Malewska, Eugenia
"Średnie szkolnictwo rolnicze na
Warmii i Mazurach w latach
1945-1975", Alicja Daniela Kicowska,
Olsztyn 1986 : [recenzja]
Komunikaty Mazursko-Warmińskie nr 1, 161-163
R ec en z je i o m ó w ie n ia 161 A l i c j a D a n i e l a K i c o w s k a , Średnie szkolnictwo rolnicze na W arm ii i Mazurach w latach 1945— 1975, O l s z t y n 1986. R o z p r a w y i M a t e r i a ł y O ś r o d k a B a d a ń N a u k o
w y c h im . W o j c i e c h a K ę t r z y ń s k i e g o , n r 103, ss. 224.
K siążka podejm uje p roblem atyką średniego szkolnictwa rolniczego na terenie szczególnie specyficznym , jak im są W arm ia i M azury. Zakresem badań objęto trzydzieści la t funkcjonow ania tegoż szkolnictwa, a w y b ra n y przedział czasowy A utorka — słusznie — uzasadnia historycznie. P o czątek — w łączeniem ty ch ziem do Polski, koniec zaś re fo rm ą ad m in i stracyjną, w w y n ik u k tó rej zm ienił się obszar w ojew ództw a olsztyńskie go, a ty m sam ym część szkół znalazła się w zasięgu in n y ch w ojew ództw . Recenzowana pozycja m a c h a ra k te r ro zp raw y pedagogicznej o cechach studium historycznego.
Nie istniała dotąd w naszym regionalnym piśm iennictw ie naukow ym praca, k tó ra tra k to w a ła b y m onograficznie o sp raw ach kształcenia i w y chow ania w średnich szkołach rolniczych na W arm ii i M azurach w asp ek cie historycznym , jak rów nież form ułow ała koncepcje m odernizujące s y stem kształcenia k a d r dla rolnictw a. Dlatego pozycję A. D. Kicow skiej należy — w środow isku nau k o w y m Olsztyna, środow isku nauczycieli szkół rolniczych, pracow ników a d m in istracji oświatowej oraz w śród wszystkich, k tó ry m historia W arm ii i M azur w różnych jej aspektach je s t bliska — przyjąć z dużą życzliwością.
Nie roszcząc p re te n sji do w yczerpującego przedstaw ienia p ro b lem a tyki om aw ianej pozycji, zwrócę jedynie uw agę n a te zagadnienia, które w moim przekonaniu m a ją znaczenie szczególne.
A utorka zachow ała podstaw ow e p ryncypia metodologiczne, posługując się m etodam i p rz y ję ty m i w pedagogice i historii. A nalizę w yników b a dań oparła na bogatej d o k um entacji źródłow ej oraz m ateriale em pirycz nym zgrom adzonym w edług k ry te rió w m etod pedagogicznych.
W alorem książki jest spójna, zw arta i logiczna jej budowa. S kłada się ona — poza w stępem , zakończeniem, w ykazem skrótów , przypisam i i b i bliografią — z czterech rozdziałów rozczłonowanych na przejrzy ste i w y raziste podrozdziały.
Rozdział pierw szy zaw iera analizę polityki rolnej w połączeniu z po lityką ośw iatową oraz okresam i rozw oju szkolnictw a rolniczego. A utorka z całą odpowiedzialnością w ykazała, że w w y n ik u nieuw zględnienia specyfiki regionu w zarządzeniach centralnych, n astąp iła rozbieżność między zakresem specjalizacji olsztyńskich średnich szkół rolniczych a k ieru n k am i produkcji rolnej regionu (s. 53). W arto rów nież zwrócić uwagę, że w bad an y m trzydziestoleciu w a ru n k i m aterialn e średnich 11. K o m u n ik aty M azursko-W arm ińskie
162 R ec en z je i o m ó w ie n ia
szkół rolniczych nie b y ły w ystarczające. J a k sam a A u to rk a stw ierdza n a s. 54 „ [aczkolwiek] sam e w aru n k i m ate ria ln e szkoły nie d ecy d u ją o jej jakości, to nie może być dohrej i a tra k c y jn e j szkoły bez o d pow iedniej podstaw y m a te ria ln e j” . Mimo że nie je s t to p raw d a nowa, w w a ru n k a c h regionu — oprócz znaczenia diagnostycznego — m a ona w alor ostrzeżenia n a dziś i jutro.
Rozdział drugi ro z p a tru je p roblem atykę nauczycieli średnich szkół rolniczych, szeroko tr a k tu ją c o potrzebach kad ro w y ch szkół, konieczności podnoszenia kw alifikacji oraz zaangażow ania społecznego i politycznego nauczycieli. W ty m m iejscu pragnę podkreślić p o stulat A utorki tyczący kształcenia i doskonalenia nauczycieli średnich szkół rolniczych (s. 81). W bad an y m okresie ciągle brakow ało nauczycieli tego ty p u szkolnictwa. S tąd przekonujące jest podejście A u to rk i zm ierzające — niejako pośred nio •— do w skazania now ych koncepcji kształcenia nauczycieli do tego ty p u szkół. Je s t to ty m cenniejsze, iż obowiązujący od 1967 r. system kształcenia nauczycieli średniego szkolnictw a rolniczego przechodzi p e w ną reorganizację, w w y n ik u k tó rej może w ystąpić zagrożenie jakości kształcenia k a d ry pedagogicznej. A przecież w ra z ze w zrostem ra n g i z a w odu rolnika n a ra s ta potrzeba ciągłego dostosow yw ania p ro g ra m u i po ziom u szkół rolniczych do rozw ijającego się rolnictwa.
Rozdział trzeci zaw iera analizę celów kształcenia i w ychow ania w średnich szkołach rolniczych. A u to rk a w skazuje tu także dziedziny w y chow ania oraz fu n k cje tychże szkół podkreślając, że w bad an y m okresie n astąp ił duży rozziew m iędzy kształceniem a w ychow aniem m łodzie ży (s. 140).
P rzedm iotem rozw ażań w rozdziale czw artym są uczniowie i absol w enci średnich szkół rolniczych. A naliza ta zaow ocowała p rzekonującym i uogólnieniam i i wnioskam i, m.in. konkluzją, że kształcenie w średnim szkolnictwie rolniozym przesądza o zaspokojeniu potrzeb kadrow ych go spodarki ro ln ej W arm ii i M azur (s. 186).
Obok bogatych treści faktograficznych, w p ra c y A. D. K icow skiej z w ra ca uw agę określony sposób patrzen ia n a problem y ośw iatow e i historycz ne. A utorka odważnie w skazuje, co spraw dziło się, a co nie spraw dza się w naszej rzeczywistości i jednocześnie p róbuje poddać sposoby u n ik n ię cia błędów. In n y m w alorem p racy jest rozw ażanie problem ów b ad aw czych w kontekście w ielu nakład a jący ch się zjaw isk społeczno-gospodar czych o istotnym znaczeniu, w ty m rów nież z zakresu rolnictw a.
T ak więc z p rezen tacji książki Średnie szkolnictw o rolnicze na W a r m ii i Mazurach w latach 1945— 1975 w ynika, że ukazała się na ry n k u w y daw niczym pozycja bardzo w artościow a, in teresu jąca zapew ne wszystkich,
R ec en z je i o m ó w ie n ia 163 którzy śledzą przeobrażenia w gospodarce, k u ltu rz e i oświacie. Sądzę, że p roblem atyka książki zain teresu je zwłaszcza środowisko pedagogiczne i tych, k tó rzy bezpośrednio lu b pośrednio w p ły w ają n a postać, stru k tu rę , treść i h ierarchie dzisiejszego i jutrzejszego system u ośw iaty rolniczej.
