Sondaż zdolności do konkurowania szkół wyższych na małopolskim rynku usług edukacyjnych

Pełen tekst

(1)lIlIJ 622. 2003. AkademII Ekonomlcznel w Krakowie. Małgorzata. Bednarczyk. KatecIra P"'....I'.. lora...1 Ilnnowacll. Krzysztof Wach Kat.dra P"'....I,.. lora...1I Inn.wacll. Sondaż zdolności do szkół ższych na małopoIskiIn. ug edukacyjnych l. Wprowadzenie Szkolnictwo wyższe w Polsce podlega obecnie daleko idącym przeobraże niom. Można zakładać, że zjawisko coraz wyraźniejszego wkraczania reguł wolnorynkowych na obszar zarządzania szkołą wyższą będzie narastać. Efektem tego jest wzrost intensywności konkurencji na rynku usług edukacyjnych. Szkoły wyższe, aby utrzymać się na rynku, muszą sprostać swoim konkurentom oraz zapewnić odpowiednią jakość oferowanych usług. W ramach prac badawczych realizowanych w Zakładzie Konkurencyjności Firm Katedry Przedsiębiorczości i Innowacji w Akademii Ekonomicznej w Krakowie przeprowadzono sondaż zdolności do konkurowania państwowych oraz niepar\stwowych szkół wyższych kształcących na kierunkach ekonomii i (lub) zarzą dzania w województwie małopolskim. Badaniem nie objęto szkół wyższych nie posiadających wydziałów zarządzania i (lub) ekonomii. Łącznic zbadano 14 szkół wyższych'. Podczas prowadzonych badań autorzy założyli kilka podstawowych tez: - nadejście niżu demograficznego może spowodować zaostrzenie konkurencji między szkołami wyższymi; - znaczącą pozycję konkurencyjną w naszym regionie mają państwowe szkoły wyższe kształcące na kierunkach ekonomii i (lub) zarządzania;. l. Badaniem nic. kowic.. zoslała objęta powstała. dopiero w 2000 r.. Wyższa Szkoła. UbczpiccZCll w Kra··.

(2) Wach. - akredytacja kierunków studiów w zakresie nauk ekonomicznych oraz nauk o zal-z'ld/.aniu może być l.IlacZilcym czynnikiem rozwoju szkol Y wyż.szej. Pierwszy etap bada" polegal na przeprowadzeniu pilotażowej ankiety wśród szkól wy?_szych w regionie Malopolski oraz badali sondażowych na temat opinii rynku pracodawców () szkolach wyższych w województwie malopolskim. Ankieta pilotaż.owa zostala przeprowadzona na trzech uczelniach (dwóch niepaństwowych oraz jednej palistwowej _. proporcjonalnie do liczby szkól wyż szych w nas zy m regionie). Badania sondażowe sPorz;ldzone zostaly na pod stawie ,mkict rozcslanych Jo 10 czolowych pracodawców z badanego regionu_. Pracodawcy ocenili absolwentów szkól z naszego regionu pod k;ltcm posiadanej wiedzy specjalistycznej. umiejętl1oŚl:i oraz ogólnego przygotowania do. wykonywania zawodu.. 2.. Niż. demograficzny w Polsce. Wybór i stosowanie w rzeczywistej grze rynkowej. określonego. modelu. konkurowania ma duże znaczenie pragmatyczne dh.l zarzqdzania organizacjami_ f{zc czyw istc wymi~lry wprowadzonego w Polsce modelu konkurt:ncji. oraz jego prawne i polityczne ram y. czyli realizowana polityka konkurencji. tWOlEI wartll1ki faktycznego makrootoc ze nia. w których odbywa sir; gra konkurencyjna tak mi,dzy przcd sir;biorstwallli. jak równicl. między in stytucjami sektora publicznego. Konkurencyjno ść przedsiębiorstw i organizacji publicznych (w tym szkól wyższych) jest to umiejętno ść sprostania konkurentom lokalnym. regionalnym. krajowym i międzynarodowym ' . Zd"lnośc do konkurowania może być rozumiana ex anIe, jako zdolność do uczestnictwa w grze na rynku (aspekt przyczynowy) oraz ex jJo.I·/.jako rezultat tej gry (aspekt wyni kowy). Zarz'ldzanie przedsiębiorstwami i organizacjami publicznymi (w tym szkolami wyższymi) ukierunkowane może być na kreowanie zdolności do konkurowania i (lub) kształtowanie pozycji konkurencyjnej na rynku . RÓl.ne s;1 zatem ccle monitorowania i prognozowania konkurencyj ności firm, w naszym wypadku szkól wyższych . Nasilaj;lca się intensywność konkurencji na rynku uslug edukacyjnych w województwie malopolskim spowodowana jest takimi Czynn i kam i . jak : - nasycenie rynku okrowanych uslug edukacyjnych w zakresie ekonomicznego szkolnictwa. wyższego:. -- ekonomiczna oraz organizacyjna dojrzałość sektora usług edukacyjnych przejawiaj'Ica sit; w podporqJkowaniu sir; regulom wolnorynkowym na rynku uslug edukacyjnych: - stopniowe wejście w okres niżu demograficznego kandyd~llów na s tudi~l: - stopniowe nasycenie rynku ekonomicl.n:1 kadr" specjalistyczll<j. ~. M, Ikdn aro.y k. Organ I =: (/\:ił' l'Uhlic::'JlI' _ la r::.ą(blllit, hIllJ;'U-f'IIC.\jl/o,';cill_ PW N. \V ar· ~ z;lwa-K raków 20()! . s_ 15 _.

(3) Sondaż zdo{I1().,~ci. do konkurowania s:kóf. Poważnym problemem, jakiemu musz.] stawić czola szkol y wyższe, jest zbliżający się niż dcmograficzny, Już od kilku lat spada liczba młodzieży. w wieku 15-19 lat, czyli potencjalnych kandydatów na studia, W 2018 r. spodziewany jest największy spadek liczby młodzieży ( rys. I).. 4 (XX)(KX). -a--I ~. -. .l 5(X)(K)() 3 (XKHX)(). ~. ~. 2. ~. .u. r;. -. sm (KK) -. .o. I 5(X) (XX). -. o. I ()(X)(XX). I-. .I(X) (KX). ~. ~. 2 (KX)(X)(). ~. ., ~ ~. .c N. -. u ..J. (). ...., nr;. n. rl. r1. n. .J.tiJJ.L.WJJLW 2000 2002 2004 2006 20()X 2010 2012 2{) 14 20 I (J 201 X 202U Prognozowane lata. Rys. l. Prognozowane zmiany w lic/.bie ludnosci w wieku 15-19 lat w la(ach 2001-2020 Źródło: opracowanie własne na podstawie danych GUS, www.stat.gov.pl. W 2018 r. spadek liczby osób w wieku 15-191at w porównaniu z rokiem 20()O wyniesie 43,5%'. Na podstawie danych zawartych w tabeli 1 można zaobserwować, że do 2018 r. Iiezba potencjalnych klientów szkół wyższych będzie malała. Zmiany demograficzne wpłyną zatem na jakość kształcenia oraz oddolnie wymuszą poprawę zarządzania szkołami wyższymi. Skutki nadchodząeego niżu demograficznego powinna zniwelować potencjalna populacja przyszłych studentów, która stanowi obecnie 30% społeczerlstwa z wyksztalceniem licealnym'. Ponadto trzeba zwrócić uwagę, że aby osiągn.]ć przyzwoity europejski 20-procentowy udział w społeczerlstwie osób z wykształceniem wyższym, jeszcze przez kilka lat zmuszeni jesteśmy nadrabiać zaległości w tej dziedzinie, co może oznaczać sukces na rynku usług edukacyjnych, mimo niżu demograficznego, ale jedynie dla dobrych uczelni' .. ObI iczenia własne na podstaWie danydl Ci US, www.stat,gnv.pl 4 J. Sza hl o \V s ki, DO.I'w i (/ dc:,'e II i (f i Ili'/" .1'1'(' k l ywy /I c:ci1/ i II i (' pm i .\'TIl'uli'yc it. Jak ().~ I' k,\' ,~llll c I' /I i II . Konferencja Rektorów Uczelni Nicpullstwowych, Kraków 2000, "ROI.wój wyzszcgo slKolnictwa niepaństwowego w Polsce - wybrane problemy", s. 15. .l. ~ Por. K, Pawłowski. Suka.l· .~rod(Jwisk(}H'y, "Fortun Akademickie" 1998, nr 11. s. 19..

(4) Wach Tabela I. Prognozowane zmiany w liczbie. ludności. w wieku 15- 19 lat w latach. 2001-2020 Liczba o:-.ób w wieku 15- 19 lal. Procentowa wiclko sć w porównaniu l 2000 r.. 2000 21X)! 2(X)2 2tm 2004. 3 357 94~ 3324 n3 3 232 467 3 108630. J(XJ. 2005. 2tK19 2010 20 I I. 2855046 27731lJ3 2 687 560 2 59R 124 2519834 2411839 22981 18. 2012. 2202376. 2013 2014. 21 07 913 2 Ol ] 923 I 963304 1921798 I 897962 I 8lJS 161 l 906424. Rok. 2006 2tXJ7. 200S. 2015 2016 20 17. lO 18 2019 2020. 2979009. l 922293. Procentowy przyro!'l w stosunku 1.10 2<X)() r.. O. 99 ,no. - 1.00 - 3.74 -7.42 - 11.28 - 14 .98 -17,41. 96.26 9258 88.72 85.02 82 .59 80.04 773 7 75.04 7 1.82 (l8.46 6559 62.77 59.97 58.47 57.23 5652 56,44 56.77 57.25. -19.96 - 22,63 - 24,96 - 28 .18 - 31.54 - 34.4 1. -37 ,2~ -40.0.1 -41.53 -42.77 -43.48 -4356 -43.23 -42,75. Źródło: obliczcnia własne na podstawie danych GUS. www.stal.gov .pJ. 3. Akredytacia lako czynnik rozwolu. szkoły wyższe. I. Licencjonowanie to nadanie inslytucji edukacyjnej prawa do prowadzenia działalnośc i dydaktycznej lub do wydawania dyplomu". Obecnie w Polsce procedura licencyjna odbywa się za spraw:1ocen Rady Glównej Szkolnictwa Wyż szego (RGSW) i Komi sji Akredytacyjnej do spraw W yższego Szkoln ictwa Zawodowego (KA WSZ) . Akredytacja to potwi erdzenie. że dana instytucja lub realizowany przez niq program edukacyj ny dla konkretnego kierunku spe łniają ustalone przez jednostkę akredyl(,cyjną standardy jakości. które gwa ranlują odpowiedni poziom ksztalccnia. Obecnie w Polsce nie mamy jednej agendy akredytacyjnej () zasięgu krajowym oceniaj,lCej wszystkie szkoły wyższe. Standardy oraz wymogi dla poszczególnych kierunków usiała Rada Glówna SzkolnicIwa Wyż-. fi. Stron y il1ternetowe Fundacji Promocji i Akredytacji Kierunk ów Ekonomicznych. hltp: 1. www.fundac.i a .cdu .1'1.

(5) SOlida: :.(loll/o.~ci do konkuHH!'OI1;ll .'i:kril ·. -11. ... - - - - -- - -. szego), a dla szkól i kierunków zawodowych Komisja Akredytacyjna Szkol-. nictwa. Wyższego~.. W ostatnich latach powstały licznc inic jat ywy środow isku akademi ck iego. mające na cełu kontrołę jakości systemu k ształcenia w szkołach wyż.szyc h . Od ł994 r. funkcjonuje Stowarzyszenie Edukacji Menedżerskiej "Fonun" (SEM "Forum"), które skupia przede wszystkim ekonomiczne niepalistwowe szkoły wyższe. W 1998 r. została powołana przez rektorów uniwersytetów działaj'lcych w naszym kraju Uniwersytecka Komisja Akredytacyjna (U KA ). W 2000 r. pięć połskich publicznych uc ze łni ekonomicznych powolało Fundacj.; Promocji i Akredytacji Kierunków Ekonomicznych (FPAK E), która w czerwcu 200ł r. powołała Komi sję Akredytacyj n~.. Potrzeba stworzenia pow szechnego systemu akredytacji oraz kontrołi jakośc i kształceni" wynika nie tylko z konie cz no śc i dbałości o jakość kształcenia, o poziom procesu dydaktycznego, zwłaszcza w kontek ście wzrostu liczby studentów. ale również dbałośc i () równowa ż no ść oferowanego wykształcenia, zwłaszcza w przypadku nadmiernie rozwiniętych studiów zaocznych kosztem studiów stacjonarnych. Prace nad systeme m akredytacyjnym w Polsce s,! również podyktowane integracj'l naszego kraju ze strukturami Unii Europejskiej. Wiarygodny systcm akredytacyjny pozwoli Połsce w pe łni uczestniczyć IV mię dzynarodowych programach finan sowan yc h ze środ k ów unijnyc h . Konieczn ość wprowadzenia systemu akredytacji podyktowana jest również korzyściami związanymi. z jednej strony, z podniesieniem standardów edukacyjnych na niektórych kierunkach oraz . z drugiej strony, z uwierzytelnieniem wysokiej jak ośc i kształceni'l na innych . Przestrzeganie zew nętrznie wyznaczanych standardów pozwoli polskiemu szkołni c twu wy7.sze mu na podnies ienie poziomu k szlcl łcenia. Zatem wiarygodny oraz solidny system akredytacyjny może być Cl.ynnikiem rozwoju szkół wy ż. szyc h w Połsce. Wśród licznych kryteri ów oceny szkół wyższych akcentowanych przez UKA najwa żniejsze jest wprowadzenie jednołitego systemu punktowego ECTS (Ellropeall Credi/ Trall.\Ier 5.1'.\'/<,/11)' , który funk cjonuje w całej Europie. Wprowadzenie systemu punktowego jest istotn,! kwesti" ze wzgłędu na większą możliwość wyboru treści edukacyjnych przez slUdenta oraz elastyczniejsze dostosow anie oferty edukacyjnej do potrzeb rynku pracy.. 1 N3 mocy U ~t ;twy n szknl ni(IWic wyj.~7.y m zdnia 12 wr/.c snia liNO r . (Dz .U. nr (~5. lXII. . 3X6) .. x Na mocy Ustawy (). Wy7,~i'. yL'll. si',kolach zawodowych z dnia. :!(l. o ,crwca 1997 r. (D/.. lI. nr ()6.. poz. 51)(1). 'l. Z. Rataja.tk. Ak /'cdy/(u:ia jak(l t' ~y!l!li k ro ~ lI'r ~j/(. nr 2, s. 30.. 111/ i I\'('fSY'l'll1 . .. ,Fortlln Ak adem id il'" 1999..

(6) Ma/;.:or;:.alll Bednarczyk. Kr:y.'i-;'loJ Wach. 4. RankIngI szkól. wyższych. Od kilku lat wiod'Ice polskie czasopisma publikuj'I ogólnopol skie rankingi s z kół wy ższyc h . Do tej pory s ześć wiodących n" nas zym rynku magazynów sporządziło s woje własne rankingi. Rankingi więk szośc i kierunkó w i uczelni zostały opublikowane prze z takie czasopisma,jak: .. Perspektywy", .. Polityka", "Rzeczpospolita" oraz "Wprost", natomiast dodatkow o rankingi jedynie szkół biznesu zos tały opublikowane przez takie miesięczniki, jak: .. Bu s inessman Magazinc" oraz " Homc&Markct" . Skierowane "I one głównie do kand ydatów na studia or", ich rodzicó w, choć równi eż interesuj'I ś rodowi s ko "kadcmickie , pracodawców oraz władze poszczególnych szkół. Rank ingi są na o gó ł oparte na kryteriach ilościowych, co nie jest w pełni tożsame z oceną jakości. Nie można więc wysnuwać pro stych wni os ków jednoznacznie identyfikujących wyższą pozycję IV rankin g u z Icpsnl jakośc i 'I edukacji w danej uc zelni "' . MnogoS(' jednostek dydakt yc zn ych konkuruj'Ie a na rynku u s ług edukacyjnych w zakresie eko nomii oraz zarl.:}dzania jest jedną z przesłanek powstania rankingów, czyłi swoistcj syntetycznej oceny porównawczej dostępnej na rynku oferty edukacyjnej w tym zakresie. Celem rankingów jest ułożenie listy uczelni w kolejnośc i uzys kanych punktów, prry zastosowaniu przez poszczegó lne czasopisma własnych kryteriów. R,mkingi te, z jednej strony, budzą wi e ł e kontrowersji w środowisku nauko wym. z drugiej zaś, są pożyteczne przy z;lcho wuniu zasady rzetelności oraz profesjonalizmu. Warto w tym miejscu przytoczyć pozycje, jakie zajmują badane przez na s s zkoły w nas zym regionie na podstawie danych oraz kryteriów prz yjętych prze z poszczególne c zasopi s ma sporz'Idzaj~Icc ranking sz kół wy ższych . Tygodnik "Wprost" dok o nał podzialu uczelni paliSIwowych mi9d zy innymi na uniwersytety, uczelnie ekonomiczne oraz techniczne . W zwi"zku z tym nie moż.emy poró wnywać pali stwowych s z k ó ł wy7.szych kształe<Icych na kierunkach ekonomii i (lub) zarz"d zania w Malopolsc e na pod stawie tego rankingu . Natomiast ranking tygodnika .. WproSI " nicpaństwowych wyższyc h s zk ó ł biznesu i zau.'Idzania dla re g ionu Małopoł s ki został przeds tawion y w t~lbeli ~ . Uwzględniono w nim: ocenę .. zapieGa intelektualnego" szkoły, procesu kształ cenia oraz szalls kariery zawodowej i warunków studiowania . Poważne zastrzeże nia w przypadku tego rankin g u dotyc z,! zastoso wanej metod y ba,lar). Przy opisie rankingu posłu ~,ollo s ię nil.~jasn y mi krytcritlllli. nic wiadomo. jak zchr:.lIlo dane i kto dokon yw ał ocen poszczególn ych uczeln i I J .. iti. Z. Ralaj o ak , Ha l/ki l/gi SIl. 10 ::'-"1111/(' ::.. (J,·(·ml. .I (/ ~ m:ci.. 1/(/. IIg(il op a r /f' 11 (/ h y taillch i lo .~d o lt'ydl . co liiI' jn ! 11, / ,1'1111. " Forum i\J... adl..'llIid. ic·· 2000 , nr 7- X. cy!.. l a:. hll p:/J www .:-/ l..ol yh ii'.-. .i nf(l , II 1/ I I E, (' łllll iL' k ~: k ;j. C:~y rullk il/ gi 1/ 1';-('1111 \,ply l\ 'I ~ią 1I1/.Iuk/I,\'( ' ('dllkl/l :ii II'I':',I'::I:J:' Iw : I/)o.i l\'illi/· l ';,l' 1I ia i /1(' rSI'( 'k 1,\'l l'Y III '::el1! 1 niquo;.\' fil '(! II '_1'( ./, . J/I k(I ,~ I : k.\',~.r(/li ';'lIi /l, K \ JI1 kn:ncja Rek !11)' \'n \, U i: /l' 1fl i Nic p,w.\twow yc h . Kr;! ków 2()OO , ".23. l1~.' ~ lL.

(7) S{)1!d(l~. zdolllO.i:ó do krJllkurm\'ollia s;::kdl. ••. Tabela 2. Ranking niepanslwow yc h wyż szyc h szkó ł bi zne su i zarz:)d zania w 200 1 r. dla wojcwód zIa małop ols kiego według ty godnika "Wprost" MicjSt:c I. ,. -1. 4. 5 6. 7. Nazwa szkol\',. Punki)'. W yższa Szk oła. Biznesu - Nat ional Louis Uni vcrsily w Nowy m S;)C/.U Wy ższa Szkola Zarz<)dzani a i Bank owo ści w Krakowie Wy żs za Szkol" Bi:mcsu w Tamowi\.' Wy7.sza Szkoła Handlowa w Krako wi\.": Prol"sjona ln<l Szko ła Bi zn\.~sll ~. Szlwla Wy"i.sza w Krak owie M ~lł {)p() lska W yższ a Szk o ła Ekonomiczna w Tarnn wie Wy ls l.a Szkola Przcll s i~biorczoSci i Mmkc.lingu w Chrtanowic. 91 ~7 ~ 6.5. 74 72. 6X. 6S.s. Żródło : opracuwanie własne na pod stawie: http://karier'l .wprosLpl z dnia 31 grudnia 20n [ .. Tygodnik .. Polit yka" dok o nal podz ialu ucze lni ze wzgl\,c1u na kierunek ksztalccnia. między innymi szkól wy ż.sz ych ksztalcących na kierunkach ekonomii i/ lub zam}dzania. Przy oce nie szkól uwzględniono: pozycję akademicką, potencjal kadrowy. oricnlację na studenta, kontakty z otoczeniem , selekcyjność oraz infrastrukturę. W rankingu "Polityki" uderza natomiast brak informacji o maksymalnej liczbie punkt ów. jak,} mogla u zys kać uczeln ia w poszczególnych kryteriach . Nie pozwala to na porównywa nie klasy fikowanyc h uczelni ze wzoro wą " Rankin g szkól wyż.szych ksztalqc ych na kierunkach ekonomii i (lub) za",}dzania w 200 I r. dla województwa malo po lskiego według tygo dnika .. Polit yka" zostal przedstawiony w tabeli 3. Tabela 3. R:lIlkin g sz kół wyżsi'.yt'h kszl<lIc:lcyt.:h na kic runka(,: h ekonomii i (Iuh) zar7."dzan ia w 200 1 r. dla wojcwództa Olalopolskicgo według tygod nika "Polit y ka" Nazwa. Miejsce I •. ,. 3. 4. 5 6 7 R. s z koły. Punkty. Akademii! Ekonomiczna w K rakowie. Zarz;)lll.ania Akademii Górn iczo-Hutniczcj w Krakowie Wy7.sza Szkola Biznesu - Natjonal Louis Un ivers ity w Nowym S;IC:ZU WY7 sza Szkota Zarz:ldzi.lIli;1 i B:lIlk Clwo~ki w Krakow ie Wy żs za Szko ła 1Ial1<1hw.';. w Krakowie Profesjon al na Szkola Biznesu - Sl.koła Wyż sza w Krakowie ~·l a l op{) lska W y"i... . za S/. k ll ł:t [~ko n(Jl1Iicz na w Tamow i\.' W ył. sza Szkolll P ri'.c d si \, h iorc/.()~(i i Marketingu w ChrZ;Ulowic Wydział. Żrólilo : o pracowanie wła sne. 62 45 .1K. 15 27 23 21 IX. na p() d~(;twi e hl!p :llpolityka .nnet.pl z dnia -' I grllllnia lnOI .. .,Busincssnwn Magazinc" w swoim rankin gu szkó l bi z nes u w 199<) oraz 2000 r. podzieli I badane szk oly na cztery kalego ric: najle psze szkol Y licencjac kic , najlepsze studia magisterskie, najlepsze programy MBA oraz najlepsze stlldia podyplomowe. Rankin g /.Ostal sporz.'ldzon y na IXldstawie ankiet rozeslanyc h dn 100 czolowych Jlolskich pracodawców oraZ ankiel przesianych do occniaI ~ ~.t. ROt"k i . Gd::.;,' są )a.\"I/(' I.: ,..\"('1";11 ••. Furu m A kadc lllick ic" :!OOo. nr 7··X, s. 3 1..

(8) Maf[.;or:afll Bednarczyk, Krzysz.fof Wach. nych szkó ł. Wśród kryleriów oceny znalazly si~ : jakość oferly programowej oraz jakość nauczania. doslępność szkol Y, popularność . wiarygodność, opinie rynku pracodawców o uczelni . W Iym przypadku nic zoslaly podane szczególowe krYlCria hrane pod uwagę podczas ewaluacji szkól wyższych, ale przede wSl.yslkim nie podano punklacji.jakq uzyskaly poszczególne szkoly , nie wiadomo więc. jakie różnice punkiowe dzielą kolejne miejsca na Ii Scie". W labeli 4 przedslawiono wyniki rankingu .. Businessman Magazine" z 2000 r. Tabela 4. Ranking. szkó ł. biznesu. IV 20Dł. r. dla województwa malopolskiego według. .. Businessman Magazine" Miejsce. Nazwa Najlepsze. l. ,• 3. szkoły. szkoły łiccllcjac kic. Wyl.sz:J Szkoła Bi znesu - National Loui s Unive-rsi ly w Nowym Ak:Jdcmia Ekonomiczna w Krakowie Wyl.sza Szkoła Zamldzania i Bank() w()~ i w Krakowie. Są cz u. Najlepszt' studia magiste rskie. ,l. Akademia Ekonomiczna w Krakowie Wyl.sza Szko lił Biznesu - Nariona! Louis Uni versit y w Nowym Najlepsze. progriłmy. Sączu. MBA. Akademia Ekonom iczni! w Krakowie. ,l. Wyi.sza. Szkoła. Biznesu - National Louis Universi ty w Nowym. S 'lCZU. Najlepsze studia podyplomowe. ,-t 3. Akademia Ekonomiczna w Krakowie Wyuzial Za rządzania i Komunikacji Społecznej UJ Wył.sza Szkoła Biznesu - National Louis Univcrsily w Nowym. S:jCZU. tródlo: opracowilnie własne na podstawie http://www .szkolybi znesu . info.plzdnia7 paź.dziernika 200 l r.. Jako pierwszy ukazal s ię ranking "Perspektyw", który zoslal podzielony na kilka mniejszyc h rankingów : rankingi szkól w grupach kierunków studiów (w tym kierunki ekonomiczne). ranking uczelni niepaństwowych oraz ranking 75 najlepszych uczelni w Polsce. Ranking szkól wyższych k ształcących na kierunkach ekonomii i (lub) zarządzania w 2000 r. oparty zostal na badaniach przeprowadzonych wśród mcnedi.erów dzialu kadr największych firm w Polsce. czlonków Polskiej Akademii Nauk oraz reklorów wyższych uczelni pań stwowych i nicpmistwowych. W tabeli 5 przedslawiono wyniki rankingu dla województwa malopolskiego.. 1.\. E.Chllliclc~ka.. c.:: v mllkill~i IIC:.I'II/; .... s. 23..

(9) Sondaż. :.do{llo,\:ci do k(J/Ikurowollia szkól. ••. Tabela 5. Ranking szkól wyższyc h kszlalqcych na kierunkach ekonomii i (lub ) zarząd zania w 2lX)O r. dla wojewódzIwa malopolskiego wedlug "Perspeklyw" Lio .ba. Micj ~c c. Na"/.wa sZKol)'. wskaz.ul. ,3. Akademia Ekonomiczna w Krakowie Wy ższa Szkola Biznesu - Nalional Lou is UnilJt~rsity w Nowy m S.)Czu W yd z iał Zarl.< ,uzania i Komunikacji Społccznl'j UJ Wydział Zarz'Idzania Akademii Gómiczo- Hulniczej w Krakow ie Wy7.sza Szkoła Biznesu w Tamowie. 56. I. 4. 5 Ź.ród ło :. 23 7 fi. 2. opracowanie wlasllc na pod stawie hllp:/lwww.szkolybi znc su.info. pl z dnia 7 pażdziemika. 2001 r. W 2000 r . "Rzeczpospolita" zlec iła wykonanie rankingu sz kół wy ższ ych z uwzg lędnieniem kierunków studiów Pracowni Badań Społecznych z Sopotu. Firma zajmująca się badaniami społecznymi dokonała oceny uczelni pod kątem opinii pracowników naukowych z danej dziedziny oraz informacji uzyskanych z badanych sz kół. Wyniki rankingu z 2000 r. dla uczelni ksztalc'lcych na kierunku zarząd zanie i marketing w województwie malopolskim przedstawiono w tabeli 6. Tabela 6. R;mking szk<il wyżs7.yc h kszlaJc;}cych na kierunku z arządzani e i markeling w 20DO r. dla wojewódzIwa malopolskiego według "Rzeczpospolitej" A. B. Nazw a szkoly. 1. >. >. I. Akademia Ekonomiczna w Krakowie Wyd zia ł Zarzildzania i Komunikacji Społecznej Uniwersytctu Jagiclloriskiego. 5. Wy ższa Szkoła. -3 4. 4. 5. ). A - pozycja. Biznesu - Naljona l Louis Uni versity w Nowym S_lezu Politechnika Krakowska Akademia GórnicZ()-Hutnicw. według. opinii pracowników naukowych, B - pozycja. wed ług. danych z uczclni Źródło: opracowanie własne na podstawie http://www .szkolybizncsu.info .pl z dnia 3 1 grudn ia 200 I r.. W 2001 r. "Rzeczpospolita" oraz "Perspektywy" prze prowadziły wspólnie ranking szkół wyższych . Podzielono go na szkoly wyższe z uw zg lędnieniem ich charakleru i kierunków nauczania, oraz szkol Yniepubliczne. Nie można jednoznacznie przed stawi ć rankingu pań stwowyc h szkól w yższyc h k sztalcącyc h na kierunkach ekonomii i (lub) za rząd zania w województwie małopolskim na podstawie rankingu "Rzeczpospolitej" i "Perspektyw", gdyż każd ą ze szk ól poddano badaniom z uw zg lędni e niem innej kategorii 14 . W rankingu uczel ni nicpaństwowych uwzględniono trzy grupy kryteriów okreśłaj'lcych presti ż uczelni. jej s iłę nauk ow,! i warunki studiowania. Silę intelektualni) ucze lni mierzono I~. Uni wcrsylety, ucze.lnic ckon()min .l1c , uczelnie lec hnicznc itd ..

(10) Ma!Mor::'lIIa Bednarczyk, Kr:'y.'i ;' I(~f Wach. posiadaniem uprawnicll do prowadzenia studiów magisterskich, do nadawania stopnia doktora oraz posiadan iem akredytacji (np. SEM "Forum" lub .. Eq uis") . Wyniki rankingu z 2001 r. dla nicpa,istwowych uczelni ksztalc;)cych na kierunku ekonomii i (lub) zarz;,dzania w województwie malopol sk im wedlug "Rzeczpospolitej" oraz .. Perspektyw" przedstawiono w tabeli 7. Tabela 7. R ~mkill g nicp:1I1stwowych szkól wy ższ yc h ksztalqcyc h na kierunkac h ekonomii i (lub) z~lrz ;:ldzi.lni ; 1 w 200 1 r. dla województw;) mał o pulskiego wed łu g. .. Rzeczypospo'i ,ej" oraz .. Perspekt yw" Miejsce. ,.'I. 4 j. W ~ kai.nik. Nazwa szkoly. na I (Xl pkt.. Wyż sza. Szkola Biznesu - National Louis Uni vcl"sil)' w Now}'1l1 Sqczu Wy"i.sza Szkol .. 7"'1rt.'liJ /.•mia i Bank()w()~\..' i w Krakowi.:. 67 ,23 I X.S I. Wy"i.sza Szkola Bi Zllc~ \I w T arnow ie W)'7.sza Szkol a Handlow.\ w Krakowk' Małopolska Wyj.sza S/.kola Eko!loJ1li':l.JIa w Krakowie. 14.27 10.!)1 XJ4. L ródlo: opracowa nie w ła s ne n;1 podstaw ie h l1 p :// www . rp . pll. dni ~1 JCI gn1dnia 20() 1 r.. s.. Rankin g nicpallstwowych szkół biznesu w 2001 r. dla województwa małopolskie go wcJług "Homc& Market". Tabela. Miejsce. ,I. J. W ska źnik. Nazwa :\zkoly. Jl<i. Wy? . . za S z k o ł a B izlll! ~u - Nal ional Lnl! i ~ Univcrsi ty w Nowym S:)CZll Wyzsza Szko!a Zmz;ld/.anm i Bank o wll ~d w Krak owie Pro f(.·sjonalna Szk ol a Biznesu - Szkol:. Wy i..w.a w Krakowie. Zródło : opracowa nie własne. na podslawie. . Jł umc&Mmket" 2(Xl] ,. 48 pkt .. :18 5 :18 24. nr) .. Ranking niepa"stwowych szkól bi znesu sporz~dzil również "Hol11e&Market". który zast osował takie kryteria. jak : dostęp do wiedzy (kadra. księgo l.biór. praktyk i). warunki st udiowania. życic szkoly . opór przed komercj:, (rclacja stud iów dziennych do wieczorowych i zaocznych) llraz akredytacj a SEM "Forum" . Istotn;, k wcsti ;, jest uwzg lędni e ni e w rankingu problemów. z jak i mi s i ę borykaj;, oceniane szkol Y. .Jl ollle&Market" "przyznaje duż:, wagę akredytacjom i opieraniu się komercjal izacji przy ocenie szkó l niepa,istwowych. premiuje wy si lki szkoly zmierzaj"ce do zapewnienia jako śc i studiów" ". Wyniki rankingu z 2001 r. clla nieparlStwow ych szkól biznesu w wojewód ztwie malopol sk im wed lug .. Home&Market" przedstawiono w tabeli 8. Niezak zlll.: rankingi, pfl.~prowadzon c przez sze śc wiod'łc yc h pol ski ch czasop ism, jednoznacznie wskazuj . ) na prowadzenie Akildcmii Ekonomicznej. -------------------E. C:: v rtl J/killt: / uc:dl1i .. . , s. 1''1. Chrlli d~·cka,. .. .. ~ .\ ..

(11) Sonda:'. zd(JllJo,~:d. do /.:.(J/lkllrOWunill szkól. •••. w Krakowie jako najlepszej uczelni kształcącej na kierunkach ekonomii i (lub) zarządzania w województwie malopolskim, natomiast Wyższej Szkoly Biznesu - National Louis Universi ty w Nowym S'lCZlI jako najlepszej nicpalistwowej szkoly wyższej kształcącej na kierunkach ekonomii i (lub) zarz'ldzania w województwie malopol skim .. 5. Szkoły wyższe w ocenie pracodawców w wolewództwle maiopolskim Istotną rolę. w kreowaniu pozycji konkurencyjnej szkoly. wyżs zej. odgrywa rynek pracy, który weryfikuje jakość pozioJllu kształcenia. Wlasne badania sondaż.owe sporządzono na podstawie ankiet rozeslanych do 10 czolowych pracodawców z regionu Malopolski. Pracodawcy (dzial kadr i (lub) reknJlacji) ocenili absolwentów szkól z badanego regionu ze wzgl~du na takie kryteria.. jak: posiadani] wiedza spccjillislyczna,. umiejętności. oraz ogólne przygoIowa-. nie do wykonywania zawodu. Pierwsze z pytali zadane pracodawcom brzmialo : .,Jak ocenia Pan/ Pani poziom specjalistycznej wiedzy posiadanej przez absolwentów. a niczhc;dnej do wykonywania powierzonyc h zadali "" Pracodawcy mogli oceniać absol wentów w ska li od I do 7, gdzie: I - zdecydowanie negatywnie, 2 - negatywnie, 3 - raczej negatywnie. 4 - przeciętnie, 5 - raczej pozytywnie, 6 - pozytywnie, 7 - zdecydowanie pozytywnie. Pracodawcy uznali, ż.c absolwenci taki ch uczelni. jak Akademia Ekonomiczna w Krakowie , Wy ższa Szkola Biznesu National Louis Universit y w Nowym S'IClU, Akademia GÓrniczo·Hutnicza oraz Uniwersytet JagicllOJiski posiadaj'l na poziomic pozytywnym lub raczej pozytywnym spel:jaliSlyczn'l wiedzę niezbędną do wykonywania powierzonych zadań (por. rys. 2). Pracodawcy oceniali równici. ogólny sto pieli, IV jakim studia w badanych szkolach wyż.szyc h przygotowuj'l (przygotowaly) ahsolwemów tyc h uczelni do wykonywania pracy zawodowej . Wyniki badali wstaly gralicznie prledstawionc na rys. 3. PraClldawcy również. oceniali absolwentów w skali od I do 7, gdzie: 1 _. w ogóle nie przygotowały, 2 - slaho , 3 - raczej siano. 4 - przec iętnie, 5 - raczej doorze. (, - dobrze 7 - "kcydoIVanie dobfl.c..

(12) Wach. 6,2 ~,. --=o. ,"=E .-~. c-. 6 5.X. -. ". F!. 5.6. 5 _"i. " 5.4 '" - ,.. ", ,. 5 o c c. 4.K ~. ~. Q. . ~. ". '.). ~>-. ) ,. -o~. :; .(1. . ~. , .". N. ~. " ~. •. 4 •6. 4.4. AE. WSB -. •. AG lI. UJ. -NLU. Badane ~zkoły wyhze. Rys. 2. Poziom specjalistycznej wiedzy posiadanej przez absolwentów baJan ych Lródło: opraco wanie w ł a~nc na podstaw ie bad,ui sondażowych .. s zkó ł. 6.2. '"= --Oc-. .--= -'"-" :tJ. I. 6. 5.R 5.1"!. o. o. 5.6. "' . ~ ~ >,. 5.4. -o" ·V ;;.., . ~. .,. o. C. ". ~. N. ~ Q.. (,. 5,2. r-. 5J. -. . ;' '. 51 •. •. •. 5 4 .8. -. AG II. •. .. AE Badane. WSI!-NU) ~ zk o ł y. •• .. UJ. wyiszc. Rys . 3. S t opień. w jakim szk o ł y w yższe przygotowuj:ł student ów do pracy w za wodzie 2 r6<.11 0: opracowanie własne na p o d ~ tawic baJ;J ri ~() ndazowydl.. Warto podkreś li ć . i ż Akademia Ekonomi czna w e dł u g pracodawców dba o poziom specjalistycznej ekonomicznej wiedzy zdobywanej przez swoich stu dentów . natomiast Akademia Górn iczo-Hut nicza jako uczcł n ia tech niczna.

(13) SOl1dll~. zdolno,fc; do konkurowa l/;a ,\':.kól \1')':..\':.)'('11 .. .. dobrze przygotowuje swoich absolwentów do pracy w zawodzie menedżera w przedsiębiorstwach przemysiowych. Wydzial Zacz'ldzania i Komun ikacji Spolecznej Uniwersytetu JagiellOliskiego jest stosunkowo mlodym wydziałem. s ląd jego ni5kic oceny , \Varto zauważyć . l.Cpod k'łtcm ogólnego przygolowania oraz posiadanej wiedzy specjalistycznej niezbędnej do wykonywania zawodu pracodawcy wskazali te same szkoly. Wśród niepalistwowych szkól wyższych z naszego regi onu zau wai.altq pozycję wykreowala sobie Wyższa Szkola Biznesu - Nat;onal Louis University w Nowym S'lczu.. 16. -'" ~. ,,-,. .". ~. -. E;;;. -?-''-' o..:..: ~. -, U '0·V . --. o N;.... ."" ". " ~. :.~. -. 12. I- ''.. 10. -. ~. -. 6. -. ~,. ~ .-. ~. Q.. ". 14. 4. 2. -. ,., ,... ". 'lO. 'I. 'I. 'I. , 7. ,. ., ,. - ' ,. o Ul. <:. -o<: '" T. ~. '"'" "-. -w'" V). N O-. '"> ~. " ~. V1. '". Badane sl'.ko!y. ;:J. -' z. ,•. al V1. '". :t V1. '" '". wyższe. ::< ..N "- o O-. '" :>'". W. ~. -'-. V1 ~. '". '". '", N. '". '". Ry' . 4. Wartos'; dyptomu poszczególnych szkól wyższych przy zatrudnieniu Żród lo: oprtKowanic wlasnc na p()d~lawic b;Jdan sondażowydl .. Pracodawcy zostali również poproszeni o wskazanie, jab) wartość maj') przy zatrudnieniu nowego pracownika dyp lom y badanych szkól wyższych. Wyniki badali zostaly przedstawione graficznie na rys . 4. Na podst'lwie wyników zaobserwować moi.na, iż pracodawcy chę tniej zatrudniaj" absolwentów szkół państwnwych. W wynikach badań zastanaw ia pnzycja Uniwersytetu JagicllOliskiegn. W rankingach ogólnnpolskich dypl om Uniwersytetu n takiej tradycji i prestiżu międzynarodowym ma bardzo wysokie noty. Pracodawcy jednak oceniali jedynie absolwentów Wydzialu Zarz"dzania UJ . Zastanawiaj"ca jest również wysoka pozycja Profesjonalnej Szkoly Biznesu - Szkoly Wyższej w Krakowie. Obecnie szkol a domaga się na drodze "Idowcj przywrócenia odebranych jej praw do prowadzenia dzialalności edukacyjnej. Wysoką pozycję szkoly może tlumac zyć popularność oferowanych przez ni".

(14) Ma!gor;ala Bcdf1arc;.yk, Kr::.ys-:.t(~l Wach. studiów w systemie eksternistycznym (IPS) wśród kierowników licznych przedsiębiorstw w wojewódl.twie małopolskim, uzupełniaj"cych swoje ekonomiczne wykształcenie.. 6. Podsumowanie Obecnie ekonomiczne szkolnictwo \vyi.sze w Polsce dynamicznie się rozwija, czego efektem jest zaostrzona gra konkurencyjna na rynku usług edukacyjnych pomiędl.Y szkolami wyz.sl.ymi. ZakOlkl.Ony przez nas pierwszy etap badali. poświęconych monitoringowi zachowarl konkurencyjnych IKlIlstwowyeh oral. niCjJalistwowych szkól wyz.szych ksztalqcych na kierunkach ekoIlomii i (lub) zarzqdzania na rynku usług edukacyjnych w województwie mało polskim. pozwolił na rozeznanie się w ogólnej sytuacji na rynku edukacyjnym, ale przede wszystkim na sformułowanie dalszych szczegółowych tez, które będziemy chcieli poddać analizie w kolejnym etapie badali prowadzonych w 2002 r. Z dotychczasowych badali wynika, z.e: I. Znaczqq pozycję konkurencYJn" w województwie małopolskim maj" przcde wszystkim szkoly palistwowe, które swoj" przewagę uzyskuj" glównie dzięki bezpłatnej ofercie studiów dziennych. 2. Zarówno pracodawcy,jak i ogólnopolskie rankingi potwierdzaj,! pozycję Akademii Ekonomicznej w Krakowie jako wiod"cej szkoły wyższej kształq cej na kierunkach ekonomii i (lub) zarzqdzania w województwie małopolskim. Warto podkreślić, iż Akademia aspiruje do osiqgnięcia pełnej samodzielności organizacyjnej (pierwszej kategorii), w dalszej zaś perspektywie do osi',gnię cia czolowej pozycji w kraju, jako uczelni typu akadcmickiego"'. W 1999 r. został powołany zespół jedenastu ekspertów w celu opracowania strategii rozwoju uczelni na lata 1999-2010. Strategia (która liczy ponad 250 stron) jest systematycznie wdrażana w i,ycie już od ponad roku, Pozwala to na zwiększc nie pozycji konkurencyjnej uczelni nic tylko na rynku lokalnym, ale przede wszystkim na rynku ogólnopolskim. 3. Wyższa Szkoła Biznesu-- National Louis University w Nowym Sączu, jak wskazują zarówno pracodawcy, jak i ogólnopolskie rankingi, jest nic tylko najlepszą niepmistwową szkol" wYŻSZ'l kształcącą na kierunkach ekonomii i (łub) zarządzania w województwie małopolskim, ale również znacz<,cym konkurentem dla p<uistwowych szkół wyższych z województwa małopolskiego w takich usługach edukacyjnych, jak: studia licencjack ie, studia magisterskie, programy MBA oraz licznc kursy i studia podyplomowe_ 4. Akredytacja kierunków studiów w zakresie nauk ekonomicznych oraz nauk o zarządzaniu może być znacz"cym czynnikiem rozwoju szkoły wyższej.. 111 Matc-rialy \vcwll~trzlle Akademii Ekonomicznej w Krakowie, Strategia Rozwoju Ue'lelni, Kraków 2001. s. ł:1 (do ui,ytku WCW!lCtri',nego)..

(15) Uczelnie staraj" się o uzys kanie akred yt acji. en nVii.łZanC j es t be z po ś rednio z poprawi, j"kośc i k szt"łccnia W s!kolach wyższyc h . 5. Wobec coraz bardziej rygorystycznych wymagali rynku pracy . szkoly wyi.szc ksztalcijce na kierunkach ekonomii i (lub) larządzania zmuszone Sil do stałej aktualizacji swojej oferty progr'lIllOwej. lak aby sp rO S la(~ bie :i,i.!cym wymaganiom pracodawców, Podcl.as prowadzonych badaó zauwa żyć moi,na było zmicniaji.łc::ł się ofertę program()wi.~ oraz innowacyjność produktoW.ł uczelni . Przedstawione wyniki nic Illogi., sIanowić podstaw do uogó lnień \\1 z.a kresie diagnozy zachowali konkurencyjnych szk,',1 wyj,szych na malopols kim rynku uslug edukacyjnych. Mogil byt' Jedynie wskazówkij dla kierunków daJszych badarl. w szczególności w zakresie obszarów hudowy przewagi konkurenc yjnej. tzn, zarz~ldzania strategicznego. innowac yjności oraz zastosowania zaawansowanych technologii TI.. Literalura Bcdnarcz yk M.,. Orgtll1 i ';,tuje J)/IM iC;/1 ('. 1(/ r ;:(!d;: a 11 i (' kOI/!.: /I re lU ',1)110.\:(' ią, PW N,. szawi.ł - Krakó\\i. War-. 200 I.. 'y:s;:"P. I\'plyl\'t~il/ IW jako ,~( : t'dl/kmj; II Ił( ';:, dll; l/ icfJtlIi.'ilI\'OH',,'ch . JlIkm:(: h :::lllln' lIia ,. Ch mit' led a E" C:.y rtll/k illp, i liC:::d 1/ i. i pt'npdryu'y ró\\' Ua,clni N iCpiHbl v.'ow)'('h, Kraków :!O()() ,. 1":.(' 11;0. l\\' : I Do:i 11';0(/KonfcR'nl'ja Reklo -. ,~ro(/ol\'i.\k(}\\·y, ,.hml111. AkadeJllil'kic" 199X, nr II. R(lIIkillg lIi('J'/lhlic:::llych .\'::,k/il 17;::,1/('.\/1 , ,.Pn!'irdlywy" 200 l, III' :'i , Rai ajn,ak Z" Akrl'llyf(l( ja jako (';:,Y" I/;I.; m ;:u '(1) /1 III/ill'enyl l ' f/ł , •.1 :orum Akadt'1Il id it.," 1999. nr 2, Ralajcza k Z" R(/II kil/g" S(! IW (lgr il OPli rI t' //(/ k ryrai(/ch i/(I.\:ciml'ych, co /I i (' jcsl II' J)(' III i to;, .\'WIII' ~ oC(' j(lko.~d , "Foru m A kalll' m id ie" 2000, nr 7- x, Rocki M.. Gd::it, ,Hlja.me krYlaia, "Forum Akalklllickic" łOOO , nr 7 - ~ . Slralcgia Rozwoju Uczelni, Wythl\vllit' lwo AEj \\' Krak owie, Krakó w "]001 (Ill;ll('rialy do ui.vlku wrwnętrzl1cg,o), . Szahłows kiJ" Ro;:,wdj wy::s ~('g(} s::.k 011/ iUII'(/ /I i ('/)(111.1'/1\'(11\ 'l' g (I \I' Polsce -- wy/mil/l' pro bh'IIIY !w: I f)(I,\II';lI(/C;:C /I ia i pl' 1'.\'/ I I 'k Iywy li C;:'!'!1/ i /I it'1)(111,\111 'O)\'y( 'li . .Jilko:\'(' h :: w/n'n ia . Konft'rcllt:ja Rck lorow Unc lni Nil..'pilllSlwow ych , Kr"ków ?IK)() , Ustawa o ~/ko lll ic lwk wyi,szym z LInia l? \I.' rzc~llia 19lJt) L, Dz.U, nr 65, poz. :'X6. Ustawa I) wyższych szkołach z:lwodowwh z dnia 26 czerw ca 1997 L, U/.. lJ. nr 96, poz. 590, • • • Pawhnvski K .. S'u!':c(,.\'. fil'. -. A PolI ol the Competitive Capaciły ol Higher EducatJon Schools on the Ma/opolska Educalion Services Market II is to be l"xpccled Ih~lt Ihe IIhlre ,lUd mon:.' t.'\'idelll phl..'nolllcnon ol' Ihe I..'llIry ol' free mafkt' l ruks lo (he r(';lIm ol' Ill;lI\agc lll\' lIt in hi g, hercdu(;tlion will illll~ n:-.ify, Tht.' otllCtHne ol' Ihis is JllOrC inll'IlSC com pclilion on Ihc l'dlKaliollal sel'viccs marh'l. To mainlain thcir POSilioll , Ihe schools musI kCl'p ahreasl ol' Ihci r l'()mp(.~tilors and cllsure Ihal the: se:rvicl"s Ihey One.f arc ol' an approprialc quality, Thc prl.'scnt slud y is Ihc oulromc ot' npillion poll.

(16) Wach research carried out nn the cmployc rs' lahour market in M a lopolsk~1. The articlc sketches Ihe problems ol' managing sc hools c aw~cd by accreditation <Ind the <lpproaching demographic !ow . The labour market, which vcrifies the qu~l1 i l y ol' education, plays a signif'icant role in building the sc hools' competitiveness . The study presents the results ot' the aUlhors' own opinion poll research in this areOl. as well as a brief aceoun! 01' the nationa! rankings ..

(17)