Parafie dekanatu szadkowskiego i niektóre z dekanatu lutomierskiego (powiat szadkowski) w dawnej statystyce

Elżbieta Nejman

Parafie dekanatu szadkowskiego i

niektóre z dekanatu lutomierskiego

(powiat szadkowski) w dawnej

statystyce

Biuletyn Szadkowski 10, 245-261

BIULETYN SZADKOWSKI

Tom 10

2010

Elżbieta N ejm an

PA R A FIE DEKA N A TU SZA D K O W SK IEG O I N IE K T Ó R E

Z DEKANATU L U T O M IE R S K IE G O (PO W IA T SZA DK O W SK I)

W D A W N E J STATYSTYCE

P o w ia t Szadkow ski u sch y łk u X V III w . b y ł b a rd z o ro zleg ły . Jeg o g ran ice w y z n a c z ały rzek i W a rta , W id a w k a i N e r. Z a c z y n a ł się u u jś c ia N e ru p o d U n iejo w em , a k o ń c z y ł n a lin ii W id a w a -Z e ló w . N a je g o te re n ie b y ło 39 p a ra fii* 1, n ie w ie lk ie d o b ra k ró le w sk ie i ro zleg łe w ło śc i k o ścieln e.

W 1789 r. n a te re n ie p o w ia tu sza d k o w sk ie g o d z ia ła ła k o m is ja p o d p rz e ­ w o d n ic tw e m S te fa n a W a le w sk ie g o , której c elem b y ło z e b ran ie d an y c h o p rz y ­ ch o d a c h w p o sz c z e g ó ln y c h m a ją tk a c h - in fo rm a c je te b y ły n ie z b ę d n e d la o b lic z e n ia w y so k o śc i p o d a tk ó w . P o d s ta w ą w y lic z e n ia b y ł śred n i d o c h ó d z 3 (e w en tu aln ie 2) lat, p o d a n y p rz e z w ła śc ic ie la , d z ie rż a w cę , e k o n o m a lu b p isarza. D an e te d e k la ro w a n o p o d p rz y się g ą , co sk ru p u la tn ie , p rz y każd ej p o z y c ji, z a p i­ sano w p ro to k o le 2.

O p ró cz d o c h o d ó w i w y lic z o n y c h p o d a tk ó w , w y sz c z e g ó ln io n o d z ie się c in ę 3 z zazn a cz e n ie m , do ja k ie g o k o ś c io ła je s t o d d a w a n a , j a k te ż lic z b ę d ym ów . P o d a te k o d d o m ó w , z w a n y p o d y m n y m , b y ł z ró ż n ic o w a n y n a 4 -k la so w y i z ależał o d m a te ria łu , z ja k ie g o d o m b y ł zb u d o w an y .

* Autorka monografi Cztery pokolenia Złotnickich w Zduńskiej Woli oraz artykułów

w kwartalniku ,,Na Sieradzkich Szlakach”.

1 W skład powiatu szadkowskiego wchodziły parafie z dekanatu uniejowskiego: Brodnia, Chwalborzyce, Drużbin, Glinno, Grodzisko, Niemysłów, Niewiesz, Pęczniew, Siedlątków, Świnice, Uniejów, Wartkowice, Wilamów, Wielenin, z dekanatu szadkowskiego: Borszewice, Buczek, Grabno, Korczew, Łask, Marzenin, Restarzew, Sędziejowice, Szadek, Strońsko, Wygie- złów, Zduńska Wola oraz z dekanatu lutomierskiego: Bałdrzychów, Dobroń, Górka, Kwiatkowice, Lutomiersk, Małyń, Męka, Mikołajewice, Pabianice, Rossoszyca, Wierzchy i Zadzim.

2 Archiwum Akt Dawnych, księgi grodzkie sieradzkie nr 182, k 768-809.

3 Dziesięcina - danina najpierw w naturze, potem w pieniądzach na utrzymanie: biskupa, plebana, biednych i kościoła, płacona przez wszystkich właścicieli majątków.

D la z a c h o w a n ia p o rz ą d k u , sp isu ją c y o p ie ra li się n a p o d z ia le n a p a rafie, ch o ć n a jw a ż n ie jsz y b y ł p o d z ia ł n a m a ją tk i, k lu cze i d obra.

Spis te n m o ż n a p o ró w n a ć do re g e stru ks. F ra n c isz k a C z a y k o w sk ie g o 4 - w y ­ k a z u w ła śc ic ie li z ie m sk ic h w K o ro n ie , sp o rz ą d z o n e g o w e d łu g p a ra fii w latach

1 7 8 3 -1 7 8 4 , czy li zaled w ie 5 la t w cześn iej n iż c y to w a n y w ty m a rty k u le p ro to ­ kół. P o ró w n a n ie d a n y c h z a w a rty c h w o b y d w u m a te ria ła c h ź ró d ło w y c h p o z w a la z a u w ^ y ć z n a czące ró żn ice, n iem n iej d o k u m e n ty te u z u p e łn ia ją się w zajem n ie.

W p o zy cji dziesięcin a u m ieszczo n e s ą ró w n ież sum y stanow iące fu n d u sz c h a ­ ry taty w n y , w y d z ie la n y z d o c h o d ó w k o śc ie ln y c h , a p rz e z n a c z o n y d la u b o g ich .

P re z e n to w a n e dan e o d n o s z ą się do d z ie w ię c iu p a rafii d e k a n a tu sz a d k o w ­ sk ieg o (p o łu d n io w o -z a c h o d n ia czę ść p o w ia tu szad k o w sk ie g o ) o ra z w y b ra n y c h sz e śc iu p a ra fii d e k a n a tu lu to m ie rsk ie g o (śro d k o w o -w sc h o d n ia c z ęść p o w ia tu sz a d k o w sk ieg o ) p o ło ż o n y c h n ajb liżej S zad k u (tabl. 1 -1 7 ).

N a z w is k a w ła śc ic ie li m a ją tk ó w z o sta ły p o d k reślo n e.

D E K A N A T S Z A D K O W S K I T ablica 1. Parafia Buczek Miej scowość W łaściciele - dzierżawcy

dóbr

Dochód złotych

D zie­ sięcina Dymy

Z plebani X Joachim Więckowski 949 9

Dobra Buczek, Adam Rakowski“ 4 041 70 45

Kowalewo Adam Rakowski* 10

Bachorzyn Adam Rakowski 10

Folwark W ólka Jan Klichowski 17

Pożdzenice. W ołłowicz 903 16 26 Z dóbr Brodnia W ołłowicz 1 912 40 25 W itkowice W ołłowicz 10 Malenie, W ołłowicz 6 Sowieńce W ołłowicz 10 Grzeszyn W ołłowicz 6 Wymysłów Sowiński“ 4

Zelów Mikołaj Wołłowicz^ 1 297 24

Część Czestkowa X Sebastian Kobuszewski 1 145 24 19 Z plebani Pożdzenice i wsi

Korczysko

144 5

4 Dzieło to ukazało się drukiem w 2006 r. - Regestr diecezjów Franciszka Czaykowskiego,

czyli właściciele ziemscy w Koronie 1783-1784, oprac. K. Chłapowski, S. Górzyński, Warszawa

Parafie dekanatu Szadkowskiego i niektóre z dekanatu lutomierskiego

₂₄₇

a Ekonom Grzegorz Piotrowski; b na bractwo św. Anny 35 zł; c posesor M. Kurnatow­ ski; d ekonom J. Orłowski.

Uwaga: parafie Borszewice i Restarzew uj

ę

te w zestawieniu parafii Łask. Tablica 2. Parafia Grabno

Miej scowo

ść

W ła

ś

ciciele - dzier

ż

awcy

dóbr

Dochód złotych

D zie­

si

ę

cina Dymy

Z plebani X Antoni Kurkowski 483 2

Z mansyonaryi w Grabnie X Jakub Borowski 582

Zam o

ś

cie W

eż

vka 1 458 10 7

Grabno W

ęż

yk 4

Górki W

ęż

yk 14

Podule Górne M ikorski s

e

dziab 1 166 20 11

Podule Dolne M ikorski s

ę

dzia 9

W ola W

ęż

ykowa, Grabica Jakub T aczanowski 1 193 26 Cz

ęść

Patoków-Przeczniówka Wincenty Łykowski 100 3

Cz

ęść

Patoków Popiel 485 18

Siedlce W yszławskic 1 082 18

Osiny Ignacy Wyszławski 538 10

Cz

ęść

Sobiepanów Celestyn Gorczycki 197 5 7

a Posesor Sulimierski; b ekonom Sylwester Dybczyński; c posesor Sikorski. Tablica 3. Parafia Korczew

Miej scowo

ść

W ła

ś

ciciele i dzier

ż

awcy dóbr Dochód złoty

D zie­

si

ę

cina Dymy Plebania X M ichał Gaiewski 376

Korczew Ignacy Cielecki 555 20a 13

Wojsławice, Ignacy Cielecki 26

Stradzew Ignacy Cielecki 13

W ólka Ignacy Cielecki 8

Pratków Ignacy Cielecki 690 20 14

St

ę

sice-Tymienice Ignacy Cielecki 600 12 17

Rembieskie Ignacy Cielecki 597 20 17

Zamłynie Ignacy Cielecki 503 14

St

ę

sice Opiesin Sukcesorzy Feliksa Złotnickiegob 474 9 St

ę

sice

Ś

rednie Antoni Złotnicki 464 15 14 Janiszewice K r

a

k o w sk i 1.098 20 20

a Także do kolegiaty sieradzkiej 30 zł; na fundusz organisty 7 zł; b posesor Andrzej Masłowski; c posesor Sulimierski.

Uwaga: wieś Lgota należąca do dóbr Kalinowa ujęta w parafii Strońsko; Grabno, Górki i Zamoście własność Bielińskiego według regestru Czaykowskiego.

Tablica 4. Parafia Łask

Miejscowość Właściciele i dzierzawcy dóbr Dochód złotych

D zie­ sięcina Dymy

1 2 3 4 5

Kolegiata łaska X Andrzej Górnicki 1 447 21

Prowent XX M ansyonarze 1 031

Prowent XX Wikariusze 1 028

Z prowentu i ambony X Michał Wróblewicz 438 Probostwo szpitalne Fundusz na ubogich 146

Probostwo Restarzew X Jan Kołdowski 456 4 Probostwo Borszewice X Kajetan Zanuański

prokurator 184 4

Borszewice Duchowne Kapituła gnieźnieńskaa 479 15 Kopyść Duchowna Kapituła gnieźnieńska 391 15

Łopatki Julian Chabielski 2 262 50 24

Gorczyn Julian Chabielski 14

Pół Czestkowa Julian Chabielski 14

Część Poleszyna Łukasz Polewski, Seb.

Zieleniewski 30 6 2

Poleszyn-Orpelów Bartłomiej Maleński 1

Poleszyn-Orpelów Stanisław Trzepiński 1

Poleszyn-Orpelów Sebastian Brodzki 34 2 3 Poleszyn-Orpelów Teofil Załuskic 150 16 5

Orchów Teofil Załuski 870 17

Wesołka Teofil Załuski 150 5

Ostrówb Teofil Załuski 844 80 20

W iewiórczyn Teofil Załuski 534

Łask miasteczko Teofil Załuski 16 878 169

W ola Łaska Teofil Załuski 333 9

Rokitnica Teofil Załuski 6

Barycz Teofil Załuski 132 11

Janowice do parafi

Mikołajewice Teofil Załuski 567 16 20

Krzucz w kluczu łaskim Stanisław Stawiski sędzia 547 16 16 Wydrzyn Były dziedzic Antoni

Parafie dekanatu szadkowskiego i niektóre z dekanatu lutomierskiego

₂₄₉

Poleszyn Stary do klucza

łaskiego

Barbara Jarocińska zastawna

posiadaczka 407 16 12

Stryje Paskowe Posesor Łaszowski 382 12

Stryje Księże Jakub i Anastazy Łubieńscve 329 14 Tablica 4 (cd.)

1 2 3 4 5

Stryje Księże - część Jakub i Anastazy Łubieńscy 37 3

Bałucz-połowa Maciej Kowalski 299 18

Bałucz - część Ludwik Otocki 149 8 10

Bałucz - część Antoni Starzyński

W ola Bałucka Błażej Kraszkowski 125 18

Gajewniki Bogumił Walewski 653 30

Kłady W. Krakowski 258

W ola Stryjewska - Bzura Antoni M inostowski 73 10 4 Wrzeszczewice W alewska kasztelanowa 963 21

a Posesor Jaraczewski; b posesor Wawrzyniec Stokowski; c do krescencji Andrzej Buchowski do prowentu Stobnicki; dposesor Łaszowski; e posesor Samuel Tyliński.

Objaśnienia: krescencja (od cresco - powiększać) dawniej: plony uzyskane w ciągu jednego roku w gospodarstwie rolnym (zbiór wszelkiego gatunku zboża, onegoż omłotu według regestrów ekonoma i karbów włodarza). W majątkach ziemskich zwłaszcza tam, gdzie właściciel sam nie zajmował się gospodarstwem, prowadzono szczegółowe rozliczenia zbiorów i omłotów, a także rozchodów na: siewy, żywienie inwentarza, potrzeby domowe i sprzedaż. Równie dokładnie notowano wszelkie wydatki i przychody pieniężne, robił to pisarz prowentowy. Prowent - dochód z folwarku, wsi.

Uwaga: wieś Reduchów do dóbr Sikucin w parafii Szadek. Tablica 5. Parafia Marzenin Miej scowość Właściciel - dzierżawcy

dóbr Dochód złotych D zie­ sięcina Dymy 1 2 3 4 5

Z plebani X Antoni Stankiewicz 512 1

M arzenin Duchowny M ateusz Ciśniński 726 11 Brzyków Posesor Andrzej Zeylicz 1 531 20 20 Dobra, Dąbrowa W alenty Zdzienicki 540 23 22

Krobanów Większy Cielecki 1 622 16 29

Krobanówek Zastawny posesor

Kazimierz Bielski 574 6 11 Część Kustrzyc,

Przymiłów

Posesor Wincenty

Dłużewski 289 7 9

Głowaczewice Skolimowski Część Lichawy do parafii

Sędziejowice

Posesor Stanisław

Skolimowski 164 0 5

Młodawin, W ygiełzów Posesor Józef Siewierski 122 0 6 Tablica 5 (cd.)

1 2 3 4 5

Część Swędzieniejewic Posesor Józef Siewierski

Wrzesiny, cz. Stypuł Jan Stokowski 164 0 6 Z części Nieceni X W ojciech Skrzyński 119 6

Karsznice Zygmunt Dobek 1 197 8 13

Olbrachty Zygmunt Dobek 8

Tymianka Zygmunt Dobek 4

Wsto Zygmunt Dobek 3

Cz. Grabi, Przymiłów Posesor Kazimierz Rusocki 290 7 7 Pół Zieleńcic Antoni Wierzchleyski 89 0 5 Sięganów Antoni Wierzchleyski

potem Kazimierz W ężyk 10

Pół Zieleńcic Józef Wendrowski 125 0 5

Niecenia Józef Wendrowski 3

Pruszków Mikołaj Piotrowski posesor

zastawny 938 8 18

Rojków W ojciech Noskowski 1 937 15 10

Bielów (Bilew) Bogumił W alewskia 15

Okup Wielki Bogumił Walewski 7

Okup Mały Bogumił Walewski 7

W ola Dziekciowa,

Rososza Józef Kurczewski 985 0 20

M łodawin Górny Stanisław Zdański 134 3 5 M łodawin Górny,

Krobanowszczyzna M arcin Krobanowski 66 1,15 2 M łodawin Górny - część Salomea Mierzewska 55 1,15 2 M łodawin Górny - część Stanisław Gozdowskib

M łodawin Dolny Jakub Nieniewski 294 2 9

Część Stypuł Antoni Potockic 101 2 4

a Ekonom Onufry Urbański; b nie płaci, borem zarosło; c posesor Andrzej Masłowski.

Tablica 6. Parafia Sędziejowice

Miej scowość W łaściciele - dzierżawcy Dochód Dzie- Dymy dóbr złotych sięcina

Parafie dekanatu Szadkowskiego i niektóre z dekanatu lutomierskiego

₂₅₁

1 2 3 4 5

Z probostwa Józef Sałaci

ń

ski 583 31a 4 S

ę

dziejowice,

Ż

aglina Arcybiskupi gnie

ź

nie

ń

scy 2 493 26a 28 Luciejów w parafi Buczek Arcybiskupi gnie

ź

nie

ń

scy 210 41

Tablica 6 (cd.)

1 2 3 4 5

Cz

ęść

Sycanowa Leonard

Ż

y

ż

v

ń

ski 262 7 Cz

ęść

Sycanowa Dominik

Ż

y

ż

y

ń

ski 112 9 K amienomo stek Walenty Zdzienicki 478 20 17

Brodnia Jan Wyszławski 438 24 5

Kozuby Nowe-Tylszczyzna Maciej Kowalski, posesor

- Grabski 1 042 8 16

Cz

ęść

Kozub Starych posesor W ojciech

Skórzewski 125 8 7

Cz

ęść

Kozub Starych Jan Mali

ń

ski 38 1 1 Cz

ęść

Kozub Starych Paweł Rzepecki 37 2,15 1 Cz

ęść

Kozub Starych

- Osie

ń

szczyzna NN 90 1,08 1

Cz

ęść

Kozub Starych W ojciech Suski 0 0 1

a Fundusz charytatywny.

Uwaga: cz

ęść

wsi Grabi i Przymiłowa do dóbr Ptaszkowice w parafi Stro

ń

sko. Tablica 7. Parafia Szadek

Miej scowość Właściciele - dzierżawcy dóbr Dochód złote D zie­ sięcina Dymy 1 2 3 4 5

Z probostwa X Michał Zdzienicki 1.493 60a 9 Z mansjonarzy dwóch X Andrzej Maiorowicz 569 25a 4 Z probostwa szpitalnego X Feliks Szumalak 69 1 Starostwo Szadek, Kromolin Królewszczyzna 5

Kobyla Królewszczyzna 8

Część Wielkiej Wsi Królewszczyzna 16

Z miasta Szadku

królewskiego* Królewszczyzna 898 334 121 Skorzeszczyn część Królewszczyzna 19

Borzęszczyn część Królewszczyzna 33

Sikucin Bogumił Tarnowski 926 24 11

Kotlinki Bogumił Tarnowskic 6

Kamionaczyk do dóbr

Sikucin Posesor Mierzejewski 234 0 8

Kotliny W ieksze Antoni Mianowski 306 0 7 Dziadkowice W ojciech Lenczewski 287 10 9

Tablica 7 (cd.)

1 2 3 4 5

Suchoczasy połowa Ludwik Kossowski 139 5 5 Suchoczasy połowa M arianna Czechowska 139 5 5

Przatów Franciszek Stawiski 665 20 23

Z gruntów m. Szadku

kupionych Franciszek Stawiski 463 8 W ola Przatowska M ichał Dzierzbicki,

ekonom Witwicki 331 0 13

W ielka Wieś- Krzamiańszczyzna

Kazimierz Ziółkowski

posesor zastawny 67 0 4

Karczówek Kacper Zabłocki 46 3 6

W łyń w parafi Kamionacz Dominik Dobek posesor

dożywotni 1.562 10 37

Szadkowice królewszyzna Dominik Dobek posesor

dożywotni 14

Prusinowice - królewszczyzna

Dominik Dobek posesor

dożywotni 35

W ilamów - królewszczyzna Dominik Dobek posesor

dożywotni 37

W ójtostwo Wilamów- królewskie

Dominik Dobek posesor

dożywotni 2

a Fundusz charytatywny; b prezydent Kazimierz W oszczalski, Aleksander Kamieński

posesor; c ekonom Maciej Jaworowicz.

Objaśnienia: posesor zastawny - posiadacz (dzierżawca) majątku przekazanego w dzierżawę w zamian za udzieloną pożyczkę (majątki oddawano w dzierżawę na róż­ nych zasadach, m. in. w zastaw, który polegał na oddaniu dóbr w użytkowanie, bez roz­ liczania przychodów z tych dobór, do czasu zwrotu sumy za którą majątek zastawiono).

Uwaga: Lichawa w częściach Złotnickiego i Skolimowskiego.

L u stra c ja 5 d ó b r k ró le w sk ic h w y k o n a n a w ty m sam y m , 1789 r., ja k o d z ie rż a ­ w c ę w si W ila m ó w u s ta la B a rb a rę z D u n in ó w S an g u szk o w ą, p o Ig n acy m D z ie rz b ic k im sza m b e la n ie JK M , a A n d rz e ja S p in k a p o se so ra w ó jto stw a , czyli

Parafie dekanatu szadkowskiego i niektóre z dekanatu lutomierskiego

₂₅₃

w y b ra n ie c tw a 6 w te jż e w si. In tra tę 7 ze w si w y lic z o n o n a 1716 zł, 17 g r i 9 d e n a ­ rów , a w y b ra n ie c tw a n a 49 zł, 17 g r i 9 d en aró w . P o d d a n y c h n a w ó jto stw ie by ło trzech : Jan S zew czy k , M a te u sz K o z ia łe k i Ja n G acki.

W e w si P ru sin o w ic e p o s e s o rk ą b y ła S a lo m e a z T rep k ó w , w d o w a p o Jan ie Z a re b ie C ieleck im , k a sz te la n ie sp icim iersk im , in tra tę u sta lo n o n a 2 0 2 6 zł, 6 gr, 12 d en aró w . Z w y b ra n ie c tw a o p ła ta ro c z n a 50 zł i d z ie się c in a 60 zł. P ó łro ln i- k ó w 8 b y ło tu 18, a z a g ro d n ik ó w 9 - 4.

D o m in ik D o b e k fig u ru je w d o k u m e n ta c h ja k o je d e n z lu strato ró w .

D o sta ro stw a sza d k o w sk ie g o , k tó re g o d z ie rż a w c ą b y ł D an iel S u ch eck i, n a le ż a ły w sie: W ie lk a W ie ś, K o b y la , K ro m o lin i m ia sto S zadek. In tra tę u stalo n o n a 39 6 2 zł, 20 g r i 14 d en aró w .

Tablica 8. Parafia Strońsko Miejscowość W łaściciele - dzierżawcy

dóbr

Dochód

złotych Dymy Z probostwa X Stefan M arczyński 522 1

Strońsko Aleksy M asłowski 739 17

Kalinowa z folwarkiem Jelno Posesor Józef Piotrowski 3 414 20 Branica połowa Posesor Józef Piotrowski 10 Lgota do dóbr Kalinowa Ekonom Piotr Racięcki 1 584 17

Pstrekonie Ludwik Walewski 2 630 36

Woźniki Ludwik Walewski 15

Swieżyny Ludwik W alewski“ 555 10

Rembieszów Bogumił Pstrokoński 1 862 31 Branica połowa, Jawory Bogumił Pstrokoński 10

Zapolice N Łaszewskib 757 14

Beleń Kazimierz Borzęcki 964 11

Zagórzyce Kazimierz Borzęcki 17

Ptaszkowice Daniel Suchecki 851 15

Część Lichawy Daniel Suchecki 230 8

Grabia-W alewszczyzna Daniel Suchecki 740 8 Podłężyce Stanisław Stawiski sędzia 2 017 11

Rzechta Stanisław Stawiski sędzia 26

Chałupki, Zarzecze Stanisław Stawiski sędzia 3

6 Wybraniectwo - żołnierz piechoty wybierany z każdych 20 gospodarzy wsi dóbr królew­ skich, obdarzany ziemią i przywilejami.

7 Intrata - dochód, przychód z majątku.

8 Półrolnik - chłopów pańszczyźnianych, w zależności od obszaru przydzielonej działki przy­ zagrodowej, dzielono na półrolników i zagrodników oraz komorników zupełnie pozbawionych ziemi.

a Posesor Konstanty Skalski; b posesor Wincenty Szeliski.

Tablica 9. Parafia Wygiełzów Miejscowość Właściciele - dzierżawcy

dóbr

Dochód złotych

D zie­

sięcina Dymy Z plebanii X Antoni Hafsowski 297 0,00 1 Zalesie Jan i Aleksander Łykowscy 593 28,00 10

Wygiełzów Jan i Aleksander Łykowscy 8

Zdzary Jan i Aleksander Łykowscy 2

Przecznia z częścią

Pszczółki Wincenty Łykowski 672 46,00 13

Krześlów Jan Przybylski 2 056 3,00 12

Podlasie Jan Przybylski 10

W ypychów-Stara Poczta Jan Przybylski 13 Kurów i folwark Kurówek Jan Przybylskia 471 19 W ola Pszczółecka W ojciech Oszkowski

zastawny pos. 96 3,00 3

W ola Pszczółecka część M ateusz Sulimierski 835 5,00 20

Chajczyny Celestyn Gorczyński 323 11

Jawor Celestyn Gorczyński 255 9

Łęki Duchowne W ojciech Jadamczewski

posesor 592 18,00 14

Korczysko część Stanisław Wyszławski 119 2 Prusinowice część Stanisław Rudnicki 43 0,15 3 Prusinowice część Józef Kożuchowski 43 0,15 1

a Posesor Przybylski.

Uwaga: Piaski - do konwentu - (zgromadzenia zakonnego) sieradzkiego. Tablica 10. Parafia Zduńska Wola

Miej scowość W łaściciele - dzierżawcy dóbr Dochód złotych

D zie­ sięcina

Dymy

1 2 3 4 5

Z plebanii X Jan Jankowski 394 11a 1

Zduńska Wola Antoni Złotnicki 1.989 270 37

Kawęczynek część Antoni Złotnicki 41 7

Parafie dekanatu Szadkowskiego i niektóre z dekanatu lutomierskiego

₂₅₅

Paprotnia Jan Sulimierski 657 15

M arzynek Jan Sulimierski 9

Osmolin Alojzy Kiieński 326 8 7

Swędzieniejewice część W ojciech Izikowski 355 9 10

Tablica 10 (cd.)

1 2 3 4 5

Swędzieniejewice

-Miedzianowizna Andrzej Gorczycki 106 3 3

a Fundusz charytatywny.

D E K A N A T L U T O M IE R S K I T ablica 11. Parafia Kwiatkowice Miej scowość Właściciele - dzierżawcy

dóbr

Dochód złotych

D zie­

sięcina Dymy

Leźnica Feliks Dzierzbicki 960 71 29

W ólka Czarnyska Szymom Kolczyński 444 36 2 C z a y k o w sk i p o d a je w łaścicieli: D o b ru c h ó w i K w ia tk o w ic e - S an g u szk o w ej, tu u jęte w p a ra fi L u to m iersk , fo lw a rk C za rn y ż i W rz ą s a w a - Ja n a M n iew sk ieg o w o js k ie g o 10 sie ra d z k ie g o , tu w y sz c z e g ó ln io n e w d o b ra c h P io ru n ó w w p arafi M ały ń , L e ź n ic a i P o d lesie - D z ie rz b ic k ieg o w o jsk ie g o o rło w sk ie g o , a W ó lk a C z a rn y sk a - M ic h a ła R a d o sz e w sk ie g o k a s z te la n a 11 b rz e z iń sk ie g o .

Tablica 12. Parafia Lutomiersk Miej scowość W łaściciele i dzierżawcy

dóbr Dochód złotych D zie­ sięcina Dymy 1 2 3 4 5

Parafia X Wincenty Kempiński Plebania, mansjonarze,

prowent 1 849 9

Plebania, mansjonarze,

prowent X Wincenty Kempiński 92

10 Wojski - zastępca kasztelana ds. wojskowych, opiekun rodzin w czasie gdy mężczyźni szli na wojnę.

11 Kasztelan - administrator grodu i terenów wokół niego, pobierał podatki, daniny, utrzymy­ wał porządek, pierwotnie sprawował sądy w imieniu monarchy, potem była to tylko nazwa urzędu, kasztelan dowodził pospolitym ruszeniem, w czasie pokoju zastępował wojewodę.

Altarya 106

M iasteczko Lutomiersk Księżna Saneuszkowa“ 11 324 141 W rząca Księżna Saneuszkowa 1 409 400 16 Dziektarzew w par.

Mikołajewice Księżna Saneuszkowa 520 34 13

Dobruchów Księżna Saneuszkowa 1 004 19 Tablica 12 (cd.)

1 2 3 4 5

Kwiatkowice Księżna Saneuszkowa 1 911 60 32

Rzepiszew Księżna Saneuszkowa 25

Bugay Księżna Saneuszkowa 5

Górna Wola Księżna Saneuszkowa 383 15

T arnówka Księżna Saneuszkowa 319 12

Czołczyn Kossakowska w posesji

dożywotniej 2 319 31 Bechcice w dobrach bechcickich Kossakowska w posesji dożywotniej 3 454 400 Prusinówek w dobrach bechcickich Kossakowska w posesji dożywotniej 11

Żabice Wielkie w parafi

Kazimierz

Kossakowska w posesji

dożywotniej 1 179 60 28

Żabiczki Kossakowska w posesjib 259 66 12 Porszewice w parafi Górka Kossakowska w posesji

dożywotniej 1 566 8 20

Gorzew w parafi Górka Kossakowska w posesji

dożywotniej 9

a Komisarz - (pełnomocnik właściciela) Alojzy Kijeński; b posesor Dominik

Olszewski.

Tablica 13. Parafia M ałyń

Miejscowość Właściciel - dzierżawca dóbr Dochód złotych

D zie­

sięcina Dymy

1 2 3 4 5

Z plebani X Piotr Spinek 715

M ałyń Stanisław Wituski 1 363 40 26

Jeżew Stanisław Wituski 1 508 40 29

W ola Krokocka Andrzej Jabłkowski pos. zast. 657 20 14

Lichawa posesor Józef Komocki 902 19 15

Boeucice Ienacy Zaręba Cielecki 707 18 13 Łobudzice Ienacy Zaręba Cielecki 777 24 20

Parafie dekanatu szadkowskiego i niektóre z dekanatu lutomierskiego

₂₅₇

W ola Łobudzka Ignacy Zaręba Cielecki 5

Cz. Choszczewy Ignacy Klimaszewski 250 2 8 Cz. Choszczewy Walenty Chmieliński 104 1 4 Dobra Piorunów Jan Mniewski 1 370 50 13

Piorunówek Jan Mniewski 4

Tablica 13 (cd.)

1 2 3 4 5

Wrząsawa, Czarny ż

w parafii Kwiatkowice Jan Mniewski 6

Przyrownica Kacper Stokowski 832 30 15

Zaborów Józef Kokowski 162 16 6

Kłoniszew W. Jabłkowski 890 40 24

Krokocice Jan Jabłkowski 720 1 12

Jerwonice Maciej Oczosalski - posesor 832 30 16 Część Bąków -

Barszczyzna

Franciszek Dziedzicki -

posesor 102 8 3

Część Bąków -

Rudniczyzna Andrzej Drozdowski 93 0 4

Część M agnus-

Chrzanowizna W alenty Chmieliński 325 4 8 Część M agnus -

Dobruchoszczyzna Franciszek Chodakowski 49 1 1 Część M agnus -

Kozubszczyzna Maciej Kobylański 116 1 3 Część M agnus -

M agnuszczyzna Andrzej Staszycki 38 0 1

Część M agnus -

Pilichoszczyzna Piotr Płocki 31 0 1

Część M agnus -

M agnuszczyzna Mikołaj Magnuski 28 0,29 1 Część M agnus -

Sowińszczyzna Karol Zieleniewski 24 0,12 Część M agnus -

Pilichoszczyzna Jan Sobocki 21 0

Część M agnus -

Soboszczyzna Jan Sobocki 21 0,12 2

Część M agnus -

M agnuszczyzna Antoni Jankowski

Część M agnus Antoni i Zofia Janiccy 1

Górowszczyzna Cz

ęść

M agnus -

Szczerbiszczyzna Dominik Kowalewski nie obsiewa 1

P a ra fia M

ę

k a do k a n o n ii12 sie rad zk iej, w sie: M

ę

ka, R u d a, W o

ź

n iki to k ró le- w sz c z y z n y n a le

żą

ce do sta ro stw a sierad zk ieg o .

P o lk ó w - k ró le w sk i, d y m ó w 22, C z e c h y - k ró le w sk ie z m ły n e m C h o ch eln y m d y m ó w 13, W o la M

ę

c k a z fo lw a rk ie m T rz e b ic z n a i Z b o ro w sk im w u

ż

y tk o w a n iu S ta n isła w a K o sso w sk ie g o sta ro sty sierad zk ieg o , in tra ta 1493 zł.

Tablica 14. Parafia Rossoszyca Miej scowo

ść

W ła

ś

ciciele - dzier

ż

awcy

dóbr

Dochód złote

D zie­

si

ę

cina Dymy Z plebani X Józef Smardzewski 244

Rossoszyca Bogumił Pstroko

ń

ski 1 074 66 30 Lipiny z cz

ęś

ci

ą

Miedzno Bogumił Pstroko

ń

ski 10

Ro

ż

dzały Bogumił Pstroko

ń

ski 9

Boczki - dwie cz

ęś

ci Wawrzyniec Loga 310 10 8 Boczki Stanisław Kobyłecki -

posesor 107 0 5

Kobela Chmielowa Wawrzyniec Logaa 619 20 13

Cz

ęść

Lipin Michał Gał

e

ski 0 0 1

a Posesor Daniel Stamierowski.

Uwaga: w ła

ś

cicielem Boczków był Stamirowski. Tablica 15. Parafia Wierzchy M iejscowo

ść

W ła

ś

ciciele - dzier

ż

awcy

dóbr

Dochód złotych

D zie­

si

ę

cina Dymy Z plebani X Karol Ochmanowski 340

Wierzchy Jan Goł

e

bowski 460 3 14

Chodaki-Szpotowizna Józef Dunin 373 0 7

Chodaki-Bialszczyzna M aksymilian Kokowski 380 0 11

Kraszyn Józef Pstroko

ń

ski 573 50 13

Zwiasty Józef Pstroko

ń

ski 4

Iwonie Ignacy Wolski 557 24 16

Piotrów Józef Dunin 446 24 10

Dzierz

ą

zna - W olszczyzna NN 57 1

12 Kanonia - urz

ą

d i beneficiuk kanonika (członek kolegium duchownych, ustanowionego przy katedrze lub kolegiacie).

Parafie dekanatu Szadkowskiego i niektóre z dekanatu lutomierskiego

₂₅₉

Dzierz

ą

zna - cz

ęść

Felicjan Kobyla

ń

ski 181 7 Dzierz

ą

zna -

Poniatowszczyzna Kazimierz Idzikowski 71 1

Tablica 16. Parafia Zadzim Miej scowo

ść

W ła

ś

ciciele - dzierzawcy

dóbr

Dochód złotych

D zie­

si

ę

cina Dymy Z plebani X Izydor Dworza

ń

ski 711 45a 1 Zadzim z folwarkiem

R o

ś

cierzyn Katarzyna D

a

mbska 1 533 218 8

Pietrachy Katarzyna D

a

mbska 24

Zalesie Katarzyna D

a

mbska 624 18

W ola Zalewska

(Konopczyna) Katarzyna D

a

mbska 18

Otok, Otoczek Katarzyna D

a

m bskab 916 16 W ola Flaszczyna Katarzyna D

a

mbska 750 17 W ola Sypie

ń

ska Katarzyna D

a

mbska 10

Rzeczyca X Walenty Rudnicki 765 0 10

Ralewice cz

ęść

X Walenty R u d n ick i 3 Ralewice cz

ęść

Jakub D

a

mbski 748 15 34

Zygry Ignacy Cielecki 1 700 30 26

Górki-Kozubszczyzna Adam Truszkowski 115 8 7 Górki-Stawiszczyzna Józef Korzenicki 41 1,15 2

Górki

Jakub Stanczewski, Jakub

Ż

akowski, Franciszek Zwiastowski, Franciszek Łagiewski, Chryzostom Zwiastowski, Szymon Łagiewski

a Fundusz charytatywny; b posesor M ichał Kochanowski; c posesor Michał

Januszewski.

Tablica 17. W ykaz w ła

ś

cicieli m aj

ą

tków w powiecie szadkowskim o przychodzie ponad 2000 zł (wła

ś

ciciel - dochód)

W ła

ś

ciciel Dochód

1 2

Kanonicy krakowscy - 29 296 zł W alewski Ludwik, dobra pstroko

ń

skie - 3 185 zł

Dochody z plebanii w powiecie

Archidiakonia uniejowska - 22 053 zł Sukcesorzy Feliksa Złotnickiego - 2 927 zł Załuski Teodor, dobra łaskie - 20 308 zł Wituski Stanisław - 2 871 zł

Sanguszkowa, księżna - 19.189 zł Załuski Bogumił - 2.758 zł Z dóbr królewskich - 15 871 zł Stawiski Stanisław - 2.564 zł

Tablica 17 (cd.)

1 2

Kossakowska Katarzyna z Potockich - 6.458 zł

Przybylski Jan,

dobra krześlowskie - 2.527 zł Cielecki Ignacy - 4.645 zł Chabielski Julian - 2.262 zł Kossowski Józef - 4.518 zł Jabłkowski Jan - 2.216 zł

Rakowski Adam - 4.041 zł Cielecki starosta zgierski - 2.196 zł Dąmbska Katarzyna - dobra zadzimskie

- 3.823 zł

Sulimierski - 2.194 zł Zakrzewski Kazimierz - 3.678 zł Dauksza Paweł - 2.058a zł Biskupstwo gnieźnieńskie - 3.360 zł

a D la porównania niektóre ceny: koń roboczy 50-70 zł, krowa 25-35 zł, wół 48 zł,

dniówka pracy k o są 1 zł, beczka piwa 3 zł.

C y to w an e o p ra c o w a n ie z a w ie ra d o d a tk o w o P r o to k ó ł lu d n o śc i z n a jd u ją c e j się

w p o w ie c ie S za d ko w skim w o je w ó d ztw a sie ra d zk ie g o s p isa n y d n ia 2 8 w rze śn ia ro ku 1789, g d zie p o d a n o z e staw ien ie m ie s z k a ic ó w w p o d z ia le n a g rupy: lic z b a

k o b ie t i m ę ż c z y zn , lic z b a rz e m ie śln ik ó w o ra z lic z b a m ie sz k a ń c ó w n a ro d o w o śc i ż y d o w s k ie j.

W 1789 r. n a jw ię k sz y m m ia ste m w p o w ie c ie b y ł Ł ask , k tó ry lic z y ł 1088 m ie sz k a ń c ó w , dalej k o le jn o L u to m ie rsk - 748, S zad ek - 614, P ab ia n ic e - 542 i U n ie jó w - 489. Z d u ń sk a W o la , k tó ra w ó w c z a s n ie b y ła je s z c z e m ia ste m , m ia ła ty lk o 208 m ie s z k a ic ó w .

P o w ia t zam ie sz k iw a ło 34,1 ty s. o só b (17,5 ty s. m ę ż c z y z n i 16,6 ty s. k o b iet). P ra w d o p o d o b n ie z e sta w ie n ia te d o ty c z ą ty lk o o só b d o ro sły c h , g d y ż w s ta ty ­ sty k ach z reg u ły , ze w z g lę d u n a d u ż ą śm ie rte ln o ść , n ie u jm o w a n o d z ieci - w im ie n n y c h sp isa c h lu d n o śc i ży d o w sk iej z te g o sam eg o o k re su fig u ru ją w y łą ­ czn ie o so b y d o ro s łe 13.

N ie w ie lk a je s t te ż śre d n ia z a sie d le n ia 5 - 6 o só b n a je d e n do m , d an e sp isan e 3 0 - 4 0 la t p ó źn iej p o d a ją ju ż śred n io 10 i w ięcej m ie s z k a ic ó w n a je d e n dom .

P o m im o w ie lu n ie d o k ła d n o śc i i p ra w d o p o d o b n y c h b łę d ó w , z a p re z en to w a n y spis, p o z w a la n ie ty lk o n a u sta le n ie w ła śc ic ie li p o sz c z e g ó ln y c h m a ją tk ó w i o sią g a n y c h z n ic h d o c h o d ó w , ale u m o ż liw ia te ż p ew n e ro z e z n a n ie co do ich w ielk o ści.

Parafie dekanatu Szadkowskiego i niektóre z dekanatu lutomierskiego

₂₆₁

B ib lio g r a f ia

Lustracja województw wielkopolskich i kujawskich, cz. 1, Toruń 2004.

R egestr diecezjów Franciszka Czaykowskiego, czyli właściciele ziemscy w Koronie 1783-1784, oprac. K. Chłapowski, S. Górzyński, W arszawa 2006.

Szczygielski W., Koncentracja szlacheckiej własności ziemskiej w Szadkowskiem w la­