Nadzór partyjny nad "Głosem Olsztyńskim" w latach 1951-1956

Nadzór partyjny nad "Głosem

Olsztyńskim" w latach 1951-1956

Media – Kultura – Komunikacja Społeczna 2, 66-78

N

a d z ó r

p a r t y j n y

n a d

„G

ło s e m

O

l s z t y ń s k im

”

w

la ta c h

1951-1956

Problem atyka nadzoru partyjnego nad „G łosem O lsztyńskim ” w latach 1951-1956 nie stanow iła ja k dotąd sam oistnej problem atyki badaw czej. D otychczasow e zain te­ resow anie historyków , historyków prasy polskiej po roku 1944, skupiało się przede w szystkim na zaprezentow aniu historii naturalnych poszczególnych tytułów praso­ w ych. w m niejszym zakresie podejm ow aniu zagadnień dotyczących tzw. polityki prasow ej, tj. zbudow ania i oddziaływ ania na sam system prasowy, jak i na zaw artość treściow ą w ydaw nictw periodycznych1. Stąd też począw szy od zarania Polski Ludo­ wej nowe w ładze podjęły szereg przedsięw zięć natury instytucjonalnej i legislacyjnej, ażeby - jak pisał M ieczysław C iećw ierz - „prasa została w przęgnięta w realizację procesu reform zapow iedzianych w M anifeście PK W N ”2 * *. Instytucjam i m ającym i spraw ow ać nadzór oraz dyktow aniem pożądanych treści poszczególnych publikacji ukazujących się w prasie centralnej i regionalnej w latach 1951-1956 były G łów ny U rząd Kontroli Prasy. Publikacji i W idowisk (dalej G U K PPiW ) i jego w ojew ódzkie odpow iedniki5 oraz W ydziały Propagandy KC PZPR i jego w ojew ódzkie odpow ied­ niki (W ydziały A gitacji i Propagandy), w których pow oływ ano z kolei kom órki odpo­ w iedzialne za spraw y prasy (sekcje). N a podkreślenie zasługuje fakt, że form ułow anie ram polityki propagandow ej oraz przygotow yw anie w szelkich zaleceń i dezyderatów centralnem u aparatow i cenzury odbyw ało się na szczeblu K om itetu C entralnego

1 Zob. A. Slomkowska, Prasa w PRL. Szkice historyczne, Warsz.awa 1979; J. M yśliński, Prasa w Polsce Ludowej. W: J Łojek. W W ładyka, J. M yśliński, Dzieje prasy polskiej, W arszawa 1988, s. 152-209; D Grzelew ska, R Habielski. A. Kozieł. J Osica, L. Piwońska-Pykalo, F Skwierawski, Prasa, radio i tele­ wizja w Polsce. Zarys dziejów. Warszawa 1999; T. M ielczarek, Od „Nowej Kultury" do „Polityki". Ty­ godniki społeczno-kulturalne i spoleczno-pohtycze PRL, K lelce 2003; M. M azur, Propagandowy obraz świata. Polityczne kampanie prasowe w PRL 1956-1980, Warszawa 2003; W W ładyka, Na czołówce. Prasa w październiku 1956 roku, W arszaw a-Łódź 1989; A. Pawlicki, Kompletna szarość. Cenzura w latach I965-I9~j. Instytucja i ludzie, Warszawa 2001; S. Kondek, Kontrola, nadzór, sterowanie. Bu­ dowa państwowego systemu wydawniczegoicPolsce w latach 19-15-1951 W Piśmiennictwo - systemy kontroli - obiegi alternatywne pod red. J Kosteckiego i A. Brodzkiej, Biblioteka N arodow a W arszawa

1992, t. 2. s. 201-213; M. Ciećwierz, Polityka prasowa 1944-1948, W arszawa 1989. 2 Tamże. s. 5

’ Zob. Dokumenty z dziejów PRL. Główny Urząd Kontroli Prasy 1945-1949, oprać. D. Natęcz. W arszawa 1994, z. 6, s. 6.

PZPR. W raz z um acnianiem się w ładzy kom unistycznej w Polsce w ładze stw orzyły cały m echanizm kontroli prasy i w ydaw nictw od urzędu cenzorskiego i poszczegól­ nych instancji partyjnych. R ów nież i sam proces kontroli, nadzoru oraz inspirow ania treści prasy staw ał się coraz bardziej złożony. Jej ostatnim akordem było podporząd­ kow anie z dniem 1 m arca 1951 r. tzw. „prasy czytelnikow skiej” RSW „ P r a s a '1. Par­ tyjny koncern RSW „P rasa” nie tylko zm onopolizow ał rynek w ydaw niczy prasy, ale także w szelkie spraw y pracow nicze, w tym także um ow y o pracę.

N a podstaw ie zachow anych dokum entów redakcje gazet i czasopism , w tym i „G łosu O lsztyńskiego” w latach 1951-1956, w swojej praktyce dziennikarskiej przyj­ m ow ały za oczyw istość fakt, że każdem u w ydarzeniu o charakterze politycznym , społecznym , gospodarczym i kulturalnym tow arzyszyła tzw. instrukcja cenzorska, która zaw ierała drobiazgow e zalecenia dotyczące np. które „w danym okresie treści były zakazane”, a które pow inny być „upublicznione”, „czyje nazw iska m usiały znik­ nąć”, a które pow inny się pojawić itp4 5. W m ateriałach archiw alnych W ojew ódzkiego U rzędu K ontroli Prasy, Publikacji i W idow isk przechow yw anych w A rchiw um P ań­ stw ow ym w O lsztynie za latach 1951-1956 nie zachow ała się żadna tego typu instruk­ cja6. N atom iast w w yniku kw erendy akt dotyczących kontroli prew encyjnej „G łosu O lsztyńskiego” w latach 1951-1956 udało się ustalić nazw iska osób, które zajm ow ały się cenzurow aniem gazety. Z lektury pow yższych akt w ynika jasno, iż nie było jednej osoby w W ojew ódzkim U rzędzie K ontroli Prasy Publikacji i W idowisk w O lsztynie (dalej W U K P PiW ), której by podlegał z urzędu „G los O lsztyński”. M ożna przypuścić z dużą d o zą praw dopodobieństw a, że bezpośrednio cenzurow aniem gazety zajm o­ w ało się kilku cenzorów , mających w swoich obow iązkach przypisane kontrolę pism periodycznych. W latach 1951-1956 byli to A ndrzej C urkiew ski, A ndrzej C zerw iński. Z dzisław Fibich. Bohdan G utkow ski, E ufem ia K ierszka, W łodzim ierz M am iński, Franciszek P ietruszka, Adam Pietrzyk, Zofia Piórkow ska, W itold S tankiew icz, H en­ ryk Św ięcicki7.

1 w rześnia 1951 r. ukazał się pierw szy num er „G łosu O lsztyńskiego” - organ K o­ m itetu W ojew ódzkiego Polskiej Zjednoczonej Partii Robotniczej. Jego dzieje stały się

4 Zob M Fik. Kultura polska po Jałcie Kromka lat 1944-1981, London 1989, s 151: S. Kondek, Kontrola, nadzór, sterowanie...., s. 213 i n.

s Zob. T. Mielczarek, Od „Nowej Kultury" do „Polityki"..., s. 31-32; por. Główny Urząd Kontroli..., s. 19-21. ‘ W jednym ze spraw ozdań okresowych za miesiąc czerw iec 1953 r. Naczelnik W UK PPiW w O lsztynie

pisa! m in.: „Przed dokonaniem ingerencji tow Święcicki sprawdza zawsze instrukcje w zględnie odpo­ wiednie dzieła m arksistów sprawdzając cytat w zględnie zagadnienie poruszane w „Glosie” do których me ma całkow icie pewności. Np. sprawdzał w zagadnieniach Leninizm u czy spółdzielnie mają prawo posiadać większe maszyny rolnicze [...]”. - AP w Olsztynie, sygn. 613/1 Sprawozdania W ojewódzkiego Urzędu Kontroli Prasy. Kw artalne i Półroczne 1952-1960 Sprawozdanie za m iesiąc czerw iec 1953 r Olsztyn dn 30 V I.53 r Tajne, k 29.

7 Zob. Sprawozdania z kontroli prewencyjnej „Głosu O lsztyńskiego”, AP Olsztyn sygn. 613/5 W UKPPiW w O lsztynie. Ingerencje cenzorskie 8.VII-22.XII. 1951. k. 3-5, 7-13, 15-28, 30, 31, 34-53, 55-58, 66, 68- 70, sygn. 613/6 W UK PPiW w Olsztynie. Ingerencje prasowe 1952, k .l, 2, 7, 8, 12, 40, 46; sygn 2047. KW PZPR W ydział Propagandy. Środki Masowego Przekazu 1954-1973.

ju ż polem obserw acji naukow ej8. W myśl obow iązujących w ów czas przypisów , od sam ego jego zarania, „G los O lsztyński” jako organ KW PZPR byl pod ścisłym nadzo­ rem instancji partyjnej, ja k i W UKPPiW . A okresow e analizy treści „G łosu O lsztyń­ skiego” dokonyw ane przez olsztyńskich cenzorów (m iesięczne oraz poszczególnych num erów ) były przesyłane do w iadom ości S ekretarzow i ds. Propagandy i A gitacji, który przekazyw ał z kolei je W ydziałow i Propagandy i Agitacji KW PZPR, który to spraw ow ał bieżący nadzór nad „G łosem O lsztyńskim ”9. A nalizując m ateriały KW PZPR z roku 1951 i lat następnych, w tym szczególności spraw ozdań z posiedzeń Eg­ zekutyw y oraz Sekretariatu KW PZPR, m ożem y zrekonstruow ać, nie popełniając w iększego błędu, dokładny obraz w nikliw ego i szczegółow ego, żeby nie pow iedzieć drobiazgow ego w ręcz, nadzoru nad g azetą spraw ow aną przez w ojew ódzką instancję partyjną. N adzór czy raczej ścisła kontrola rozpoczęła się długo przed ukazaniem się pierw szego num eru gazety, tj. w m om encie, gdy centralne w ładze PZPR podjęły decy­ zję o w ydaw aniu w O lsztynie terenow ej gazety partyjnej. I ta k ju ż 13 kw ietnia 1951 r. głów nym tem atem posiedzenia E gzekutyw y KW PZPR w O lsztynie było „przedysku­ tow anie”. a de facto zatw ierdzenie w ytycznych (zadań do w ykonania) dla przyszłego zespołu redakcji „G łosu O lsztyńskiego”. Z ostały one opracow ane przez ów czesną kie­ row nik W ydziału Propagandy i Agitacji KW PZPR w O lsztynie Janinę Juzeniow ą i T adeusza G utkow skiego. O dnosiły się do w zajem nych relacji pom iędzy przyszłym zespołem redakcji „G łosu O lsztyńskiego” a poszczególnym i w ydziałam i K W PZPR, określenia zakresu n a d z o r u - w rzeczyw istości k o n tr o li- z e strony KW PZPR. dbania o w ysoki poziom ideowy i zaw odowy dziennikarzy gazety10. Istotną troską W ydziału Propagandy i Agitacji KW PZPR w O lsztynie od chw ili pow zięcia decyzji o w ydaw a­ niu w O lsztynie w ojew ódzkiego organu był także stan kadrow y redakcji gazety a zw łaszcza obsadzenie stanow iska zastępcy redaktora naczelnego „G łosu” i szefa dzia- *

* Por. B. Łukaszewicz. Prasa informacyjno-pohtyczna Warmii i Mazur 1945-1975, Olsztyn 1982, s. 95 i n. ■' Zob np Archiwum Państwowe w O lsztynie (dalej APO). sygn. 2047. KW PZPR W ydział Propagan­

dy. Środki Masowego Przekazu Pismo W ojewódzkiego Urząd Kontroli Prasy, Publikacji i W idowisk „Glos O lsztyński”, z dnia 22 grudnia 1954 r Uwagi po kontroli prewencyjnej prowadzonej przez Hen­ ryka Święcickiego i kontroli wtórnej - Adam a Pietrzyka; APO. sygn 2047, K W PZPR. W ydział Propa­ gandy Środki M asowego P rzekazu Pismo Wojewódzkiego Urzędu Kontroli Prasy Publikacji i Wydaw- nictw w O lsztynie „Glos O lsztyński” z dnia 24-26 grudnia 1954 roku. Uwagi po kontroli prewencyjnej prowadzonej przez Henryka Święcickiego i kontroli wtórnej - Eufemii Kierszki, APO sygn 2047 Zespól KW W ydział Propagandy Środki Masowego Przekazu Pismo. W ojewódzki Urząd Kontroli Prasy, Publikacji i W idowisk w Olsztynie. Ocena „Głosu O lsztyńskiego” za miesiąc styczeń 1955 r 1,1 W zaleceniach tych Juzeniową jak i Gutkowski żądali m in. nawiązania ścisłych zw iązków zespołu

redakcji „Głosu O lsztyńskiego” z poszczególnymi w ydziałam i Kom itetu W ojewódzkiego, a także po­ wiatow ym i i grom adzkim i instancjam i i podstawowym i organizacjam i partyjnym i; dokonyw ania ze stron) stałej kontrolę nad pracą redakcji gazety poprzez dokonywanie na posiedzeniach Egzekutyw y KW PZPR - co najmniej dwa razy do roku - analizy pracy redakcji; objęcia stałym szkoleniem ideolo­ gicznym całego zespól redakcyjny, który miał przyswoić sobie sty l pracy prasy bolszewickie jako sty l wzorcowy i godny do naśladowania; włączenia do stałej współpracy z redakcją jako autorów publikacji pracow ników aparatu Kom itetu Wojewódzkiego PZPR. pracow ników terenowych instancji partyjnych a w szczególności sekretarzy komitetów powiatowych - Za: B Łukaszew icz, Prasa mformacyjno- polilyczna.... s. 104

tu partyjnego". N a przełom ie p aździernika i listopada 1951 r. Z bigniew W ojakiew icz redaktor naczelny „G łosu O lsztyńskiego” opracow ał na posiedzenie E gzekutyw y pierw szą inform ację - ocenę pracy zespołu „G łosu”. W swojej notatce W ojakiew icz nie tylko przedstaw ił w łasną ocenę pracy poszczególnych dziennikarzy (przygotow a­ nie m erytoryczne i ideologiczne członków zespołu redakcji), bieżącą pracę redakcji („słabe” i „m ocne” strony gazety), a także i postulaty skierow ane do adresem kierow ­ nictw a KW PZPR w O lsztynie, celem których m iało być podniesienie poziom u za­ m ieszczanych m ateriałów prasow ych. Z obow iązał się przy tym - w im ieniu redakcji - d o „w zm ożenia pracy polityczno-w ychow aw czej nad słabszym i pracow nikam i, roz­ poczęciu intensyw nego szkolenia zaw odowego, oraz dokonania takiego ustaw ienia organizacyjnego pracow ników zespołu by osiągnąć dla pism a ja k najw iększe korzy­ ści. S pecjalną opieką otoczony zostanie rów nież dział korespondentów , którzy w zw iązk u z rosnącym napływ em listów oraz konieczności rozbudowy sieci korespon­ dentów robotniczo-chłopskich, a przy tym ustalenia korespondentów terenow ych - nie m ogących podołać sw ym obow iązkom ” 12 *. D ział korespondentów tj. listów nadsyła­ nych przez „korespondentów robotniczych i chłopskich” : był ja k tw ierdzi Tomasz M ielczarek „jednym z elem entów tzw. leninow skiego m odelu prasy” tw orzony przez w ładze partyjne w Polsce od roku I948L1. W roku 1952 na m ocy decyzji Sekretariatu KC PZPR przy poszczególnych KW PZPR zostały utw orzone tzw. kolegia prasow o- radiow e, których głów nym zadaniem w edług ustaleń Tom asza M ielczarka „m iało być w zm ocnienie i udoskonalenie partyjnego nadzoru nad m ediam i” tj. prasą i radiem oraz „system atyczne inform ow anie szefów m ediów o postanow ieniach KC i KW oraz o zadaniach staw ianych przed prasą” 14. R ów nież przy KW PZPR w O lsztynie utw o­ rzono takow eż kolegium. W jego skład w chodzili: K ierow nik W ydziału. Propagand}' KW PZPR następujący tow arzysze Tadeusz Jezierski; N aczelnik W U K PPiW w O l­ sztynie Z dzisław Fibich; redaktor naczelny „G łosu O lsztyńskiego” Z bigniew W oja­ kiew icz; kierow nik redakcji „Życia O lsztyńskiego” A ndrzej O siecki; D yrektor D ele­ gatury PPK „R uch” Ryszard K osiński; K ierow nik E kspozytury „Polskie R adio” Feliks K ostyra15. N a posiedzeniach tych dokonyw ano ocen pracy i w noszono postula­ ty raz w nioski do w ykonania przez poszczególne redakcje gazet i ekspozyturę Pol­ skiego R adia w O lsztynie. Z azw yczaj spotkania te odbyw ały się po posiedzeniach i

" Por tam że, s. 105: zob Informacja na egzekutywę KW PZPR w Olsztynie w dniu 2 listopada 1951 r opracowany przez Zbigniew a W ojakiewicza red „Głosu Olsztyńskiego" [ocena pracy redakcji „Głosu Olsztyńskiego” ), APO, sygn 1760. KW PZPR. Wydział Propagandy Referat Propagandy Masowej. Oceny, informacje i protokoły dotyczące prasy i radia za lata 1951, 1953, k 12-21.

11 Tamże, k 14

” Zob. T M ielczarek, Od „Nowej Kultury"..., s 36. 14 Tam że, s.30.

15 APO. sygn. 1760 KW PZPR Wydział Propagandy Ocena, informacje i protokoły dotycząca prasy i radia za lata 1951-1953. Protokół z posiedzenia Kolegium Prasowo-Radiowego przy KW PZPR z dnia 5 lutego 1953 r . k.l.

naradach oraz odpraw ach organizow anych przez W ydział Prasy KC PZPR. W oce­ nach okresow ych „G łosu O lsztyńskiego” dokonyw anych zarów no przez E gzekutyw ę KW PZPR, W ydział Propagandy KW PZPR ja k i w spom niane kolegium prasow o-ra- diow e zw racano uw agę przede w szystkim na przygotow anie zaw odow e i ideologiczne zespołu redakcyjnego, ja k na realizow aniu bieżących zadań w myśl zaleceń i uchwał w ładz PZPR 16. Z darzały się także i opinie krytykujące działania nadzorcze ze strony KW PZPR. T rzeba podkreślić, iż k ry ty k a ta była oczyw iście sterow ana ze strony w o­ jew ódzkiej instancji partyjnej. M iała z jednej strony „uw iarygadniać” m echanizm y dem okracji socjalistycznej, której w ażnym elem entem było w ydobyw anie na św iatło dzienne „m ocnych” i „słabych” stron działalności poszczególnych instancji partyj­ nych oraz kry ty k a osób odpow iedzialnych za niedostateczne efekty tejże pracy, z dru­ giej zaś unaocznić opinii publicznej, że w szyscy podlegają tym sam ym regułom pod­ dania się okresow ym ocenom w ykonyw anych przez siebie obow iązków służbow ych niezależnie od zajm ow anego stanow iska i m iejsca w hierarchii zawodowej. K rytyczne opinie o nadzorze nad p rasą i radiem ze strony w ojew ódzkiej instancji partyjnej doko­ nyw ano zazw yczaj na zw oływ anych co pew ien czas naradach prasow o-radiow ych pośw ięconych głów nie ocenie pracy poszczególnych redakcji prasy i radia („Głosu O lsztyńskiego”. „Życia O lsztyńskiego” i E kspozytury Polskiego R adia w O lsztynie) N a jednej z nich w dniu 23 w rześnia 1953 r. jej uczestnicy obok dokonania okresow ej oceny pracy redakcji „G łosu O lsztyńskiego”, „Życia O lsztyńskiego” i E kspozytury Polskiego R adia w O lsztynie zw rócili rów nież uw agę na zbyt pow ierzchow ne, sche­ m atyczne i niesystem atyczne działania nadzorcze ze strony w ojew ódzkiej instancji partyjnej. Sygnałem do krytyki w ojew ódzkiej instancji partyjnej w zakresie realizacji zadań nadzorczych nad p rasą i radiem było przem ów ienie zagajające dyskusję K ie­ row nika W ydziału Propagandy i A gitacji KW PZPR w O lsztynie T adeusza Jezierskie­ go „w spraw ie oceny dotychczasow ej pracy i zadań na odcinku prasy i radia” 17 * *. W swoim w ystąpieniu Jezierski podkreślił, iż poszczególne w ydziały K W traktow ały działania nadzoru nad pracą redakcji gazet w tym zw łaszcza nad „G łosem O lsztyń­ skim ” jako m ało istotne, drugorzędne. Poddał krytyce fakt, iż ocena pracy redakcji „Głosu O lsztyńskiego” nie była jak dotąd tem atem posiedzenia Egzekutyw } KW PZPR, a pracow nicy w ojew ódzkiej instancji partyjnej odpow iedzialni za kontakty z

16 Zob. Protokół z posiedzenia Kolegium Prasow o-Radiow ego przy KW PZPR z dnia 5 lutego 1953 r., k.1- 3 APO, sygn 1760. KW PZPR W ydział Propagandy Ocena, inform acje i protokoły dotycząca prasy i radia za lata 1951-1953.; Protokół z wojewódzkiej narady prasowo-radiowej odbytej 23.IX .1953 r , poświęconej om ówieniu pracy redakcji „Głosu O lsztyńskiego”, „Życia O lsztyńskiego” i E kspozytury Polskiego Radia w świetle oceny Biura Politycznego z dn. 17.VI,[19]53 r . APO, sygn 1760. KW PZPR W ydział Propagandy Oceny, inform acje i protokoły dotyczące prasy i radia za lata 1951-1953 17 Zob Referat K ierow nika W ydziału Propagandy i Agitacji KW PZPR Tadeusza Jezierskiego w ygłoszo­

ny na wojewódzkiej naradzie prasowo-radiowej odbywającej się w dniu 23 w rześnia 1953 r. pośw ięco­ nej om ówieniu pracy redakcji „Głosu O lsztyńskiego”, „Życia O lsztyńskiego” i E kspozytury Polskiego Radia w świetle oceny Biura Politycznego z dn. 17 czerw ca 1953 r. - APO, sygn 1760. KW PZPR W ydział Propagandy. Oceny, inform acje i protokoły dotyczące prasy i radia za lata 1951-1953, s. 1-37.

prasą i radiem nie w ykazyw ali przy tym żadnej inicjatyw y ograniczając swoje uwagi li tylko do „do luźnych uw ag pod adresem tej czy innej pozycji zam ieszczonej w pra­ sie” 18. A pelow ał przy tym do w ykazyw ania się czynnym zaangażow aniem się w pracę zespołu redakcji gazety poprzez nadsyłania przez pracow ników poszczególnych Wy­ działów K W PZPR w łasnych artykułów i m ateriałów obrazujących działania poszcze­ gólnych dziedzin gospodarki i życia społeczno-politycznego w ojew ództw a o lsztyń­ skiego19. W latach następnych W ydział Propagandy KW PZPR, Sekeretatriat KW PZPR w O lsztynie dokonyw ał okresow ych ocen pracy redakcji „G łosu O lsztyńskie­ go”. N ie tylko analizow ano „słabe” i „m ocne” strony gazety, ale też „szukano” przy­ czyn braku w iększego zróżnicow ania tem atyki prezentow anej na jej lam ach. W oce­ nach tych pisano także o niedostatecznym przygotow aniu zaw odow ym etatow ych pracow ników dziennika. W ielokrotnie w skazyw ano na konieczność stałego podw yż­ szania kw alifikacji zaw odow ych ja k i ideowych dziennikarzy „G łosu”20. Zalecenia instancji partyjnych centralnego i w ojew ódzkiego szczebla były podstaw ą do w yty­ czania zadań Podstawowej O rganizacji PZPR przy redakcji „G łosu O lsztyńskiego” w latach 1951-1956.1 tak np. we w rześniu 1951 r. dyskutow ano o potrzebie prezentacji w m iesiącu październiku na lam ach gazety m ateriałów popularyzujących pogłębiającej się przyjaźni polsko-radzieckiej z okazji „M iesiąca Pogłębiania P rzyjaźni Polsko-R a­ dzieckiej”, w grudniu tegoż sam ego roku zaś o zadaniach agitatorów i ich w yborze spośród pracow ników redakcji d zien n ik a21. R edaktorzy naczelni „G łosu O lsztyńskie­ go” byli „zw yczajow o” zapraszani na posiedzenia plenarne KW PZPR w O lsztynie, gdzie nie tylko w ysłuchiw ali przem ów ień, czy też dyskusji ale często aktyw nie w łą­ czali się do niej. N iekiedy też otrzym yw ali „partyjne zadanie” w przygotow aniu i w ygłoszeniu referatu na tem at zadań prasy na forum plenarnych obrad KW PZPR w O lsztynie22. Z analizy dokum entów W ydziału Propagandy KW PZPR, Sekretariatu

Tamże, s.30

w M in. mówił z naciskiem, ale i zżąłem , że „Są u nas W ydziały, których pracow nicy przez dłuższy okres me pisali do gazety, odnosi się to szczególnie do W ydziału Organizacyjnego i Rolnego KW Podobnie w ygląda sprawa korzystania z gazety jako pom ocnika ze strony KP Część KP widzi najczęściej gazetę wówczas kiedy jest tam artykuł dotyczący jego terenu Mamy szereg KP, które me raczą dać odpo­ wiedzi redakcji na zamieszczony krytyczny artykuł m im o monitów przez okres 6 miesięcy jak to ma m iejsce w KP Braniewie i innych jeszcze, nasz aktyw kierowniczy KP nie pisze do gazety, podobnie ta spraw a wygląda ze strony aktyw u Rad Narodowych i innych instytucji pracujących na szczeblu powiatu.” - Referat K ierow nika W ydziału Propagandy i Agitacji KW PZPR Tadeusza Jezierskiego.. APO, sygn. 1760. KW PZPR W ydział Propagandy Oceny, informacje i protokoły dotyczące prasy i radia za lata 1951-1953, s. 32

211 Zob. Ocena „Głosu Olsztyńskiego" za miesiąc styczeń 1955 r , APO. sygn. 2047 W ydział Propagandy KW PZPR w O lsztynie. Środki masowego przekazu 1953-1974, s. 1-7: Wnioski do oceny pracy „Głosu Olsztyńskiego", APO, sygn.1141/572 [stara sygn. 70/1V/45] Komitet W ojewódzki PZPR - Sekretariat Uchwały, wnioski i rezolucje KW i Egzekutyw)- KW [zbiór nieuporządkowany],

21 Zob. APO, sygn. 1323/425 [sygn, stara 84/IV/19) Komitet Miejski PZPR w O lsztynie (dalej KM PZPR) Podstawowa O rganizacja Partyjna PZPR przy redakcji „Głos O lsztyński” 1951-1952, k .1-122; APO, sygn.. 1323/426 [stara sygn. 84/1 V/20[. Podstawowa Organizacja Partyjna, reprezentanci. Redakcja „Głosu O lsztyńskiego” w Olsztynie 1956, 1957, k.1-15.

za-KW PZPR w O lsztynie, ja k i spraw ozdań z posiedzeń Podstawowej O rganizacji Par­ tyjnej PZPR przy „G łosie O lsztyńskim ”, w y n ik a dobitnie, iż nadzór nad dziennikiem w ojew ódzkiej instancji partyjnej jak im był „G łos” był bardzo ścisły. Nie m ożna więc zgodzić się z tezą B ohdana Łukaszew icza, że redakcja „G łosu O lsztyńskiego” w bie­ żącej pracy, m im o w cześniejszych ustaleń z KW PZPR, była zdana przede w szystkim na siebie. C złonkow ie E gzekutyw y KW PZPR mieli też „pretensje do W ydziału Prasy KC PZPR”, iż po tzw. okresie przygotow aw czym , później przestali się interesow ać bezpośrednio pracam i redakcji organu KW PZPR w O lsztynie* 21 * 23.

Jednym z zadań nałożonych na redakcję „G łosu” było inform ow anie o nastrojach społecznych w w ojew ództw ie w ładz w ojew ódzkiej instancji partyjnej. G łów nym źródłem inform acji o nastrojach społecznych były m ateriały, inform acje i artykuły pośw ięcone zarów no w ydarzeniom społeczno-politycznym , gospodarczym , kultural­ nym ja k i życiu codziennem u na terenie działania poszczególnych, społecznych kore­ spondentów dziennika. M im o iż poziom tych publikacji w przew ażającej części był bardzo slaby, to stanow ił istotne źródło inform acji o ów czesnych nastrojach panują­ cych w śród społeczeństw a. O czyw iście, te najbardziej krytyczne nie były publikow a­ ne na lam ach „G łosu”, ale były przesyłane do w iadom ości poszczególnych W ydziałów KW PZPR. Nie zaw sze spotykały się ze zrozum ieniem ze strony w ładz poszczegól­ nych terenow ych instancji partyjnych. Stąd też, ażeby docenić ich rolę i zaangażow a­ nie w zbieraniu inform acji czy też w iadom ości o nastrojach społecznych, a niekiedy też w dem askow aniu „w rogów socjalizm u”, w ładze w ojew ódzkiej instancji partyjnej każdorazow o w publicznych w ypow iedziach w skazyw ały na doniosłą rolę m ateriałów autorstw a korespondentów robotniczo-chłopskich w ożyw ieniu treści gazety24. W celu

daniach prasy na plenum KW PZPR w Olsztynie odbywającego się w dniach 2 i 3 lutego 1952 r APO, sygn. 1141/88 KW PZPR w O lsztynie. Protokoły z posiedzeń plenarnych Kom itetu W ojewódzkiego PZPR z załącznikam i 2 02, 23.04 - 26.06. 1952 r., k.34-35; głos w dyskusji tow Zbigniew a Wojakie- wicza - naczelnego redaktora „Głosu O lsztyńskiego” nad referatem Sekretarza O rganizacyjnego KW PZPR w Olsztynie - tow Rom ana Stachurka: „Węzłowe zagadnienia VII Plenum KC [PZPR] '. APO, sygn.. 1141/88 Protokoły posiedzeń..., k. 168-169; głos w dyskusji tow Zbigniew a W ojakiew icza- na­ czelnego redaktora „Głosu O lsztyńskiego” - nad referatem Sekretarza O rganizacyjnego KW PZPR w O lsztynie tow Rom ana Stachurka: „Rozwój organizacji partyjnej w świetle uchwały KC [PZPR] w spraw ie w zrostu i regulowania składu partii”, APO, sygn 1141/89. KW PZPR w O lsztynie Protokoły z posiedzeń plenarnych Kom itetu W ojewódzkiego PZPR z załącznikam i 2708. - 4 12. 1952 r., t.2, k. 132-133; głos w dyskusji tow. Leszka J u cew icza- redaktora naczelnego „Głosu O lszty ń sk ieg o "-n ad referatem 1-szego Sekretarza KW PZPR w O lsztynie tow Jana Klechy: „O um ocnieniu dem okracji we­ w nątrzpartyjnej, pogłębienie więzi Wojewódzkiej Organizacji Partyjnej z m asam i pracującym i Warmii i M azur”, APO, sygn. 1141/93. KW PZPR w Olsztynie Protokoły z posiedzeń plenarnych Kom itetu W ojewódzkiego Polskiej Zjednoczonej Partii Robotniczej z załącznikam i 1955, k 19-21

21 Zob B. Łukaszew icz, Prasa informacyjno-polityczna..., s. 106-107, por Protokół z posiedzenia Egze­ kutywy KW PZPR w Olsztynie nr 14 52 z 4 kwietnia 1952 r. APO sygn. 462 KW PZPR Protokoły z posiedzeń i narad

24 Tadeusz Jezierski, ówczesny Kierow nik W ydziału Propagandy i Agitacji KW PZPR, o roli korespon­ dentów robotniczo-chłopskich jako ważnych źródeł informacji mówił m in.: „Ponowną pomoc w pra­ cy prasy i radia są korespondenci terenowi, którzy czynią gazetę bardziej operatyw ną, pom agającą tym samym nam w um acnianiu więzi z masami w poznawaniu nastrojów mas, w skazując na braki i niedociągnięcia w naszej pracy, dem askując jednocześnie metody i formy w'alki wroga” - Referat

pełniejszego ukazania w ładzom olsztyńskiej w ojew ódzkiej instancji partyjnej obra­ zu życia społeczno-politycznego, gospodarczego i codziennego w idzianego oczym a terenow ych korespondentów robotniczo-chłopskich, redakcja „G łosu O lsztyńskiego” opracow yw ała specjalny biuletyn w cyklu m iesięcznym , trzytygodniow ym lub krót­ szym w zależności od potrzeb i w ydarzeń, w którym przytaczano w yjątki z listów nadesłanych do redakcji. B iuletyn ten byl system atycznie przekazyw any do W ydziału Propagandy KW PZPR w O lsztynie. Z owego biuletynu tow arzysze z KW PZPR w O l­ sztynie mogli przeczytać m.in. o niezadow oleniu społeczeństw a ze sposobu w yłania­ nia kandydatów na radnych różnych szczebli - przyw ożenia kandydatów w teczkach nieznanych w cale lokalnej społeczności25.

W dniach 11-14 stycznia 1955 r. odbyły się obrady III Plenum KC PZPR, na którym doszło do ostrego sporu co do kształtu prasy w w yniku pierw szych nieśm iałych dzia­ łań destalinizacyjnych, a spow odow anych ucieczką w icedyrektora X D epartam entu M B P Józefa Światły, a także sporam i frakcyjnym i w tonie sam ej partii. Efektem tego sporu była przede w szystkim „dezorientacja” i „podział”, zarów no w sam ym środo­ w isku dziennikarskim , ale także w aparacie nadzoru nad p rasą i radiem . O w a „dez­ orientacja” nie om inęła rów nież partyjnych dysponentów „G łosu O lsztyńskiego”. N a przełom ie lutego i m arca 1955 r. W ydział Propagandy KW PZPR dokonał dość szcze­ gółow ej oceny pracy redakcji jak i zaw artości dziennika w św ietle uchwał III Ple­ num KC PZPR. W ocenie tej podkreślono, iż gazeta w ojew ódzkiej instancji partyjnej pow inna przede w szystkim pełniej niż dotychczas, system atycznie „w yjaśniać cele naszej polityki [polityki partii], każdego posunięcia politycznego i gospodarczego. Idzie o to, aby przez gruntow ne w yjaśnianie bieżących zadań politycznych i gospodar­ czych, prasa skuteczniej m obilizow ała m asy do w ykonania planów produkcyjnych” 26. Z satysfakcją odnotow ano, iż w myśl uchwal III Plenum redakcja „G łosu” w swoich artykułach m ów iących o życiu społeczno-politycznym , gospodarczym i codziennym w ojew ództw a olsztyńskiego podejm uje próbę w yjaśniania linii partii, uczy ja k najle­ piej realizow ać bieżące zadania postaw ione każdem u obyw atelow i przez rząd i partię, zam iast płytkiego instruktażu i tłum aczenia. D ostrzeżono, a ja k że, rów nież braki i niedociągnięcia. Z daniem W ydziału Propagandy były to: brak odnoszenia się do spe­ cyfiki woj. olsztyńskiego w odniesieniu do poruszanych spraw dotyczących proble­ mów życia partyjnego a szerzej politycznego, gospodarczego, niedostateczna dbałość o odpow iedzialność za słowo w tym zw łaszcza jak pisano w ocenie redakcja „G łosu” pow inna m ieć św iadom ość, iż publikacja każdego m ateriału dziennikarskiego może

K ierow nika W ydziału Propagandy i Agitacji KW PZPR Tadeusza Jezierskiego.. APO, sygn. 1760. KW PZPR W ydział Propagandy. Oceny, informacje i protokoły dotyczące prasy i radia za lata 1951-1953, s. 32-33.

2' Zob. APO, sygn. 2036. Komitet Wojewódzki. Wydział Propagandy i Środki M asowego Przekazu 1954- 1959 “Głos O lsztyński”, [zbiór nieuporządkowany].

2‘ APO, sygn. 2036. Komitet W ojewódzki Wydział Propagandy. Środki Masowego Przekazu „Głos Ol­ sztyński” O cena „Głosu Olsztyńskiego w świetle uchwal III Plenum KC PZPR, s I

i pow inna przyczynić się do podniesienia autorytetu prasy, zw iększenia poczucia w spółodpow iedzialności prasy za politykę partii. Stąd koniecznym zdaje się, ażeby „każdy błąd i poślizgnięcie się redakcji w inny być przedm iotem dyskusji i zespoło­ wej oceny, celem um ocnienia ideowego hartu kadry dziennikarskiej oraz w zm ożenia w alki o konsekw entną realizację linii partii”27. Za naganne autor n o tatk i-o cen y uznał ponadto brak ze strony zespołu redakcyjnego „G łosu O lsztyńskiego” zaangażow ania w popularyzacji „zagadnień w alki klasow ej, socjalistycznej przebudow y wsi, spójni ekonom icznej, kierow niczej roli partii” 28, oraz swoisty „asekurantyzm ” prow adzący do „uciekania od podejm ow ania i w yjaśniania problem ów i w ątpliw ości nurtujących społeczeństw o” 29. Jeszcze bardziej n egatyw ną ocenę w realizacji uchw ał III Plenum KC PZPR redakcji „G łosu O lsztyńskiego” w ystaw ił W UKPPiW . W sw oim spraw o­ zdaniu za okres od 16 do 22 m aja 1955 r. w skazyw ał, że redakcja dziennika w w yniku dyskusji i uchwał III Pleneum KC PZPR nie tylko nie odnajduje w sobie dostatecznej siły i w ew nętrznej dynam iki, a w ręcz przeciw nie „przeżyw a ja k iś kry zy s w ew nętrz­ ny”, „boryka się z ja k im iś trudnościam i”. W yjściem z tej sytuacji zdaniem olszty ń ­ skich cenzorów m ogła i pow inna być „konferencja prasow a z udziałem przedstaw icieli z instytucji pokrew nych”30. W U K PPiW w O lsztynie chodziło w ięc o zorganizow anie przez W ydział Propagandy i A gitacji KW PZPR „wielkiej narady” przedstaw icieli olsztyńskiego środow iska dziennikarskiego, kulturalnego z udziałem pracow ników , lektorów, kierow ników KW PZPR pionu propagandy i ideologii, z przedstaw icielam i W ydziału Prasy KC PZPR i G U K PPiW w W arszawie. W zachow anych m ateriałach nie m a żadnego m aterialnego śladu, ażeby sugestia zorganizow ania owej „konferencji prasow ej” była przedm iotem rozw ażań przez kierow nictw o w ojew ódzkiej instancji partyjnej w O lsztynie.

Ale najw ażniejszym ogniw em ow ego partyjnego nadzoru nad „G łosem O lszty ń ­ skim ” była cen zu ra prew encyjna i w tórna sam ej gazety dokonyw ana przez u rzę d n i­ ków W U K PPiW w O lsztynie. Spraw ozdania z kontroli prew encyjnej i w tórnej przed­ staw iane przez naczelnika W U K PPiW , a także inform acje (oceny) W U K P PiW były system atycznie przesyłane do W ydziału Propagandy KW PZPR. W spraw ozdaniach z kontroli prew encyjnej przeprow adzanej przez cenzora naczelnik W U K P PiW k ażd o ­ razow o był zobow iązany do pisem nej oceny podejm ow anej przez niego decyzji. N a­ czelnik poprzez adnotację podejm ow ał decyzję czy ingerencja była uzasadniona bądź nieuzasadniona. Jeżeli była uzasadniona to szef placówki cenzury m usiał określić z

27 Tam te, s. 1-2.

211 O cena „Głosu O lsztyńskiego” w myśl uchwal III Plenum KC PZPR (14-15 stycznia 1955 r ) na posiedze­ nie Egzekutyw7 KW PZPR w O lsztynie 17 czerwca 1955 r. {notatka nie podpisana] APO. sygn. 2036 Kom itet Wojewódzki. W ydział Propagandy Środki Masowego Przekazu „Głos O lsztyński”, s I. 29 Tamże.

M O cena „Głosu O lsztyńskiego” dokonana przez W UKPPiW w Olsztynie za okres od 16 do 22 maja 1955 r. - AP w O lsztynie, sygn 2036. Komitet W ojewódzki W ydział Propagandy. Środki M asowego Przekazu. „Głos O lsztyński”.

kolei czy była ona konieczna czy też tylko korzystna. W przy padku ingerencji nieuza­ sadnionej naczelnik był zobow iązany do określenia jej jako zb ędną lub niepożądaną. Z w nikliw ej analizy spraw ozdań z kontroli prew encyjnej w ynika, iż w w iększości przypadków naczelnik W U K P PiW w O lsztynie zatw ierdzał stanow isko swojego pod­ w ładnego i czynił ingerencję ce n zo rsk ą jak o u zasadnioną i konieczną. Z zachow anych dokum entów W K PPiW w O lsztynie w y n ik a także, że naczelnicy W U K P PIW nie­ zbyt sum iennie w yw iązyw ali się z nałożonych na siebie obow iązków i w w iększości przypadków w ogóle nie odnotow yw ali poprzez odpow iedniądekretację uzasadnienia ingerencji cenzorskich, co do poszczególnych m ateriałów zam ieszczonych na łam ach „G łosu O lsztyńskiego” (zob. tabela nr 1).

Tabela nr 1. Sprawozdanie z kontroli prewencyjnej „Głosu Olsztyńskiego” w latach 1951-1956

Rok Ingerencja uzasadniona Ingerencja nieuzasadniona Skreślenia pozycji

Przereda-Brak adnotacji Naczelnika WUKPPiW Konieczna K orzystna Z będna Niepożądana Całości Części gowanie

1951 48 3 0 0 6 50 i 6 1952 35 5 0 1 5 87 0 51 1953 18 5 0 0 9 65 8 59 1954 24 9 2 0 2 41 1 8 1955 6 0 0 0 1 13 1 9 1956 4 1 0 0 1 3 0 0

Obliczenia własne autora.

Źródło: AP Olsztyn sygn. 613/5. WUKPPiW. Ingerencje Prasowe 8 VII 1951 - 2 2 XII 1951, k.3-28, 30, 31, 34-58; sygn. 613/6 WUKPPiW w Olsztynie. Ingerencje prasowe 1952, k.1-91, 97, 102; sygn.613/7. WUKPPiW w Olsztynie. Ingerencje prasowe 1953, k.1-81; sygn. 613/8. WUKPPiW w Olsztynie. Ingerencje prasowe 1954, k.1-25, 28, 30-34, 36-37, 40-42, 44-46, 51- 52, 57-59; sygn. 613/9 WUKPPiW w Olsztynie. Ingerencje prasowe 1955, k.1-16; sygn. 613/10. WUKPPiW w Olsztynie. Ingerencje prasowe 1956, k. 13-14, 17-18, 20.

Jeżeli zaś chodzi o zakres ingerencji to, ja k w y n ik a z pow yższej tabeli, cenzorzy z reguły kw estionow ali li tylko części danego m ateriału prasow ego. G łów nie były to pojedyncze słow a czy też zdania. N iekiedy też owi „strażnicy ciem ności i kłam stw a” usuw ali cytaty z dzieł klasyków m arksizm u-leninizm u, które m ogłyby w zbudzić „niepożądane em ocje” bądź kom entarze ze strony czytelników gazety. C enzorzy nie tylko dokonyw ali skreśleń, ale zalecali - w trybie „życzliw ej sugestii (tj. kategorycz­ nego żądania) - także przeredagow yw ania poszczególnych fragm entów artykułów , poszczególnych zdań czy też danych sform ułow ań. Z darzały się też przypadki wcale niesporadyczne „sugerow ania” zam iany tytu łu artykułu.

Z akres tem atyczny ingerencji cenzorskich był bardzo szeroki od problem atyki po­ lityki zagranicznej, polityki w ew nętrznej poprzez spraw y życia społecznego, gospo­ darczego, kulturalnego, aż po życie codzienne. C enzorzy każdorazow o np. kw estio­ now ali w m ateriałach prasow ych naw et zam ieszczanych jako inseraty drobne płatne num ery poszczególnych jednostek w ojskowych, m iejsc dyslokacji tychże, krytykę urzędów i urzędników adm inistracji różnych szczebli, ujaw nienia infrom acji o istot­ nym znaczeniu dla gospodarki narodow ej (miejsc w ydobyw ania i rafinacji ropy naf­ towej). C enzura była także „uczulona” na w szelkiego typu „konteksty”, „podteksty”, „ujęcia stylistyczne”, czy też „zestaw ienia”31.

Liczbę i zakres tem atyczny ingerencji prasow ych w „G łosie O lsztyńskim ” obrazu­ je poniższa tabela.

Tabela nr 2. Tematyka ingerencji prasowych „Głosu Olsztyńskiego” w latach 1951-1956

Rok Polityczna krajowa

Polityczna

zagraniczna Gospodarcza Wojskowa

Tajemnica państwowa

Tajemnica

wojskowa Historyczna Sportowa Inna

1951 16 4 19 9 0 3 1 2 2 1952 66 9 1 8 1 6 1 1 0 1953 51 17 0 11 0 1 0 1 0 1954 28 12 0 3 0 0 0 0 0 1955 7 7 0 1 0 0 0 0 0 1956 1 0 0 4 0 0 0 0 0

Obliczenia własne autora

Źródło: AP Olsztyn sygn. 613/5. WUKPPiW. Ingerencje prasowe 8 VII 1951 - 2 2 XII 1951. k.3-28, 30, 31, 34- 58; sygn. 613/6 WUKPPiW w Olsztynie. Ingerencje prasowe 1952, k.1-91. 97, 102; sygn. 613/7. WUKPPiW w Olsztynie. Ingerencje prasowe 1953, k.1-81; sygn. 613/8. WUKPPiW w Olsztynie. Ingerencje prasowe 1954, k.1-25, 28, 30-34, 36-37, 40-42, 44-46, 51- 52, 57-59; sygn. 613/9 WUKPPiW w Olsztynie. Ingerencje prasowe 1955, k.1-16; sygn. 613/10. WUKPPiW w Olsztynie. Ingerencje prasowe 1956, k. 13-14, 17-18, 20.

Jak trudna w tych latach była praca redaktorska w „G łosie O lszty ń sk im ” może św iadczyć fakt, iż zw ykłe błędy korektorskie cenzorzy tratow ali ja k o p ow ażną i groź­ ną dyw ersję ideologiczną32.

11 Zob. Sprawozdania z kontroli prewencyjnej „Glosu O lsztyńskiego” - APO, sygn. 613/5. W UKPPiW Ingerencje prasowe 8 VII 1951 - 2 2 XII 1951, k. 5 ,6 ,2 1 ,2 6 ,4 9 i n.

л W jednej z notatek W UKPPiW w Olsztynie przedstawił niektóre z nich: „Dywersyjne błędy korektorskie: Nr 1 - „Niech uczą m łodzież tak by zrozum iała i pokochała idę podstępu" [pow inno być postępu] Nr 5 -,,N K D ” zam iast „N R D ”

Nr 7 - „Hieny spekulanckie przed sądem „M ałorolni chłopi pom agają w w ykonaniu nadużyć” zam iast „w ykryw aniu"

W ocenach okresow ych W U K PPiW przesyłanych do W ydziału Propagandy i A gitacji K W PZPR w skazyw ał przede w szystkim , na to czy poszczególne artyku­ ły należycie w y p ełn iają treścią zadania, które partia nakładała na prasę. W licznych opracow aniach w skazyw ano, że „G łos O lsztyński” m a charakter raczej inform atora niż gazety opiniotw órczej. M ateriały są redagow ane schem atycznie, jednostronnie, brak natom iast różnorodności tem atycznej. P odkreślano przew agę m ateriałów gospo­ darczych o charak terze produkcyjnym niż z zakresu kultury czy życia codziennego. Z arzucano redakcji d ziennika asekuranctw o, pom ijanie w ażnych spraw politycznych, brak zajm ow ania jasnego stanow iska w spraw ach interesujących m ieszkańców W arm ii i M azur. W ocenie Zofii Piórkowskiej w m aju 1955 r. redakcja „G łosu O lsztyńskiego” nadal redaguje dzien n ik w „starym stylu” W jej ocenie „gazeta zaw sze jeszcze tchnie nudą. B rak je st św ieżych interesujących czytelnika argum entów . Jak rów nież opraco­ w anie artystyczne arty k u łu je st niezadaw alające”33. O ceny i inform acje W U K PPiW w O lsztynie były w ykorzystyw ane przez W ydział Propagandy do form ułow ania bieżą­ cych zaleceń redakcji gazety, co do pożądanej tem atyki i problem atyki zam ieszczanej na lam ach d zien n ik a w ojew ódzkiej instancji partyjnej.

W św ietle zachow anych dokum entów m ożna stw ierdzić, nie popełniając przy tym istotniejszego błędu, iż działania nadzoru partyjnego nad „G łosem O lsztyńskim ” w latach 1951-1956 obejm ow ały w szelkie aspekty zw iązane z w ydaniem i redagow aniem dziennika, który był przecież organem olsztyńskiej w ojew ódzkiej instancji partyjnej. Szczególnie w n ikliw ie przypatryw ano się kadrom dziennikarskim pod w zględem przygotow ania fachow ego, jak i w ierności linii partii (brak odstępstw ideologicznych, politycznych itp.). Stąd redakcja „G łosu O lsztyńskiego” unikała w szelkiego typu ini­ cjatyw zm ierzających do uatrakcyjnienia treści dziennika. D ziennik od początku byl w ięc schem atycznie redagowany, przew ażały m ateriały agencyjne, a teksty w łasne były przepojone w alk ą o „jaśniejszą” i „w spanialszą” przyszłość, niż rzetelnym in­ form ow aniem o tym co działo się w każdym dniu codziennym w m iastach i w siach

Nr 2 4 -„Im p erialiśc i dążą do rewizji sraklalu pokojowego z W łocham i”, [zamiast „traktatu”] Nr 26 - ..U karanie się krótkiego kursu W KP(b)” [zamiast (ukazanie)]

Nr 27 - - . Pebinie zam iast w Pekinie"

Nr 29 - „W szystkie w ydatki związane z utrzym aniem bez am erykańskich...” [zamiast baz] Nr 32 - „...w całych Niemczech walczą atkyw nie " [zam iast aktyw nie]

Nr 33 - „Imperialiści nie będą mogli teraz wymuszać uległość na naradach, które wiedzą...” [zamiast narodach] Nr 35 - „Początkowo Sowchoz zbierał 30-40 kw. kapusty z h., obecnie osiąga 5 880kw.. zam iast 58,8 kw.” - N otatka W UK PPi W bez daty i podpisu. AP Olsztyn sygn. 613/5 W UKPPiW w Olszty­ nie. Ingerencje cenzorskie 8.VII-22.XII 1951, k.33.

” O cena „Głosu O lsztyńskiego” przez W ojewódzki Urząd Kontroli Publikacji, Prasy i W idowisk w Ol­ sztynie AP w O lsztynie, sygn 2036. Kom itet W ojewódzki. Wydział Propagandy. Środki Masowego Przekazu. „Glos O lsztyński"; por. także O cena „Głosu O lsztyńskiego” dokonana przez W UKPPiW w O lsztynie za okres od 25 do 30 kwietnia 1955 r . - A P w O lsztynie, sygn 2036. Komitet W ojewódzki W ydział Propagandy. Środki Masowego Przekazu. „Głos O lsztyński”; O cena „Głosu O lsztyńskiego” dokonana przez W UK PPiW w O lsztynie za okres od 16 do 22 maja 1955 r. - AP w Olsztynie, sygn. 2036. Kom itet W ojewódzki. W ydział Propagandy. Środki Masowego Przekazu „Glos O lsztyński”.

W arm ii i M azur. Toteż nie należy się dziwić, że w ypracow any m echanizm nadzoru partyjnego nad dziennikiem w ojew ódzkiej organizacji partyjnej m im o w ielu zm ian w łonie samej partii jak ie zaszły po roku 1956 nie uległ w swojej istocie jakim kolw iek przem ianom . Z m ieniły się li tylko środki i m etody tego nadzoru. Po roku 1956 były one bardziej tylko finezyjne i zakam uflow ane. W rzeczyw istości KW PZPR i pracow ­ nicy W U K P PiW pozostaw ali nadal cichym , ale ja k że w ażnym , żeby nie pow iedzieć najw ażniejszym , „redaktorem ” gazety. W iększość czytelników i ludzi kupujących w kioskach „R uch-u” „G łos O lsztyński”, a po roku 1970 „G azetę O lsztyńską”, w iedziała doskonale, iż jej zaw artość m erytoryczna nie zależała tylko od woli zespołu redak­ cyjnego i jego redaktora naczelnego, ale przede w szystkim od zdania, opinii czy też sugestii olsztyńskich cenzorów oraz „tow arzyszy z olsztyńskiego Białego D om u”.