Konferencja Redakcji i Zespołu Autorskiego Uniweryteckiego Podręcznika Historii Literatury Polskiej IBL PAN

Jan Józef Lipski

Konferencja Redakcji i Zespołu

Autorskiego Uniweryteckiego

Podręcznika Historii Literatury

Polskiej IBL PAN

Biuletyn Polonistyczny 9/26/27, 5-8

i . KONFERENCJA REDAKCJI I ZESPOŁU AUTORSKIEGO UNIWERSYTECKIEGO PODRĘCZNIKA HISTORII LITERATURY POLSKIEJ

IBL PAN

(17 czerwca 1966 r . )

17 czerwca 1966 r . odbyła się ko lejn a Ko nferencja Redak­

c j i i Zespołu Autorskiego Uniwersyteckiego Podręcznika H i s t o ­

r i i L it e r a t u r y P o ls k ie j In sty tutu Badań L ite rackic h PAN.

W K o n fe r en cji w z i ę l i u d z i a ł również członkowie Dyrekcji I n ­

stytutu, Celem K o n fe r en cji było robocze omówienie złożonych

już przez autorów c zę ści ich p r a c , przedyskutowanie ogólnych

problemów dotyczących d a ls z e j pracy nad Podręcznikiem, które

wyłoniły się w związku z konkretnym m a teria łem , oraz powzięcie

szeregu d e c y zji co do: ostatecznych terminów ukończenia prac

au to rsk ic h , nazw isk recenzentów d z i e ł a , harmonogramu prac re- cen ze nc kic h, rozstrzygnięć edytorskich i t d .

K o n fe r e n c ja zwołana zo sta ła w tym decydującym dOLa Podręcz­

nik a momencie, gdy stan zaawansowania prac autorskich ( o b j ę ­

tościowo: ponad pół tysiąca stronic maszynopisów gotowych tek­

stów) daje już podstawę do k o n fr o n ta c ji założeń generalnych

Podręcznika z jego r e a l i z a c j ą , a zarazem nie jest je s zc ze za

późno na powzięcie decyzji koordynujących całość i r o zs tr zy ­

gających wynikłe w toku pracy problemy natury metodologicznej,

kompozycyjnej, technicznej i t d . Podstawą dyskusji były duże

fragmenty c zę ś c i Podręcznika poświęconych Średniowieczu (doc·

Jerzy W oronczak), Odrodzeniu ( p r o f , Jerzy Ziomek), X V II i I

- 6

-M ieczysław K l i m o w i c z ) , Romantyzmowi ( p r o f .-M a r ia J a n i o n i p r o f . M aria Ż m ig r o d z k a ).

Z a s a d n i c z a koncepcja P odręczn ika p o l e g a , jak wiadomo, na

u j ę c i u h i s t o r i i l i t e r a t u r y jako p ro c e su , nie zaś zbio ru tak

czy. in a c z e j uporządkowanych sylwetek p i s a r s k i c h . U ję c ie t a ­

k i e , w ynikające m . i n . z założeń marksistowskiego w i d z e n i a

«

dzie jó w oraz z d ą że n ia d o pożądanego dydaktycznie syntetyczne­

go, zintegrowanego obrazu ca ło śc i - stwarza jednak l i c z n e

trudności kompozycyjne i merytoryczne. Z n a l e z i e n i e sposobów

ich p r z e z w y c i ę ż e n i a było jednym z głównych zadań d y s k u s j i . Metoda taka może gro zie rozpłynięciem się osobowości twór­ czych w nu rcie procesu h is t o r y c z n e g o , co nie stanowi i s t o t n e ­

go kłopotu w wypadku p i s a r z y drugorzędnych, ważnych w proce­

sie n a u c za n ia ze względu na fragmenty swej twórczości - nato­

miast trudno wyobrazić sobie Podręcznik nie p rzedstaw iają cy

s y ntetyc znie i w sposób jakoś wyodrębniony twórczości Kocha­

nowskiego, K r a s i c k i e g o , M i c k i e w i c z a , S ło w a c k ie g o ,Norwida,Sien­ k i e w i c z a , P r u s a , Żeromskiego, Wyspiańskiego i t d . Również brak

podstawowych, w miarę wyczerpujących in form a cji dotyczących

p is a r z y drugorzędnych byłby wadą P o d r ę c z n ik a . By tego u n i k ­

nąć - r e d a k c ja P odrę czn ika zdecydowana była od początku na

kompromisy, które j e d n a k komplikować mogły kompozycję.

Ustalono l i s t ę p i s a r z y , którzy omówieni zostaną w osobnych wyodrębnionych sylwetkach ( n i e z a l e ż n i e od m i e j s c a , które musi

zająć omawianie ich twórczości w toku p r z e d s t a w ia n ia procesu

h i s t o r y c z n e g o ) ; po drugie - p rze w id zia n o słownikową, zw ięzłą

informację b i o - b i b l i o g r a f i c z n ą o p i s a r z a c h m n ie jsze j r a n g i .

Tylko niektóre sylwetki p i s a r z y pierwszorzędnych będą opraco­

wane p r z e z autorów odpowiednich czę ści P o d rę c zn ik a , co z ko-

lei stwarza dodatkowe kłopoty. Stosunek więc sylwetek do c zę ­

ści poświęconych procesowi h is t o r y c z n o lit e r a c k ie m u był j e d ­

nym z zagadnień nie tylko kompozycyjno-technicznych, lecz i

merytorycznych rozważanych w d y s k u s j i .

Drugim zasadniczym zagadnieniem dotyczącym całego Podrę­

c z n ik a by ła kw estia r o l i i m ie js c a wiadomości i ko n stru k cji z

zakresu spraw p o z a l i t e r a c k i c h . Złożone już fragmenty po cząt­

kowe p r a c , które zna jdą się w pierwszym i drugim tomie, sze­

domości epoki w za kresie szerszym, n i ż to dać może wyłącznie

studium l i t e r a t u r y . W szczególności w X V I I I i XIX wieku dużą

rolę odgrywa h i s t o r i a świadomości narodowej. Rekonstrukcja

świadomości epoki nie powinna, ze względów metodologicznych,

ograniczyć się wyłącznie do l it e r a t u r y - z drugiej jednak

strony, w szelkie r o zs ze r za n ie podstaw materiałowych poza l i ­

teraturę grozi spychaniem l it e r a t u r y sensu stricto z tego

m i e j s c a , które winna zajmować w podręczniku. Niemniej jednak

w dyskusji nad konkretnymi fragmentami wskazywano na potrzebę r o z s z e r z e n i a obrazu tworzenia się~i ewolucji świadomości i d e ­ owej o dane, których dostarcza np‘e h i s t o r i a s z t u k i .

Niezbędna - i założona - jest również konfrontacja proce­ su l i t e r a c k i e g o z h i s t o r i ą po lity czn ą i społeczno-gospodarczą,

co także stwarza niebezpieczeństwo p r z e c ią ż e n ia Podręcznika

materiałem o pośrednim tylko związku z h i s t o r i ą l i t e r a t u r y . Dążenie do u zg o d n ie n ia tych dwóch t e n d e n c j i : r o z s z e r z a n ia syntezy na cały kontekst kulturalny i historyczny i zawężania je j ta k , by ja k najmniej wykraczała poza teren ś c i ś l e literac­ ki - było jednym z zasadniczych przedmiotów d y s k u s ji.

Na omawianej K o n f e r e n c ji dyskutanci zdawali sobie zresztą

sprawę, że w szelkie u zgo dnie n ia muszą być traktowane tylko w

p r z y b l i ż e n i u , a to zarówno ze względu na różne indywidualne

własności warsztatu h is t o r y c z n o lit e r a c k ie g o poszczególnych

autorów - czego nie da się ( i może nie na le ży ) wyeliminować - jak i ze względu na różny charakter epok (t a k więc np. ogólna

synteza k u ltu ra ln a zajmie z pewnością więcej m iejsca w c z ę ś ­

ci poświęconej Średniowieczu niż Młodej P o l s c e ) .

Jedną z n a jw ięk szy ch trudności koordynacyjnych jest usta ­

le n i e granic periodyzacyjnych i przy należn ości zja w isk spor­

nych lub dwojakich do poszczególnych czę ści Podręcznika, Bę­

dzie to mogło ostatecznie nastąpić dopiero w dalszych stadiach prac redakcyjnych, po p rze dsta w ieniu gotowych c a ł o ś c i .

Przedwczesne byłoby tu może b a r d z i e j szczegółowe i kon­

kretne omawianie dyskusji merytorycznej nad dostarczonym już

materiałem, gdy prace nie są j e s z c z e ukończone, Stan ich za­

awansowania pozwala się jednak spodziewać, że w niedługim już c z a s i e prace autorskie nad pierwszymi dwoma tomami P odręczni­

- 8

-w marcu 1967 r . dyskusjach nad kolejno dostarczanymi c z ę ś ­

ciami - dwa pierwsze tomy, obejmujące li t e r a t u r ę staropolską

i romantyzm (łą c z n i e ok. 90 a r k ; w y d . ) , mają być złożone w l i p - cu 1967 r . w Państwowym Wydawnictwie Naukowym - po recenzjach.

Dyskutowana była również sprawa przy b liżo n y ch terminów,

w których możliwe byłoby przedyskutowanie tekstów Podręcznika

w gronie szerszym n i ż Zespół Autorów, Redakcji Podręcznika i

Dyrekcji I n s t y t u t u . Ze względów roboczych możliwe to będzie

zapewne dopiero po ostatecznym zakończeniu prac aut orskich,nie

p óźniej jedn a k n i ż w terminie zakończenia prac r e c e n z y j n y c h ,

zapewne 7ięc w maju 1967 r . Być może je d n a k , że będzie moż­

liwe i pożądane zorganizowanie w cze śn ie j częściowej d y s k u s j i .

Chodzić b ę d z i e przy tym zarówno o re c e n zje ś c i ś l e h i s t o r y c z ­

n o l i t e r a c k i e , ja k też z punktu w i d z e n i a dyscyplin stanowiących część ogólnego wykładu ( n p . problematyka k u l t u r y ) .

dr Jan Jó zef Lipski

2 . Z PRAC DZIAŁU LITERATURY STAROPOLSKIEJ

A. Sprawozdanie z z e b r a n i a - ,

w dniach 25 - 26 lutego 1966 r ,

W programie z e b r a n i a , które dotyczyło w głównej mierze

problematyki informatorów s t a r o p o ls k i c h , wygłoszono następu­

jące r e f e r a t y :

1 . Doc. dr S ta n isła w G r z e s z c z u k , doc. dr Jerzy Starnawski

- Za g a je n ie d y skusji o "P iś m ie n n ic t w i e staropolskim ”

( B i b l i o g r a f i a l i t e r a t u r y p o l s k i e j ”Nowy Korbut” , t . i -З) 2. Dr Wanda Roszkowska - Zagajenie dy skusji o " B i b l i o g r a ­

f i i dramatu s ta ro p o lsk ie g o "

3 . Dr Z o f i a Sinko - Za ga jenie d y sk u sji o książce dr J . R u d ­ n i c k i e j ’’B i b l i o g r a f i a powieści p o l s k i e j 1600- 1800”

4 . P r o f . dr Roman P o lla k - Stan i po stulaty badań nad