Zebranie Zespołu Historii Nauk Rolniczych

728

szczęśliwą decyzję pozostaw ienia na m iejscu zbio ró w B iblioteki Polskiej w P aryżu . M g r A . B iernack i zasugerow ał, a b y dr C h an k ow sk i zapoznał się z korespondencją S. Żerom skiego z M . Sokolnickim zn ajd u jącą się w m ateriałach S. Pigonia.

Elżbieta Sztraj (W a rs z a w a )

Z E B R A N I E N A U K O W E K R A K O W S K I E J F I L I I I H N O i T P A N

D n ia 27 m arca 1984 r. odby ło się w k rak o w sk iej filii Instytutu H istorii N a u k i O św iaty i Techniki P A N n au k o w e zebranie, n a którym d r Eugeniusz Tom aszew ski p rzedstaw ił re fera t pt. Polityka naukowa W łoch po I I w ojn ie światowej.

W organizow aniu n au ki w e W łoszech po I I w o jn ie św iato w ej naczelną rolę o degrała K r a jo w a R a d a B ad ań N au k o w y ch . P relegen t szeroko o m ów ił jej stru k ­ turę organizacyjn ą oraz stosunek do istniejących akadem ii i to w arzy stw n au ko ­ wych. P o d k reślił też je j rolę w k ształtow aniu n au k o w ej w sp ó łp racy z zagran icą oraz w p ły w , ja k i w y w a r ła na fo rm o w an ie p ro gra m u k ra jo w y c h zespołów b a d a w ­ czych. P ro b le m uczelni i pozauczelnianych in stytutów resortow ych został om ów io­ ny w kontekście re la c ji tych p laców ek do M in isterstw a O św iecenia Publicznego. P rócz szeroko om ówionej ogólnej struktury organizacyjn ej zostały też poruszone niektóre k w estie szczegółowe, ja k np. n ajd otkliw sze zaległości bad aw cze okresu faszyzm u, sp ra w a w e r y fik a c ji p ro feso ró w etatow ych czy udział mecenatu p ry w a t­ nego w działalności n au k ow ej.

W dysk usji dr G. Rosińska p odkreśliła analogię struktur organizacyjnych n au ki w łosk iej z hiszpańską i fran cu sk ą oraz w p ły w b ra k u stabilności rządu w łosk iego na bad an ia naukow e. D r R. T erlecki w sk az ał na fa k t ograniczenia w łosk iej n au ki w p ierw szy m okresie p o w o jn ie ja k o b arierę dla p rób odrodzenia faszyzm u. P ro f. St. Brzozow sk i zw ró cił u w a g ę na relację m iędzy sposobem s p raw o w an ia w ła d z y w tym okresie w e W łoszech a ro zw o jem nauki, a także na p ew ne, wcześniejsze niż w łoskie, polskie posunięcia organizacyjne dla celow ego sterow ania n au ką w latach 1935— 39. N a zakończenie prelegen t w s k a z a ł na negatyw ne konsekwencje, odczuw alne w e W łoszech do dzisiaj, płynące z zaniedbania k ra jo w y c h potrzeb i korzystania z ro z w o ju nauki w przesadny sposób z obcych (głów n ie am erykańs­ kich), co później z trudem trzeba by ło odrabiać na rzecz w łasn ego p ro filu n a u ­ kow ego.

Stanisław Sroka (K ra k ó w )

Z E B R A N I E Z E S P O Ł U H IS T O R II N A U K R O L N I C Z Y C H

D n ia 24 listopada 1983 r. odbyło się posiedzenie Z espołu H istorii N a u k R o ln i­ czych pod kieru nkiem prof. S tan isław a B rzozow skiego. Przew odniczący om ó w ił stan bad ań Z espołu oraz podał tytuły n ajw ażniejszych publikacji, które u k aza ły się w ostatnim roku, opracow anych p rzy w spółu d ziale członków Zespołu. Dotyczy to przede wszystkim Zarysu dziejów nauk przyrodniczych w Polsce (W a rsz a w a 1983).

N astęp nie w y g ło s ił re fe ra t m g r D ezyd ery C hłapow ski, na temat: Z dzie­ jó w rolnictwa w W ielkopolsce w X I X i X X w . A u tor, potom ek w prostej lin ii g e ­ n erała Dezyderego C h łapow skiego z T u rw i, b y ł przed w o jn ą w łaścicielem m ajątk u K o p a szew o w Poznańskim . W referacie o m ó w ił zasady gospod arow an ia w K o p a - szewie do 1939 r. P o d a ł charakterystykę m a ją tk u — jego położenie i w ielkość,

Kronika

₇₂₉

krótką historię, a następnie rozmieszczenie b u d y n k ów , stan m elio ra cji i m ech ani­ zacji, organizację transportu i organizację pracy, liczbę p ra c o w n ik ó w i podział ich obow iązków . P o n iew aż gospodarstw o nastaw ione by ło g łó w n ie na p rodu kcję ro ś ­ linną, autor o m ó w ił m etody u p ra w y i naw ożenia oraz w ielk ość p lo n ó w za ostatnie pięciolecie, a następnie sp ra w y fin an sow e m ajątk u.

W dyskusji, w której uczestniczyli prof. Z b ig n ie w Staliński, prof. S ta n isła w Brzozowski, m gr Jan O zga i inni, poruszono p rzyczyny nieopłacalności h o d ow li b y d ła mlecznego w tym rejonie w om aw ian ym okresie i k ieru n k i g o s p o d a ro w a ­ nia gospodarstw chłopskich w Poznańskim .

Uzupełnieniem re fera tu b y ła w y sta w a książek: Historia rolnictwa w W ie lk o - polsce — zorganizow ana przez B ibliotekę G łó w n ą A k a d e m ii Rolniczej w K ra k o w ie , o brazująca dorobek piśm ienniczy W ielk o p o lsk i z zakresu gospod arstw a w ie jsk ie g o od X V I I I w . oraz liczne prace historyczne pośw ięcone dziejom ro ln ic tw a w tym rejonie i w y bitn y m postaciom ro ln ik ó w — ze szczególnym u w zględn ien iem D e z y ­ derego C h łapow skiego (1788— 1879). T a ostatnia ekspozycja p o w stała p rzy w s p ó ł­ udziale autora referatu, który udostępnił p am iątki rodzinne zw iązan e z postacią generała.

K o le jn y re fera t w ygłoszon y przez m gr Elżbietę C hajdaś: R olnicy w Polskim Słow niku Biograficznym — to p ró b a p rzeglądu i ujęcia statystycznego życiorysów ro ln ik ów polskich zamieszczonych w 25 tomach P S B , w celu określenia, ja k ie m iejsce za jm u ją zasłużeni dla gospodarstw a w ie jsk iego w ś ró d w szystkich u w z g lę d ­ nionych w Słow niku w ybitnych postaci P o lak ó w . N a ogólną liczbę p on ad 17 000 b io g ra m ó w stan ow ią oni około 4% (632 życiorysy). Są to pisarze i p ublicyści r o l­ niczy (74 osoby), praktycy, działacze i organizatorzy ro ln ictw a (385 osób) oraz u - czeni i p ro feso ro w ie wszystkich dziedzin gospod arstw a w ie jsk iego (173 osoby). G ru p y te są niejednolite, zróżnicow ane pod w zg lęd em w ykształcenia, zaintereso­ w ań , ja k i osiągnięć oraz w p ły w u , ja k i w y w a r ły na ro zw ój polskiego roln ictw a. T ru d n o jest rów nież p o ró w n y w ać działalność ro ln ik ó w żyjących w różnych, od ­ ległych nieraz okresach historycznych i dlatego p rzeprow adzon a przez autorkę k lasy fik acja jest, oczywiście, um ow na.

W ożywionej d yskusji b ra li udział m. in.: m gr E lżbieta O rm an, doc. Julian Dybiec, m gr D ezydery C hłapow ski, prof. S tan isław Brzozow ski, dr Z d z is ła w K o - siek. Podkreślono trudność, ja k ą stan ow i sprecyzow anie pojęcia „w ybitn y ro ln ik ”, a w zw iązku z tym w y ty p ow a n ie o dpow iedniego n azw isk a do Polskiego Słow nika Biograficznego, zwłaszcza spośród osób działających do końca X V I I I w . Z w ró co n o u w agę, że stosunkowo m ała liczba ro ln ik ó w w P S B nie św iad czy o poziom ie r o l­ n ictw a na przestrzeni w ie k ów , gdyż naw et n ajlepsi prak tycy nie tra fili na ła m y słow nika, jeżeli nie opu blik o w ali choć jednej książki, a z kolei autorzy książek rolniczych nie zaw sze b y li z zaw od u rolnikam i.

R eferat m gra S tan isław a S ro k i i m gr L ig ii H ayto: Historia rolnictwa w ośrod­ ku krakowskim w latach 1953— 1983 stan ow ił podsum ow an ie 30-letniej p racy na polu historii ro ln ictw a w środow isku k rakow skim . T ra d y c je bad ań w tej dzie­ dzinie sięgają X I X w., lecz p ra w d z iw e ożyw ienie nastąpiło w ostatnim okresie. D ziałalność na tym polu p ro w ad ziły 3 instytucje, które ściśle w s p ó łp ra c o w a ły i uzupełniały się w zajem n ie, tj.: Instytut Zootechniki — od 1952 r.; Z espó ł H istorii N a u k Rolniczych P A N — od 1956 r.; A k ad em ia Rolnicza — od 1962 r. W referacie om ów iono kolejno organizację i kieru n ki bad ań w szystkich tych p lac ów e k o histo­ rycznym profilu. W odniesieniu do Instytutu Zootechniki b y ły to głó w n ie p race bibliograficzne. Z espół Historii N a u k Rolniczych został p o w o łan y p rzy Z ak ład zie H istorii N a u k i i Techniki P A N ; w latach 1956— 1965 k ie ro w a ł nim prof. Jerzy Fierich, a następnie prof. S tan isław Brzozowski. L iczba członk ów w y n o siła p rz e ­ ciętnie 35 osób, w większości rekru tu jących się spośród p ra c o w n ik ó w dw óch po­ zostałych instytucji krakow skich, lecz rów nież z W a rs z a w y , Poznania, W ro c ła w ia

730

i innych ośrodków . Z espół o rgan izow ał re gu larn e zebrania n au k o w e z licznym i referatam i, ja k ró w n ież w sp ó ło rgan izo w ał i uczestniczył w sesjach okolicznościo­ w ych i naukow ych, ja k np. T radycje polskiej literatury rolniczej w 1979 r. w C ie ­ chanowcu. C złon kow ie Zespołu p u b lik o w a li sw e prace głó w n ie w „Studiach i M a ­ teriałach z D z ie jó w N a u k i P o lsk ie j” (seria B), w „ K w a rta ln ik u H istorii N a u k i i T ech nik i” a także w Polskim Słow niku Biograficznym i innych w y d a w n ictw ach o charakterze historycznym i encyklopedycznym . W sp ó łp ra c a z A k ad em ią Rolniczą d ała członkom możność w y k o rz y sty w an ia bogatych m ateriałó w zgrom adzonych w P ra c o w n i D oku m entacji H istorii Rolnictw a, M uzeum i A rc h iw u m A R . A k ad em ia R olnicza w y d a je „Zeszyty N a u k o w e ” (seria: H istoria R olnictw a), p ro w ad zi dzia­ łalność w y s ta w o w ą i szkoleniową, ja k rów nież stan ow i ośrodek in fo rm acji w tej dziedzinie.

Ligia Hayto (K ra k ó w )

D Z IE J E N A U K F A R M A C E U T Y C Z N Y C H W P O L S C E 1918— 1978 Z A K O Ń C Z E N I E P R A C

D o b ie g ły końca podjęte w sześćdziesiątą rocznicę odzyskania niepodległości p ra ­ ce nad m onograficznym przedstaw ieniem dorobku polskiej fa rm a c ji nau kow ej w latach 1918— 1978. Po m ysł opracow an ia najnow szej historii fa rm a c ji zrodził się nieco wcześniej, a jego realizację zapoczątkowało zebranie, które odbyło się 20 lu ­

tego 1978 r. Zaproszona na to posiedzenie prof. Z o fia Jerzm anow ska p od jęła się współuczestniczenia w redak cji n au k o w ej p ro jek to w an ego dzieła — został tym sam ym uczyniony p ierw szy krok natu ry organizacyjnej, polegający na pow ołaniu K om itetu R edak cyjnego w składzie: Z . Jerzm anowska, B. Kuźnicka. Posiedzenie, o którym m owa, zaow ocow ało ponadto szeregiem istotnych ustaleń, prow adzących do skonstruow an ia roboczego p lan u m onografii oraz w ysunięcia p ropozycji skład u zespołu autorskiego. N ie ulegało b o w iem w ątpliw ości, iż tego ro d zaju przedsięw zię­ cie najp ełn iej może być w ykonane, jeśli pom yślane zostanie ja k o p raca zbiorow a specjalistów różnych dyscyplin n au kow ych farm acji.

P ra c e nad m on ogra fią o bjął mecenatem Z espół H istorii F a rm a c ji — utw orzo­ ny w 1977 r. w Instytucie H istorii N au k i, O św iaty i Techniki P A N , w łącza jąc te­ m at pośw ięcony n ajn ow szy m dziejom fa rm a c ji do zadań badaw czych Instytutu.

P ro je k t opracow an ia tego tem atu spotkał się z natychm iastow ą akceptacją ze strony autentycznych o rgan izatorów i tw ó rcó w osiągnięć w spółczesnej fa rm a c ji w Polsce, czego w y raz em stało się czynne uczestnictwo w jego realizacji. W skład gron a autorskiego w eszli: doc. W ito ld W . G łow ack i, prof. Z o fia Jerzm anowska, p rof. S tan isław Kohlm iinzer, prof. Leszek K rów czyński, prof. P io tr K ubikow ski, p rof. L eo n a rd K uczyński, doc. B a rb a ra K uźnicka, prof. H en ryk L u d w ic k i, prof. Jerzy Lutom ski, prof. M ak sy m N ik o n orow , prof. W a n d a P a rn o w sk a, prof. W ła d y ­ s ła w Rusiecki, prof. H alin a Strzelecka, prof. Ire n a T uro w sk a, doc. Julia T y fcz yń

-Ostatnie zebranie au to rów odbyło się 17 listopada 1983 r. w W a rs z a w ie . P o ­ dobnie ja k poprzednie tego typu spotkania, by ło to posiedzenie robocze i d ysk u ­ syjne. D y sk u to w an o o doborze odpowiednich ilustracji spośród zgrom adzonego m a ­ teriału ikonograficznego, wnoszono drobne p o p ra w k i do sform u ło w ań tytułów niektórych ro zdziałów oraz uzupełnienia haseł słow n ika biograficznego. B iogram y zaw arte w słow niku dotyczą szczególnie zasłużonych w dziele ro z w ijan ia nauk f a r ­ maceutycznych przedstaw icieli nauki polskiej i w większości p rzy p ad k ó w zostały opraco w an e po raz pierw szy. S ło w n ik stan ow i część V I m onografii.