WYCHOWANIE
W S Z K O L E ŚREDNIEJ
N A P 1S A r.K A Z I M I E R Z M I S S O N A
( „ „ p . i a W x D r i c i k . I W « * . I M + . *• L " “">;
________
T R E M B O W L A 1933SKł-AD W KSIĘGARNI T. S. L. W TREMBOWLI
LI-Centralne 5 ;bfioleke Pert»<yw.?n«
<«ł)' i.*1 |> ?«* ę , 2 • aTjrtłr ł»
W y c h o w a n ie w szkole średniej.
1.
S p o s o b y o d d z ia ły w a n ia w y c h o w a w c z e g o .
S ły s z y m y o g ó l n e ż ą d a n ie n a u c z y c ie ls t w a , a b y m u p o d a n o d o k ł a d n y p la n p r a c y w y c h o w a w c z e j w s z k o le ś r e d n ie j. C z y n ię l o n in ie js z e m n a p o d s t a w ie d o ś w i a d c z e ń w g i m n a z ju m o ł y p ie w y c h o w a w c z y m w B r z e s k u , p o c z y n io n y c h o d r. 1915 i T r e m b o w l i o d r. 1930. W y c h o w a n i e m ł o d z ie ż y w y k a z u je 3 r o d z a je z a b i e g ó w : a ) w y c h o w a n ie s t o s o w a n e p r z y n a u c e p o s z c z e g ó ln y c h p r z e d m io t ó w (je s t o b o w ią z k ie m w s z y s t k ic h n a u c z y c ie li)b ) w y c h o w a n ie n a k ó ł k a c h m ł o d z ie ż y ( p r z e z o p ie k u n ó w k ó łe k ) c ) w y c h o w a n ie n a o s o b n e j le k c ji s z k o ln e j ( p r z e z o p ie k u n a k la s y ) t. z w . le k c ji w y c h o w a n i a (i ż y c ia ). L e k c ja w y c h o w a n i a b ę d z i e s k u p ia ła w s z y s t k ie z a b ie g i w y c h o w a w c z e , p o d e j m o w a n e d l a m ł o d z ie ż y c a łe j k la s y ( g d z ie k o lw ie k ) t a k n a le k c ja c h p o s z c z e g ó ln y c h p r z e d m io t ó w , j a k w y n i k i p r a c y n a k ó ł k a c h , j a k też b ie ż ą c e p o t r z e b y w y c h o w a w c z e o d n o ś n e j k la s y . L e k c ja m a s ię o d b y w a ć c o n a jm n ie j r a z w t y g o d n iu , p r z e d p o łu d n i e m ( ja k o o s ta tn ia ). W y c h o w a n ie m z a j m ą s ię p r z e t o n a u c z y c ie le f a c h o w c y o p ie k u n o w ie k ó ł e k m ł o d z ie ż y i o p ie k u n k la s y . P o t r z e b y w y c h o w a w c z e c a łe g o z a k ł a d u i w y n ik i p r a c y b ę d ą o m a w ia n e n a k o n f e r e n c ja c h , w k t ó r y c h p o w i n n o u c z e s t n ic z y ć c a łe g r o n o n a u c z y c ie ls k ie i b r a ć s t a ł y u d z ia ł w p r a c y w y c h o w a w c z e j. D y r e k t o r p r o w a d z i o b r a d y i r e g u iu jc p r a c ę w y c h o w a w c z ą w c a ł y m z a k ła d z ie . W y c h o w a n i e p o w in n o o d b y w a ć s ię w a tm o s fe r z e p o g o d n e j i s w o b o d n e j. N a u c z y c ie l n ie m o ż e b y ć k r ę p o w a n y w y c z e r p a n ie m m a te r ja łu , w in ie n p o d a ć p la n p r a c y i w y k a z a ć t y l k o w j a k im k ie r u n k u p r a c o w a ł. L e k c je w y c h o w a n i a b y w a j ą n a jp r z y je m n ie js z e p o ś r ó d le k c y j s z k o ln y c h , i n a t ę ż a j ą u c z n ió w i n a u c z y c ie li n a jm n ie j. M ło d z ie ż lu b i je p r z e to .
2.
K ie r u n k i d z ia ła ln o ś c i w y c h o w a w c z e j s zk o ły .
D z i a ł a l n o ś ć w y c h o w a w c z a s z k o ły r o z w ij a s ię w n a s t ę p u ją c y c h k ie r u n k a c h : a ) C ie le s n y : k ó ł k a s p o r t o w e , h u f ie c s z k o ln y , h a r c e r s tw o , w y c ie c z k i, n a d z ó r s t a n c y j, n a d d o c h o d z ą c y m i i d o j e ż d ż a j ą c y m i ( e w . s p o s tr z e ż e n ia o k o e d u k a c ji) . b ) R e l i g i j n y : k ó ł k o s o d a lic y jn e , ś p ie w k o ś c ie ln y ( c a ła m ł o d z ie ż ś p ie w a ). c ) M o r a l n y : w y d o b y w a n ie w a r t o ś c i m o r a ln y c h z p r z e d m io t ó w n a u k i, z e ż y c i a m ło d z ie ż y i s p o łe c z e ń s t w a .d ) T o w a r z y s k i : n a u k a o d o b r e m w y c h o w a n iu i f o r m a c h t o w a r z y s k ic h ( ć w ic z e n ia p r a k t y c z n e i le k t u r a ) . R o z w in ię c ie c z y t e ln i z a k ła d u n a m ie js c e z e b r a ń t o w a r z y s k ic h m ł o d z ie ż y (1 ra z ty>f.)* C z a s o p is m c , g r y . z a b a w y , t a ń c e , r a d jo . w y ś w ie t la n ie p r z e ź r o c z y . W s p ó l n y o p ła t e k , : o a e . V z a b a w o w y (1 r a z w r o k u ) . Z e b r a n ia c a łe j m ło d z ie ż y z d y r e k t o r e m ( d o r a ź n e r e g u lo w a n ie k ie r u n k u w y c h o w a w c z e g o ) . e ) S p o ł e c z n y : g m i n y k la s o w e I — V I I I k l. S ą d k la s a w y d la je d n e j k la s y . S ą d m ię d z y k la s o w y d l a r o z s ą d z a n ia s p o r ó w m ło d z ie ż y 7 r ó ż n y c h k la s . K a s a o s z c z ę d n o ś c i i p o ż y c z e k . K ó ł k o L . O . P ., C z e r w o n e g o K r z y ż a , F lo t y P o ls k ie j. f) S a m o k s z t a ł c e n i o w y : k ó ł k a n a u k o w e s t a r s z y -h (i m ło d s z y c h ) . C z y t e ln ic t w o w C z y t e l n i s z k o ln e j i le k tu r a m ł o d z ie ż y . B ib ljo t e c z k i k la s o w e . W y c i e c z k i n a u k o w e . K ó ł k o k r a jo z n a w c z e . Z a ło ż e n ie m u z e u m s z k o ln e g o . K r o n ik a z d a r z e ń w ż y c i u s z k o ły , z e s t a w ia n a p r z e z je d n e g o z u c z n ió w . g ) A r t y s t y c z n y : k ó ł k o te a t r a ln e ( o s o b n e d l a g im n . n iż .) K ó ł k o m u z y c z n e ( o r k ie s t r y ) . W y s t a w a r y s u n k ó w t r o b ó t ( e w . p r z y r z ą d ó w n a u k o w y c h , s p o r z ą d z o n y c h p r z e z m ł o d z ie ż ) . B u d o w a s c e n y . W y j a z d d o te a tru s t o ł. h ) P r a k t y c z n y : k ó ł k o r ó b ó t r ę c z n y c h m ę s k ic h ( o d I V k l.) . M ó łk o r o b ó t k o b ie c y c h ( o d 1 k l.) . K ó ł k o p o p i e r a n i a w y t w ó r c z o ś c i r o d z im e j. B u fe t u c z n io w s k i. S k le p ik s z k o ln y . S p r z e d a ż u ż y w a n y c h p o d r ę c z n i 1 C z y s z c z e n ie ła w e k . U r z ą d z a n ie b o is k a . U t r z y m y w a n ie p o r z ą d k u w k l a s ie ( d y ż u r n i) . i ) H u m a n it a r n y : p o m o c k o le ż e ń s k a (s ta łe s k ł a d k i) . D o r a ź n a p o m o c w n a g ły c h w y p a d k a c h . ( L i c z b ę i m b i r j ó w n a ł « / y o f r i n i r i y r — r i r w « y i t k o m o ż e b > ć dolcoiu.n«' o d r a z u . L e p ie j d o k ła d n i e j, n i i p o w ie r z c h o w n ie ) .
3.
P r a c a g m in y s z k o ln e j i k ó łe k m ło d z ie ż y .
C e le m u s p o łe c z n ie n ia m ło d z ie ż y , z b liż e n ia je j d o ż y c ia , u s a m o d z ie ln ie n ia i w y c h o w a n ia n a c z y n n y c h o b y w a t e li, z a k ł a d a s ię g m in ę s z k o ln ą . B ę d z ie o n a o ś r o d k ie m ł ą c z ą c y m w s z y s t k ie in s ty tu c je m ł o d z ie ż y .
G m i n a s z k o ln a s k ł a d a s ię z t y lu g m i n k la s o w y c h , ile k la s z a k ła d lic z y .
N a c z e ln y m o r g a n e m g m i n y k la s o w e j je s t z a rz r.d g m i n y k f a s o w e j : 1. n a c z e ln ik ; 2 . g o s p o d a r z ; 3 . s k a r b n ik ( m o ż e b y ć n im U k ż e n a c z e ln ik ) ; 4. s ę d z ia (1 — 2 ) , k t ó r z y s p e łn ia ją s w o je c z y n n o ś c i p o d n a d z o r e m o p ie k u n a k la s o w e g o .
N a c z e ln y m o r g t n e m g m in k la s o w y c h ( w ię c całt-j m ł o d z ie ż y ) jest z a r z ą d g m i n y s z k o ln e j, s k ł a d a ją c y s ic z p r z e d s t a w ic ie li w s z y s t k ic h g m i n k l a s o w y c h p o d n a d z o r e m o p ie k u n a g m in y s z k o ln e j ( p . S ta tu t).
Z a r z ą d g m i n y s z k o ln e j je s t o ś r o d k ie m , łą c z ą c y m t a k ż e w s z y s t k ie in s t y t u c je m ł o d z ie ż y i k ó ł k a . Z d a j ą o n e s p r a w ę z e s w e j p r a c y n a p o s ie d z e n ia c h z a r z ą d u g m in y s z k o ln e j.
4.
S t a t u t G m in y S z k o ln e j.
7. C e l g m in y szko ln ej.
§ 1 . G m in ę s z k o ln ą t w o r z ą w s z y s c y u c z n io w ie i u c z e n n ic e g im n a z ju m .§ 2. D z ie li s ię o n a n a ty le g m i n k la s o w y c h , ile jesL k la s .
§ 3 . W s k ła d g m i n y w c h o d z ą t a k ż e w s z y s t k ie in s t y t u c je u t w o r z o n e p r z e z m ł o d z ie ż g i m n a z ja ln ą . a ) K a ż d a z n ic h m a o b o w i ą z e k p r z y s y ła ć n a p o s ie d z e n ia z a r z ą d u g m i n y d e le g a t ó w , k t ó r / y b y z d a w a li s p r a w ę z je j d z ia ła ln o ś c i. b ) K a ż d a m a p r a w o ż ą d a ć p o m o c y w r a z ie p o tr z e b y . ij 4 . C e le m g m i n y je s t z o r g a n iz o w a n ie m ł o d z ie ż y , p r z y z w y c z a ja n ie j i i d o ż y c ia o b y w a t e ls k ie g o , n a s t ę p n ie u t r z y m a n ie s z e r e g u in s ty tu c y j, z a p e w n ia ją c y c h m ł o d z ie ż y p o r n o " m a t e r ja ln ą , m o r a ln ą , w s a m o k s z t a ł c e n iu , w w y m ia r z e s p r a w ie d liw o ś c i, j a k r ó w n ie ż u m o ż liw ie n ie k o r z y s t a n ia z p e w n y c h r o z r y w e k .
//. Ś r o d k i.
§ 5. Ś r o d k a m i w io d ą c e m i d o o s i ą g n ię c ia c e lu s ą : a ) t w o r z e n ie i k ie r o w a n ie g m i n a m i k la s o w e in i, b ) p r a c a w in s t y t u c ja c h u c z n io w s k ic h , c ) p o s ie d z e n ia , d ) o p ła t y d o w s p ó ln e j k a s y .III. C z ło n k o w ie , ic h o b o w ią z k i i p r a w a .
C z ło n k a m i g m in y s z k o ln e j je s t c a ła m ł o d z ie ż g im n a z ju m . § 6 . O b o w i ą z k i e m c z ł o n k ó w je s t: a ) b r a ć u d z i a ł w g ł o s o w a n i u n a u r z ę d n i k ó w k la s o w y c h , a o d d a w a ć g ło s , n ie k ie r u ją c s ię w z g lę d a m i o s o b is te m i, le c z j e d y n ie d o b r e m s p r a w y , p o c z u c ie m s łu s z n o ś c i i s p r a w i e d l i w o ś c i ; b ) s t o s o w a ć s ię b e z w z g lę d n ie d o u c h w a ł, z a p a d ł y c h n a p o s ie d z e n ia c h z a r z ą d u g m i n y ; c ) u c z e s t n ic z y ć w p r a c a c h g m i n y ; d ) u is z c z a ć u c h w a lo n e o p ła t y g m in n e . $ 7 . C z ł o n k o w ie m a j ą p r a w o : a ) k o r z y s t a n ia z u r z ą d z e ń , o p ie k i i in t e r w e n c ji g m i n y ;
b ) p r a w o in t e r p e la c ji i u c h w a la n ia z a j a d o w i g m i n y z a u f a n i a : c ) p r a w o w y b o r u d o z a r z ą d u g m i n y ; d ) p r a w o p r z y j m o w a n i a i z a t w ie r d z a n ia r o c z n e g o s p r a w o z d a n ia z a r z ą d u .
I V . G m in a k la s o w u .
a ) O r g a n iz a c ja . G m i n a k l a s o w a je s t j e d n o s t k a u s t r o j o w ą w ż y c i u m ł o d z ie ż y z a k ł a d u . S k ł a d a s ię z c a łe j m ł o d z ie ż y d a n e j k la s y . G m in a m a z a c e l u tr z y m a n ie w k la s ie p o r z ą d k u , z o r g a n iz o w a n ie m ł o d z ie ż y i p r z y s p o s o b ie n ie je j d o o s i ą g n ię c ia w s p ó ln y c h c e l ó w ż y c i a m ł o d z ie ż y , z łą c z e n ie jej z r e s z tą g m i n k l a s o w y c h c a łe g o z a k ła d u . G m i n a k la s o w a w y b i e r a : a ) n a c z e ln ik a i je g o z a s t ę p c ę , b ) g o s p o d a r z a k l a s o w e g o ( g o s p o d y n ię ) , c ) d w ó c h s ę d z i ó w (c e n z o r ó w ). W y b o r u d o k o n u j e c a ła k la s a n a p ie r w s z e j le k c ji w r o k u s z k o ln y m , p o d k ie r u n k ie m o p ie k u n a k la s o w e g o . ( P ó ź n ie js z e z m ia n y n ie w y k lu c z o n e ) . O b o w i ą z k i e m n a c z e ln ik a , w z g l ę d n ie je g o z a s t ę p c y , je s t o r g a n iz o w a n ie m ł o d z ie ż y , w y r a b ia n ie w n ie j p o s łu c h u d i a w y b r a n e g o p r z e z n ią p r z o d o w n ik a , ś c ią g a n ie o d m ł o d z ie ż y s k ła d e k u c h w a lo n y c h p r z e z z a r z ą d g m i n y n a p o t r z e b y c z y t o k la s y , c z y t o n a c e le c a łe j g m in y , w y z n a c z a n ie d y ż u r n y c h ( d z ie n n y c h ) , m a ją c y c h d b a ć o ł a d w k la s ie i u m o ż liw ie n ie s p r a w n o ś c i w p r a c y s z k o ln e j. O b o w i ą z k i e m g o s p o d a r z a k la s y je s t d b a n ie o je j c z y s to ś ć i p i ę k n o ś ć w p o r o z u m ie n iu z n a c z e ln ik ie m k la s y . P o t r z e b n e n a t o f u n d u s z e w y d a je n a c z e ln ik . S ę d z i o w ie r o z p a t r u ją s k a r g i p o d k ie r u n k ie m o p ie k u n a k la s y ( o s o b n y r e g u la m in ) i w y d a j ą w y r o k i. J e d e n z n ic h p r o w a d z i k a t a l o g p o s t ę p ó w u c z n ió w , n a p o d s t a w ie w ła s n e j o c e n y ic h o d p o w i e d z i w k la s ie . Z e b r a n ia g m in y k la s o w e j o d b y w a j ą s ię c o n a jm n ie j r a z w m ie s ią c u , p o z a te m n a ż y c z e n ie je d n e j p ią t e j c z ę ś c i g m i n y k la s o w e j. P r z e w o d n ic z y n a c z e ln ik . O b e c n y m je s t o p ie k u n k la s o w y . P r o t o k ó ł p is z e z a s t ę p e a n a c z e ln ik a . N a z e b r a n iu z a ła t w ia s ię p o t r z e b y g m i n y k la s o w e j l u b ż y c z e n ia , m a ją c e b y ć p r z e d s t a w io n e n a p o s ie d z e n iu z a r z ą d u g m i n y s z k o ln e j. U- c h w a ły z a p a d a j ą w ię k s z o ś c ią g ł o s ó w . W r a z ie r ó w n o ś c i g ło s ó w r o z s t r z y g a g ł o s n a c z e ln ik a . N a c z e ln ik ( l u b je g o z a s t ę p c a ) p r z e d k ł a d a je n a p o s ie d z e n iu z a r z ą d u g m i n y s z k o ln e j.b ) D o c h o d y g m i n y k la s o w e j.
G m i n a k la s o w a ( n a c z e ln ik ) p o b i e r a o d c z ł o n k ó w m ie s ię c z n ą w k ł a d k ę , u c h w a lo n ą p r z e z z a r z ą d g m i n y s z k o ln e j. J e d n ą c z - ś ć o b r a c a
5 n a s w o je p o t r z e b y ( w y s o k o ś ć o z n a c z a z a r z ą d g m i n y s z k o ln e j) , d r u g ą o d d a j e d o k a s y z a r z ą d u g m i n y s z k o ln e j. N a c z e ln ik w y lic z a .się z d o c h o d ó w i w y d a t k ó w n a c e le k la s y p r z e d g m i n ą k l a s o w ą i z a r z ą d e m g m i n y s z k o ln e j. O p i e k u n k la s y k o n t r o lu je r a c h u n k i m ie s ię c z n e n a c z e ln ik a . V .
Z a r z ą d
g m i n ys z k o ln e j.
§ 8 . Z a r z ą d g m i n y s z k o ln e j t w o r z ą : a ) d e le g a c i g m i n k la s o w y c h , b ) d e le g a c i c z y t e ln i, p o m o c y k o le ż e ń s k ie j, k ó ł e k i in n y c h instytu- c y j, z a ł o ż o n y c h p r z e z m ło d z ie ż . ?j 9. D e le g a t a m i k a ż d e j k la s y d o z a r z ą d u s ą : n a c z e ln ik w z g lę d n ie je g o z a s t ę p c a i g o s p o d a r z . § 10. C z ł o n k ó w z a r z ą d u o b o w ią z u j e b e z w z g lę d n a k a r n o ś ć o r a z p r z e s lr z e g a n ie z a p a d ł y c h u c h w a ł. § 1 1 . D o c h o d y n a p o t r z e b y g m in y c z e r p ie z a r z ą d : a ) z w k ła d e k m ie s ię c z n y c h , u c h w a lo n y c h p r z e z s ie b ie , a p ł a c o n y c h p r z e z k la s y . b ) z d o c h o d ó w z p r z e d s t a w ie ń , / a b a w i p r z e d s ię b io r s t w , u r z ą d z a n y c h p r z e z g m in ę . § 12. Z a r z ą d g m i n y p o s ia d a n a s t ę p u ją c e p r a w a : a ) p r a w o u c h w a la n ia w n io s k ó w , b ) p r a w o u s t a n a w ia n ia w k ł a d e k ( n . p . n a c z y t e ln ię 5 0 g r .. p o m o c k o l t ż . 10, g i n i n ę k l a s o w ą 10 — r a z e m 7 0 g r.). c) p r a w o z a r z ą d z a n ia f u n d u s z a m i g m in y , d ) p r a w o m ia n o w a n ia u r z ę d n i k ó w g m in y , c ) p r a w o w y b o r u m a r s z a łk a , je g o z a s t ę p c y , s e k r e ta r z a , s k a r b n ik a , p r e z e s a c z y t e ln i, je g o z a s t ę p c y , o r a z d e le g a t a p o m o c y k o le ż e ń s k ie j, f) p r a w o t w o r z e n ia k ó ł e k i in s t y t u c y j i z a t w ie r d z a n ia ic h r e g u la m in ó w , g ) p r a w o p r o p o n o w a n i a g r o n u n a u c z y c ie ls k ie m u je d n e g o z n a u c z y c ie li n a o p ie k u n a g m i n y ( n a p ie r w s z e m p o s ie d z e n iu w r o k u , n a k t ó r c m p r z e w o d n ic z y d y r e k t o r ) , h ) p r a w o z w r a c a n ia s ię d o g r o n a n a u c z y c ie ls k ie g o z p o tr z e b a m i m ło d z ie ż y , z a p o ś r e d n ic t w e m O p i e k u n a g m i n y s z k o ln e j, i) p r a w o u k ł a d a n i a p r o g r a m u o b c h o d ó w , u r o c z y s to ś c i i s z k o ln y c h z e b r a ń to w a r z y s k ic h . >j 13. G o d n o ś ć d e le g a t a p o m o c y k o le ż e ń s k ie j m o ż e p ia s t o w a ć s e k r e ta r z z a r z ą d u . § 14 G o d n o ś ć p r e z e s a c z y t e ln i m o ż e p ia s t o w a ć w ic e m a r s z a łe k . 3 15. G o d n o ś ć : a ) m a r s z a łk a , b ) je g o z a s t ę p c y , c ) p r e z e s a c z y te ln i i s k a r b n ix a p r z y s łu g u je t y l k o u c z n io m d w ó c h k la s n a jw y ż s z y c h .§ 16. '/. w y ją t k ie m g o d n o ś c i w y m ie n io n y c h w § 13 i 14 ż a d n y c h in n y c h z e s o b ą ł ą c z y ć n ie w o ln o . § 17. O d p r z y j ę c ia u r z ę d ó w nit* m o ż n a u c h y la ć się. § 18. D e le g a t ó w k ó ł e k i in s t y t u c y j w y b ie r a j ą ic h z a r z ą d y , lu b w r a z ie b r a k u z a r z ą d ó w , m i a n u j ą ic h o p ie k u n o w i e in s ty tu c y j. § 19. M a r s z a łe k r e p r e z e n t u je m ł o d z ie ż n a z e w n ą t r z , p r z e w o d n ic z y p o s ie d z e n iu z a r z ą d u g m i n y s z k o ln e j i z e b r a n io m w ię c e j n i ż je d n e j k la s y , i p r z e w o d n ic z y w y b o r o m u r z ę d n i k ó w , d o k o n y w a n y m p r z e z w ię c e j, n i ż j e d n ą k la s ę , c z u w a n a d w y k o n a n ie m u c h w a ł. W r a z ie c h w ilo w e j n ie o b e c n o ś c i, lu b u s t ą p ie n ia m a r s z a łk a z u r z ę d u , w p r a w a je g o w c h o d z i z a s t ę p c a . § 20. S e k re ta rz., e w e n t u a ln ie je g o z a s t ę p c a , p is z e p r o t o k o ł y o b r a d z a r z ą d u g m i n y , p r z y g o t o w u j e i o g ła s z a p r o g r a m p o s ie d z e n ia , z a w ia d a m ia 0 t e r m in ie z e b r a n ia w p o r o z u m ie n iu z o p ie k u n e m i m a r s z a łk ie m . § 21. S k a r b n i k z a w ia d u je k ? .s ą g m i n y s z k o ln e j. M o ż e m ie ć w r a z ie p o tr z e b y p o m o c n ik a , k t ó r e g o w y b ie r a z a r z ą d g m in y . S 2 2 . P r e z e s c z y t e ln i ( w z g l ę d n i e j.r g o z a s t ę p c a ) z a w ia d u je k a s ą c z y t e ln i, z a ł a t w ia k o r e s p o n d e n c je , c z y n i z a k u p y , w y z n a c z a i k o n t r o l u j ; d y ż u r n y c h , c z u w a n a d w y k o n a n ie m r e g u la m in u c z y t e ln i. § 2 3 . P r e z e s p o m o c y k o le ż e ń s k ie j z a r z ą d z a p o m o c ą s a m , lu b ł ą c z n ie z p o m o c n ik a m i, z a m ia n o w a n y m i p r z e z z a r z ą d g m in y . O p i e k u n o w i e z g r o n a n a u c z y c ie li n a d z o r u ją a g e n d y p o m o c y k o le ż e ń s k ie j, b i b ljo t c k i, c z y t e ln i, w z g l ę d n ie in n y c h in s t y t u c y j stale. K o m i s ja k o n t r o lu ją c a , w y b r a n a p r z e z z ' r z ą d g m i n y w lic z b ie 3 c / .ło a k ó w , k o n t r o lu je w s z y s t k ie r a c h u n k i, c o n a jm n ie j r a z w m ie s ią c u , 1 z d a je s p r a w ę n a p o s ie d z e n iu Z a r z ą d u G m in y S z k o ln e j.
' / . P o sied zen ia Z a rzą d u g m in y szk o ln e j.
§ 2 4 . P ie r w s z e p o s ie d z e n ie z a r z ą d u g m i n y s z k o ln e j z w o łu je n a p o c z ą t k u r o k u d y r e k t o r z a k ła d u . § 25. W o b r a d a c h z a r z ą d u b i o r ą u d z i a ł c z ło n k o w ie z a r z ą d u . P o s ie d z e n ia o d b y w a j ą s ię z a w s z e w o b e c n o ś c i o p ie k u n a g m in y . § 2 6 . P o s ie d z e n io m p r z e w o d n ic z y m a r s z a łe k , w r a z ie je g o n ie o b e c n o ś c i z a s tę p c a .§ 2 7 . W n i o s k i p r z e c h o d z ą w ię k s z o ś c ią g ł o s ó w , i s t a ją s ię p r a w o m o c n e , je ż e li u z y s k a ją z g o d ę o p ie k u n a i z a t w ie r d z e n ie g r o n a n a u c z y c ie ls k ie g o .
§ 28. C z ł o n k ó w s p ó ź n ia j ą c y c h s ię , lu b b e z w a ż n e g o p o w o d u o- p u s z c z a j* :c y c h p o s ie d z e n ia , z a r z ą d k a r z e , a p r z y s łu g u je m u n a w e t p r a w o u s u n ię c ia n ie o d p o w ie d n ie g o u rz .c d n ik a .
$ 2 9 . P o s ie d z e n ia z w y c z a jn e o d b y w a j ą s ic z k o ń c e m k a ż d e g o m ie s ią c a . O p r ó c z n ic h s ą p o s ie d z e n ia n a d z w y c z a jn e ; o ic h p o t r z e b ie s t a n o w i w y d z i a ł z a r z ą d u . § 3 0 . T r e ś ć o b r a d p o s ie d z e n ia z a r z ą d u g m i n y s z k o ln e j: a ) n a c z e ln ic y z d a ją s p r a w ę z ż y c z e ń g m i n k la s o w y c h , z w k ła d e k i w y d a t k ó w , b ) d e le g a c i in s t y t u c y j s k ł a d a ją s p r a w o z d a n ia z ic h r o z w o ju , c ) w e w n io s k a c h i z a p y t a n ia c h p o r u s z a s ię w s z y s t k ie s p r a w y g m in n e .
' //. W y d z ia ł Z a r z ą d u g m in y szk o ln e j.
§ 3 1 . W y d z i a ł z a r z ą d u s k ł a d a s ię z m a r s z a łk a w z g l ę d n ie z a s t ę p c y , g ł ó w n e g o s k a r b n ik ', i s e k r e ta r z a . § 32. W y d z i a ł z a r z ą d u z b ie r a s ię t y l k o w n a g ł y c h w y p a d k a c h , a ż o b y s t a n o w ić o s p r a w a c h , w y m a g a ją c y c h s z y b k ie g o z a ła t w ie n ia . N a p o s ie d z e n ie z a p r a s z a s ię d e l e g a t ó w ty c h in s t y t u c y j, k t ó r y c h s p r a w y m a s ię r o z p a t r y w a ć (z yrłose m d o r a d c z y m ) . § 3 3 . W y d z i a ł b y w a z w o ł a n y p r z e z m a r s z a łk a , z a w i e d z ą o p ie k u n a g m in y s t k o l n e j , k t ó r y m u s i b y ć o b e c n y n a p o s ie d z e n iu . § 3 4 . N a n a jb liż s z e m p o s ie d z e n iu p e łn e g o z a r z ą d u w y d z i a ł z d a je s p r a w ę z p o c z y n io n y c h d o r a ź n i e z a r z ą d z e ń .* '///. K o lk a i in sty tu c je .
§ 3 5 . W s z y s t k ie k ó ł k o i in s t y t u c je , b ę d ą c e p o d z a r z ą d e m g m in y . m a jr : r e g u la m in y , z .a iw i- r d z o n e p r z e z z a r z ą d g m i n y s z k o ln e j i g r o n o n a u c z y c ie ls k ie .IX . S a d m ie d z i/k la s o w y .
§ 3 6 . S ą d s k ł a d a s ię z d e l e g a t ó w k la s V I — V I I I — p o 2 z k a ż d e j k la s y . C i w y b ie r a ją p r z e w o d n ic z ą c e g o w ię k s z o ś c ią g ł o s ó w . S a d r o z s trz y g a s p o r y m ię d s y k la s o w e w o b e c n o ś c i o p ie k u n a s ą d u m ię d z y k la s o - w e g o . J e s t n im n a u c z y c ie l. O d w y r o k u s ą d u p r z y s łu g u je o d w o ła n i e d o g r o n - n a u c z y c ie ls k ie g o . ( O s o b n y r e g u la m in ) .X P o s ta n o w ie n ia k o ń co w e.
§ 37. S t a t u t m o ż e b y ć z m ie n i o n y p r z e z z a r z ą d g m in y t y l k o w p o r o z u m ie n iu1
g r o n e m n a u c z y c ie ls k ie m . § 3 8 . P o s t a n o w ie ń s ta tu tu n ie m o g ą p o m i j a ć a n i p r o f e s o r o w ie a n i u c z n io w ie . § 3 ^ . S t a t u t o d c z y t u j ą s ię c o r o k u w s z y s t k im k la s o m . § -10. S p r a w o z d a n ia z p o s ie d z e ń z a r z ą d u jf in in y o d c z y t u j e s ię w k la s a c h , b e z p o ś r e d n io p o p o s ie d z e n iu .5.
P la n n a u k i w y c h o w a n ia . *)
( N a u k a o w y c h o w a n iu i ż y c iu w / g o d z . ty g o d n io w o ).
a ) G im n a z ju m n i ż s i e , k ł. I — 111. K l a s a !. O r g a n i z a c j a s z k o ły . P r z e p is y s z k o ln e . S w o is t y u s tr ó j n a s z e g o z a k ł a d u . J e g o p o t r z e b y . In s t y t u c je u t w o r z o n e p r z e z m ło d z ie ż . O m ó w ie n i e p o w s t a n ia c e l ó w i p r a c y g m i n y s z k o ln e j. W y b o r y z a r z ą d u k la s y . K o n t r o la s k ł a d e k i r a c h u n k ó w z e z b i ó r e k p ie n ię ż n y c h w k la s ie , s ta łe s p r a w o z d a n ie n a c z e ln ik ó w z e s t a n u i p o t r z e b k la s y . P o s ie d z e n ie g m i n y k la s o w e j r a z w m ie s ią c u n a l e k c ji w y c h o w a n ia . P o s ie d z e n ie s ą d u k l a s o w e g o w r a z ie p o t r z e b y , p o le k c ja c h s z k o ln y c h . P r z e d m io t y n a u k i. O m ó w ie n i e p o d r ę c z n ik ó w s z k o ln y c h , j a k u c z e ń w in ie n r o z ło ż y ć s o b ie c / a s p r a c y , j a k u c z y ć s ię . Ż y c ie u c z n ia d o t y c h c z a s . S t a n i m a ją t e k r o d z ic ó w . P r z e b y w a w d o m u , n a s ta n c ji. S t o s u n k i n a s t a n c ji (k w e s tjo n n r ju s z ). J a k u c z e ń p o w in ie n u r z ą d z i ć s o b ie ż y c i e o s o b is te . P o t r z e b y , d o c h o d y , w y d a t k i. P r o w a d z e n ie r a c h u n k ó w . P r o w a d z e n ie p a m ię t n ik a ze s w e g o ż y d a ( c ią g d a ls z y w n a s t ę p n y c h k la s a c h ). Ż y c ie u c z n ia w s z k o le . K la s a t o n ie k o s z a r y , t o n a s z w s p ó ln y d o m . S z a n u jm y s p r z ę t k la s o w y . K u lt p i ę k n a w k i'.s i c ( p r z e g l ą d p o r z ą d k u w k la s ie c o t y g o d n ia ) . P o s z a n o w a n ie c u d z e j w ła s n o ś c i. K ła m s t w o w s z k o le . C z y s t o ś ć o b u w i a i u b r a n ia . U w a g i o z d r o w o t n o ś c i i c z y s t o ś c i. U p o d o b a n i a u c z n ia . Z b ie r a n ie c h r z ą s z c z ó w , m o t y li, m a r e k (kw e- s tjo n a r ju s z ). P r z y g o t o w a n ie d o p r o w a d z e n i a z b i o r ó w w c i ą g u c a łe j n a u k i s z k o ln e j. B ib ljo t e c z k n k la s o w a . L e k t u r a k la s o w a . „ Z a s a d y p r z y z w o it e g o z a c h o w a n ia s ię ” P ią t k a , w y d a n ie „ K s ią ż n i c y A t l a s ” b y ł y b y p o d s t a w ą z a b ie g ó w w y c h o w a w c z y c h w te j k la s ie . N a jb liż s z e o t o c z e n ie u c z n ia . D o m , m ia s t o , w ie ś , k r a j. S t o s u n e k u c z n ia d o n i c h . W ł a d z e w e w s i, m ie ś c ie , p o w ie c ie , k r a ju . U r z ę d y i in s t y t u c je , s t o w a r z y s z e n ia w m ie js c o w o ś c i s z k o ły — ( o b ja ś n ie n ia i w y p r a c o w a n i a p is e m n e ) . U c z n io w ie z a m ie js c o w i ( d o c h o d z ą c y , d o j e ż d ż a j ą c y ) ic h p o t r z e b y c ie le s n e i k u lt u r a ln e . P r ó b y p o łą c z e n ia ic h z t r a d y c ją z a k ła d u . P o la k — o b y w a t e l i je g o o b o w i ą z k i w z g lę d e m P o ls k i. P o p ie r a jm y h a n d e l i p r z e m y s ł k r a jo w y . F ir m y k r a jo w e . • ) A c z k o lw i e k k l. I u b y ł n i r s m f e o ia m r o z k ł a d u m a t c r j a l u . M :it e r ja ł k l . I i I ! ł ą c z ą t i q z e s j b ą — p o d a n y p !> n p r z e d s t a w i a p r z e t o w i ę k i z y w y b ó r . — P o z a t c m m o ż e k o n y » l a r z n i n i r j t z r g o p la n u k l. V V I I w t z k o l e p o w t u r ł i n r j .9 O b o w i ą z k o w e z a p is k i tre ś c i le k c ji, w y p r a c o w a n ia p r z e g lą d a n e p r z e z n a u c z y c ie la o d c z a s u d o c z a s u . ( Z e s z y t n a n a u k ę w y c h o w a n ia p o w in ie n b y ć u z u p e ł n ia n y w n a s t ę p n y c h k la s a c h i s t w o r z y ć d l a u c z n ia k r o n ik ę p r z e ż y ć i d o ś w ia d c z e ń w c i ą g u p o b y t u w s z k o le , ja k o p a m i ę t n i k s z k o ln y .) B ie ż ą c e w i a d o m o ś c i z e ż y c i a s z k o ł y , m ia s t a , p o w ia t u i p a ń s t w a , d z i e n n i k ó w , c z a s o p is m , o w y n a la z k a c h i w a ż n y c h z d a r z e n ia c h n a r o d o w y c h i p a ń s lw o w y c h . ( U c z n io w ie z g ła s z a ją je t a k ż e j a k o re fe ra ty .) L e k t u r a „ I s k ie r " , „ O r l e g o L o t u " , . C z y n u m ł o d z ie ż y " lu b t e ż o- s o b n e g o w y c ią g u z g a z e t y c o d z ie n n e j n a le k c ji w y c h o w a n ia . M o ż n a w y z n a c z y ć o s o b n e g o r e fe r e n ta d z ie n n ik o w e g o . S p o s t r z e ż e n ia u c z n ió w g o d n e z a n o t o w a n ia . R o z p r a w y u s tn e n a z a p o w ie d z ia n y lu b z g ło s z o n y te m a t ( c w . d o r a ź n ie ). S p r a w o z d a n ie z p u b li c z n y c h w y k ł a d ó w , w ie c z o r k ó w , p r z e d s t a w ie ń , w y c ie c z e k ( n o t o w a n e w ze szy c ie ). K a t a lo g p o s t ę p ó w u c z n ió w w n a u c e , p r o w a d z o n y p r z e z c e n z o r a k la s y , a p r z e g l ą d a n y p r / e t o p ie k u n a k la s y i o m a w ia n y w c z a s ie m ię d z y o k r e s a m i k la s y f ik a c y jn y m i, d l a p o d n ie s ie n ia p iln o ś c i k la s y i p o b u d z e n ia u c z n ió w d o o c e n y p o s tę p u k la s y w n a u k a c h . ( P o k a ż d e j w y w ia d ó w c e z r o d z ic a m i o m ó w ie n i e s p o s t r z e ż e ń o u c z n ia c h , p o d a n y c h n a u c z y c ie lo m p r z e z r o d z ic ó w . )
K l a s a II. O m ó w ie n i e , j a k k la s a p r z e d s t a w ia ła s ię w p o p r z e d n im r o k u . J a k ie w a r to ś c i w n o s i w r o k u o b e c n y m d o ż y c i a s z k o ły . B r a k i m ie js c o w y c h u c z n ió w , d o c h o d z ą c y c h , d o j e ż d ż a j ą c y c h , stan- c y jn ik ó w . N w i u c z n io w ie p r z e d k ł a d a ją s w ó j ż y c io r y s w z e s z y c ie n a w y c h o w a n ie ( tj. p a m i ę t n i k u s z k o ln y m ) . N a u c z y c ie l p r z e g l ą d a g o . D o ja k ic h k ó ł e k u c z n io w ie n a l e ż ą , p o z o s t a w ie n ie ic h t a m ż e lu b u s u n ię c ie , z e w z g l ę d u n a ic h p il n o ś ć . C o t o je s t o r g a n iz a c ja : is to ta , p o t r z e b a k a r n o ś c i, łą c z n o ś ć . P r ó b a z a w ią z a n ia k ó ł k a d e k la m a t o r s k ie g o l u b t e a tr a ln e g o . H ig ) e n a w o g ó l n y c h z a r y s a c h s ta le n a je d n e j l e k c ji w m ie s ią c u . S p o r z ą d z a n ie r z e c z y p r a k t y c z n y c h , p r z y d a t n y c h d o ż y c i a i n a u k i. P o p ie r a n ie p r a c y p r a k t y c z n e j i w y n a la z c z o ś c i. O m a w ia n ie n o w y c h w y n a l a z k ó w w d z ie d z in ie t e c h n i k i U z u p e łn ia n ie w ia d o m o ś c i o z a c h o w a n iu s ię w d o m u , n a u lic y , w s z k o le i t. d . P o z a te m u z u p e łn ie n ie i p o g ł ę b ie n ie m a t e r ja łu z k l. 1 z o d p o - w ie d n ie r n i z m ia n a m i. W y c h o w a w c a m a s ię s lo s o w a ć d o o g ó l n y c h r a m m a t e r ia łu , a p o s t ę p o w a ć s w o b o d n ie p o d w z g lę d e m tre śc i. K l a s a III. W s t ę p n e o m ó w ie n i e w y d a r z e ń z m in io n e g o r o k u s z k o ln e g o i n o w y c h p o t r z e b k la s y .
Ż y c i e c z ł o w ie k a w e walc<* 7. p r z y r o d ą . R o ln ic t w o , r z e m io s ło , p rz e m y s ł, w y n a la z k i, h a n d e l, k o m u n ik a c ja . P r a c a r o c z n a h u m y s ło w a . P r a c a r ę c z n a d l a u ż y t k u s z k o ły . O r g a n iz o w a n ie s a m o p o m o c y w u c z e n iu s ię . K o r e p e t y io r z y , ic li o b o w ią z k i. K r a jo z n a w s t w o n a p o d s t a w i e ż y c ia n a jb liż s z e j o k o l i c y , z n a n e g o k a ż d e m u u c z n io w i. O m ó w ie n i e z w y c z a j ó w i o b y c z a jó w w s i, m ia s ta , p o w ia t u , n a p o d s t a w ie z a p i s k ó w m ło d z ie ż y , z b ie r a n y c h w m ie js c u .sw e g o u r o d z e n ia i p o b y l u ( e w . p o d c z a s w y c ie c z e k , k l ó r e u c z e ń m u s i o p is y w a ć ) . K r ó t k i z a r y s p r a w a p a ń s t w o w e g o i o b y w a t e ls k ie g o , 'ży c ie w s p o łe c z e ń s tw ie . R z ą d , s p o łe c z e ń s t w o , s a m o r z ą d , p o d h t k i, s ta n y , z a w o d y , w y b ó r z a w o d u , s z k o ł y h a n d lo w e (o c h a r a k t rz- p o p u la r n y m ) . O m a w i a n i e n o w y c h w y n a la z k ó w . L e k c je u z u p e łn ia ją c e s ty lu , w y m o w y , k r ó t k ie w y k ł a d y n a d a n y te m a t , d o r a ź n e p r z e m ó w ie n ia . P is a n ie l is t ó w , t e le g r a m ó w , p r ó :;b i t. p . ( C z ę ś ć m ł o d z ie ż y prz.c- r y w a n a u k ę p o u k o ń c z e n iu II! k l.) P o z a tem m a t e r ja ł j a k w k l. 1 z o d p o w i e d n i m i z m ia n a m i. M a te rjr.ł n ie w z ię t y n a le ż y u z u p e ł n ić , w z ię t y p r z y p o m n ie ć , p o w t ó r z y ć i p o g ł ę b i ć .
b ) G im n a z ju m w y ż s z e . K l a s a I V . P r z y g o t o w a n ie u c z n ia d o d a ls z e j p r a c y w k ie r u n k u n a u k o w y m . O m ó w ie n i e p l a n u n a u k i w e w y ż s z y c h k la s a c h . O m ó w i e n i e s p o s o b ó w u c z e n ia s ię i prac y s a m o d z ie ln e j ( le k t u r y , ć w ic z e n ia , k ó ł k a n a u k o w e ) . O r g a n iz a c ja k o r e p e t y t o r ó w , ic h o b o w ią z k i. G im n a z ju m t o t w ó j d o m i p o l e d z i a ł a n ia . O b y w a t e l g im n a z ja ln y , w p r z y s z ło ś c i a k a d e m i c k i. P r a w a i o b o w i ą z k i . S t w o r z e n ie t r a d y c ji s z k o ln e j. J a k d o s k o n a l ić s ię . K s z t a łc e n ie w o li. M o je z a m ia r y n a p r z y s z ło ś ć .
N i e z a p o m in a j o w a r to ś c i p r a c y r ę c z n e j i s a m o p o m o c y w z a ła t w i a n i u p o t r z e b ż y c io w y c h . U m y s ł o w o ś ć n ic m o ż e z a b ija ć c ie le s n o ś c i, ż y w e g o ż y c i a i o d w r o t n ie . K ó ł k o p r a c y r ę c z n e j d l a p o t r z e b s z k o ły i w ła s n y c h . S z k o ł a p o ż y c ia z l u d ź m i, d o b r y t o n ( ja k o w y p r a c o w a n ia l u b w y k ł a d y o d c z a s u d o c z a s u , g d y o k a ż /’. s ię je s z c z e ja k ie ś b r a k i w z a c h o w a n iu s ię m ło d z ie ż y ) . K r a jo z n a w s t w o n a p o d s t a w ie z n a jo m o ś c i n a jb liż s z e j o k o l ic y (s ta łe n o t a t k i, j a k o c i ą g d a ls z y p r a c y w k l. III). Z b io r y k r a jo z n a w c z e k la s o w e . R o z w ija n ie p o p ę d ó w e s t e t y c z n y c h ( w ie k d o jr z e w a n ia ) . L e k t u r a d z i e n n i k a ( n a je d n e j l e k c ji) w e d ł u g w y b o r u n a u c z y c ie la (e w e n t u a ln ie s t a ły r e fe re n t d z ie n n ik a r s k i) . K r ó l k i c w y k ł a d y , p r z e m ó w ie n ia . P is a n ie lis t ó w , te le g r a m ó w ’, p o d a ń i L p. U z g a d n ia n ie m a l c r j a ł u u c z n io w s k ie g o , b ę d ą c e g o w tej k la s ie ( w ie lu n o w y c h u c z n i ó w p r z y c h o d z i z e s z k o ł y p o w s z e c h n e j) . W y t w a r z a n i e h a r m o n ji k la s o w e j. P o z a te in m a t e r ja ł w y c h o w a w c z y j a k w k l. 1, w z g l ę d n ie w- in n y c h k la s a c h , s lo s o w n ie d o p o t r / c b m ł o d z ie ż y i w y c z e r p a n ia p o p r z e d n ie g o
11 m a t e r ia łu . ( M a t e r ja ł z p o p r z e d n ic h k la s n a le ż y p r z y p o m in a ć i u z u p e łn ia ć stałe ). K l a s a V . C z ł o w ie k w ś r ó d p r z y r o d y ( ł ą c z n i c 7. n a u k ą o c z ło w ie k u ). H ig je n a c z ło w ie k a , c h o r o b y o g ó l n e , s z k o ln e , z a k a ź n e . U ś w i a d o m ie n ie p ł c i o w e ( o g ó ln ie ). W a r t o ś ć ć w i c z e ń c ie le s n y c h , s p o r t ó w i z a w o d ó w . T o w a r z y s tw a g im n a s t y c z n e , s p o r t o w e , ic h z n a c z e n ie . R e f e r a t s p o r t o w y . Z y c ie o s o b is t e c z ło w ie k a . Id e a ł ż y c i a d o m o w e g o , r o d z in a . P r a w o c z ło w ie k a d o ż y c ia . D o b r o b y t . N ę r i/ a s p o łe c z n a . T o w a r z y s t w a f ila n t r o p ijn e . W a r t o ś ć i p o t r z e b a o r g a n iz a c ji. U b e z p ie c z e n ia ż y c io w e . L e k t u r a c z a s o p is m a „ H i g i e n a c i a ł a ” l u b p o k r e w n e g o s p o r t o w e g o . C z y t a n ie d z i e n n i k a w z g l ę d n ie o d p o w ie d n ie s p r a w o z d a n ia . P o z a te in m a t e r ia ł J a k w k l. 1 z o d p o w ie d n ie m i z m ia n a m i. K l a s a V I . ( Ł ą c z n ie z n a u k ą ję z y k a p o ls k ie g o ) . C o t o ie s t k u l t u r a ? R o z w ó j je j i s t o p n ie . Ś r o d k i k u l t u r y n o w o c z e s n e j. D z ie n n ik , c z a s o p is m o , k s ią ż k a , t e le fo n , k in o , r a d jo . N a u k a , h is t o r ia , lit e r a t u r a , s z t u k a . P r a c a n a u k o w a a lite r a c k a . P o g ią d n a u k o w y a lit e r a c k i. H is t o r ja a lit e r a t u r a — r z e c z y w is t o ś ć ż y c i o w a i f a n t a z ja ( z łu d a ) . D z i e n n ik a r s t w o i je g o r o l a w n a ś z c m ż y c iu . J ę z y k o jc z y s t y a o b c e . E t y in o lo g ja p o r ó w n a w c z a ( z a jm u je o g r o m n ie ). C z y s t o ś ć ję z y k a , o b c e w y r a ż e n ia i n a le c ia ło ś c i, n o w o t w o r y . O d - c z y s z c z a n ie ję z y k a . S t y l n a u k o w y a lite r a c k i. P is a n ie lis t ó w , t e le g r a m ó w , p o d a ń , p r ó ś b , k o r e s .D o n d e n c y i, s p r a w o z d a ń . Ć w i c z e n ia w m ó w ie n iu . K ó ł k o te a tr a ln e . R e f e r a t b ib lio t e c z e k k la s o w y c h . R e f e r a t p r z y s p o s o b ie n ia w o js k o w e g o . G ł ó w n e z a s e tiy p r a w a k a r n e g o p o t r z e b n e k a ż d e m u o b y w a t e lo w i. C z y t a n ie d z i e n n i k a (e w e n t. in n e g o n i ż w p o p r z e d n im r o k u .) O m a w ia n ie n o w y c h w y n a l a z k ó w ( u s tn ie l u b w re fe ra ta c h p is e m n y c h ). O m a w ia n ie k w e s t y j w y s u w a n y c h p r/.e z m ł o d z ie ż s a m o d z ie ln ie . P o z a t e m m a t e r ia ł ja k w k l. 1 z o d p o w ie d n ie m i z m ia n a m i. N a le ż y p o w r a c a ć w c ią ż d o in a t e r ja łu z p o p r z e d n ic h la t , p o r u s z a ć g o p o n o w n ie u t r w a l a ć i u z u p e łn ia ć . ( D o t y c z y t o g ł ó w n i e z a c h o w a n ia s ię ). K l a s a V I I . O b o w i ą z k i P o la k u ( łą c r n ie z h is t o r ią P o ls k i) . W a d y n a r o d o w e . D z i ln ic e a w s p ó ln o ś ć n a r o d o w a . R e g io n a liz m j a k o c z y n n ik r o z w o j u k u lt u r y . N a r z e c z a p o ls k ie . M y a S ł o w a n ie . N a jw a ż n ie js z e w i a d o m o ś c i o lic z e b n o ś c i, o b e c n y m s t a n ic e k o n o m ic z n y m i k u lt u r a ln y m S ło w ia ń s z c z y z n y ( r e f e r a ty u c z n ió w ) . O r g a n iz a c ja ż y c ia s t a n ó w w P o ls c e . W ie ś i m ia s t o . R o ln ic t w o , p r z e m y s ł, h a n d e l. K w e s tia r o b o t n ic z a . R e f o r m a r o ln a . Ż y c i e k u lt u r a ln e . R o z w ó j k u l t u r y w p r z y s z ło ś c i c z y n a t le lit e r a t u r y i s z t u k i, c z y t e c h n ik i ? C o d a jn p o s z c z e g ó ln e s t a n y d l a ż y c i a i r o z w o ju P o ls k i ? R o z w ó j ż y c ia e k o n o m ic z n e g o w P o ls c e . S p ó ł k i , t o w a r z y s t w a u d z i a ło w e , u b e z p ie c z e n ia . K a s y o s z c z ę d n o ś c i w m ie ś c ie , n a w s i i w k r a ju . R e f e r a t i o r g a n iz a c ja s k le p ik u s z k o ln e g o d l a c a łe g o z a k ła d u .
L e k t u r a a r t y k u ł ó w d z ie n n ik a r s k ic h z d z i e d z in y e k o n o m ic z n e j, r o z p r a w y n a t e m a t e k o n o m ic z n y . T e m a t y , z o t o c z e n ia . R e d a k c ja . G a z e t y S z k o l n e j " lu b . Ś c i e n n a g a z e t a s z k o l n a ” z ło ż o n a z w y c in k ó w z g a z e t , o d ś w i e ż a n a c o d z ie n n ie . E m ig r a c ja p o ls k a , j e j r o d z a je , r o z w ó j i ż y c ie . P o z n a n ie d z i e n n i k ó w e m ig r a c ji p o ls k ie j. Z y c ie p o lit y c z n e w P ls c e . S t r o n n ic t w u . L e k t u r a a r t y k u ł ó w p o l i t y c z n y c h z d z i e n n i k ó w p r z e c iw n y c h s o b ie p a r ty j p o lit y c z n y c h i p o z n a n ie ic h p r o g r a m ó w ( b e z ic h o c e n y ). N a jw a ż n ie js z e w i a d o m o ś c i z p r a w a c y w iln e g o , j a k o s t a ł a le k tu r a s z k o ln a . O k r e ś le n ie t y p u P o la k - i w k ie r u n k u do d - łtn'*n i u je m n y m . W c z e m w i d z ia ł b y ś id e a ł P o l a k a ? W y c h o w a n i e n a r o d o w e i p a ń s t w o w e . L e k t u r a je d n e g o d z i e n n i k a ( e w e n t u a ln ie n a p r z e m ia n z r ó ż n y c h p a r t y j) . O s o b n y re fe ra t. P r o w a d z e n ia k r o n ik i s z k o ln e j, o m a w ia ją c e j, c o z d a r z y ł o się w z a k ła d z ie W c i ą g u t y g o d n ia . R e fe r a t p r z y s p o s o o ie n ia w o js k o w e g o . R e f e r a t i o r g a n iz a c ja w y c ie c z e k s z k o ln y c h . P o z a te in m a t e r ja ł j a k w k l. I z o d p o w ie d n ie m i z m ia n a m i. K l a s o V l i l . W ia d o m o ś c i s p o łe c z n e w z w i ą z k u i n a u k ą o P o l s c e w s p ó łc z e s n e j. M ę ż c z y z n a i k o b ie ta . M iło s t k i, d z ik ie z w i ą z k i a z w i ą z k i u p r a w n i o n e . R o d z i n a i je j ce l. P a ń s t w o , k o ś c ió ł, o r g a n iz a c je s p o łe c z n e . P o s t ę p w p a ń s t w ie . O ś w ia t a i m o r a ln o ś ć d ź w i g n i a p o s t ę p u . P r ie a o ś w ia t o w a , p o z a s z k o ln a , t o w a r z y s t w a o ś w ia t o w e w P o ls c e , ic h ce le . T o w a r z y s tw a n a u k o w e , s p o łe c z n e , a b s ty n e n c k ie . S z e r z e n ie o ś w ia t y o b o w ią z k ie m o w i e c o n e g o m ł o d z ie ń c a . T o w a r z y s t w a m ł o d z ie ż y . S p o s ó b z a k ła d a n ia ic h , p r o w a d z e n i a o b r a d , .stosu n e k d o w ł a d z p a ń s t w o w y c h . L u d o w e p r z e d s t a w ie n ia .s c e n ic z n e , ic h w a ż n o ś ć d l a k u lt u r y n a r o d o w e j. M o r a ln o ś ć o s o b is t a a p u b lic z n a . E t y k a a p o li t y k a . D z ie ln o ś ć o b y w a t e ls k a a w a d y s p o łe c z n e . R o z w ó j w o l i w ż y c iu je d n o s te k i n a r o d u . C z y n w y k ła d n ik ie m ż y c ia w s p o łe c z e ń s t w ie . Ć w i c z e n ia w o l i d o c z y n u , w y r a b ia n ie c h a r a k t e r u , o d w a g a c y w iln a . C o P o la c y d a j ą o d r ę b n e g o z e s ie b ie d l a ż y c i a i k u l t u r y ś w ia t a . D u c h d z i e j ó w P o ls k i. U z u p e łn ie n ie w ia d o m o ś c i z p r a w a c y w iln e g o i o b y w a t e ls k ie g o . L e k t u r a K o n s t y t u c ji P o ls k i. M ó j r o z w ó j c ie le s n y d o t y c h c z a s . M ó j r o z w ó j d u c h o w y . M ó j cel w p r z y s z ło ś c i. U ś w i a d o m n e n i e p ł c i o w e (re fe r a t m ło d z ie ż y ) .
Z a w o d y . R o d raje » z k ó ł w y ż s z y c h , n a u k o w y c h i p r a k t y c z n y c h . W y b ó r z a w o d u ( k w e s t jo n a r ju s z e ). O m ó w ie n i e n o w y c h w y n a l a z k ó w i p o s t ę p u w t e c h n ic e . K in o , r a d jo , s a m o lo t y , w a łk a g a z o w a . S i a ł a le k t u r a je d n e g o d z ie n n ik a . P r z y p o m n ie n ie m ło d z ie ż y o d c h o d z ą c e j w ż y c ie z a s a d p r z y z w o it e g o z a c h o w a n ia s ię ( d o r a ź n ie , s t o s o w n ie d o n a s t r ę c z a ją c e j s ię p o tr z e b y ) .
13
P o z a t c m m a t e r ja ł j a k w k l. I z o d p o w ie d n ie m i z m ia n a m i.
R o z w a ż a łe m m o ż l i w o ś ć r o i l n i f l a i n w y c h o w a w c z e j p r a c y p r z e d p o łu d n i e m n a wi«kaz<| i lo ś ć n a u c z y c ie li, c i i l i c z b a «cla& i o p ie k u n ó w . D o p r o w a d z i ł o b y t o d o z m n ie js z e n ia l i c z b , u c z n ió w p o d le g a ją c y c h z a b i e g o m w y c h o w a w c z y m je d o e g o n a u c z y c ie la . c o b y b y ło z k o r z y ś c ią d l a w y c h o w a n ia . M o ż n a b y o i i ą s n ą ć t o je n a k r z a d k o , b o p r z e c ie ż t r z e b a i i q l i c z y ć z a w s z e z t c m . ż c b ę d ą w ś r ó d « r o n a n a u c z y c ie le , n ie n a d a ją c y *i<; b a r d z o d o t e j p r a c y , k t ó r y m t r u d n o b ę d z ie p o w ie r z y ł p r z e d p o łu d n i o w e za b i.- g i. N a t o m ia s t n i e k t ó r z y z n ic h m o g - s i n n a d a ć d o w y k o n y w a n ia z a b i e g ó w p o p o łu d n io w y c h (w k ó ł k a c h n a u k o w y c h ). M o Ł n a h y p r u b o w .ć w n jjó le r o z b i ć / i k ł.- d n c m n i e j t r r !lc v - b n e j e d n o s t k i n i ż je g o k la s y i p o w ie r z y ć k a ż d e m u n a u c z y c ie lo w i w y c h o w a n ie i n d y w i d u a l n i e je d n e j K ru p y .
T r u d n o je d n a k t o u c z y n i ł : m u s ia ło b y »ic. r r n ie n ić c a ły d o t y c h c z a s o w y s y s te m s z k o ln y , o p ie r a ją c y i i ^ n a p r .ic y n a u c z y c ie li fa c h o w c ó w .
T r z e b i t r d y o b rac a.': «i». w d r i i l u n i u w y c h o w a w c r r m w r n m n c h d o ty c h c z a s o w e g o s y s te m u s z k o ln e g o i p r z y d z ie lić k a ż d e j jc d n o s t c c k la s o w e j o s o h n r ^ o o p ie k u n a , d b a ją c e g o 0 je j w y c h o w a n ie ( t y a l c m c m n a s z y m ). P o d a n y t u t a j m ;i!e r j ł jc a t b a r d z o o b s z e r n y . N a u c z y c ie l m u s w o b o d ę w y b o r u r z e c z y , k t ó r e o d p o w i a d a j) n n j b . i r d n j p o t r z e b o m jo g o w y c h o w a n k ó w .
6. R o z k ła d le k c ji w y c h o w a n ia .
J a k p r z e d s t a w ia .się u n a s le k c ja w y c h o w a n i a , p o d a j ę p o k r ó t c e . N a u c z y c ie ] w c h o d z i d o k la s y . M ło d z ie ż w it a g o p r z e z p o w s t a n ie z m ie js c , n a u c z y c ie l p o z d r a w ia i c h : D z ie ń d o b r y ! D y ż u r n i p r z e d s t a w i a j ą s ię , e w . s k ł a d a j ą r a p o r t. N a u c z y c ie l r z u c a o k ie m p o k la s ie , c z y w s z y s t k o w p o r z ą d k u : s t o lik n a u c z y c ie la , p r z y b o r y d o p is a n i t, d z ie n n ik . P o d ł o g a , o k n a , k w ia t y , f ir a n k i ( b ib u ł k o w e ) , ś c ia n y , o b r a / y ( ja k w is z ą ) , u m y w a ln ia , d z b a n e k7
w o d ą , ł a w k i ( c z y o d c z y s z c z o n e s z k la k ie m ) . K o n t r o l a c z y s to ś c i i c a ło ś c i u b r a n ia , o b u w i a r ą k , w ł o s ó w , g ło w y . P r z e g l ą d k s ią ż e k ( w s z y s t k ic h o d c z a s u d o c z a s u ) z e s z y tó w ' „ n a w y c h o w a n i e " , k r ó t k ie g o s tr e s z c z e n ia z o s t a tn ie j le k c ji w y c h o w a n ia . U w a g i n a u c z y c ie la , d o r a ź n e p o p r a w k i. Z a p y t a n ia d o t y c z ą c e o s t a tn ie j le k c ji. W y k o n a n i e p o le c e ń ( e w . u c h w a ł k la s o w y c h ) . N o w a l e k c j a : C o w y d a r z y ł o s ic n o w e g o w k la s ie . R a p o r t n a c z e ln ik a , u w a g ; n a u c z y c ie la . C o w y d a r z y ł o s ię w m ie ć c ie . O m ó w ie n i e w a ż n ie js z y c h w y d a r z e ń . W y d a r z e n ia w P o ls c e : n a r o d o w e ; k u lt u r a ln e ( r o c z n ic e , o b c h o d y ) s p o łe c z n o - p o lity c z n e . E p o k o w e w y n a la z k i n a jn o w s z e .) R a p o r t s p r a w o z d a w c y d z ie n n ik a r s k ie g o ( w k la s a c h n iż s z y c h c z y n i t o s a m n a u c z y c ie l) . O d c z y t a n ie r e fe ra tu , p o le c o n e g o d o o p r a c o w a n ia u c z n io w i n a le k c ją (z d z i e d z in y z a c h o w y w a n ia s ię w t o w a r z y s t w ie , w s z k o le , lu b z a g a d n ie ń o g ó ln y c h ) . S p r a w y p o ż y c ia k o le ż e ń s k ie g o , e w . p r z e k a z a n ie ic h s ą d o w i k l a s o w e m u ( c e n z o r k la s o w y ) l u b s ą d o w i m ię d z y k la s o w c in u . O z n a c z e n ie te r m in u s ą d o w e g o ( p o le k c ja c h s z k o ln y c h — wr r a z ie p o tr z e b y ) . P r o g r a m le k c ji m o ż e s ię z m ie n ia ć , s t o s o w n ie d o p o t r z e b k la s y 1 u z n a n ia n a u c z y c ie la . R a z w m ie s ią c u n a le k c ji w y c h o w a n i a : P o s ie d z e n ie g m i n y k la s o w e j p r z e w o d n ic z y n a c z e ln ik k la s o w y . S e k r e ta r z p is z e p r o t o k ó ł . , P o t r z e b y i ż y c z e n ia k la s y w o g ó l e . S p r a w y :ar.'.ąclu g m i n y s z k o ln e j. Ż y c z e n ia k la s y d o z a r z ą d u g m in y s/.k . ( p r z e d k ła d a n a c z e ln ik .)'K o n tr o la s k ł a d e k n a rr.ee7. g m i n y i k ó ł e k . ( E w . o b ja ś n ie n ie z a r z ą d z e ń g r o n a l u b d y r e k c ji, u c h w a ł / a r / .ą d u g m i n y s z k o ln e j, w y w ie s z a n y c h w k la s ie n a o s o b n e j t a b li c y o g ło s z e ń . O d c z y t a n i e p r o t o k ó ł u p o s ie d z e n ia z a r z ą d u g m i n y s z k o ln e j) . W ś r o d k u o k r e s u k o n f e r e n c y jn e g o : p r z e jr z e n ie p r z e z o p ie k u n a k a t a lo g u n o t z e w s z y s t k ic h p r z e d m io t ó w , p r o w a d z o n e g o p r z e z c e n z o r a k la s o w e g o . U w a g i o p o s t ę p a c h . P o c h w a ły , n a g a n y . P o o k r e s ie k o n f e r e n c y jn y m i w y k a z a c h : u w a g i o p ie k u n a o p o s t ę p ie i k a r n o ś c i. K o n t r o l a s ta n c y j. K o n t r o l a d o j a z d ó w . P o w y s t ę p a c h s z k o ln y c h i p r z e d s t a w ie n ia c h s z k o ln y c h l u b p u b li c z n y c h : o m ó w ie n i e ic h i k r y t y k a w a r to ś c i. D o r a ź n i e : o d p o w ie d z i n a a n k ie t y i o m ó w ie n i e ic h z u c z n ia m i. S p r a w a s ta n c y j. Z d r o w o t n o ś ć ( r e fe r a ty u c z n ió w ) . S p r a w y b ib ljo t e c z k i k ła d o w e j. S p r a w y o g ó l n y c h p o t r z e b z a k ł a d u i m ł o d z ie ż y . K o n t r o l a za- d a w a n e g o in a t e r ja łu n a u k i — p r z e c ią ż e n ie le k t u r ą p r y w a t n ą . P o z a te m in n e s p r a w y : O s z c z ę d n o ś ć a k a s a s z k o ln a . P o p ie r a n ie w y t w ó r c z o ś c i r o d z im e j. P o p ie r a n ie s k le p u i b u f e t u u c z n io w s k ie g o . P o p a r c ie s k ł a d e k n a c e le P a ń s t w a . O d c z y t y w a n ie a r t y k u łó w p o p u la r n o - n a u k o w y c h , b ę d ą . y c h n a c z u s ie . W i a d o m o ś c i z p r a w a k a r n e g o i cyw - ilnego. ( f ) li t p o d n i c « i ' n i l ł m n r i a n « u V i <* w y c h o w a n iu d a w l i i :iy m i n i o m w ś „ i i d e c t * i " n o t y l t.i- j i w y r ó ż n i i l i i . n y |)i»'hw;i';\ w ś w ia d e c t w ie u z z c i ó w :a s łu io n y < - li w p r .ic y d l.i d o b r a g m in y •/.Ic o ln c j).
7.
O id e a ł w y c h o w a w c z y .
C z y s z k o ł a ś r e d n ia m a i d e a ł w y c h o w a w c z y ? M ia ła d o n ie d a w n a t y l k o id e a ł n a u k o w y ( n a u c z a n io w y ) , s tr e s z c z a j ą c y s ię w e w y r c b ic K iu z u c z n i a c z ło w ie k a w y k s z t a łc o n e g o , z p a t e n t e m m a tu r z y s ty . W o b e c t e g o . ż e z a j m o w a ł a s ię w y c h o w a n ie m m a ło i d o r a ź n i e , n ie z d o ł a ł a w y t w o r z y ć s o b ie id e a łu w y c h o w a w c z e g o . W y c h o w y w a ł a co- p r a w d a p o n i e k ą d , w y t w a r z a ją c p r z e z n a u k ę p r z e d m io t ó w ( ja k o p r o d u k t u b o c z n y ) p e w n e w a r t o ś c i w y c h o w a w c z e . O d b y w a ł o s ic t o je d n a !; n a p o d ł o ż u u m y s ł u ; d z i e d z in a u c z u ć , w o li i ż y c i a m ł o d z ie ż y le ż a ła o d ł o g ie m , w y ją w s z y n ie lic z n e p o c z y n a n i a p o d t y m w z g l ą d e m n ie k tó - s y c h p o s t ę p o w y c h z a k ła d ó w .S r .k o ła n ie z a jm o w a ła s ię u c z n ie m j a k o c z ło w ie k ie m , m a ją c y m ta k ż e in n e p o t r z e b y o p r ó c z u m y s ł o w y c h , i . j . p o t r z e b y ż y c ia , le z ą c e w s fe r z e c z y n u , d z i a ł a n ia , i n ie p r z y g o t o w a ła g o d o ż y c ia . A w y c h o w a n ie d o ż y c i a p o w i n n o w ła ś n ie z a j ą ć s ię t ą s f e r ą p o t r z e b i w y r a b ia ć w u c z n iu c z ł o w ie k a , p r z y s z łe g o c z ł o n k a s p o łe c z e ń s t w a , d o b r e g o o b y w a ł :la.
S z k o ł a , w k t ó r e j u c z e ń p r z e b y w a p r a w ie p o ł o w ę ż y c ia , n ie m o ż e b y ć t y l k o z a k ła d e m k s z t a łc ą c y m . P o w in n a z a j ą ć s ię je g o z a in t e r e s o w a n ia m i ż y c io w e m i, w y c h o w a n ie m c ie le s n c m , o b y w a t e ls k ie m , s p o łe e / n e m , e s te ty c z n e m i o k r e ś li ć s p o s o b y r o z w ija n ia t e g o ż . N a p o d ł o ż u t a k p o ję t e j p r a c y , n a p o d s t a w ie p r a g n ie ń , p o tr z e b , z m a g a ń s ię i d o ś w ia d c z e ń , m o ż e d o p ie r o p o w s t a ć i d e a ł w y c h o w a w c / .y s z k o ł y , j a k o i d i a ł m ło d z ie ż y , ł ą c z n ie z id e a łe m in s t y t u c ji n a u c z a j ą c o - w y c h o w u ją c e j.
15 P r a c a t a k a n ie r o z w in ie s ię n a p o d ł o ż u b ie r n o ś c i, r e c e p t y w n o ś c i i r e p r o d u k t y w n o ś c i m ł o d z ie ż y . M ło d z ie ż m u s i b r a ć w n ie j c z y n n y u d z ia ł: o d k r y w a ć s w o je p o t r z e b y , w y d o b y w a ć s i ł y p o t r z e b n e d o ic h z a s p o k o je n ia , m u s i c h c ie ć s a m o w y c h o w y w a ć s ię . N a u c z y c ie l m a o b u d z a ć t a k ie p r a g n i e n ia , s a m z a ś b ę d z i e p r z y u r a b ia n iu s ię ic h t y l k o p o m o c n ik ie m i k ie r o w n i k ie m . Z ty c h z m a g a ń s ię m ł o d z ie ż y w y t r y ś n ie s a m o r z u t n y c z y n m ł o d z i e ż y , k t ó r y b ę d z ie c z y n e m w y c h o w a w c z y m s z k o ły . D a ć o d p o w ie d n io p o k ie r o w a n e i u r e g u lo w a n e z a s p o k o je n ie z a in t e r e s o w a n io m m ł o d z ie ń c a , p o r u s z y ć je g o ż y c ie d o g r u n t u , w y c z e r p a ć w s z y s t k ie m o ż n o ś c i r o z w in ię c ia g o , z n a c z y w y c h o w a ć g o i p r z y g o t o w a ć d o ż y c ia w s p o łe c z e ń s t w ie . W y ż y c i e s ię w s z k o le m u s i p o p r z e d z i ć j e g o ż y ::ie j a k o s a m o d z ie ln e g o o b y w a t e la w p a ń s t w ie . I d e a ł w y c h o w a w c z y s z k o ły m u s i t e d y p o k r y w a ć s ię ( w z n a c z n e j c z ę ś c i) /. id e a łe m m ło d z ie ż y , w z g l . u z u p e łn ia ć g o . W p o s z u k iw a n iu s w o ic h i d e a ł ó w i r e a liz o w a n iu ic h , m ł o d z ie ż d o t y c h c z a s w y s u w a ła s ię p o z a r a m y s z k o ły . Id e a ły w y c h o w a w c z e t w o r z y ły s ię d o t y c h c z a s p o z a s z k o łą , a n a w e t w p r z e c iw ie ń s t w ie d o n ie j. S t ą d r o z d ż w ię k p o m i ę d z y d ą ż e n ia m i s z k o ł y a m ł o d z ie ż y . P o z a s z k o ła p d w s l a ł y : i d e a ł p r a c y o b y w a t e ls k ie j m ł o d z ie ż y ( S z c z e p a n o w s k ic g o ) id e a ł t a jn y c h z w i ą z k ó w , id e a ły p o lit y c z n e , id e a ł h a r c e r s k i, id e a ł s tr z e le c k i, p e o w ia c k i, O r lą t . N a le ż y w c ią g n ą ć m ł o d z ie ż p o d w z g lę d e m w y c h o w a w c z y m w o r b it ę s z k o ły , i d a ć je j m o ż n o ś ć r e a liz o w a n ia s w e g o id e a łu n a te r e n ie s z k o ły ! T r z e b a w y d o b y ć z e s z k o ły , n a u k i i ż y c ia w s z k o le c z y n m ło d z ie ż y , c z y n w y c h o w a w c z y . 1 t a k : a ) p r z e t w o r z y ć w ie d z ę m a r t w a s z k o ły w w ie d z ę c z y n n ą p r z e z z u ż y t k o w a n ie je j w k ó ł k a c h n a u k o w y c h , b ) w ia d o m o ś c i lite r a c k o - ś p ie w n o - m u z y c z n e p r z e o b r a ż a ć s ta le w c z y n n e w y s t ę p y i p r o d u k c j e s z k o ln o - p u b lic z n e , c ) u m ie ję t n o ś ć r o b ó t r ę c z n y c h z u ż y t k o w a ć z a p o m o c ą k ó ł e k p r a c y r ę c z n e j d l a c e l ó w p r z e d s t a w ie ń i p r a c s z k o ły , s a m o z a d o w o le n ia i w y ż y c ia s ię m ło d z ie ż y , d ) ć w ic z e n ia c ie le s n e z u ż y t k o w a ć w k o ł a c h s p o r t o w y c h m ło d z ie ż y , e ) w ia d o m o ś c i w o js k o w e z u ż y t k o w a ć w s z k o ln e m k o le w o js k o w e m , m a ją c e m w z m o c n ić s ił ę o b r o ń c z ą p r z y s z ły c h o b y w a t e li - ż o łn ie r z y .
f) c h ę ć m ł o d z ie ż y d o c z y n ó w p o p r o w a d z ić n a to r y o r g a n iz o w a n ia s ie b ie i p r a c y , g ) b ie r n ą re c e p ty v . n o ś ć w k la s ie i p o s łu c h d l a p r z e p is ó w p r z e o b r a z ić w c z y n n e ż y c ie o b y w a t e ls k ie w g m i n i e s z k o ln e j ( je d n e j d l a c a łe g o z a k ła d u ) . h ) p o p ę d y h u m a n it a r n e u j ą ć w ł o ż y s k o c z y n n e j p o m o c y k o le ż e ń s k ie j i p o z a k o lr ż e ń s k ie j, i) w ia d o m o ś c i z ż y c i a s z k o ln e g o , m ie js k ie g o i p a ń s t w o w e g o z u ż y t k o w a ć d o t w o r z e n ia c p i n j i s z k o ln e j, a c c r a z t o n o w e p o t r z e b y ż y c ia z a s p a k a ja ć z a p o m o c ą c z a s o p is m a s z k o ln e g o . j) p o t r z e b y ż y c ia c o d z ie n n e g o u c z n ió w o m a w i a ć n a o s o b n y c h le k c ja c h w y c h o w a n i a ( c z ę ś ć u s tn a i p iś m ie n n a ) , p r o w a d z o n y c h ( o " i l e m o ż n o ś c i) p r z e z s a m ą m ło d z ie ż . W s z y s t k o t o u j ą ć w s y s te m w y c h o w a w c z y , a n ie t r a k t o w a ć ja k o p r z y g o d n y w y t r y s k i u p u s t s !ł m ł o d z ie ż y , l u b w y b u ja n ie s ię te m p e r a m e n tu .
N a le ż y p o b u d z i ć w s z y s t k ie s iły m ł o d z ie ż y d o s w o b o d n e g o r o z w o ju w c z y n m ł o d z ie ż y — w y w o ł a ć w z a k ła d z ie s t a ły r u c h , ż y c ie — a z n ie m r a d o ś ć z ż y c ia . W t e d y w y ł o n i ą s ię p o t r z e b y d u s z y m ło d z ie ż y , r o z e g r a ją s ię u k r y ’ -.* s iły , o b u d z i w s p ó łz a w o d n i c t w o , w y t r y s n ą p o m y s ły , w y t w o r z ą s ię w a r to ś c i w y c h o w a w c z e . N a le ż y j e z b ie r a ć , b a d a ć , s z e r e g o w a ć , u s z la c h e t n ia ć i p o d n o s ić d o w y s o k o ś c i id e a łu w y c h o w a w c z e g o , k t ó r y b ę d z i e t w o r z y ł s ię n a ic h p o d ł o ż u . M i n ę ł o 1 2 l a t o d c z a s u u z y s k a n ia n ie p o d le g ło ś c i. D w a n a ś c ie r o c z n ik ó w m a t u r z y s t ó w p o s z ło w ś w ia t , p r z y s p o s o b io n y c h ja k t a k o p o d w z g lę d e m w ie d z y , lec/, iiu z n ic h w y c h o w a n y c h d o ż y c ia i p r a c y d l a r o z b u d o w u j ą c e g o s ię P a ń s t w a ? Z a n ie d b a n ie t o n a le ż y n a p r a w i ć c o r y c h h j . R a c z e j m n ie j w ia d o m o ś c i k s ią ż k o w y c h , le c z g r u n t o w n y c h , a w ię c e j p r z y g o t o w a n ia d o c z y n n e g o i o w o c n e g o ż y c ia w p a ń s t w ie !
S z k o ł a n ie p o w in n a b y ć o g r o d z o n e in w ię z ie n ie m m ło d z ie ż y , le c z w oi- n e in b o is k ie m , n a k t ó r e m m o g ł y b y s ię r o z w ija ć s w o b o d n ie i z a s p a k a ja ć g o d z iw e p o t r z e b y ż y c ia m ł o d z ie ż y , p r z y s z ły c h o b y w a t e li. M ło d z ie ż c h c e ż y ć s w o je m ż y c i e m i z b l i ż a ć je d o ż y c i a s ta r s z y c h . N a le ż y d o p o m ó c je j d o w y c h o w a n ia s ie b ie n a lu d z i n ie p a p ie r o w y c h , le c z ż y w y c h , p a ń s t w o w o - t w ó r c z y c h . Id e a łe m t e d y w y c h o w a w c z y m b ę d z i e w y c h o w a n ie m ł o d z i e ń c a p a ń s t w o w o - iw ó r c z e g o , c z ło n k a p o g o t o w ia m ł o d z ie ż y d l a o b r o n y n a s ze j p a ń s t w o w o ś c i.
Z t a k im id e a łe m m o ż n a iś ć w m ło d z ie ż . P r z y jm ie g o o n a z a s w ó j, b o d a je je j m o ż n o ś ć w y ż y c ia s ię i p r a c y t w ó r c z e j w s z k o le i p ó ż n ie js z e m ż y c iu d l a u t r z y m a n ia p a ń s tw a .
T e r e n e m d o z d o b y w a n ia t e g o id e a łu b ę d z ie k a ż d a s z k o ła , k t ó r a b ę d z i e r o z w ija ć s ię s a m o d z ie ln ie i o r y g in a ln ie i u z u p e ł n ia ć s w o j ą tr e ś ć n a u k o w ą t r e ś c ią w y c h o w a w c z ą c z y n u m ł o d z ie ż y i n a u c z y c ie li. S z k o ły p o w in n y w t y c h z m a g a n ia c h w s p ó łz a w o d n ic z y ć o le p s z e , a k a ż d a s ta r a ć s ię o s ta n ie s ię w z o r o w ą . J e ż e li s z k o ł a c h c e z b l i ż y ć s ię d o id e a łu , m u s i u m ie ć ż y ć — p o z b y ć s ię k w ie t y z m u , lit e r a t y z o w a n ia , a o d p o w ie d z ie ć p o t r z e b o m ż y c ia m ł o d z ie ż y . T a k a s z k o ł a n ic b ę d z i e n u d n a , i s u c h ą , b o b ę d z ie r o z b r z m ie w a ła ż y c ie m , r a d o ś c i ą p r a c y w s p ó ln e j w y c h o w a n k ó w i w y c h o w a w c ó w , i w y t w o r z y ż y w e , r a d o s n e i o c h o c z e c o p r a c y p a ń s t w o w e p o g o t o w ie m ło d z ie ż y . D o m r o d z ic ie ls k i m u s i ia k ż e m ie ć s w ó j g ł o s w tej s p r a w ie . N a le ż y t e d y u z g a d n ia ć z a b ie g i w y c h o w a w c z e z e ż y c z e n ia m i r o d z ic ó w m ło d z ie ż y i s t a r a ć s ię o s t a ł ą s t y c z n o ś ć z r o d z ic a m i.
S ły s z y m y w s z ę d z ie w o ł a n i e o s iln e g o c z ło w ie k a . T a k ie g o s iln e g o c z ło w ie k a d a n a m w ła ś n ie s z k o ł a . N i c b ę d z ie t o c z ło w ie k r e p r o d u k c y jn y , le c z o r y g in a l n y , r o z u m ie ją c y p o t r z e b y ż y c ia i d r u g ic h — n ic o d p o c z y w a ją c y n a la u r a c h n ie p o d le g ło ś c i, le c z p r a g n ą c y r o z w ij a ć p a ń s t w o i u t r w a l a ć je g o b y t, j a k o b y ł y c z ło n e k p a ń s t w o w e g o p o g o t o w ia m ło d z ie ż y . Id e a ł p a ń s t w o w e g o p o g o t o w ia m ł o d z ie ż y p o w in ie n p o ł ą c z y ć w s z y s tk ie w a r s t w y o ś w ie c o n e b e z w z g l ę d u n a z a p a t r y w a n ia d z ie ln ic o w e i p o lit y c z n e . M o ż e o n p o z y s k a ć d l a p r a c y o b y w a t e ls k ie j ta k ż e m ł o d z ie ż in n y c h n a r o d o w o ś c i w n a s z e m p a ń s t w ie , b o z a p e w n ia t a k ż e im s w o b o d n y r o z w ó j s i ł ic h m ł o d z ie ż y , o s o b is t e b e z p ie c z e ń s t w o i p o s z a n o w a n ie o d r ę b n o ś c i n a r o d o w e j. ( Z w r a c a m u w a g ą w y c h o w a w c ó w n a I z e » y t c n c y k b p c d j i „ Ś w i a t i ż y c ic ” w a ż n e j d l n c n iiio k f t/.la łr r tii i m ło d z ie ż y ) .
