El
K i e l c e
(Kazim ierz Laskow a ;lu).
±:%w.
uo^
c h ł o p s k i e j *
$ p i e r s i .
Ś P IE W K I.
Serya pierw sza.
W ydanie drugie.
---
---W A R S Z A ---W A . Nakład Księgarni A . G. D U B O W S K I E G O . 91. M arszałk ow ska 91.1904
.
Í&SBS*^
1 1 3 5 8 2
floBBOjieHo I^eH3ypoio. Bapinana, 18 MapTa 1903 r.
I. Z chłopskiej piersi,
W y d a w a li G ą sio r K u b a O sta tn ią d zie w czy n ę — D ali za nią dw a sta jon k a , K ro w ę i pierzy n ę!
S a m em ś r e b ł e m rubli d w ie ście , Z p rzy o d ziew k iem skrzynię! I w e se le w ypraw ili,
Ż e p o dziś dnia słynie! I w esele w ypraw ili, Ż e p o dziś dnia słyn ie!
*
C ztere ch g ra jk ó w trzy dni g ra o , A ż się trzęsły ścia n y !
Z w eseln ik ó w c a ły tydzień K u ż d e n b y ł p ija n y !
A że i m n ie — ja k o d rużbie — K u r z y ło z czu p ry n y ,
T b o p o w ie m państw u w szystk o: O d „z m ó w in ” p o „ c h r z c in y !”
6 K azim ierz L asko w ski. T o o p o w ie m państw u Wszystko: O d „z m ó w in ” p o „c h r z c in y !” * B ę d ę h u l o ł , ja k hulali — Ś p i e w o ł ja k o o n i — B o mi je s z c z e o n a nuta D o tą d w duszy dzw oni! B o mi je s z c z e w sercu , o cza ch M a g ierk i! sukm any!
O n a w iosk a na p a g órk u , C a ły lud k och a n y !
O n a w iosk a na p a g ó r k u , • C a ły lud k o ch a n y !
*
B o c h o ć c z ło w ie k teraz zda ła — M iejsk im bru kiem b ieży — T o , c o d zie ck iem p iersią c h ło n ą ł, T o k o c h a n ajszczerzćj! T o szkaplerzem z so b ą n osi — P o w ta rza za p a cierz! B o mu z a w d y bruk m a c o c h ą — W ie ś je d y n a m a cierz! B o mu z a w d y bruk m a c o c h ą — W ie ś je d y n a m acierz!
Z m ó w iny.
Jednaś ty dla m n ie — M arysiu! R ó ż a n e k w ie cie! Jak m iesią czek , ja k o s ło n k o , J ed n a na św iecie! M arysiu!
J ed n a n a św iecie! *
C h o ć b y m sto lat dru g iej szukał, Z a inną c h o d z ił — Już ta k ie g o b y m k o ch a n ia
S ercem nie z g ro d z ił! M arysiu! S e r c e m nie z g ro d z ił!
#
N ic m i w duszy n ie za leg a — * Ż a d n a o c h o ta ! J ed n o c ię g ie m na c ię p a trzeć, D roższa o d zło ta ! M arysiu!
D ro żs za o d złota! * N i ja w p o lu , ni ja w c h a c ie — N ig d y b ez c ie b ie ! B o m i św iecisz przed o c z y m a G w ia zd k ą na n ie b ie — M arysiul G w ia zd k ą na n ie b ie !
N i mi w arza, ni m i ży cie B ez c ię n ie m iłe ! B o c ię je d n ą u k o ch a łe m N ad m o c ! n ad siłę! M arysiu! N a d m o c ! nad siłę! * B o mi m ilsze je d n o sło w o T w o je , ja g o d o ! O d b o g a c z e k , w ia n ow a n y ch C a łą z a g ro d ą ! M arysiu! C a łą za g rod ą ! * B o ś ty je d n a p o m ej w oli! Z a jrzy jże w d u szę! ' C h o ć b y m r ę c e m iał u ro b ić, D o s ta ć cię m uszę — M arysiu!
D o s ta ć c ię m uszę! *
J a k o m y ślę — to się sp ytaj Starej Ja ga ty ! B o m przy ludziach za p ow ie d zia ł, Ż e przyślę sw aty — M arysiu!
C a ły g a rn ie c w ód k i k u p ię, K o g u tk a z ku rką, Z e sk rzy p ca m i na ro d z ic a P r z y ń d ę p o d w ó r k o — M arysiu! P r z y ń d ę p o d w ó r k o ! *
P rzyn iosę c i k ora lisie !
J e d w a b n e chusty! B ędziesz so b ie m i n o w a ł a , J a k by w za p u sty !... M arysiu! J a k b y w zapusty! * P o je d z ie w a s e w pa ra dzie N o w y m w asążkiem I już nas nikt nie rozerw ie N a w et o b c ą ż k ie m ! M arysiu ! N a w et ob cą ż k ie m ! * J e n o n ie daj n a zb yt d łu g o K o c h a n ia c ze k a ć! B o b y p rzyszło o d ż a ło ś c i W św iaty u cie k a ć ! M arysiu !
io K azim ierz L asko w ski. B ęd ę z k oń m i na w y g o n ie W łą k a ch za dw orem ! W y ń d ź ż e d o m nie z d o b re m sło w em , W y ń d ź ż e w ie cz o re m — M arysiu! W y ń d ź ż e w ieczorem ! * B ę d ę w zd y ch a ł, oc z e k iw a ł, M ó w ił p a cie r z e ... Jak nie p r z y ń d z i e s z , oszaleję! P o w ia d a m szczerze, M arysiu! P ow ia d a m szczerze! * A lb o s o b ie c o u trącę, Z ra n ię to p o rk ie m !... — N ie w yrzekaj w złą g o d zin ę ! P r z y ń d ę w ie cz o rk ie m — Jasieniu! P r z y ń d ę w ie cz o rk ie m ! * P rzy n io s ę ci k o ła c z y k a
Z p szen iczn ej m ąki! B o i ja b y m nie p rzeży ła
Z to b ą ro złą k i — Jasieniu! Z to b ą rozłąk i!
P rzyn iosę c i w a r z o n e g o ”
D w o ja c z k i szkliste! C a łą duszę! c a łe serce!
S erce o g n iste — Jasieniu ! S e rce o g n iste!
* J e n o nie bą dź fra sob liw y
N a m nie n ie b o g ę ! B o ia i tak ju ż bez c ie b ie W y ż y ć nie m o g ę — Jasieniu! W y ż y ć nie m o g ę ! * W y ń d ę d o c ię z k on ew k a m i, N ib y d o z d r o ja L . B o ja ju ż ch y b a cału ska, C ału ska tw o ja — Jasieniu!
12 K azim ierz L asko w ski. Z r ę k o w i n y . P rzed K u b o w ą , P o p r z e d ch a tą — D ziw n ie stro jn o I b o g a t o ! Ś cia n y zd o b n e w m o d re cen tk i — W o k n a ch ró że i n a g iętk i — Sień p ełn iu śk a tataraku, W y m ie c io n a p o cielak u — Izb a z n o w a p o b ie la n a I p o d ło g a szorow a n a ! A na p r o g u M a ryś stoi — W a rk o c z p le c ie — w y jść się b o i... Jen o ku w si C h y łk iem zerka — Jak k o t, g d y mu P a ch n ie szperka! * P rzed K u b o w ą , P rzed ch a łu p ą P rzystanęli L u d zie k u p ą —
P rzysta n ęli nie na g ad k i! B o w p o ś r o d k u sw aty, sw atki! B o na przedziu w iejsk i g ra jek — B o w k o szy k u k o p a ja jek ! I flaszczyn y są z siw uchą! I k o g u te k p o d p a zu ch ą — C a ły lśn iący — g rze b ien ia sty , Jak na „ w y w ó d ” dla niew iasty!
A n i chybi! W id zi m i się — Z rę k o w in y D o M arysie! * „D u d u !... d u d u !” Sm yk p o b a sa ch ... S tan ął K u b a P rzy b a la sach , Jak na św ięto w y g o lo n y ... „N ie ch ż e b ę d zie p o c h w a lo n y ! „W ita jc ie ż m i, m o i ludzie!
„S z c z e re m se rce m ! nie w ob łu d zie! 77
„ K o m u w ola i o c h o t a !”
ią K azim ierz L a sk o w sk i. I z p o k ło n e m p rosi do się Sw atów , sw achy i k u m osie!
A tak mu cos' P atrzy z m iny, Z e rad widzi Z rę k o w in y ! * „D u d u — d u d u !” Bas z sk rzy p k am i... Id ą ludy Z a ludam i! P e łn o w sieni i na przyzbie! N ie p o m ie ś c ić - w je d n e j izbie! G w a rn o , r o jn o , ja k w p a sie c e ... A najstarsza sw atka r z e c e , C o p e d a ł a je j k u m oszk a , Z e u K u b y je s t ja ło sz k a ! J a ło w ic z k a sw e g o ch ow u , P r z e z p rzy g a n y , p r z e z narow u! „ W ła ś n ie w iedziem „ K u p c a d o niej — „P ien ią żk a m i „ W trzosie d z w o n i!” *
N a d o w ś c i p n ą , N a p rze m o w ę — P o d r a p a ł się K u b a w g ło w ę — C h c ia ł się z razu p o ta r g o w a ć , B y p o p ó ź n ie j nie ża ło w a ć — A le sw acha u p rzed ziła !... G o r z a łe c z k i d o ń p rze p iła !... „ Ż y c z c ie ż nam jej, gospodai*zu! „ P o B ożem u , p rzy ołtarzu! „N ie p o s k ą p im piw a, ja d ła , „ B y z a m b o n y ry ch lej sp ad ła ! „ Ż y c z c ie ż nam je j, „ O jc z e ! m atk o! „ A b y k u p n o „ P o s z ło g ła d k o !” * S p o jr z a ł K u b a N a K u b o w ą ... — „J a k ż e , m atka? „R z e k n ij s ło w o !” A K u b in a d o k o m in a W o ła : — „K a jż e ś ty, M a ry n a ?”
i6 K azim ierz L ask o w sk i.
A z M arysie z za p r z y p ie ck a J en o bu ty, je n o k ieck a !
P ró żn o sw ach a p ro si, łe c h c e , — W la zła w k ątek i w yjść nie c h c e ! I c h o ć jej się śm ieją o c z y , N ib y źli się, n iby b o c z y ...
N ib y b ro n i Się i spiera! A za Jank iem W c ią ż sp oziera! * G ra ją skrzypki Z m a zo w ie ck a ... P rzy p a d ł Janek D o p r z y p ie ck a — Jak p o d w a ż y p o d M a ry sie! A M a ryśk a n ie b r o n i się... Id zie z Ja n k iem , ja k o trusia! D o m atuli! d o tatusia! Id zie sam a, sa m ow ita — Z a k ola n a o jc ó w ch w yta — P rzyk lęk a ją o b y d w o je ...
A K u b in a O c z y d u ch em — D la zw ycza ju — T r z e fartu chem ! * G ra ją skrzypki Z m a z o w ie ck a ... — „N ie u krzyw dzę „ S w e g o dzieck a! „ N ie p o jm ie s z je j sam ej z ch a ty: „W e ź m ie k r o w ę , w eźm ie szm aty, „D w a sta jon k a — p rze d rejen te m „W y m ie r z o n e n o w y m p rę te m , „D a m je j setn e dw a p rosia k i, „B a b sk i statek dam w szelaki, „M a tk a zładzi w am do s'lubu „P ie r z a z n o w e g o p o d s k u b u ... „ I w esele „T a k ie spraw ię! „ Z e je g ło s ić „ C h o ć w W a rs ia w ie p
W e s e l e .
I.
D n ia je d n e g o o zaraniu, J a k o ś w tydzień p o „ k o p a n iu ,”
W izb ie K u b ó w kw ik... Z a ra z lu dzie zm iark ow ali — C o się na ty ch r z e cza ch znali, —
Z e w esele w m ig! Z e w e se le w m ig!
*
B o i w iep rzak u k a rm ion y I M a ryśk a ju ż z a m b o n y
S p a d ła dru gi raz! J en o k ie łb a s n a r y c h to w a ć, J e n o ziarna n a p y tlo w a ć
N a w eseln y czas! N a w eseln y czas!
Sam się K u b a w ziął d o te g o : Z w ió z ł d o m łyn a, d o „ w ie t r z n e g o ,”
T r z y na m ąkę, trzy n a k ru py — C h o ć w ieś sp ro s ić d o ch a łu p y!
M iesią c starczy jeść! S tarczy m iesią c je ś ć !
*
P o te m n oże m p o karm niku, O p a rzy ł g o — i p o krzyku!
P 1 e w n i a k c o się zwał! N a trzy p a lce s z p e r k a z n ie g o , A i sa d ła to p liw e g o
Ć w ierć bez m a ła m iał! Ć w ierć bez m a ła dał!
* C zw o ro szyn ek ja k p od u szk i — P o d g a r d la n y ch k iszek z ju szki — G ło w iz n a k iej sm ok ! A k ie łb a s y ja k żerdź w p ło c ie ! Z e K u b in ie przy r o b o c ie W la zła k olk a w b o k ! W la zła k olk a w b ok ! #
P r z e m o g ła się — b o czas k rótk i — N a p iła się z „t łu s te m ” w ó d k i,
20 K azim ierz L asko w ski.
I c o duchu w dzieżk i m iew a, Z a b r a ła się d o p ie c z y w a ... T r z a na tyle g ąb! T r z a na tyle gą b ! * H a r o w a ł a tydzień c a ły , A ż je j n o g i u staw ały — S p iek ła p la ck ów , k o ła cz y k ó w , N a p lo tła im w a rk o czy k ó w , O cu k rz y ła , o p ie p rz y ła , K orzen ia m i n a sy ciła . Z astaw a g o to w a ! T ru n k i — K u b y g ło w a ! S tó ł g n ie się o d ciasta — A K u b a d o m iasta! P o je c h a li ob a j z Jankiem
(N ib y z zięciem ) w czesn ym ran k iem , P o w r ó c ili nad w iecz orem :
K u b a z b e c z k ą — Jaś z g ą siorem . Jest „ b a w a r s k ie ,” je s t i „ s ło d k a ” — R eszta w eźm ie się o d M o tk a __
C z ę s to p o wsi c h od zi — W e w szystkiem w y g o d zi! B e z d łu g ie j m itręgi D a „ s z w a r c ó w k i” tę g ić j!
II.
W e s e le je d z ie — matusiu! W e s e le je d z ie ...
Już się sw a ch y ro z śp ie w a ły ,
M aryś w ^ stro jn ik ” p rzy o d zia ły — K o b ie t ą b e d z i e — Jasiow ą! K o b ie t ą b e d z i e ! * W e sele je d z ie — m atusiu! W e s e le je d z ie ... G ra ją skrzypk i — k ie b y g r z y s i ! N a o d je zd n e m dla M arysi — D ru żba na p r z e d z ie — p o d ^ p a lm ą !” D ru żba na przedzie! * W e s e le je d z ie — m atusiu! W e s e le je d z ie ...
D u d n ią w ozy , m k n ą k on isie — Już Ja sin io przy M a r y s i e —
D o ślubu w ied zie — ja k sw oją! D o ślubu w ied zie !
*
D ru ży n a le c i — m atusiu! D ru żyn a le c i...
C h ocia ż c i ę g i e m g ra ją , n u cą... C zem u ż w am się o c z y sm u cą?
C zem u łza św ieci — perlista? C zem u łza św ieci?
* D ru żyn a le c i — m atusiu! D ru żyn a le ci... U M arysie p ę k ru cia n y — U Ja sin ia pas k o w a n y — M asz d w o je d zie ci — • za je d n o ! M asz d w oje d zieci!
*
D ru ży n a le c i — m atusiu! D ru ży n a le c i...
S p ó jrz na có ru ś, na k och a n ie ! T o c w m ałżeń skim św iętym stan ie
K ło s e m z p o d k w i e c i — w ystrzeli! K ło s e m z p o d k w i e c i ! * W e s e le je d z ie — m atusiu! W e s e le je d z ie ... K ie j na ja r m a r k — p ię ć fu rm an ek — S o b ie M a ry ś, s o b ie Janek __
D ru żk i na p rzed zie — z drużbam i! D rużki na przedzie!
P rzed „ je g o m o ś c ie m ” „ M ł o d y ,” „ m ło d u c h a ...” B ło g o s ła w i... K rzyż nad g ło w ą ... P rze p o w ia d a B osk ie sło w o
O posłu szeń stw ie
W szelk iem w m ałżeń stw ie! * G r a j o m o rg a n y , G r a j o m o d ucha! W z d y c h a „p a n m ł o d y ,” P ła c z e „ m ło d u c h a !” A „ d o b r o d z ie j” z serca praw i: Ja k o Jezus b ło g o s ła w i
T y m , c o w n a rod zie Ż y ją w e zg o d zie!
* G r a j o m o r g a n y N a b o żn y m w tó re m ,
Z a b ły s ły św iatła Z ło cis ty m sznurem !
-A- „ j e g o m o ś ć ” k o ń cz y m ow ę: J a k o g rze ch y A d a m o w e
M iło ś ć ob m y w a , Czysta! praw dziw a!
G r a j o m o r g a n y ... A ż trzęsie ch órem ! Już orga n ista
Jął c ią g n ą ć w tó re m ... P rzyk lęk n ęli — M aryś z Jankiem P rzed N ajśw iętszym , p rzed B aran k iem —
Z dru żbam i sp o łe m S ch y la ją c z o łe m ! * G r a j o m o r g a n y ... Z e w uszach dzw on i! „ M ło d e m u ” raźn o, „ M ł o d a ” się p łon i, A „ d o b r o d z ie j” p y ta : „J a n ie ! „ C z y m asz ku n iej m iłow a n ie?
„ C z y bierzesz z w oli, „N ie z b o g a c tw , r o li? ” * G r a j o m o r g a n y ... Z e w uszach dzw on i! P o ta k n ą ł Janek — „ J e g o m o ś ć ” d o n iej: „ A ty, M aryś, na k o b ie r c u „R zek n ij: czy m asz Jana w sercu?
„ A ż d o m o g iły ? ”
*
G r a j o m o r g a n y ... Ż e drży k o p u ła ! S z e p n ę ła M aryś... Z w iąza ła stuła...
A „ d o b r o d z ie j” z o b rą czk a m i: „P rzez ten ży w ot, c o przed w am i,
Id źcie w s p o k o ju , „ W u czciw ym z n o ju !”
* G r a j o m o r g a n y ... Ż e drży k o p u ła ! Już ich w k ajd an k i M iło ś ć zakuła! O rg a n ista -k a łw a k a to r Z a d ą ł w m iech y na „ C r e a t o r !” — D ru żk i zerk ają, O s k o m ę m ają! * G r a j o m o r g a n y ... G r a j o m p rze cz y ś cie ! A ż się ły sin a
Staw ia Marys' d r o b n e n óżk i, U p a tru je starszej drużki —
N a nią sp o jrza ła , B y się w y d a ł a !
* G r a j o m o r g a n y ... G r a j o m p rze cz y ście! Już i nie staje T c h u organis'cie!
Już i w lam pk a ch k n ot się skw arzy, G asn ą s'wiatła u o łta rzy —
Już p o ob rzą d k u ... C h w ała D ziecią tk u ! * IV . C h a łu p e czk a nizka — N a k om in ie b ły sk a — Starszyzn a za stołem __ -T a n e c z n ic y k o łe m !
W pierw szą p a rę — cza p k a z ucha! Starszy drużba i m ło d u ch a !
Z a M arysią z drużką Janek! Z e w iatr idzie z p o d falban ek .
Z ch łopskiej piersi. A drzazgi z p o d ło g i! P rzytu pu ją z n og i! P o d k ó w e c z k a dzw oni! Ś p iew ka śp iew kę g on i! * W c h a łu p e cz c e nizkiej K u ż d e n sercu blizki — S u km anie sukm ana... D a n a e m oja ! dana! Z a „m ło d y m i,” za drużbam i W a lą pary za para m i... K ie j o c h o ta , to o c h o ta !
N ie r o z e g n a ć k o łk ie m z p ło ta — T a k a m o c g ro m a d y , Z e n ija k ie j rady! J en o zaw dy ła w ą — Z trosk ą czy zabaw ą!
* W c h a łu p e c z c e nizkićj P olew a n e m iski K u b in a rozn osi — N a „c z ę s tu n e k ” p ro si... Są r ó ż n o ś ci! m o c m ięsiw a! P szenn y k o ła c z sw e g o m lćw a!
30 K azim ierz L asko w sk i.
Są fla szczyn y, z p iw em bania! M a s ło , serek z p o d śm ieta n ia .
Jest h a r a k , a r b a t a ! C zem ch a ta b o g a ta , T e m o d se rca rad a D la g o ś c ia — s o m s i a d a * W c h a łu p e cz c e nizkiej Ś m iech y a u ścisk i — 71P o c z e s t n e ” na stole — K w a te re czk a w k ole! Jaki taki nie m itręży,
W y p ił — pas mu w b io d ra ch cięży. O d p u śc ił se — d o koszuli
I d ziew u ch ę do się tuli! Janek d o M arysie R a d przym ila je j się — Sw atki b ro n ią , trzepią: ?5P o c z k a j , aż o c e p i ą . ”
V . D rą się swatki — drą!... „ C z e p ić ” M aryś ch cą ! A le drużki z a g ro d ziły , B o im je s z c z e ta n iec m iły! Jeszcze n óżk i drżą — • p o d niem i! Jeszcze n ó żk i drżą! * Z a drążk am i — w tór... Starszy drużba — w spór! P o d p a r ł b o k ó w p rzed sw acham i! C h o c ia ż g r o ż ą mu pięs'ciam i — S toi ja k o m ur — n ie pyta! S toi ja k o mur! * „D a le j, skrzypku, g ra ć! „ N a za p ła tę stać! „ M o je rządy! (w ykrzykuje) „ B o sm yk ło je m w ysm aru ję!
„ A b o za czn ę p ra ć — na d o b re ! „ A b o za czn ę p r a ć !7,1
R u szył z basem sm yk... Z n ow u ta n iec w m ig!
Suną p a ry — ki ej o b r ę c z ą — P rzy o d z ie w e k b łysk a tę c z ą —
Z piersi idzie krzyk — śp iew a n ie! Z piersi idzie krzyk!
*
W ś z y ć k i m tany w sm ak ! Z e i m ie jsca brak...
Id ą starsi za m łod em i! Janek ledw ie tyk a ziem i,
P rzy śp iew u ją c tak — M arysi! P rzy śp ie w u ją c tak:
*
„ W p o w ie c ie na rynku „ Z y g a r y g a d a jo m :
„W sz y stk ie pa n n y szelm y, „ Z a n ic nas nie m a jom ! „ I n o ta nie szelm a, „ C o ja ś n i o m ta ń cu ję ; „ C o się raz o b r ó c ę , „ T o j o m p o c a łu ję !” 32 K azim ierz L ask o w sk i
A M a ry sia zas' — C h o ć to ju ż je j Jas' — N ib y b ron i się. a b o c z y , K ry je rą b k iem m o d re o c z y — A lg n ie ja k na m a ź — z g ęb u ch ą ! A lg n ie ja k na m a ź ! * Su n ął Ja n ek w tło k — I c o c h w i l k a : crnok! D o b ie r a się nie na k p in y D o g ę b u sie ! d o m aliny!
C zek a ł na to rok — bez m ała! C zek a ł na to rok!
*
Z a „m ło d y m i” w ślad... K u ż d e n s o b ie swat!
S tach z U lisią, W a łek z Jagn ą T o za k r ę c ą się, to n agn ą — '
N ik iej w iatrem kw iat — plątany, N ikiej w iatrem kw iat!
*
O jże m o ja ! h o p ! Z a w d y g ó r ą c h ło p !
34 K azim ierz L askow ski. C zy A n to ś c e , czy to K a c h n ie , K u ż d e j c h ło p sk a cza p k a p a c h n ie — Jak k o n io w i sn op — ow sia n y ! Jak k o n io w i sn op! * Jaka ta k a w lot — K iej d o szperk i k ot!
B y le w sp o m n ie ć o piers'cieniu, Już ci siedzi przy ram ieniu —
R a d a o d d a ć sp lot — panieński! R a d a o d d a ć sp lot!
*-Id zie ta n iec — wir! C h o ć w rób lik i: ć w i r !
B o g d y w sercu je s t k o ch a n ie , T o czy n o ck a , czy zaranie,
J ed en świat i m ir — d o k o ła ! J ed en świat i mir!
* Już sło n e c z n y dzień S p ęd ził n o c y cień ...
Już się g ra jk o m g ło w a kiwa I o d sm yka i o d piw a —
Jak ch w ie ją cy pień — w ierzbin y, Jak ch w ie ją c y pień!
W s z y ć k o m a sw ój czas! Ś cich ły sk rzy pk i, b a s... Z a k r y s t y j o n p o urzędzie W s ta je z ła w y , m ów ić b ę d zie —
C hrząka raz p o raz — a patrzy! Chrząka raz p o raz!
*
Z a k r y s t y j o n w stał — J a k by m ak iem siał! A on czek a , n ic nie g ło s i, J en o o k ie m ku g o s p o s i...
P różn ą szklankę m iał — d o cała ! P ró żn ą szklan kę m iał!
*
W7o ła K u b a : „H e j! M atka! sło d k ie j d e j ! P rzepłu k ali p o d n ie b ie n ie — Z a c z ę ło się p rze m ó w ie n ie —
Z e c h o ć łzam i lej — z rzew n o ści, Z e c h o ć łzam i lej!
36 K azim ierz L ask o w ski.
M o w a w eseln a.
N iech że b ęd zie p o c h w a lo n y ! S ł y s z - t a , ludzie m oi! Ja k o b y ło na p o czą tk u ,
J a k o... w Piśm ie stoi: C zy to u n a przez u n e g o ,
C zy też u n przez u n y .. . Jak by to rze c?... na ten p rzyk ład :
K ie j sk rzypk i przez struny, K ie j... s'iekierka przez obu szk a...
Jak bez sk o b la w rota ... (D o m ło d u c h y ) „N ie p o p ła k u j...”
K ie j la m pk a przez k n o ta ... Ja k o b y ło na p o czą tk u ...
W rajskiej sz czę śliw o ści — Już i pierw szy r o d z ic A d a m
P o ją ł E w ę z k o ś c i!... T a k b y w a ło i tak b ę d zie ...
N ie o d m ie n ić n i j a k ! C h łop a b a b a — n ib y c e p y :
Jest „d z ie rż a k ,” je s t b ija k !” Z w ią za ć „g ą z w ą ...” na ten p rzy k ła d ...
(D o K u b in y ) „ N a le jc ie -n o ! Z a sc h ło g a r d ło s ta r e !” C o tu g a d a ć p o p różn icy !...
S to ic ie p r z e d e m n ą — T y M aryn k a i w y Janku!
Z m iło ś c ią w zajem ną, Z a ślu b ien i w zg o d n e m stadle...
Z r od zicielsk ą w olą! Jak dw a c io łk i w je d n e m ja rzm ie,
Iść m a ją ce rolą! S ta n ęliście przed m em ok iem
T y M aryś, w y Jan ie... Z ob rą czk a m i na p a l i e a c h
I w m ałżeń skim stan ie... J a k by to rzec?... „P o c z e k a j-ta ! O d sa p n ę z g o r ą c a !” J a k b y to rzec?,.. K ie j g o łą b k ó w P a ra g ru ch a ją c a ! Z iem p o w ie d z ia ł!... N ib y b rzó zek D w ie na je d n y m g ro b ie ! N ie dziw ota! b o ś c ie z daw na
M ieli się ku so b ie !
(D o m lo d u ch y ) „N ie kryj ślep k ów ! Pak b y ło są d zon o!
38 K azim ierz L ask o w sk i.
N ie w s t y d a j się! N ie m asz c z e g o ! P ra w ow ita żo n o !
L e c z w w szelak iem posłu szeń stw ie, O k u ż d e j g o d z in ie B ądź w y g o d ą mu! w yręką!
W ja d le czy g a d zin ie... N a ten p rz y k ła d ... o c h ę d o ż n ie ...
Czy w ieprzak , czy k row a -— B o i o g rosz za w d y ła tw iej,
Jak się c o p r z y c h o w a ... C zy to z d rob iu , czy z o g o n ó w . . .
D b a j o ły żk ę w arzy I..- n a p itek ... nie za szkodzi,
G d y się kto nadarzy — N a ten p rzy k ła d ... ja lub s o łty s ...”
(D o K u b in y) „M a tk a ! N a le jc ie ż -n o ! t r z a p rze p łu k a ć.
...O czem b y ła g a d k a ?... A h a! ju ż m am ! . ..„ T e d y , M aryś!
T rzym a jże się w ku pie, N ie p rze p om n ij, że ju ż teraz
M asz c h ło p a w ch a łu p ie! Ż eś mu w inna w d zięczn em serce m ,
B y ć p o d p o r ą ... na ten p rzy k ła d ... C h o ć b y b y ł p ija n y. Ż eś mu w inna w y b a c z e n ie ...
C h o ć w róci o zm ierzch u... B o ... c h ło p c h ło p e m ! takie p ra w o, Ż e ch ło p sk ie na w ierzchu! Żeś mu w inna — ja k o rzekłem
W d z ię cz n e m sercem ła d zić, Ż e c ię z e c h c ia ł z d ró g pa n ień sk ich W m a łżeń stw o w p row a d zić... Ż e c ię w y w ió d ł z sa m o tn o ś ci...
D o s w o je g o b o k a... G d zie rozkw itn iesz mu 1 e 1 i j ą !
Jak laska p r o r o k a !” A w y Jan ie... „P o c z e k a jt a !” (D o K u b y) „J a k ó b ie ! D a lib y ście tej na tłustem !
W ie c ie ? c o ja lu b ię !” * M ru k n ą ł K u b a : „M a ć ! K ie d y d a ć, to d a ć ...” Z a w in ę ła się K u b o w a — Jest k r u p n i c z e k ! je s t p rze m o w a — Ż e c h o ć łza m i la ć — z rzew n ości!
40 K azim ierz L asko w ski.
...A w y Janku! n o w o ż e ń c e ! S k o r o w am się d w o i , R z u ć cie ż o k iem na ów p ą czek ,
C o w edle was stoi — R z u ć cie ż o k ie m i s p o jr z y jcie
N a on ą p o ło w ę , N a u n w ianek z rozm arynu !
Z i e b r o Jadam ow e! S toi przy was — a wy przy niej
P rzed ludźm i a B o g ie m — Stoi przy w as... i stać b ęd zie
Z a ch a łu p y p ro g ie m ! N a ten p rzy k ła d ... przy k om in ie...
W k o m o r z e i w s z ę d y — Sak ram en tem p o łą c z o n a
Przez ślubne o b r z ę d y — P o p r z y s i ę g ł a w o b e c św ia dk ów ,
Z a p isa n a w k sięgi, P r z y s tr o jo n a w w on n ą rutę A barw iste w stęgi! Stoi przy w as... „ C ic h o , ludy!
S t u l - t a g rzeszn e p y s k i!” ...S toi przy w as, a w y przy niej
B o k przy b o k u — kiej k oń z k o n iem Spętan e, od szkod y! K tó r ą szk od ą w k u ż d e m stadle: Sw ary a n ie z g o d y , G d y się b ija ć p r z e z n ic z e g o ... L u b ... k lą ć w n ie b o g ło s y ... B a ba b a bą ! R o zu m k ró tk i,
C h ocia ż d łu g ie w łosy . K ie d y p o t r z a — n o, to p o t r z a . . .
A le z razu g rzeczn ie: D o b r e m sło w e m p rz e tłó m a c z y ć...
P o g w a rz y ć sta teczn ie — C h yba, że to nie p o m a g a ...
H a! to trudna rada!... (D o M arysi) „N ie p o p ła k u j!
T a k się je n o g ad a ! Zaraz za czn ę z in nej b e c z k i...”
W ie d z cie ż o tem , Janie, Z e ch leb a gru nt w s z y ć k o zn aczy
W tym czy ow ym stanie. W ie d z cie ż o tem , że M arysie
N ie b ie rze cie s a m y . . . (D o ro d z ic ó w ) „G ru n t d a je c ie ? ”
42 K azim ierz L ask o w sk i. L e c z z nią ra ze m ... „ C ic h o ... lu d y !” — ...Jest c i o d p i s a n o D w a sta jo n k a ... G runt p r z e w o ź n y . . . M asz s z la c h e c k ie w ian o! B o i b y d lą t... (do Ja k ób a ) „S iła ? 77 (— W e zm ą k ro w ę P rzy c ie lę c iu , dwa prosia k i,
C h o ć na rzeź g o to w e ... A i z p ierza pani m atka
C o n ie c o udzieli...) Z a tem k ro w ę ... dw a p rosia k i,
P r ó c z w szelkiej p o ś cie li, K tó r a w am się także przyd a
W m a łżeń sk iej je d n o ś c i, N im się sam i d o c h o w a c ie
G ę si i ró żn o ś ci! T y l a bierzesz za nią razem ,
A b y k r o c z y ć s p o łe m Jak się p a trzy... z ży czliw ością ,
A sercem w e so łem ! A b y k r o c z y ć z tą 1 e 1 i j ą ,
C o przy to b ie stoi,
W za je m — d o k u ń c a ży w ota — C m e n ta rn y ch p o d w o i!
K tó r y k u n i e c , ja k o w Piśm ie P rzyk a za n o n ieb em — W ch rześcijań sk im się n arodzie
N a zyw a p o g rz e b e m ! K tó r y k u n i e c za ślu b ion y m R o z łą c z e n ie d a je!... „ C ic h o , ludy! n i e d r z y ć m o t y k ! B o mi w g r d y c e staje! Śm ierć k u ż d e m u z a p isa n a ...” ...K tó r y k u n i e c w iedzie D o w ie cz y ste j szczęśliw ości!...
„ C ic h o j-t a , s o m s i e d z i e ! Zaraz sk u ń c z ę !...” ...k tóry k u n i e c . . .
P o p lą ta ło m i się! E! trą ć-ta się ze m ną, Janie!
D o sw ojej M arysie! N a j l e p s z e g o ! Z p o w t ó r z e n i e m ! N iech w am B ó g d o zw o li D o ż y ć stu la t... L e c z k o b ie ty P iln ow a ć i roli! B o c h ło p , k tó re n za g o n pu ści, A b a b ę s f l e j t u s z y , N ija k ie g o od p u szcze n ia
44 K azim ierz L ask o w sk i.
P iln u jcież mi ted y g r u n t u I sw ojej M arysie! D o was, Janie! d a jc ie g ę b y !
P o d o b a c ie mi się!
--- 4 0 *
---O c z e p in y .
S k o ń c z y ły się rządy c h ło p ie ... T a ń c z ą ba b y n a k o n o p i e ! Jed n a z dru gą — sam e sw a ch y — A ż w iew ają izbą ła ch y !
P rzytu pu ją — p ok rzy k u ją I o „ c h m ie lu ” przyśpiew u ją; C o to takiej b y ł natury, Z e się lu biał p ią ć d o g ó ry ...
K a żd a sk a cz ą c — w rzeszczy! A ż w p u ła p ie trzeszczy ! Jed n a z dru gą drze się __. K i ej z a b y d łe m w lesie!
*
O to c z y ły „ m ł o d ą ” w ień cem __ I na u d r y z n o w oże ń ce m !...
U cze p iły się za p o ły , Jak d ę b cza k a p ę k je m io ły ! N ie zw ażają na h o n o r y __ C iąg n ą przez m o c d o k o m o r y — D o k o m o ry ! d o c ie m n icy !
E y nie w adził p o p różn icy !
„ O ! c h m i e l u , n i e b o ż e ! ” P o sie d źże w k om o rze !
N ie b ę d zie ci sm utno — G d y w a rk oczy k utną!
*
N ie m in ęło dw a p a cierze, Ju ż-ci drużba n iesie dzieżę, Siada na n iej, ki ej na stołek , C hw yta M aryś na p o d o łe k ! O b ją ł d ło n ią przy falban a ch , U s a d o w ił n a k ola n a ch — K a ż e p o d a ć stro jn e d en k o __ K a że sk rzy p k om z a g r a ć cie n k o :
„ D a jc ie ż je j na m iski — „D a jc ie ż je j n a ł y ż k i ! „ D a jc ie ż je j na n ie c k i!” Z w y cz a j staros:w iecki.
N a w ezw an ie, na p rzy g ry w k ę Jaki taki za ch o le w k ę — D o su pełk a! d o ch u ścin y, W y d o b y w a k o p r o w i n y . . . O c h f i a r u j e da tek N a w szelaki statek! R z u c a szczerą ręką , Ż e aż d zw on i den k o! *
L e c ą g ro sze n a fartu szek, N ib y o w o c z p o ln y ch gru szek! N ie w ia d o m o , k to da ł s i ł a , B o ć o c h f i a r a każd a miła!
M ied zia k d o m ied zia k a , P raw ie p ó ł przetak a! Jest i talar bity, W szka plerzyk zaszyty!
*
P rzesu nęli w szy scy w k o ło , N ik t nie przeszed ł z ręk ą g o łą N a p o d o łk u ku pk a sp o ra — Ż e licz z ran ka do w ie cz o ra !
N a ś c i , M aryś! n a ś c i ! N ie p op u szcza j z garścil
Z d a się n a p o c z ą t e k , C zy w św iątek, czy p ią tek .
* A ty m cza sem g o s p o d y n ie R a d a w radę przy k o m in ie ... W y s tr o iły c z e p ie c n ow y T iu lik o w y — m u ślin ow y . R ą b k o w a n y c z y s to — Z w stęg ą je d w a b istą ! I c h o ć M a ryś w p o n s ie , G w a łte m c z e p ić rwą się!
*
P o d le c ia ły zn ow u p ęd em , P rzysta n ęły w o k ó ł rzędem — Jed n a b ierze w ian ek z sk ron i — N o ży czk a m i d ru g a d zw on i — T r z e c ia w żyw e o czy ! O b c e s d o w a r k o cz y ! A śp iew a ż a ło śn ie , N ib y k os o w iośn ie: *
„ N ie ch cia ła ś m aku, ni pastern ak u Z n a d zien iem !
„W o la ła ś sw aty d o sw ojej chaty Z Jasieniem !
„N ie ch roń że g ło w y , daj w a rk o cz p ło w y ... B o ś c h c ia ła ...
„ N ie żałuj w ian ka, slcoroś ju ż Janka D o s ta ła !”
* *
---C h r z c i n y .
Już p rzem ija ł ro k bez m a ła, O d k ą d M a ryś się w y d a ła —
R o k p r z e z c z e g o ś , rok! W szy stk o nieźle się ła d z iło — B y ło p r o się , cielę b y ło ...
C ielak nikiej sm ok! * K u ry n iosły p ó źn ą p o r ą — G ęś w y w io d ła d w a n a ś cio ro ... C z e g o w ię ce j c h c ie ć ! L e c z J a n k ow i je s z c z e m a ło — Ja k by c z e g ó j n i e s t a j a ł o , C o ś c h c ia ł g w a łtem m ieć!
C o p o w ró c i o d r o b o ty , T o mu c ię g ie m w g ło w ie p so ty ... D o k o b ie ty w śm iech! T o się sp o jrzy w m od re ś l e p k a , T o za ga d n ie: „K a j k o le b k a ? ” Z e i słu ch a ć g rzech . * I tak g a d a ł, aż w y g a d a ł. W ła śn ie w p o lu b y ł p ośn ia d a ł, K ied y da ją znać: Z e M arysia z a b o la ła ,
L e d w ie dla k rów p rzyd źw iga ła Z ie m n ia cza n ą n aćl * S k o c z y ł Janek w rów n e n o g i, Przez z a g o n y d o n ie b o g i W y ry w a c o sił... N im d o le c ia ł, p e łe n strach u , T o się b o c ie k ze rw a ł z dach u...
Już i c h ło p a k b y ł!
*
O d r a d o ś ci ryk n ął szczerze I m a łe g o o b c e s b ie rz e ...
C h ło p a k ją ł się drzeć!
50 K azim ierz L ask o w sk i.
P o d a li mu w ód k i k u b e k —
W zią ł, n a są cz y ł dziecku w d z ió b e k ... C h ło p a k m u siał p ić!
*
R e sztę c h o r a d o k o ń c z y ła , B o tak „ b a b k a ” n araiła,
Ż e b y p ok a rm b y ł... Z ak rztu siło się ch u d zią tk o, B ledziu sień k ie ja k p a n ią tk o —
S n a ć o p a d ła z sił! *
A le w net się sp a m ięta ła I d o Jaśka za g a d a ła ...
P rzy p a d ł d o niej wraz! I patrzeli tak na sie b ie, Ja k o gw ia zd k i dw ie na n ie b ie W n o c , w p o g o d n y czas! * I p atrzeli, n ie m ó w ią c y — Jen o se rce m g o r e j ą c y , Ż e ju ż „ d r o b ia z g ” je s t!... O n się łasi, o n a m ili... A ż pan o jc ie c p rzeszk od zili:
„ A k iej b ę d z ie ch rzest?” *
Z a c z e m b a b y ję ł y g ło s ić : K o g o b y tu w ku m y p r o s ić — P ow sta ł w izbie k rz y k ! Z aś K u b in a z ię c ia sp ęd za , By c o duchu b ie g ł d o k siędza, B o t r z a o c h r z c ić w m ig! * S k o c z y ł Janek — c h o ć nie s p o r o — B o m u żal osta w ić c h o rą —
P o d pleb ań sk i d a ch . A ty m cza s em w izb ie radzą, D z ie c k o k ąp ią, M aryś k adzą...
P rzyśp iew u ją w łza ch ! oj! dana! P rzyśpiew u ją w łza ch !
Z a tu rk o ta ło p rzed z a k r y s t y j ą , N a p o w ita n ie w e dzw on y biją! M a łe nikiej w rób lik ćw ierk a , C h o ć je huśta k u m o te r k a —
T u lą c d o sieb ie ! N óżk a m i g rz e b ie ...
*
C zek ali chw ilkę na „ d o b r o d z ie ja ...” W re szcie sk rzy p n ęła w k ru ch cie w ierzeja
Kazimierz Laskowski.
B ły sła naw a św iatłem zlana I n o w e g o c h r z e ś c i j a n a
G rzech p ie r w o ro d n y O b m y ł ch rzest w od n y .
*
C h o cia ż d ziecin a g ru ch a ła k rz y k iem — M usieli im ię w p isa ć „k r z y ż y k ie m ” — N ib y K u b a wraz z sołty sk ą
P od z n a c z y li sw e p rzezw isk o, B y o ch rzcie B a rtk a Ś w ia d czy ła kartka!
G d y w rócili p o ob rzą d k u , Już i kura kipi w w rzątku — J a je c z n ica sk w ierczy w r y n c e __ M a ryś sied zi na p ie r z y n c e ... Jak g d y b y n ic z g o ła ! O sy n a czk a w o ła ! * P o d a li je j o c h r z c z o n e g o ... D zie cia k cm o k a ... N ie o d te g o ! P rzysądził się k iej p ijaw k a — A ż g o z razu z d ję ła czk aw k a,
A ż M aryś p o b la d ła — 13o je s z c z e nie ja d ła !
*
W n e t się „ b a b k a 75 zakrzątnęli, J a je czn icy n ag arn ęli —
P o k r z e p iła się n icz e g o ... I nuż p ie ś c ić m a le ń k ie g o —
K ła ś ć g o na p osła n ie , M ó w ić: że już w stanie!
* I n ie d łu g o w yleżała ! — D n ia tr z e c ie g o się zerw a ła, A że b y ło przy niedzieli, W z ię ła d z ie ck o p o kąpieli
I razem z n a rod em — N a su m ę z nw y w o d e m .77
W izb ie Ja n k ów ra j!... M a ryś k ieb y m aj!
C h ło p a k sk rzeczy w o p a łcz y n ie j Janek stoją przy k om in ie 1 rach u ją k u p k ę g rosza, B o ch c ą k u p ić dla B artosza
J eszcze ze dw a staj! Oj, dana! J eszcze ze dw a staj!
---II, Okrężne.
W c a łe j w io sc e śpiew y, g ra n ie... N a w eseln y ton! L e c i e ch em p o p o la n ie — K u la so w i — K u d w orow i: „ P lo n n iesiew a! plon ! W ca łe j w io sc e śp iew y, g ra n ie ... H u cz y — nikiej dzw on! Drą. się dziew ki — k ieb y łanie!
P a ro b cza k i, Jak d ęb cza k i: „ P lo n niesiew a! p lo n !”
*
U słyszała g ra n ie M a g d a , C o służy przy k u ch cie — P r z y k u cn ę ła w ed le p ło ta , Jak d ziad ów k a w k ru ch cie ...
P ęd e m d o c z e l a d n i e j : „ T a k ci g ra ją, ja k na ch rzcin a ch ,
In o je s c e ła d n ie j!” P ęd zi Ja gn a za U liną,
K a śk a za B ry g id ą ... L e c ą w szystk ie c o tchu starczy!
„J u s id om ! ju s id o m !” W y le c ia ła g o s p o d y n i,
Sam kuchta przed g a n e k — N a w et d zied zic stan ął w ok n ach , U ch y lił firanek...
*
D u d lą basy, tnie sk rzy p ica ... P ełn iu śk i d zied zien iec! A w p o ś ro d k u p r z o d o w n ica
Id zie ch y łk iem d o d zied zica! M a na g ło w ie w ien iec! W ia n ek zb ożn y , ja k p ó ł strzech y, T k a n y w ja b łk a i o r z e ch y ,
K ło s y p o z ło c is te ,
W stą żeczk i w zorzyste — U p o w ity ładn ie!
„N ie c h ż e b ę d zie p o c h w a lo n y ... P ó k i s'wiatu stać! Z a ten w ian ek p o ś w ię c o n y ! Z a r o b o tę żniw ne plon y !
P a n ie B o że p ła ć! *
— W itam , bracia! z serca! duszy! C zem b o g a t e p rog i!
A ty, g ra jk u , w g ó r ę uszy! O b e r ta s a z n og i!
— W a sze zd row ie! b r a cia mili! A lb o św a to o b c y !
R a zem o jc e się rodzili... Z a dziew u ch y, c h ło p c y !
*
Id zie ta n iec — dudni ziem ia... D an aż m o ja , dana! P r z o d o w n ic a D o d z ie d zica I łap! za k ola n a ! P o c h y liła w a rk o cz p ło w y . J ed w a biste c z ó łk o ... „ M ó j dziedzicu! m ój w ielm ożn y !
— M o ja M a ry ś... „J u ś c i M a r y ś !77 ...K ie d y m ju ż za stary — A ty m ło d a , nie d o p a r y - ś . . .
„S ta ry , ale ja r y !71
— N iech że b ęd zie p o tw ej w oli! M o ja ś ty! ja g o d a !
C złek p rzy p om n i w stare lata, Jak to b y ło z m łod a !
*
D u d lą ba sy , tną s k rzy p ice ... W ie d z ie d zied zic p r z o d o w n ic ę — Z a d zied zicem rów n y z rów n ą H u la r z o ń c a z sołty sów n ą ! D a lej d w ork i z p a rob k a m i P rzytupu ją p o d k ó w k a m i... A basetla: dudu! dudu! — Jed n o se r c e — ty ła ludu! A ze sk rzy p iec nutą leci: Jed n a ziem ia, je d n e dzieci! H u czy , k ie b y dzw on : „ P lo n n iesiew a , p lo n !” B o g u ! lu dziom plon !
III- Przy wiejskiej drodze..,
P o w iejskiej d ro d ze p ły n ie brzask, P ora n n e b ły s zcz ą rosy ... S ierp n io w y w ietrzyk n iesie w dal
P og w a ru śp iew n e g ło s y ! *
N a w iejskiej d rod ze że ń có w sznur, U ra m ion sierp w p ó łk o le ... H e j! w żniw ny czas! h ej! w żniw ny czas!
Św itan iem — k to żyw! w p o le ! *
P rzy w iejskiej d rod ze — k ło ś n y łan! I dusza c h ło p s k a śp iew a ... Z a d zw o n ił sierp ... N a s n o p ie sn op!
M a le je pszen n a niwa! *
Z a w iejsk ą d r o g ą — z ło ty pas — Ś cierń w g a rście b ram ow a n a! P o ż ę ty z a g o n g ę d źb i w dal:
O j, danaż! m o ja dana!
IV, Na „Siewna.”
P o ś w ię c iła M a t k a S i e w n a Ń a n o w y ch leb ! P o ły sk u je skiba niw na —
„ K s e b ,77 kw iatuń! „ o d s i e , 77 b o c z e k ! „ K s e b ,77 kw iatuń! „ k s e b !77
*
L śn ią z a g o n k i, k iej w p o z ło c ie , P o d n ow y ch leb — O d u w rocia p o u w r o cie — „ K s e b ,77 kw iatuń! „ o d s ie ,77 b o c z e k ! K s e b 77 kw iatuń! „ k s e b !77 * D a le j, w ołk i! z p łu g ie m w p o le — P o d n ow y chleb! C zystem ziarnem — w czystą rolę!
„ K s e b ,77 kw iatuń! „ o d s ie ,77 b o c z e k ! K s e b ,77 kw iatuń! „ k s e b !77
T)
’
11
Z ie le n ią się sta jon k a N a n o w y ch leb ! B ęd zie ży tk o k ie b y łą k a!
„ K s e b , ” kw iatuń! „ o d s i e ,” b o c z e k ! j;K s e b ,” kw iatuń! „ k s e b !”
V. Dzwonią echa,..
D zw on ią w p iersia ch e ch a __ C a ły h e jn a ł ech! D usza się u śm iech a...
S ły ch a ć p o g w a r strzech ! *
Z ó ra w ie studzienne N io s ą sm ętn y w tór; Szum ią so sn y sen n e __
P o d w io s k o w y b ór! W p rzy d rożn y ch w ierz b in a ch
Śnieżna za m ieć g ra ... G ęd źb i p o d roży n a ch . P o o p ło t k a c h łk a! W ich er dm ie nad ja re m __ -S rebrzy żerdny ch ró st, P o w ie w a sztan darem R o z w ie s z o n y c h chust;
02 K azim ierz L ask o w sk i.
W zg rze b n e j k oszu lin ie Z a m r ó z ścin a n ić, K a ż ą c, ja k p ta szy n ie,
Z m arzłem sk rzy d łem b ić. Z aw ija tu m a n em ,
B ieli ch a ty n d a ch ... P o d słon k ie m rum ian em
C a ła zie m ia w skrach! *
D zw o n ią w piersi e c h a ... C a ły h ejn a ł ech! D u sza się u śm iech a ...
P o w ia ł o d g ło s strzech! *
N a d ro d ze za d w o re m — P rzez śn ieżysty zw ał, Z ja n c z a ró w k la n g o re m
P ęd zi czw ó rk a w cw a ł. W ia tr k o ły s z e grzyw y,
B o d z ie w za spę stal! Jak strzała z c ię ciw y
Suną sa n ie w dal! Suną p u ch e m śn ie ży c,
D o k o ście ln y ch w ieży c, C o za w io sk ą lśnią! Suną sanie kute,
W siad ich p ło z y w sznur... W io z ą c bliźnią nutę — K o le n d o w y w tór! W io z ą c w dn iach G o d o w y c h H e jn a ł w sp óln y ch ech Z d w ork o w m od rze w io w y ch , Z p o d sło m ia n y ch strzech! * D zw o n ią w sercu e ch a ... C a ły h ejn a ł e ch ! D usza się u śm iech a __
P ierś w strzym uje dech ! #•
G w arzy w io sk a ... gw arzy __ Snuje pieśń k to żyw! Z k o s c io łk a na straży
P ły n ie zb ożn y śp iew ! L e c ą za g ro d a m i
N ad b ie lo n y dw ór E ch a nad ech a m i —
B ieży lud a b ie ż y ...
G łó w — ja k kłos’ ny ła n — K ę d y w ż ł o b i e l e ż y
Pan! Z a stę p ó w Pan! Z g ię ły się k ola n a ,
P o c h y liła skroń ... P r a c ą p o o r a n a
W y c ią g n ę ła dłoń ! B rzm ią p r o sta c z e g ło s y ,
S ie ją c pieśn ią w dal!... P ły n ie p o d n ie b io sy
VI. T ę s k n o t a .
E j! d a jcież mi k ute sanie! C zw órk ę siw ych! b icz krak ow sk i! A nim zo rza ranna w stanie — W p a d n ę w ich rem d o sw ej w ioski! B ę d ę strzelał! b ę d ę hukał!
I d a w n e g o szczęs’ cia szukał! J e n o ... nie w iem , g d zie je s t o n o ... B o m z a h a c z y ł o d tęsk n icy ! C zy p o d sosn ą p o c h y lo n ą ? C zy u stoku ? u k ry n icy? C zy w c h a łu p ie p o d k om in em ? C zyli w sercu M arysin em ?
J en o.., nie w iem , g d zie je s t o n o ... B o m z a to p ił p a m ię ć łzam i! C zy p o d brzózk ą o p e r lo n ą N ad w iejsk iem i m o g iłk a m i? C zy u krzyża nad r o z ło g ie m ? C zy za sw oich ludzi p r o g ie m ?
E j! d a jcie ż m i k ute sanie! P o d d zw on k a m i!... Jezu sło d k i!... A nim sło n k o z za g ó r w stanie, W p a d n ę w ich rem przez o p ło tk i! B ę d ę strzelał! b ę d ę hukał! C h o ć b y m sz czę ścia ... nie odszukał! C h o ć b y m szczęścia n ie d o g o n ił... P o c w a łu ję przez zaw ieję,
G o łą p iersią b ę d ę dzw on ił! W ku rn ym dy m ie ją o g rz e ję ! A c o z b icz a się zam ierzę — T o i sercem w takt u derzę! C h o ć b y m s z cz ę ś cia nie od n a la zł... B o m ... p rzep o m n ia ł, k ęd y g o ś c i... Stanę ch w ilkę w ed le balas, G d ziem się b a w iał z m a le ń k o ści — I p ow ita m ro d n e stron y:
„N ie c h ż e b ę d zie p o c h w a lo n y !”
*
Ej! u ży c z c ie ż c h o ć s a n i c y ! P a ry szk a pią t... b o nie w strzym ać! W ic h e r hula p o śn ieży cy — G o tó w d r o g i p o z a d y m a ć —
G o tó w zaspą świat za sło n ić! A m nie trzeba sz częścia g o n ić ! A m n ie trzeb a d o m ej w iosk i, M ięd zy ch a ty ! p o p o d strzech y! P rzed ob ra z ik ^ C zę s to ch o w sk ie j77 P o k r z t ę raju! skrę p o c ie c h y ! D o g ra n iczn y ch trzeb a k o p c y G d zie p o zn a ją , żem nie o b c y ! G d zie p o z n a ją ci z podstrzesza Ż em o d s o c h y , im rod zon y ! Ż e się g łę b ie j o d lem iesza W r y łe m duszą w p ó l za g o n y ! Ż e mi każd en p r o ch tu m iły — O d k o ły sk i d o m o g iły !
*
* *
R o z la ły się w iejsk ie e ch a — P o duszy rozlały! W o n ią kw iatu lip o w e g o
D la piersi zb olałej! * N ib y szm er ozim ej runi , N a żyznym z a g o n ie — C o je s ie n n ą słotą m arzy O w iośn ia n y m p lo n ie ! *
R o z la ły się w iejsk ie e ch a Ja k o d zw on ów b icie! R o z p ły n ę ły sk ow roń cza n ą P io s n k ą na b łę k icie !
*
N ib y św ierg ot szarych ptaszyn , O b s ia d ły c h p o d d a s z e __ R o z la ły się w iejsk ie ech a __
N ie m o je , lecz nasze!
B o te ech a — ja k w iązania, C o b u d o w le g ro d z ą , — G d y je je d n a pierś p o s ie je , D o drugiej d o c h o d z ą ! * W je d n y c h piersi u rod zo n e — D la d ru gich p o c ie c h ą ! B o te ech a rozstrzelon e J ed n o w sp óln e e ch o ! k o n i e c .
Spis rzeczy.
I. Z c h ło p s k ie j piersi . Z m ów in y . Z ręk ow in y . W e s e le . M o w a w eseln a O cz e p in y . C h rzcin y II. O k r ę ż n e ... III. Przy w iejsk iej d ro d z e ... IV . N a „S ie w n ą ” ...V . D zw o n ią e c h a ... V I.
*
