Na marginesie artykułu: "Zadania polskiej historii techniki wobec obchodu Millenium", Władysław Jewsiewicki, "Kwartalnik Historii Nauki i Techniki" nr 1 (1959)

P

O

L

Ë

M

I

K

A

Ryszard W. Wołoszyński

N A MARGINESIE A R TYK U ŁU W Ł A D Y S Ł A W A JEW SIEW ICKIEGO

Z A D A N I A P O L S K IE J H I S T O R I I T E C H N IK I W O B E C O B C H O D U M IL L E N I U M

Zamieszczony w dziale „P o lem ik i” artykuł W ł. Jewsiew ickiego 1 konstatuje, że dotychczasowe prace naukowe nad dziejam i techniki polskiej nie w yszły poza wstępne stadium badań. W tym stanie rzeczy autor postuluje przejście do systematycznej „pracy u pod­ staw ” , do gromadzenia i opracowywania m ateriałów archiwalno- -muzealnych i źródeł drukowanych pod egidą Działu H istorii Tech­ niki Zakładu Historii Nauki i Techniki Polskiej Akadem ii Nauk. Dział ten m iałby skupić całość in icja tyw y zarówno porządkowo- zabezpieczającej jak i badawczej, łącznie z publikacjami popu­ larnonaukowymi z dziejów techniki polskiej. Pobudzając inne ośrodki do badań w e wskazanym zakresie, Dział zachowałby wobec nich funkcje koordynatora. Z całości w yw od ów widoczne jest prze­ konanie autora, że poza niewystarczającym i osiągnięciami tej pla­ cówki, w chw ili obecnej nikt się nie zajm uje dziejam i techniki pol­ skiej, poza rzem ieślniczym i jakby rozproszonymi pracami poszcze­ gólnych badaczy. Sformułowanie takie w ydaje się zasadniczym nie­ porozumieniem. Nakazuje to krytyczne podejście do programu prac, naszkicowanego przez autora bez uwzględnienia i zanalizowania aktualnego stanu badań.

N ie siląc się bynajm niej na wyczerpanie tematu, można wskazać kilka placówek i instytucji, które w m niejszym lub większym stop­ niu interesują się problematyką dziejów techniki polskiej i groma­ dzą rozmaite m ateriały w tym zakresie. W ym ienię choćby Instytut

1 Zob. „ K w a rta ln ik H isto rii N a u k i i Tech niki” n r 1/1959, s. 173— 182.

t

100

Historii K u ltu ry M aterialnej P A N , Muzeum Techniki N O T, Katedrą Historii Techniki i Nauk Technicznych Akadem ii Górniczo-Hutni- czej w K rakow ie. Liczba instytucji, które zgrom adziły sporo mate­ riałów, a także — co równie ważne — doświadczeń z prac poszuki­ wawczych, jest dużo większa. Oczywiście, prace prowadzone według potrzeb i zainteresowań poszczególnych placówek nie będą w stanie zadowolić każdego historyka techniki, ale ich istnienie oraz zakres osiągnięć i zamierzeń musi mu być dokładnie znany.

A rtyk u ł wysuwa jako jeden z podstawowych postulatów „zapo­ czątkowanie gromadzenia źródeł archiwalnych i m ateriałów pochod­ nych do historii polskiej techniki” . Na ten temat w tym że piśmie przed rokiem ukazał się artykuł niżej podpisanego Aktualne zagad­

nienia inwentarza centralnego materiałów źródłowych do dziejów nauki i techniki polskiej 2. W idać więc, że przy stawianiu ogólnych

zaleceń nie uwzględniona została również problematyka prac Arch i­ wum P A N . Poza omówioną w m ym artykule akcją inwentaryzacji obejm uje ona także gromadzenie, zabezpieczanie i opracowywanie m ateriałów archiwalnych, wiążących się z historią nauki i techniki polskiej. W arto dodać, że prace te wykraczają poza zakres trad ycyj­ nych m ateriałów archiwalnych, obejmując gromadzenie spuścizny pracowników nauki i techniki, szeroką akcję m ikrofilm owania ma­ teriałów rozproszonych w rozmaitych zbiorach polskich, wreszcie gromadzenie m ateriałów drukowanych bądź w zbiorach tematycz­ nych bądź w bibliotece podręcznej. Zespół pracowników Archiwum niejednokrotnie podkreślał w pozycjach drukowanych pragnienie gromadzenia wszelkich uwag zarówno metodologicznych jak i me­ rytorycznych, odnoszących się do jego p ra c y 3. Wskazywano, że jedyn ie ścisła współpraca i pomoc ze strony historyków nauki i tech­ niki zapewnić może szybszy i lepszy postęp prac. Dotychczas jednak badacze tych dyscyplin, choć coraz częściej korzystają z materiałów i inform acji Archiwum, nie kwapią się z wypowiadaniem ogóln iej­ szych uwag czy dezyderatów, nie mówiąc ju ż o propozycjach doty­ czących teoretycznych założeń prac: Poszukiwania Archiw um P A N prowadzone są według roboczych założeń, opracowywanych

wyłącz-2 „K w a rta ln ik H isto rii N a u k i i Tech niki” n r 1/1958, s. 117— 13wyłącz-2.

3 Por. m. in. spraw ozdan ia A rc h iw u m P A N w „Spraw ozdan iach z czyn­ ności i p rac P A N ” za lata 1954, 1955 i 1956. B ib lio g ra fię A rc h iw u m P A N (m.in. zestaw ienie w y k a z ó w n ab y w an y c h spuścizn zm arłych działaczy n au ki i techniki, d ru k o w an e w „ K w a rta ln ik u H isto rii N a u k i i T ech nik i” w latach 1956— 1958) o p raco w ał ostatnio S. C h a n k o w s k i zob. „B iuletyn A rc h iw u m P A N ” n r 1/1959, s. 11— 20 (w yd. p ow ielan e n a p ra w a c h rękopisu), dokąd odsyłam zainteresow anych szczegółam i zagadnienia.

... ' » v •.

?'

1

, '

'

■

•V'. 1

’ >■ " T

1

_.

.