Piotr Kowolik
Prof. zw. dr hab. Krystyna
Duraj-Nowakowa : pedagog:
pedeutolog, dydaktyk i metodolog
Nauczyciel i Szkoła 2 (9), 245-250
Piotr Kowolik
Prof. zw. dr hab. Krystyna Duraj-Nowakowa —
pedagog: pedeutolog, dydaktyk i metodolog
W ykorzystując okoliczność ju b ileu szu 5-lecia „N a u czy ciela i S zk o ły ” , zam ieszczam y b io g ram n aszego W sp ó łp raco w n ik a ja k o A u to rk i i C zło n k a N aukow ej R ady R edakcyjnej od początku edycji pism a. Tekstem tym pragniem y w yakcentow ać m ów iące o efektyw ności prac fakty z intensywnej i wielopłaszczyznow ej oraz sys tem atycznej biografii zaw odow ej prof. K. D uraj-N ow a- kowej. Dlatego w skażem y najpierw fakty z tej działalno ści, a potem w ykaz Jej publikacji.
K rystyna D uraj-N ow akow a urodziła się 9 stycznia 1945 r. w D ąbrowie Górniczej (rodzice: Janina i M ieczy sław D uraj). Szkołę podstaw ow ą, rozpoczętą w Bytom iu, kontynuow ała w Nisku, a ukończyła w D ąbrow ie Górniczej. Potem uczyła się w III Liceum O gólnokształ cącym w Będzinie. Zaś dzienne studia filologiczne odbyła na U niw ersytecie W ar szaw skim , a ukończyła w W yższej Szkole Pedagogicznej w K atow icach, gdzie uzyskała m agisterium z polonistyki (1967) po przedstaw ieniu opracow anej pod kierunkiem Prof. zw. dra hab. Jana K azim ierza Zarem by rozpraw y historycznoli terackiej pt. „Erudycja biblijna i historyczna A dam a G dacjusza” .
Po odbyciu stacjonarnych studiów doktoranckich obroniła z w yróżnieniem dysertację aw ansow ą pt. „Sam ookreślenie zaw odow e studentów kierunków na uczycielskich” (1979); habilitacja 1984 r.
Pracę zaw odow ą rozpoczęła jak o nauczycielka języ k a polskiego (z m etody- k ąje g o nauczania w klasach początkow ych) w Liceum Pedagogicznym w Lubsku (1967-1969).
P racę polonistki kontynuow ała w Zespole Szkół G órniczych w R udzie Ślą skiej (1969-1974).
W szkołach w yższych pracuje począw szy od 1974 r., kiedy to — w ykazując dośw iadczenia zaw odow e w ośw iacie — została st. asystentką U niw ersytetu Ślą skiego na pedagogice. Tam też aw ansow ała po obronie doktoratu na stanow isko ad iu n k ta (1980). Z aś po u zy sk an iu h ab ilitacji stan o w isk o d o cen ta o trzy m ała w W SP im. KEN w Krakowie (1985). Tamże (1993) uzyskała stanowisko
uczelnia-246 Nauczyciel i Szkoła 2(9) 2 0 0 0
nego profesora nzw. N atom iast akt nominacji profesora nauk humanistycznych ode brała z rąk Prezydenta RP w 1998 r. Po docenieniu now ego dorobku naukow o-dy daktycznego i organizacyjnego od poprzedniego awansu w postaci profesury tytu larnej 1 X II 1999 otrzym ała mianowanie na stanowisko profesora zwyczajnego.
R ów nolegle zgrom adziła też dośw iadczenia w działalności kulturalnej i spo- łeczno-pedagogicznej osiedli m iejskich, pracując na stanow isku konsultanta na ukowego Sosnowieckiej Spółdzielni M ieszkaniowej (1976-1977), gdzie stosowała w praktyce w iedzę fachową.
Ponadto w latach 1987-1989 pracow ała (w w ym iarze 1/2 etatu) w W SP im. J. K ochanow skiego w K ielcach. O becnie pracuje w W SP im. J. K ochanow skiego w K ielcach, pełniąc funkcje w icedyrektora Instytutu P edagogiki oraz kierow nika Zakładu Pedagogiki O gólnej i Teorii W ychowania.
Zaś od 1995 roku je s t profesorem także M azow ieckiej W yższej Szkoły H u m anistyczno-Pedagogicznej w Łowiczu.
K rystyna D uraj-N ow akow a uczestniczyła czynnie w bardzo licznych (173) zjazdach, konferencjach, sym pozjach itp. (Czechy, N iem cy, R osja, Słow acja). O trzym ała stypendia i odbyła długoterm inow e podróże studyjne do 11 uniw ersy teckich ośrodków europejskich, goszcząc w niektórych w ielokrotnie (A ugsburg- D A A D , Berlin, B ratysław a, Frankfurt n.M . — Tempus, Lipsk, Lwów, M oskw a, N itra, O łom uniec, Praha, W uppertal-DA AD), gdzie zdobyw a materiały, w ym ienia dośw iadczenia bądź udziela konsultacji. P rzedstaw ia referaty, prow adzi obrady plenarne lub (i) sekcji, w yróżniając się kulturą pedagogiczną i talentem mówcy.
U praw iając pedagogikę, zajm uje się rów nocześnie 3 dyscyplinam i: pedeuto- logią, m etodologią pedagogiki i dydaktyką z 3 m etodykam i tzw. szczegółow ym i, tj. m etodyką nauczania języka polskiego w klasach I-III, m etodyką w ychow ania przedszkolnego i nauczania początkow ego, co dokum entuje po kilka książek au torskich z każdej spośród tych subdyscyplin nauki.
D orobek tw órczy K rystyny D uraj-N ow akow ej ogółem liczy 183 publikacje naukowe, w tym 13 książek autorskich i 7 zredagow anych opracow ań zbiorowych, których je s t też w znacznym stopniu w spółautorką. Ponadto opublikow ała 21 re cenzji książek autorskich.
A utorytetu K. D uraj-N ow akow ej w nauce krajowej i zagranicznej dow odzą 34 recenzje Jej publikacji w czasopism ach fachow ych polskich i zagranicznych. Jej prace są często cytow ane przez liczne grono specjalistów także spoza uczelni i regionów, gdzie osobiście m ogła oddziaływ ać na odbiorców.
D ba od dawna i systematycznie o ścisłą w ięź teorii pedagogicznych z prakty ką edukacyjną przez grom adzenie m ateriałów badaw czych z terenu ośw iaty i w dra żanie pozyskanych wyników i postulatów w warunkach polskich przedszkoli i szkół. O cena działalności dydaktyczno-wychow awczej opiera się na pracach dydak tycznych K. Duraj-Nowakowej, które obejm ują szeroki zakres treści edukacyjnych
Piotr K ow olik — Prof. zw. d r ha b. Krystyna D u ra j-N o w a ko w a . 247 i w yróżniają się w ysokim poziom em w ykonawstwa. Poziom m erytoryczny Jej za jęć cechuje się dbałością o wszechstronne struktury treści i ich interdyscyplinarne ujmowanie przez dążenie do korelacji międzyprzedmiotowych, np. w wykładach mo nograficznych, a tym bardziej — wykładach kursowych metodologii pedagogiki. Re alizując wszystkie formy zajęć akademickich, zdobyła im ponujące doświadczenie zawodowe tak m erytoryczne, ja k i pedagogiczne. K ilkakrotnie w toku pracy zaw o dowej realizow ała eksperymentalnie now atorskie program y nauczanych przedm io tów, dowodząc dbałości o m odernizację treści i form w spółdziałania ze studentami. Szczególnie cenione są Jej wykłady za staranność przygotowania, wysoki poziom na ukowy, za piękną form ę ich wygłaszania i szacunek dla słuchaczy.
W ykazuje talenty organizatorskie i kierow nicze term inow ością i spójnością, spraw nością i efektyw nością działań w łasnych oraz prow adzenia, stym ulow ania i oceny partn eró w w spółdziałań d y d aktyczno-w ychow aw czych. D aje dow ody przestrzegania dyscypliny pracy dydaktycznej. Studentów skutecznie m otywuje do sukcesów, stawiając im w ysokie wym agania, stymulując ich sam okształcenie i sa m ow ychow anie do zaw odu nauczycielskiego.
Pom oce dydaktyczne są udziałem K. D uraj-Now akowej, która z m yślą o środ kach dla studentów opracow ała 2 przew odniki nt. praktyk pedagogicznych, skrypt (połow a tekstu autorska) pod Jej redakcją i rocznik naukow o-dydaktyczny w se rii „Prace Pedagogiczne” . U staw icznie modyfikując program y przedm iotów, które prow adzi, opracow uje now e ich kształty, udostępniając co roku zm odernizow ane ich w ersje (tak wykładów, ja k sem inariów i ćw iczeń z m etodologii pedagogiki).
U czestniczyła w pracach studenckiego ruchu naukow ego, prow adząc K oło Pedagogów. K ierow ała trzem a obozam i naukow ym i studentów. Praktyki pedago giczne przez wiele lat były centrum koncentracji Jej działań tak kierowniczych, jak organizacyjnych i w ykonawczych we w szystkich zakresach i formach i na różnych stopniach studiów uniw ersyteckich i WSP.
Pełniła w iele funkcji wychowaw czych — w ielokrotnie — opiekuna roku, pra cow ała w senackich kom isjach ds. w ychow ania i ds. nauczania.
K ształcenie m łodej kadry naukow ej je s t od w ielu lat udziałem K. D uraj-N o- wakowej. O sobistym przykładem uczy kultury pracy: pracow itości, odpow iedzial ności, dokładności i punktualności, optym izm u pedagogicznego — tryskając ener gią i radością tw orzenia. Jest w zorem staranności opracow yw ania i realizow ania procedury poznania naukow ego (jak oceniła to K om isja Egzam inów D oktorskich na W ydziale Pedagogiki W SP). W spółpracuje z szerokim gronem tw órczych na uczycieli i doktorantów nie tylko z m acierzystych uczelni, lecz także pracow ników innych szczebli i placów ek oświaty. W yprom owała 3 doktorantów , następni spo sobią się do fm alizacji przewodów.
Była trzykrotnie recenzentką prac doktorskich (B ydgoszcz, W arszawa), opi niow ała dorobek jed n eg o habilitanta (K raków ). K ierow ała stażam i naukow ym i
248 Nauczyciel i Szkota 2(9) 2 0 0 0
3 cudzoziem ców w Polsce i 15 Polaków (studentów , doktorantów i habilitantów ) za granicam i Polski w latach 1977-1993. Zrecenzow ała trzy rozpraw y habilitacyj ne i dorobek jednego — kolejnego (czw artego) habilitanta.
O ocenie działalności organizacyjnej K. D uraj-N ow akow ej św iadczą w yniki pełnienia funkcji w placów kach naukowych, pośw iadczając w ysokie kom petencje, staranne przygotow anie teoretyczne tak z pedagogiki zarządzania i kierow ania ośw iatą, ja k i m erytoryczne w trzech upraw ianych spójnie dyscyplinach pedago giki. D ała się poznać jak o bardzo spraw ny i szybki oraz efektyw ny tak kierow nik pracowni, ja k i kierownik Zakładu Pedagogiki Przedszkolnej w W SP (1986-1991). Za czasów Jej prow adzenia Zakładu nastąpił nie tylko skokow y w zrost liczby za trudnionych pracow ników , lecz także w zrosła dbałość o naukow y i dydaktyczno- w ychow aw czy rozwój kadr, o czym św iadczą wspólne podróże studyjne w kraju i za granicą, wspólne prace zespołowe studyjne i badaw cze (których pokłosie opu blikow ano w owych w spom nianych 7 książkach pod Jej redakcją), w spólnie p la now ane i realizow ane konferencje naukow e itp. III tom pod red. naukow ą K. Du- raj-N ow akow ej, będący pokłosiem kolejnej konferencji, w ydaw nictw o (po recen zji).
Od 1995 r. kieruje K atedrą Edukacji Początkow ej w M azow ieckiej W yższej Szkole H um anistyczno-Pedagogicznej, prow adząc tę specjalność studiów pedago gicznych z zespołem w spółpracowników.
Koordynowała jeden ogólnopolski program badań (pt. „Epistem ologiczne w y zw ania współczesnej pedagogiki”), po kilka regionalnych i lokalnych — uczelnia nych, insty tu cjo n aln y ch , np. nauczycieli klas p o czątkow ych, n au czy cieli klas m łodszych, a przed laty — pedagogów szkolnych i filologów -germ anistów oraz polonistów i bibliotekarzy w espół z nauczycielam i akadem ickim i uczelni, gdzie pracow ała i pracuje. Potrafi zarazić entuzjazm em dla tem atyki, która Ją pasjonu je , coraz to now e kręgi współpracowników.
Prow adziła 4 zespoły naukow e badań w kolejnych pięciolatkach rów nolegle z realizacją indyw idualnych program ów poznania, w ieńcząc te prace publikacja mi o ich rezultatach.
U czestniczy w życiu naukow ym przez prace od 1998 r. w K om itecie N auk Pedagogicznych PAN O ddziału K rakow skiego, będąc przez dw ie kadencje człon kiem Zarządu i referując swoje wyniki działalności naukowej. Jest członkiem Rady N aukowej półrocznika „N auczyciel i Szkoła” . Była członkiem Zespołu K ierunko wego Pedagogiki Przedszkolnej Centralnego O środka M etodycznego Studiów N a uczycielskich (1988-1991). Jest członkiem Rady B ibliotecznej BG WSP. Praco w ała skutecznie ja k o pełnom ocnik JM R ektora ds. badań naukow ych placów ek- laboratoriów W SP (1 9 8 8 -1 9 9 1 ). Z ostała w ybrana członkiem senatu M W SH P w Łow iczu (1995-nadal). B ędąc członkiem -założycielem K atow ickiego O ddzia łu Polskiego Towarzystw a Pedagogicznego, pracow ała w je g o Z arządzie (1 9 8 1
-Piotr K ow olik — Prof. zw. dr hab. Krystyna D u ra j-N o w a ko w a . 249 1985), a później w O ddziale K rakow skim . Została członkiem -założycielem F un dacji B adań i Studiów E dukacyjnych (1992).
D ziałalność w m iędzynarodow ych organizacjach przejaw ia w dw u następu jący ch formach: a) pracuje od 1998 r. ja k o członek K rakow skiego O ddziału św ia tow ej organizacji pedagogiki przedszkolnej OMEP, b) od 1988 r. w spółpracuje z centrum dokum entacji i inform acji dokształcania i doskonalenia nauczycieli EIC FET. Pracuje w K om itecie W ydaw niczym oficyny edytorskiej W SP w K ielcach.
Organizowała imprezy naukowe o zasięgu międzynarodow ym (2 konferencje), 0 zasięgu krajow ym (6 konferencji i 4 sem inaria) oraz regionalnym daw nego woj. katow ickiego i Polski Południowo-W schodniej (2 narady m etodyczne) oraz uczel nianym (4 zebrania sam okształceniow e młodszej kadry pedagogicznej — UŚ1).
Inne działania organizacyjne K. D uraj-N ow akowej polegają np. na przygoto w aniu i realizow aniu konsultacji naukow ych nauczycielom czynnym zaw odow o w edług upraw ianych specjalności oraz na udzielaniu konsultacji kandydatom do aw ansów akadem ickich doktorskich i habilitacyjnych. P otrafi planow ać form y 1 system w spółdziałania, urządzać spotkania d ydaktyczne i m etodyczne, um ie spraw nie i skutecznie program ow ać cele i realizow ać zadania we w spółdziałaniu z zespołam i i instytucjam i naukow ym i oraz ośw iatow o-społecznym i.
D ziałalność dydaktyczno-w ychow aw cza K. Duraj-Now akowej była uhonoro w ana III N ag ro d ą M inistra O św iaty i W ychow ania (1973) i III N agrodą M inistra N auki i Szkolnictw a W yższego oraz — za całokształt działalności zaw odow ej — Złotym Krzyżem Zasługi (1990) i K rzyżem K aw alerskim Orderu O drodzenia Pol ski (1996), a także kilkom a nagrodam i rektorskim i (UŚ 1981 i W SP 1992, 1996).
A utorskie i zbiorow e publikacje zw arte K rystyny D uraj-N ow akow ej I. A utorskie publikacje zwarte:
Praktyka pedagogiczna. Przewodnik dla studentów, Wyd. US, Katowice 1978, ss. 138. Praktyki zaw odow e w kształceniu studentów na kierunkach nauczycielskich, Wyd.
UŚ, K atow ice 1979, ss. 122.
Sam ookreślenie zaw odow e studentów kierunków nauczycielskich, Wyd. UŚ, K a
tow ice 1981, ss. 146.
G otowość zaw odow a nauczycieli, W N WSP, K raków 1986, ss. 214.
K ształtow anie gotow ości zaw odow ej studentów, W N WSP, K raków 1989, ss. 257. K ształtow anie p o ję ć spoleczno-m oralnych uczniów klas m łodszych, W N WSP,
K raków 1991, ss. 313: II wydanie, tam że 1998.
Teoria system ów a pedagogika, W N WSP, K raków 1992, ss. 309.
250 N auczyciel i Szkoła 2(9) 2 0 0 0
W N WSP, K raków 1995, ss. 228, II w ydanie: tam że 1997, w ydanie III: 1998 i IV: 1999.
Procedura m odelow ania system owego w dydaktyce, Wyd. E dukacyjne, K raków
1996, ss. 76.
P rofesjonalizacja studentów p rzez teorie i pra ktyki pedagogiczne, Wyd. MWSHP,
Łow icz 1996, ss. 213.
M odelow anie system ow e w pedagogice, W N WSP, K raków 1997, ss. 393. Integrow anie edukacji w czesnoszkolnej: m odernizacja teorii i p ra ktyki, O ficyna
W ydaw nicza „Im puls” , K raków 1998, ss. 424.
System ologiczne inspiracje pedeutologii, Wyd. W SP i O ficyna W ydaw nicza „Im
puls” , K ielce - K raków 2000, ss. 320.
II. K siążki pod redakcją K rystyny D uraj-N o wakowej i w Jej współautorstwie:
Tematy kom pleksow e w przedszkolu. Skrypt dla studentów, W N WSP, K raków 1990
i 1991 (dodruk), ss. 186.
N owe orientacje edukacji przedszkolnej, Rocznik N aukow o-D ydaktyczny. Prace
Pedagogiczne XIII, W N WSP, K raków 1992, ss. 300.
Akadem icka edukacja nauczycieli. Problem y m etodologii, teorii i praktyki, W N
WSP, K raków 1993 і II w ydanie: tam że 1995, ss. 226.
P róby m odernizowania edukacji nauczycieli, W N WSP, K raków 1995, ss. 157. P róby m odernizowania procesu edukacji, W N WSP, K raków 1995, ss. 137 + 10
nlb.
E pistem ologiczne wyzwania w spółczesnej pedagogiki, W N WSP, K raków 1997,
ss. 193 (we w spółredakcji z J. G niteckim ).
F unkcje zabaw w edukacji przedszkolnej i w czesnoszkolnej, W N WSP, K raków
1998, ss. 234 (we w spółredakcji z B. M uchacką).
N auczyciele akadem iccy w procesie kształcenia pedagogów u progu reform y sys temu edukacji, O ficyna W ydaw nicza „Im puls” , K raków 1999, ss. 485.
