szkic, 1873. 68. Bełza Władysław, Poezje, 1874.
69. Gaszyński Konstanty, Pisma prozaiczne, 1874.
70. Kozubowski Feliks, Rozgrzeszeni. Obrazek z życia wygnańców, 1875. 71–72. Wrotnowski Feliks, Historia powstania 1831 r. na Wołyniu, Podolu,
Ukra-inie, Żmudzi i Litwie, t. 1–2, 1875.
73. Czyński Jan, Cesarzewicz Konstanty i Joanna Grudzińska czyli Jakobini
pol-scy, 1876.
74–75. Krupski Stanisław, Luźne karty z pamiętnika zbiega z Sybiru, t. 1–2, 1877. 76–77. Witwicki Stefan, Zbiór pism pomniejszych, 1878.
78. Urbański Aureli, Utwory poetyczne, 1884. 79. Czajkowski Michał, Pisma, t. 12. Legendy, 1885. 80–81. Gorecki Antoni, Pisma, t. 1–2, 1886.
23. BIBLIOTEKA TEATRALNA
„Czyli wybór sztuk oryginalnych i tłumaczonych przedstawianych na scenach teatrów warszawskich”.
Adam Stefan Aleksander Dzwonkowski Warszawa 1860–1874
80; objętość: 59–130 s.; cena: zeszyt po 2 złp 15 g.; kop 30, 45.
Portrety.
1. Pieńkowski Kazimierz, Odrodzony. Kom. w 3 aktach, 1860. 2. Pieńkowski Kazimierz, Scena za sceną. Szkic dram. w 4 a, 1861. 3. Wolski Włodzimierz, We dworku. Scen utwór w 1 a, 1861.
4. Gregorowicz Jan Kanty, Werbel domowy. Obrazek w 1 odsł, 1862. 5. Gregorowicz Jan Kanty, Janek spod Ojcowa. Obrazek w 1 odsł, 1862. 6. Chęciński Józef, Otton Łucznik. Opera w 5 a, 1865.
7. Chęciński Józef, W niełasce. Przysłowie dram. w 1 a. Pierwszy mąż. Kom. w 1 a. z franc, 1874.
