5. Miêdzynarodowe Sympozjum Larwooda — Aberystwyth, W. Brytania, 05–08.04.2005
Miejscem obrad 5. Miêdzynarodowego SympozjumLarwooda, które odby³o siê w dniach 05–08.04.2005 r., by³o Aberystwyth — miasteczko w zachodniej Walii, le¿¹ce na po³udnie od wzgórz Parku Narodowego Snow-do n i a (z najwy¿szym wzniesieniem 1085 m n.p.m.) u wybrze¿y Morza Irlandzkiego, przy ujœciu (aber) rzeki Ystwyth do zatoki Cardigan. Nad t¹ nadmorsk¹ miejsco-woœci¹ wypoczynkow¹, bêd¹c¹ tak¿e prê¿nym oœrodkiem uniwersyteckim Walii, od strony pó³nocnej wznosz¹ siê na wzgórzach olbrzymie, XII-wieczne fortyfikacje normañ-skiego zamku. Z okien budynków uniwersytetu, którego za³o¿enie siêga pocz¹tku 1878 roku rozci¹ga siê panora-miczny widok na miasto i wody zatoki Cardigan.
Tegoroczne, 5. Miêdzynarodowe Sympozjum Larwooda zosta³o zorganizowane przez Instytut Nauk Biologicznych Uniwersytetu w Aberystwyth. Uczestnikami sympozjum byli zajmuj¹cy siê ró¿nymi aspektami badawczymi mszy-wio³ów biolodzy, geolodzy, paleontolodzy i ekolodzy, reprezentuj¹cy wa¿ne oœrodki naukowe w Europie, m.in. Muzeum Historii Naturalnej w Londynie, Uniwersytet w Plymouth i Uniwersytet w Reading (Anglia), Muzeum Narodowe Walii w Cardiff, Uniwersytet w Hamburgu (Niemcy), Uniwersytet w Kiel (Niemcy), Uniwersytet w Dublinie (Irlandia), Uniwersytet w Swansea (Walia), Uni-wersytet w Perugii (W³ochy) i Brytyjsk¹ S³u¿bê Antark-tyczn¹ z siedzib¹ w Cambridge (Anglia). Pañstwowy Instytut Geologiczny reprezentowa³a autorka tego artyku³u.
Podczas sympozjum wyg³oszono kilkanaœcie refera-tów i zaprezentowano kilka posterów. Tematyka referarefera-tów (opublikowanych w materia³ach sympozjalnych) obejmo-wa³a nowe rezultaty badañ paleontologicznych, ekologicz-nych i biologiczekologicz-nych, w tym biologii molekularnej i gene-tycznej, tej grupy faunistycznej. Autorka sprawozdania przedstawi³a poster i referat pt. Zespo³y mszywio³ów w kenozoicznych ekosystemach Antarktyki Zachodniej, poœwiêcony rozwojowi faun mszywio³owych od wczesne-go eocenu a¿ po póŸny pliocen. W czasie sympozjum po raz pierwszy na forum publicznym zosta³y zaprezentowane rezultaty badañ plioceñskiej fauny mszywio³ów z p³ytko-morskiej formacji Cockburn. Zwrócono uwagê na to, ¿e wspó³czesne mszywio³y s¹ doskona³ym, taksonomicznym materia³em porównawczym, dostarczaj¹cym nowych danych biogeograficznych o rozprzestrzenianiu siê taksonów wokó³ obszarów szelfowych Antarktyki, a porównanie zespo³ów faun kopalnych i wspó³czesnych umo¿liwia lep-sze poznanie historii geologicznej Morza Scotia. Ponadto, ewolucja zespo³ów faun mszywio³owych kenozoiku dobrze odzwierciedla zapis zmian klimatycznych w ci¹gu ostatnich 55 mln lat, obserwowany w poszczególnych sekwencjach geologicznych kenozoiku.
W drugiej czêœci sesji biolodzy zwrócili uwagê na to, ¿e rola wspó³czesnej fauny mszywio³ów w badaniach molekularnych, genetycznych i mikrobiologicznych ci¹gle wzrasta. Wyg³osili oni kilka referatów na temat badañ prowadzonych w celu rekonstrukcji filogenetycznej tej grupy organizmów, a tak¿e ich wykorzystania w naukach medycznych, m.in. do produkcji antybiotyków i bryostatyn — substancji stanowi¹cych sk³adnik leków przeciwko cho-robom nowotworowym (m.in. raka skóry, nerek i krwi).
Poznanie wzajemnych relacji pomiêdzy morskimi bak-teriami i mszywio³ami mo¿e siê przyczyniæ do odkrycia nowych leków i wykorzystania tych organizmów do proce-sów technologicznych zapobiegaj¹cych powstawaniu za-nieczyszczeñ.
Dwa ostatnie dni sympozjum poœwiêcone by³y na warsztaty terenowe. Najpierw w ma³ej zatoczce Watwick, w pobli¿u miejscowoœci Dale na wybrze¿u Pembrokeshire, uczestnicy sympozjum odbyli krótki kurs biologii morza. Ta czêœæ wybrze¿a Walii zbudowana jest z dolnodewoñ-skich piaskowców oldredu. Strefa p³ywowa skalistego wybrze¿a Pembrokeshire jest bogatym siedliskiem mor-skiej fauny bezkrêgowców, m.in. ma³¿y, w¹sonogów, wie-loszczetów, krabów oraz mszywio³ów. Wystêpuj¹ tu te¿ licznie glony. Ró¿nica pomiêdzy poziomem odp³ywu a przyp³ywu wód morskich wynosi oko³o 6 metrów. Jest to wspania³y punkt widokowy na ujœcie wód Kana³u Œw. Jerzego do Atlantyku. Rejon ten ma wa¿ne znaczenie biogeogra-ficzne dla rozprzestrzeniania siê faun mszywio³owych, gdy¿ wiele gatunków mszywio³ów, znanych z tropikalnych wybrze¿y Pacyfiku, przekroczy³o granicê pó³nocnego Atlantyku i zasiedla szelfowe obszary pó³nocnego ko³a pod-biegunowego. Na przyk³ad Cryptosula pallasiana (Moll), która tworzy du¿e kolonie w strefie miêdzyp³ywowej skali-stych wybrze¿y Wysp Brytyjskich, kontynuuje swój zasiêg do pó³nocnych wybrze¿y Norwegii.
W drugim dniu prac terenowych udaliœmy siê do czyn-nego kamienio³omu Kington, po³o¿oczyn-nego w Anglii przy samej granicy z Wali¹. Po drodze podziwialiœmy pagórko-waty krajobraz œrodkowej czêœci Gór Kambryjskich oraz wznosz¹ce siê na wysokoœæ 752 m n.p.m. pasmo górskie Plynlimon, zbudowane ze ska³ ordowiku. W tej malowni-czej krainie Walii znajduje siê wiele miejscowoœci, których nazwy znane s¹ ka¿demu geologowi z tabeli stratygraficz-nej, jak Llandovery w po³udniowej Walii, Much Wenlock w po³udniowo-zachodniej Anglii (na pó³noc od miasta Shrewsbury) i Ludlow w hrabstwie Shropshire (Scalop). Kamienio³om Kington jest obecnie eksploatowany przez angielsk¹ firmê Tarmac. Wydobywany jest w nim dolnosy-lurski wapieñ bioklastyczny, w du¿ej czêœci zbudowany z materia³u szkieletowego bezkrêgowców, g³ównie mszy-wio³ów. W wapieniach tych znajdowana by³a tak¿e fauna korali denkowców z rodzaju Favosites, liczne brachiopo-dy, ³odziki, a tak¿e organizmy pelagiczne — graptolity. Na tym obszarze we wczesnym sylurze (ok. 450 mln lat temu) sedymentacja odbywa³a siê w p³ytkowodnym zbiorniku morskim w warunkach klimatu tropikalnego.
Tegoroczne sympozjum Larwooda by³o bez w¹tpienia sympozjum multidyscyplinarnym. W czasie sesji i prac terenowych biolodzy korzystali z doœwiadczeñ paleontolo-gów pracuj¹cych nad faun¹ mszywio³ów kopalnych, a ba-dacze faun kopalnych byli ¿ywo zainteresowani osi¹gniê-ciami biologów w badaniach molekularnych, filogenetycz-nych i genetyczfilogenetycz-nych tej grupy organizmów.
Organizatorzy sympozjum zaproponowali, aby 6. Sym-pozjum Larwooda zosta³o zorganizowane w Polsce.
Urszula Hara Serwis fotograficzny na str. 530 546
Przegl¹d Geologiczny, vol. 53, nr 7, 2005
530
Ryc. 2. Kolonia mszywio³ów porastaj¹ca skaliste wybrze¿e Walii
wraz z towarzysz¹c¹ jej faun¹ bentosow¹ wieloszczetów i w¹so-nogów z rodzaju Balanus. Ryc. 2, 3 i 4 fot. B. Ruszkiewicz
Ryc. 1. Pembrokeshire Coast Path — skaliste wybrze¿e
po³udnio-wo-zachodniej Walii, zbudowane z brunatnoczerwonych, dolno-dewoñskich piaskowców facji oldredu. Ryc. 1 i 5 fot. U. Hara
Ryc. 3. Biocenoza kolonii mszywio³ów z gatunku Cryptosula
pal-lasiana (Moll) i wieloszczetów. Symbioza tych dwóch grup
or-ganizmów jest znana z licznych morskich œrodowisk
Ryc. 5. Prace terenowe w czynnym kamienio³omie wapienia Kington, w zachodniej czêœci Anglii
Ryc. 4. Dolnosylurski wapieñ bioklastyczny z kamienio³omu
Kington, zawieraj¹cy liczne fragmenty materia³u szkieletowego,
w którym dominuj¹ elementy ga³¹zkowych koloni mszywio³ów
