Archeologia Polski Środkowowschodniej, t. II, 1997
Pa w e ł Lis
S p r a w o z d a n i e z b a d a ń w y k o p a l i s k o w y c h n a w i e l o k u l t u r o w y m s t a n o w i s k u 3 w Pu ł a w a c h- W ł o s t o w i c a c h w 1 9 9 6 r o k u
Op iss t a n o w i s k a
Stanow isko P uław y-W łostow ice 3, odkryte i bada ne w latach 1973-1974 (J. G urba, A. K utyłow ski 1974; L. G ajew ski, J. G urba, I. K utyłow ska 1975) położone je s t na niew ielkim garbie terenow ym w obrębie praw o brzeżnej, nadzalew ow ej terasy Wisły, w odległości oko ło 200 m od stoku terasy w yższej. G arb ten, o długości około 120 m i szerokości 30 m, rozciągnięty je s t w zdłuż osi N W -SE , rów nolegle do odległej o około 60 m szosy Puław y - K azim ierz. W niew ielkiej odległości na zachód od stanow iska 3, w obrębie tego sam ego garbu tereno w eg o z lo k a liz o w a n e b y ło sta n o w isk o n r 4, b a d a n e w 1977 (M . M a ty a sz e w sk i, G. M ilisz k ie w ic z 1978) i 1988 r. (P. L is 1992). Jednym z w niosków w ynikają cych z tych ostatnich badań była teza, iż stanow isko 3 i 4 należy traktow ać ja k o jed n o stanow isko w ielokultu row e o bardzo długiej chronologii, od w czesnego neoli tu po w czesne średniow iecze.
W zw iązk u z tym , celem za o b serw o w an ia ew entu alnej kontynuacji naw arstw ień osadniczych m iędzy tym i stanow iskam i, ja k ró w n ież u chw ycenia dom niem anej pó łnocnej ich g ranicy, w y k o p y b a d aw cze w sezo n ie 1996, o łącznej p o w ierzch n i 0,45 ara w ytyczono na pó łn o cn y m sk raju o p isan e g o w yżej g arb u terenow ego, w obrębie posesji n r 215, w odległości 35 m w k ieru n ku N E od w y k o p ó w z 1988 r. (ryc. 1).
Uk ł a d s t r a t y g r a f i c z n y
U k ła d n a w a r s tw ie ń o d k ry ty c h w c z a s ie b a d a ń w 1996 r. m iał je d n o lity charakter dla całego przebada nego obszaru. Pod oraniną, sięgającą tutaj do głęboko ści zaledw ie 10-20 cm , zalegała niem al identyczna z n ią w arstw a szaro-brunatnej ziem i (m ady?), dochodząca do głębokości 22-38 cm (w arstw a I - ryc. 3A). W jej obrę bie w ystąpił nieliczny, silnie rozdrobniony m ateriał, za rów no p rad ziejo w y ja k i n o w ożytny oraz przedm ioty współczesne. Poniżej zaobserw ow ano żółto-beżow o-sza- rą w arstw ę gliny (w arstw a II) sięgającą do głębokości 42-58 cm. W zachodniej części badanego obszaru, a więc w m iejscu, gdzie teren zaczyna się lekko podnosić w kie runku kulm inacji garbu, w arstw a ta zanika. W jej obrę bie niem al zupełnie brak było m ateriał zabytkow ego, j e dynie w wykopie 3/96 wystąpiły pojedyncze, drobne frag m enty ceram iki neolitycznej oraz kilka fragm entów ce ram iki średniow iecznej z XV w. Rodzaj oraz układ tej jednostki stratygraficznej w ydają się sugerow ać, iż m am y
do czynienia z w arstw ą, k tóra spłynęła z pobliskiej w y soczyzny lessow ej u schyłku średniow iecza lub na p o czątku okresu now ożytnego. P rzykryła ona część star szych naw arstw ień, nie w chodząc jed n ak n a kulm inację interesującego nas garbu terenow ego. W arstw a ta bez pośrednio spoczyw ała na czam o-brunatnym piasku (w ar stw a III), w którym dość licznie w ystąpił m ateriał zabyt kow y z neolitu, epoki brązu, okresu rzym skiego i, naj liczniej, z w czesn eg o średniow iecza. W arstw a ta bez w ątp ien ia p o siad a ch arak ter kulturow y, p o dobnie ja k zalegający pod n ią od głębokości 83-92 cm szaro-beżo- w y piasek (w arstw a IV). W je g o obrębie rów nież w ystą pił, choć nieco m niej licznie, m ateriał zabytkow y od neo litu po wczesne średniowiecze, przy czym ilościowo prze w ażały w niej zabytki pradziejow e. W części W w y k o pu 1/96, na głębokości 75-91 cm , w obrębie w arstw III i IV, zaobserw ow ano dw a skupiska konkrecji lim onito- wej rudy darniow ej (ryc. 2). M ożliw e, że konkrecje te w ystąpiły tu w sposób naturalny, gdyż na tym sam ym obszarze, bezpośrednio pod w arstw ą IV, n a głębokości 94 cm zalegał żółty p iasek z żelazistym i w ytrąceniam i, w którym brak było m ateriału zabytkow ego. W części centralnej i w schodniej w ykopu 1/96 oraz w w ykopach 2/96 i 3/96 na tej głębokości w ystąpił żółty piasek z do m ieszką szarego iłu (w arstw a V), także pozbaw iony j a kichkolw iek w trętów antropogenicznych. Pod obiem a tym i w arstw am i, na głębokości 110-130 cm zaobserw o w ano strop bardzo tw ardej, jasnożółtej gliny calcowej (w arstw a VI).
Ch a r a k t e r y s t y k ao b i e k t ó w
W trakcie prac badaw czych odkryto łącznie cztery obiekty (ryc. 2).
O biekt 1 - zarys je g o stropu uczytelnił się w obrębie w arstw y IV na głębokości 81 -90 cm. Posiadał kształt nie regularnego ow alu o w ym iarach 375 x 230 cm, przekrój nieckow aty o m iąższości m aksym alnej 24 cm i je d n o li te w ypełnisko czam o-brunatnego, zbitego piasku (ryc. 3A). Z orientow any był w zdłuż osi N W -SE a przy jego c zęśc i SE za o b se rw o w a n o zary s do łu p o słu p o w eg o o średnicy 25-30 cm , w k opanego w w arstw y V i VI. W w ypełnisku obiektu natrafiono na liczne fragm enty naczyń w czesnośredniow iecznych. U w agę zw raca sku pisko dużych fragm entów dw óch naczyń, na które na trafiono w stropie części SE obiektu. Ponadto odkryto nieliczne odłupki i okruchy krzem ienne, fragm enty
ko-1 2 8 Pa w e ł Lis
Ryc. 1. Plan sytuacyjno-wysokościowy stanowisk 3 i 4 w Puławach - W łostowicach: 1 - w ykopy z 1996 r., 2 - w ykopy z 1988 r. (stan. 4), 3 - przybliżona lokalizacja grobu KAK z 1977 r. (stan. 4), 4 - przybliżony zasięg obszaru objętego badaniami w latach 1973-1974 (stan. 3), 5 - lokalizacja stanowiska w obrębie miejscowości.
ści z w ie rz ę c y c h , p o je d y n c z e g ru d k i po lep y , d ro b n e, ro z p ro s z o n e w ę g ie lk i d rz e w n e o ra z d o ść lic z n e o k ru c h y o to c z a k ó w g ra n ito w y c h , z k tó ry c h c z ę ś ć n o s iła śla d y k o n ta k tu z w y s o k ą te m p e ra tu rą . N a tra fio n o ró w n ie ż na p o jed y n cze, d ro b n e fra g m e n ty ceram ik i z n eo litu i o k resu rzy m sk ieg o . O b ie k t te n in te rp re to w a ć n a le ż y ja k o p o z o sta ło ść k ró tk o trw a łe g o , z a p e w n e se zo n o w eg o , o b ie k tu m ie sz k aln e g o . M a ła m ią ż s z o ść w y p e łn isk a w sk a z u je n a n az ie m n y je g o c h a ra k te r, g d y ż je s t o n o fa k ty c z n ie w a r s tw ą k u ltu ro w ą z a g łę b io n ą n ie c o w p o d ło ż e n a sk u te k in te n sy w n ie jsz e g o u ż y tk o w a n ia te g o m ie jsc a. Ś lad po je d n y m słu p ie p o z w a la p rz y p u sz c z a ć , iż o b ie k t te n p o s ia d a ł d o ść p r y m ity w n ą k o n s tr u k c ję : je d n o s p a d o w ą , z d w iem a tró jk ą tn y m i śc ian a m i b o cz n y m i, z w ejście m od p o łu d n io w e g o w sc h o d u .
O b ie k t 2 - to p o z o s ta ło ś ć p ły tk ie j ja m y (?) o śre d n i cy o k o ło 190 c m i n ie c k o w a ty m p rz e k ro ju , m ią ższo śc i 17 cm , w y p e łn io n e j c ie m n o s z a ry m , z b ity m p ia s k ie m (ryc. 2). S tro p o b ie k tu z a o b s e rw o w a n o n a g łę b o k o śc i 90 cm , p o d w a rs tw ą III. M a te ria ł z a b y tk o w y z o b ie k tu to p o je d y n c z e fra g m e n ty c e ra m ik i n e o lity c z n e j, z o k re su rz y m sk ie g o o ra z k ilk a fra g m e n tó w c e ra m ik i w c z e sn o śre d n io w ie c z n e j. Z u w a g i n a b a rd z o u b o g ą z a w a rto ść k u ltu ro w ą o g ra n ic z o n o s ię je d y n ie do w y e k sp lo ro w a n ia części o b ie k tu o d k ry tej w w y k o p ie 1/96.
O biekt 3 - to ze sp ó ł czterech niew ielkich zagłębień, w y p e łn io n y c h sz ary m , lu ź n y m p ia sk ie m (ryc. 2). T rzy z nich, któ ry ch w y raźn e zarysy o w y m iarach 30 x 3 0 ,4 5 x 30, 70 x 35 c m u ch w y co n o n a głębokości 130 cm , nosiły cech y d o łó w p o słu p o w y c h , w k o p a n y c h w tw a rd ą g lin ę
Sp r a w o z d a n ie z b a d a ń w y k o p a l is k o w y c h. .. w Pu ł a w a c h- Wł o s t o w ic a c h 1 2 9
Ryc. 2. Plan odkrytych obiektów: a - obrysy obiektów 1,2,4; b - 3/1 -4; c - dołki posłupowe; d - zasiąg występowania rudy darniowej. warstwy VI do głębokości 173-184 cm. W ich wypełnisku
natrafiono na pojedyncze fragmenty ceramiki neolitycznej i kultury łużyckiej. Czwarte zagłębienie, o wymiarze 65 x 65 cm i głębokości 14 cm, odkryto pod wypełniskiem obiek tu 1 (ryc. 2: 4). M iało ono przekrój nieckowaty i wkopane było w warstwę V, do stropu warstwy VI. Jedyny bezpo średni jego związek z pozostałymi trzem a zagłębieniami to identyczne wypełnisko - szary, luźny piasek. W jego obrę bie nie odkryto żadnych zabytków. Bliższa interpretacja tego zespołu dołów posłupowych okazała się niemożliwa.
O biekt 4 - był niem al identyczny z obiektem 1. M iał kształt nieco bardziej w ydłużonego ow alu o w ym iarach 375x200 cm i lekko nieckow aty przekrój o m iąższości za ledwie 19 cm (ryc. 3B). Zorientow any także w zdłuż osi N W -SE, posiadał w części SE, podobnie ja k obiekt 1, za
rys dołu posłupow ego o średnicy 30-35 cm, wkopanego w w arstwę V. W jego części S również natrafiono na skupi sko fragm entów w czesn o śred n io w ieczn eg o naczynia. N iem al identyczna ja k w obiekcie 1 była pozostała za w artość kulturow a, choć uw ag ę zw raca dużo w iększa ilość otoczaków granitow ych i w ęgli drzewnych. Ponadto w obiekcie 4 odkryto kam ienny przęślik tkacki, fragm ent kościanego przedm iotu ze śladam i m alow ania białą far b ą oraz fragm ent polepy z odciskam i rów nolegle ułożo nych cienkich prętów. Odkrycie to nieco w zbogaca nasze obserwacje tyczące konstrukcji tego obiektu, a także bliź niaczego pod w zględem charakteru oraz przeznaczenia obiektu 1. N a tej podstaw ie przypuszczać m ożna, iż ścia ny boczne obu tych obiektów w ykonano z trzciny lub w i kliny i, być m oże częściow o, oblepiono gliną.
130 Pa w e ł Lis
Ryc. 3. A - plan i przekrój (w profilu N E wykopu 1/96) obiektu nr 1: a - obrys na głębokości 95 cm, b - obrys na głębokości 114 cm, c - obrys dołka posłupowego na głębokości 114 cm; 1 - czam o-brunatny zbity piasek, 2 - szarobrunatny piasek, 3 - ciemnoszary zbity piasek, 4 - szarobeżowy piasek. B - plan obiektu nr 4: a - obrys obiektu na głębokości 83-88 cm, b - obrys obiektu na głębokości 98 cm, c - obrys dołka posłupowego na głębokości 112 cm, d - fragmenty naczynia III, e - fragmenty polepy konstrukcyjnej; 1 - szarobrunatny zbity piasek, 2 - ciemnoszaro-żółty piasek, 3 - szarobeżowy piasek, 4 - szaro-żółty zbity piasek.
Sp r a w o z d a n ie z b a d a ń w y k o p a l is k o w y c h. .. w Pu ł a w a c h- Wł o s t o w ic a c h 131
Rye. 5. Z abytki z obiek tu n r 1.
S p r a w o z d a n i e z b a d a ń w y k o p a l i s k o w y c h . .. w P u ł a w a c h - W ł o s t o w i c a c h
134 Pa w e ł Lis
Ch a r a k t e r y s t y k a m a t e r i a ł u z a b y t k o w e g o
Z najstarszym horyzontem chronologicznym zw ią zane są fragmenty naczyń odkryte w warstwach III i IV, które reprezentują kulturę ceram iki wstęgowej rytej (ryc. 4: 1-2, 4) zdobione typowym i dla tej kultury or namentami: rytej wstęgi z „nutam i”, plastycznego guz ka oraz ornamentem „paznokciow ym ”. Łącznie odkry to 10 fragm entów naczyń tej kultury oraz 2 zabytki krzem ienne, które m ożna z n ią wiązać: m asyw ny w iór oraz d rapacz na o d łu p k u (ryc. 4: 3, 5) w ykonane z krzem ienia czekoladow ego. Ponadto z neolitem łą czą się nieliczne, drobne fragm enty ceram iki kultury w ołyńsko-lubelskiej ceram iki m alow anej, na które natrafiono także w obrębie warstwy kulturowej oraz na złożu w tórnym - w w ypełniskach obiektów. W m a teriale zabytkowym z warstwy, przez drobne fragmenty ceram iki, rep rezen to w an a je s t także k ultura am for kulistych.
Z epoką brązu wiązać można odkryty w warstwie IV fragment naczynia kultury trzcinieckiej (ryc. 4: 6) oraz drobne fragmenty ceramiki kultury łużyckiej z wypełni- ska obiektu 3. Również nieliczną reprezentację w od krytym inwentarzu zabytkowym ma okres rzymski. Spo śród pojedynczych zabytków z tego czasu uwagę zwra ca fragment garnka z późnej fazy OW R (ryc. 4: 9) odna leziony w warstwie III oraz odkryty w tej samej warstwie ceramiczny przęślik tkacki (ryc. 4: 7).
Zdecydow aną większość odkrytego m ateriału za bytkowego stanow ią fragm enty naczyń w czesnośre dniowiecznych. Drobne zabytki ceramiczne w ystępo wały dość licznie w obrębie warstwy kulturowej, nato miast duże fragm enty naczyń, pozwalające na rekon strukcję ich form, odkryto w wypełniskach obiektów 1 i 4. Jest to ceram ika lepiona w ręku, grubościenna, z dużą ilością dom ieszki średnio- i gruboziarnistego tłucznia granitowego. Powierzchnie zewnętrzne m ają barwę od beżowej do brunatnej, na powierzchniach w e wnętrznych często w ystępuje kolor ciem noszary lub czarny. Dość duża ilość fragm entów ceramiki m a ślady przecierania i w ygładzania obu powierzchni. Z takiej właśnie ceramiki wykonano naczynie II z obiektu 1 i na czynie III z obiektu 4 (ryc. 6: 1) oraz inne fragm enty naczyń z tych obiektów (ryc. 5: 1; 6: 2). Są to łagodnie profilowane garnki o mniej lub bardziej ścienionym i wywiniętym wylewie, które zaliczyć można do typu I w czesnośredniow iecznej ceramiki m ałopolskiej (A. Żaki 1974, s. 178-207), przy czym naczynie II i w ięk szość fragmentów innych naczyń odkrytych w obiek tach reprezentuje podtyp Ie, natom iast naczynie III za liczyć wypada do podtypu Ic l. Te nieco młodsze od miany typu I w ystępują na terenie M ałopolski od w ie ku VII (A. Żaki 1974, s. 178). W odkrytym inwentarzu zwraca uwagę znikom a ilość ceramiki ornam entowa nej - jedynie kilkanaście fragmentów posiada zdobie nie w postaci linii falistych wykonanych wielozębnym narzędziem.
Z tego ogólnego obrazu zabytków ceramicznych wy różniają się naczynie I z obiektu 1 (ryc. 5: 2) i fragment naczynia z obiektu 4 (ryc. 6: 3). Naczynia te, o ostrzej szej tektonice, również nieomamentowane, wykonane ze staranniej przygotowanej masy ceramicznej z domiesz ką drobno- i średnioziamistego piasku, noszą w górnej partii ślady formującego obtaczania. Zaliczyć je można do typu Ille A. Żakiego, który we wszystkich fazach wczesnego średniowiecza (A. Żaki 1974, s. 183). Pew nym uściśleniem tej chronologii jest datowanie rozprze strzenienia się ceramiki obtaczanej na terenach Polski na 2 połowę VII w. (W. Szymański 1996, s. 257).
Ponadto wśród zabytków wczesnośredniowiecznych uwagę zwraca kamienny przęślik tkacki z obiektu 4 (ryc. 6: 4). Prawdopodobnie z tym samym okresem wiązać można fragment ceramicznej łyżeczki, odkrytej w war stwie IV (rys. 4: 8), oraz nietypowy dla innych epok in wentarz zabytków krzemiennych: nieretuszowane odłup- ki i okruchy. W trakcie eksploracji wyższych warstw od kryto także pojedyncze, drobne fragmenty ceramiki z XI- XIII w. oraz, wspomniane wyżej, fragmenty ceramiki z wieku XV.
Us t a l e n i a c h r o n o l o g i c z n e
Odkryty inwentarz zabytkowy nie zawiera w sobie p re c y z y jn y c h w y z n a c z n ik ó w c h ro n o lo g ic z n y c h , w związku z powyższym datowanie odkrytych nawar stwień kulturowych oprzeć należy na zabytkach cera micznych, co w sposób znaczący zmniejsza jego precy zję. Całość warstwy kulturowej wiązać należy z wcze snym średniowieczem, czego dowodzi występujący tam m ateriał ceram iczny z tego okresu. Towarzyszące mu zabytki pradziejowe w ystępują tu raczej na złożu w tór nym i pochodzą zapewne z, zajm ujących kulm inację garbu terenowego, osady neolitycznej i cmentarzyska z okresu rzymskiego. Świadczyć o tym może fakt, iż ilość zabytków pradziejow ych z warstwy kulturowej, w porównaniu do inwentarzy samych zabytków neoli tycznych, odkrytych w analogicznej warstwie, w trak cie badań 1988 r. jest znikom a (P. Lis 1992, s. 1-6). Także ogólnie z w czesnym średniow ieczem wiązać należy obiekt 2.
B ardziej czytelna je s t chronologia bliźniaczych obiektów 1 i 4. Biorąc pod uwagę cechy technologiczne i typologiczne odkrytego tam zespołu zabytków cera micznych, śladowe ilości ceramiki ornamentowanej oraz obecność naczyń obtaczanych, datowanie tych sezono wych obiektów mieszkalnych ustalić należy na koniec V II- początek IX w.
Jedynie chronologię obiektu 3 m ożna przesunąć w głąb pradziejów, o czym świadczy relacja stratygraficzna zagłębienia 3/4 z obiektem 1 (ryc. 4), a przede wszyst kim dołów 3/1-3 z warstwą IV, od której są jednoznacz nie starsze. Prawdopodobnie za jego wyznacznik chrono logiczny uznać należy odnalezione w wypełnisku dołów 3/1-3 fragmenty ceramiki kultury łużyckiej.
Sp r a w o z d a n ie z b a d a ń w y k o p a l is k o w y c h. .. w Pu ł a w a c h- Wl o s t o w ic a c h 135
Wn io s k i
Relikty osadnictwa, badane w sezonie 1996, są bez wątpienia dalszą częścią wczesnośredniowiecznej osady odkrytej na tym samym stanowisku w 1974 r. (L. Gajew ski, J. Gurba 1977, s. 48-54). Świadczy o tym bliskie są siedztwo obiektu z kamienną konstrukcją (6/20/74?), któ rego przybliżone miejsce odkrycia, wskazane przez wła ściciela posesji nr 27 znajduje się w odległości 40 m w kie runku SE od obiektu 4. Również odkryty w 1974 r. mate riał ceramiczny wykazuje duże podobieństwo do pozyska nego obecnie, gdyż zaliczony został przez odkrywców do typu I i II małopolskiej ceramiki wczesnośredniowiecznej. Rozbieżność w datowaniu obu zespołów zdaje się wyja śniać krytyczna analiza zabytków metalowych, które uzna no wówczas za wyznaczniki chronologiczne odkrytych zabytków. Obecnie uznaje się, że pochodzą one z późne go okresu rzymskiego i w obiektach wczesnośredniowiecz nych wystąpiły zapewne na złożu wtórnym (M. Parczew ski 1988, s. 182-183; W. Szymański 1996, s. 256).
Odkryte w 1996 r. nawarstwienia kulturowe potwier dzają tezę, że stanowisko Puław y-W łostow ice 3 i 4 na leży traktować jako jedno duże stanowisko. Niezwykle istotne w tej kwestii są obserwacje tyczące przebiegu w arstw y kulturow ej. O dkryw ana tuż pod hum usem w pobliżu kulm inacji garbu terenowego (L. Gajewski, J. Gurba 1981, pl. 276-279; P. Lis 1992, s. 1), na pó łnocnym jego skraju obniża się i jest przykryta przez warstwę szarej mady (warstwa I) oraz deluwium lesso we (warstwa II). O znacza to, że stanowisko ma o wiele większy zasięg w kierunku SW -NE niż jest to czytelne na podstawie występowania m ateriału powierzchniowe go. Ponadto, jeśli uznać, że warstwa kulturowa na kul minacji garbu „w ychodzi” na powierzchnię, to świad czące o tym fakcie, widoczne w oraninie, zaciem nienie rozciąga się daleko poza kulm inację garbu w kierunku NW -SE na przestrzeni około 350 m. Świadczy to rów nież o daleko większym zasięgu stanowiska i w tym kie runku niż dotychczas przypuszczano.
Lit e r a t u r a
G a j e w s k i L., G u r b a J.
1977 Z najnow szych badań nad w czesnośrednio
wiecznym osadnictwem Lubelszczyzny, Ann. UMCS, sec, F, vol. 32, s. 49-51.
1981 Civilisation de Przeworsk dans la région de Lu blin, Inv. Arch., fasc. 45, pl. 274-279. G a j e w s k i L., G u r b a J., K u t y ł o w s k a I.
1975 P uław y-W łostow ice, Inf. Arch. Bad. 1974, s. 142-143.
G u r b a J., K u t y ł o w s k i A.
1974 P uław y-W łostow ice, Inf. Arch. Bad. 1973, s. 153-154.
L i s P.
1992 Archeologiczne badania ratownicze na wielo
kulturowym stanowisku Puławy-Włostowice 4, Puławy.
M a t y a s z e w s k i M. , M i l i s z k i e w i c z G.
1978 Puław y-W łostow ice, stan. 2, Inf. Arch. Bad. 1977, s. 139.
P a r c z e w s k i M.
1988 Początki kultury wczesnosłowiańskiej w Polsce.
Krytyka i datowanie źródeł archeologicznych, Wrocław.
S z y m a ń s k i W.
1996 Wkład Katedry Archeologii UMCS w poznanie
starszych faz wczesnego średniowiecza (VI - 1 poł. X w.), APŚ, t. 1, s. 255-259.
Ż a k i A.
1974 Archeologia Małopolski wczesnośredniowiecz
nej, W rocław-Gdańsk.
Pa w e ł Lis
A R e p o r t o n E x c a v a t i o n s o f a M u l t i c u l t u r a l S i t e N o 3 a t P u ł a w y - W ł o s t o w i c e
Site 3 at Pulawy-Wiostowice, discovered and excavated in the seasons 1973-1974, is situated on the supra-flood terrace o f the right bank o f the Vistula river. Nearby, site 4, which was exa mined in 1977 and 1988, is located. The present excavations aimed to detect potential connections between the cultural layers o f the two sites, and to determine the northern perimeter o f site 3.
In the process o f the excavation an early medieval cultural layer was exposed which was covered by later sediment and deluvial deposits containing artefacts from the Early Neolithic, the Bronze Age and the Roman period. Additional four featu res were also discovered. Two o f them (1 and 4) are remnants o f early medieval seasonal dwelling features. These were pri mitive shelters with the walls propped up against one post. Fe ature 2 should also be identified with the early Middle Ages.
This feature is a residue o f a shallow pit with scant remains. Fe ature 3 seems to be older than the other ones. It consists o f four postholes containing potsherds from the Lusatian culture.
All these early medieval features surely constitute a further part o f the settlement from that period, discovered in 1974. The fragments o f vessels - some o f them were partly wheel-turned - were discovered in features 1 and 4 and can be dated to the period between the end o f the 7th and the beginning o f the 9th century.
The conclusion which can be drawn after examining the un covered stratigraphic build-up, and after comparing it to the lay ers discovered in the process o f the excavations carried out in 1974 and 1988 is that sites 3 and 4 should indeed be treated as one site o f a long chronology. Its range is much bigger than it was assumed on the basis o f surface observations.
