R O C Z N IK I N A U K P R A W N Y C H T om X , z e s z y t 2 - 2 0 0 0
KS. JAN DUDA
Słowacja
Z E S P Ó Ł P R O B O S Z C Z Ó W K O N S U L T O R Ó W
( W y k ła d k a n . 1 7 5 2 i k a n . 1 7 5 0 K P K )
W p r z y p a d k u Z e s p o łu p r o b o s z c z ó w k o n s u lto r ó w c h o d z i o m a ło
z n a n ą in s ty tu c ję , o k tó re j m ó w i K P K , k o n k r e tn i e k s ię g a s ió d m a „D e
p r o c e s s i b u s ” . R a c ja is tn ie n ia te g o z e s p o łu j e s t w y r a ź n ie p a s t o r a ln a .
B ę d z ie p o ż y te c z n e p o d a ć o b ra z te j in s t y tu c ji ta k , j a k g o u k a z u je o b o
w ią z u ją c y K P K 1983.
Ł D E F IN IC JA Z E S P O Ł U P R O B O S Z C Z Ó W K O N S U L T O R Ó W
K o d e k s P ra w a K a n o n ic z n e g o z 1983 r o k u m ó w i o Z e s p o le p r o b o
sz c z ó w k o n s u lto r ó w w k a n . 174 2 i k a n . 1 7 5 0 . C h o d z i tu o z e s p ó ł p r o
b o s z c z ó w b ą d ź o w y k a z p r o b o s z c z ó w 1, k tó r y p r z y g o to w u je R a d a k a
1 K odeks mówi o zespole (coetus) proboszczów . Pow staje pytanie, czy R adę kapłańską
m ożna zaliczyć do tego zespołu nie tylko proboszczów , ale i adm inistratorów parafii? W edług mnie, do Zespołu proboszczów konsultorów nie m ożna zaliczyć adm inistratorów parafii, a to z tego pow odu, że kan. 1740-1747 K PK m ó w ią o procedurze, która musi być przestrzegana przy odw oływ aniu proboszczów (podkreślam : przy odw oływ aniu proboszczów a nie przy o d w oływ aniu adm inistratorów parafii, czyli przy odw oływ aniu adm inistratorów parafii z ich urzędu nie je st potrzebne przestrzeganie procedury ustanow ionej w kanonach 1740-1747), a kan. 1742 KPK, gdzie mówi się o Z espole proboszczów konsultorów , należy do ram y kano nów 1740-1747 (De m odo procedendi in am otione parochorum ). B yłoby to nielogiczne, aby przy odw oływ aniu proboszczów radzili ci, którzy sam i nie są proboszczam i, i sprzeciw iałoby się to duchowi w spom nianych kanonów . T ak sam o trzeba rozum ieć kan. 1750 K PK , który mówi o Zespole proboszczów konsultorów , a należy do ram y kanonów 1748-1752 K PK , które traktują o procedurze, która musi być przestrzegana przy przenoszeniu proboszcza. Pow staje następne pytanie: czy m ogą być do Zespołu proboszczów , o którym m ów ią kan. 1742 i kan. 1750, zaliczani także inni kapłani w diecezji, którzy nie są proboszczam i, a d ziałają w innych
p ła ń s k a n a p r o ś b ę b i s k u p a d ie c e z ja ln e g o " (p o r. k a n . 1 7 4 2 )3. R a d a k a
p ła ń s k a w y b ie r a p r o b o s z c z ó w k o n s u lto r ó w s p o ś ró d c z ło n k ó w R ad y
k a p ła ń s k i e j, a le m o ż e w y b ra ć d o te g o z a d a n ia ta k ż e in n y c h p r o b o
s z c z ó w 4. N ig d z ie w K P K n ie j e s t w s p o m n ia n e o l i c z b ie p ro b o s z c z ó w
k o n s u lto r ó w , d la te g o ta s p ra w a z o s ta je d o u s ta le n ia w ra m a c h z a d a ń
R a d y k a p ł a ń s k i e j 5. C e le m Z e s p o łu p r o b o s z c z ó w k o n s u lto r ó w j e s t u d z ie
la n ie r a d y b is k u p o w i d ie c e z ja ln e m u w p o s z c z e g ó ln y c h p rz y p a d k a c h ,
funkcjach w ram ach diecezji? O dpow iedź brzm i tak sam o ja k w pierw szym przypadku: nie, dlatego że kanony 1742 i 1750 m ów ią w yraźnie, że chodzi o zespól proboszczów . Trzecie pytanie: czy m ogą do tego zespołu proboszczów należeć dziekani? Odpowiedź: nie m ogą do niego należeć dziekani z tytułu swej dziekańskiej funkcji, ale m ogą do niego należeć tylko z tego tytułu, że są proboszczam i. D latego, jeżeli się decyduje, że do tego zespołu będą n ależeć dziekani, je s t potrzebne, by tę zasadę sform ułow ać w taki sposób, że należą do niego proboszczow ie, którzy są rów nocześnie nosicielam i urzędu dziekańskiego.
2 „N a propozycję diecezjalnego biskupa” - tę form ułę kan. 1742 KPK pojm uje w następu jący sposób: biskup diecezjalny decyduje o tym , czy będzie albo nie będzie istnieć w diecezji Z espół proboszczów konsultorów , ale nie m ożna w yżej w spom nianej form uły rozum ieć tak, że biskup diecezjalny proponuje nazw iska proboszczów , którzy m ają przynależeć do Zespołu proboszczów konsultorów . Im iona proboszczów konsultorów w yznacza R ada kapłańska, a więc nie biskup diecezjalny. W taki sposób to w yjaśnia Z. G rocholew ski (Trasferim ento e romozio-
ne d el parrocho, [w:] AA. W . , La parrocchia, Cittá del V aticano 1997, s. 224), gdzie w przy
pisie n r 82 p rzytacza „Q uindi in fine e ' stata accettata la proposta, printa respinta dal gruppo di studio della P ontificia C om m issione, che non ił V escovo m a consiglio presbiterale scelga quel g ruppo” („N a koniec została p rzyjęta propozycja, w cześniej odrzucona przez studyjną grupę P apieskiej K om isji dla rew izji KPK, że nie biskup, ale R ada kapłańska w ybiera ten zespół [należy rozum ieć: Z espół proboszczów konsultorów ” ]).
3 „Ta instytucja je s t now ością obow iązującego K odeksu Praw a K anonicznego. G dybyśmy chcieli tę instytucję definiow ać w edług w iadom ości przytoczonych we w spom nianym kanonie 1742, d efinicja m ogłaby być form ułow ana następująco: - je st to zespół proboszczów , który w ybrała R ada kapłańska na sposób w ykazu, a który je st przygotow any, aby pom óc sw oją radą biskupow i diecezjalnem u w spraw ie odw ołania p roboszcza” - J. D u d a, B o ¡í Lud, Spiśska K apituła 1995, s. 244-245.
4 N a p rzykład Z. G rocholew ski (Transferim ento, s. 224) pisze: „II consilio presbiterale puó eleggere anche i parroci che non appartengono al consilio stesso (infanti, il canone non dice che devono essere eletti tra m em bri dei co n silio )”, („R ada kapłańska m oże wybrać także takich proboszczów , którzy nie są członkam i Rady kapłańskiej [istotnie, kanon nie m ówi, że m uszą być w ybrani spośród członków Rady kapłańskiej”]).
5 Co dotyczy liczby członków Z espołu proboszczów konsultorów , niektórzy są zdania, że gdyby Z espół proboszczów konsultorów był niezbyt liczny, tym sam ym stałby się m ało funk cyjny. T akie poglądy są bezpodstaw ne, dlatego, że zespół proboszczów konsultorów nigdy nie radzi biskupow i diecezjalnem u w spólnie, a w ięc cały, ani się nigdy nie spotyka). Kan. 1742 i kan. 1750 oczyw iście stanow ią, że biskup diecezjalny w poszczególnych przypadkach przenie sienia albo odw ołania proboszcza, w ybiera z w ykazu proboszczów konsultorów dwóch i tylko ich się radzi.
p rz y p r z e n o s z e n iu i o d w o ły w a n iu p r o b o s z c z ó w i to w ta k i s p o s ó b , że
b is k u p d ie c e z ja ln y d o p o s z c z e g ó ln e g o p rz y p a d k u w y b ie r a s o b ie d w ó c h
p ro b o s z c z ó w k o n s u lto r ó w z w y k a z u z e s p o łu i k o n s u ltu je z n im i s p r a w ę .
Z e s p o łu p ro b o s z c z ó w k o n s u lto r ó w n ie m o ż n a m y lić z K o le g iu m k o n s u l
to ró w ( c o lle g io c o n s u lto r u m ) , o k tó ry m m ó w i k a n . 5 0 2 K P K 6.
II. N A Z W A
N a z w a „ Z e s p ó ł p ro b o s z c z ó w k o n s u l to r ó w ” w y d a je s ię o d p o w ie d n ia ,
c h o c ia ż K P K w k a n . 1742 i w k a n . 1750 m ó w i ty lk o o „ z e s p o le p r o b o
s z c z ó w ” ( „ E p is c o p u s rem d i s c u t ia t c u m d u o b u s p a r o c h is e c o e tu ad h o c
s ta b il ite r c o n s titu to a c o n s ilio p r e s b y t e r a l i .. . ” - k a n . 1 7 4 2 K P K ) 7.
U w a ż a m , że te n z e s p ó ł p o w in ie n n o s ić d o k ła d n ą n a z w ę „ Z e s p ó ł p r o b o
sz c z ó w k o n s u lto r ó w ” , p o n ie w a ż r z e c z y w iś c ie c h o d z i tu o z e s p ó ł p r o b o
s z c z ó w , k tó rz y s ą p r z y g o to w a n i do te g o , b y z n im i (z a w s z e z d w o m a
z n ic h , k tó ry c h s o b ie w y b ie r z e ) b is k u p d ie c e z ja ln y m ó g ł k o n s u lto w a ć
s p ra w ę p r z e n ie s ie n ia lu b o d w o ła n ia p ro b o s z c z a .
III. JAK P O W IN N O P R Z E B IE G A Ć U S T A N O W IE N IE T E G O Z E S P O Ł U ?
W e d łu g p r z e p is ó w K o d e k su u s ta n o w ie n ie Z e s p o łu p r o b o s z c z ó w k o n
s u lto ró w n ie j e s t k o n ie c z n e . J e s t to w y r a ź n ie d e k la r o w a n e w k a n . 1 7 4 2
§ 1 K P K , g d z ie z a p is a n e j e s t , że Z e s p ó ł p r o b o s z c z ó w k o n s u lto r ó w
u s ta n a w ia R a d a k a p ła ń s k a „ E p is c o p o p r o p o n e n te ” (z p r o p o z y c ji b i s k u
p a ). T o z n a c z y , iż b is k u p d ie c e z ja ln y m o ż e s w o b o d n ie d e c y d o w a ć , c z y
6 Na tem at Kolegium konsultorów zob.: D u d a , B o zi Lud, s. 239-242. S ą tam zebrane te zadania z KPK, które K olegium konsultorów ma do realizacji w przypadku „sede p le n a ”, jak i przy „sede vacante” .
7 W m ojej książce Lud B oży Z espól proboszczów konsultorów „Proboszci konzultorzy" - por. s. 244. Dla ilustracji przytaczam nazw y tego zespołu proboszczów w edług niektórych autorów: „parroci assistenti” - L . C h i a p p e t t a , C odice d i d iritto canonico; com m ento
giuridico-pastorale, vol. II., N apoli 1988, s. 795; „sbor farâru”- por. E. G ó r e c k i, Cirkev se uskutećńuje ve fa rn o sti, O lom ouc 1996, s. 40. N iektórzy autorzy nie d a ją tem u Z espołow i
proboszczów konsultorów jak iejś nazw y, np. V. de P a o 1 i s, Trasferim ento del p arrocho, [w:] N uovo dizionario d el diritto ca nonico, C inisello B alsam o 1993, s. 1065.
p o p r o s i a lb o n ie p o p r o s i R a d ę k a p ł a ń s k ą o u s ta n o w ie n ie Z e s p o łu p r o b o
s z c z ó w k o n s u lt o r ó w 8.
IV. U S T A N O W IE N IE N A P E W IE N O K R ES?
W K P K n ig d z ie s ię n ie m ó w i, że R a d a k a p ła ń s k a p o w in n a u s ta n o w ić
Z e s p ó ł p r o b o s z c z ó w k o n s u lto r ó w n a p e w ie n o g r a n ic z o n y i to ś c iś le
o k r e ś lo n y c z a s (n p . n a trz y l a ta ) , a lb o że Z e s p ó ł u s ta n a w ia s ię n a n i e
o g r a n ic z o n y c z a s . L e c z g d y p o r ó w n u je m y g o z in n y m i ra d a m i, k tó re
p o m a g a ją b is k u p o w i d i e c e z ja l n e m u , w y d a je s ię d o g o d n e , by Z e s p ó ł
p r o b o s z c z ó w k o n s u lto r ó w b y ł u s ta n a w ia n y n a ś c iś le o k re ś lo n y i o g r a n i
c z o n y c z a s , n a p r z y k ła d n a 5 l a t 9.
V. JA K P O W IN IE N SIĘ K O N S U L T O W A Ć B IS K U P D IE C E Z JA L N Y ?
W r e s z c ie p o tr z e b n e j e s t d a n ie o d p o w ie d z i n a to p y ta n ie : J a k Z e s p ó ł
p r o b o s z c z ó w k o n s u lto r ó w b y ł ju ż u s ta n o w io n y w e d łu g p ra w a i cz y
b is k u p d i e c e z j a l n y p o w in ie n k o n s u lto w a ć z d w o m a p r o b o s z c z a m i z
te g o ż z e s p o łu p o s z c z e g ó ln e p r z y p a d k i p r z e n i e s i e n i a lu b o d w o ła n ia
p r o b o s z c z a ? O d p o w ie d ź n a to p y ta n ie b rz m i, iż b is k u p d ie c e z ja ln y
8 W zw iązku z tym pow staje następne pytanie: czy biskup diecezjalny m oże znieść Zespół proboszczów konsultorów ? Jednoznacznie m ożna stw ierdzić, że tak! Z kanonu 1742 KPK w ynika, że biskup diecezjalny nie robi im iennej listy proboszczów konsultorów , poniew aż czyni to R ada kapłańska. Jednak egzystencja Z espołu proboszczów konsultorów zależy od woli biskupa diecezjalnego. (R ada kapłańska ustanaw ia proboszczów konsultorów na propozycję biskupa diecezjalnego). Jednak nie m oże znieść członkostw a proboszcza, który był praw nie ustanow iony przez R adę kapłańską (jednak m oże elim inow ać czynności konkretnego proboszcza w zespole nie w ybierając go do składu dw óch proboszczów , których się będzie radził w spra wie p rzen iesien ia lub odw ołania p roboszcza w poszczególnym przypadku).
9 Z espół proboszczów konsultorów ustanaw ia Rada kapłańska na prośbę biskupa diecezjal nego. Kan. 501 KPK o kreśla czas trw ania Rady kapłańskiej na 5 lat, to zostało uw zględnione na przykład w statusie Rady kapłańskiej d iecezji Spiśskiej. Poniew aż zespół proboszczów konsultorów ustanaw ia R ada kapłańska, w ydaje mi się, że jest to stosow ne, aby i Zespół proboszczów konsultorów został ustanow iony na ograniczony okres 5 lat. A co dotyczy poży teczności nadaw ania zadań na ściśle o k reślony okres, w ystarczy przytoczyć kanony KPK, które zalecają zm ieniać członkostw o praw ie w każdej na stale ustalonej radzie, która istnieje w diecezji: por. R ada kapłańska (kan. 501), Z espół konsultorów (kan. 502), Pastoralna rada diecezji (kan. 512 - je st ona pow oływ ana na prośbę biskupa).
p o w in ie n s p ra w ę p r z e n i e s ie n i a lu b o d w o ła n ia p r o b o s z c z a k o n s u lto w a ć
z d w o m a p r o b o s z c z a m i z Z e s p o łu p r o b o s z c z ó w k o n s u lto r ó w i ż e z a c h o
w a n ie lu b n ie z a c h o w a n ie te g o o b o w ią z k u o d n o s i s ię d o w a ż n o ś c i d e
k re tu p r z e n ie s ie n ia lu b o d w o ła n ia p r o b o s z c z a 1'1. D la te g o c e le m u n i k
n ię c ia e w e n tu a ln y c h n ie p o r o z u m ie ń p o t r z e b n e j e s t , by w d e k r e c i e p r z e
n ie s ie n ia p r o b o s z c z a p r z y to c z y ć p is e m n ie to , ż e p r z e n i e s i e n i e lu b o d
w o ła n ie b is k u p d i e c e z ja ln y k o n s u lto w a ł z d w o m a p r o b o s z c z a m i z Z e
s p o łu p ro b o s z c z ó w k o n s u l t o r ó w 11.
VI. W JA K I S P O S Ó B B IS K U P D IE C E Z J A L N Y
P O W IN IE N U S T O S U N K O W A Ć SIĘ DO P R Z E D S T A W I O N E J O P IN II?
B isk u p d ie c e z ja ln y n ie m u s i p o d z ie la ć o p in ii, k tó r e j u d z i e l i l i m u
d w a j p ro b o s z c z o w ie k o n s u lto r z y w z g lę d e m p r z e n i e s i e n i a a lb o o d w o ł a
n ia p ro b o s z c z a . O p in ia d w ó c h p r o b o s z c z ó w k o n s u lto r ó w j e s t d la b i s k u
p a d ie c e z ja ln e g o ty lk o ra d ą , n ie o b o w i ą z k ie m 12.
*
N a k o n ie c k ilk a u w a g , k tó r e m o g ą p r z y c z y n ić s ię d o k o m p le k s o w e g o
s p o jr z e n ia n a is tn ie n ie i z a d a n ia Z e s p o łu p r o b o s z c z ó w k o n s u lto r ó w .
10 W' kanonie 1742 KPK m ów i się: Episcopus rem discutiat... („biskup niech o rzeczy dyskutuje”)- Polskie tłum aczenie tekstu brzmi: „biskup om aw ia spraw ę...” . C zyli nie m ów i się, że biskup m oże, ale że biskup om aw ia spraw ę, czyli pow inien spraw ę om aw iać! P isze o tym Zenon Grocholew ski: „Q uesta consultazione e ’ richiesta per la validita della rim o zio n e” (to om ów ienie decyduje o w ażności aktu przeniesienia). Zob. s. 244. G dy biskup diecezjalny w yda dekret o przeniesieniu albo odw ołaniu proboszcza, a nie będzie przestrzegać przepisów KPK, przeciw ko tem u istnieje m ożliw ość podania rekursu adm inistracyjnego do K ongregacji dla kleru i przeciw ko rozstrzygnięciu we w spom nianej K ongregacji istnieje m ożliw ość odw ołania się do N ajw yższego T rybunału Sygnatury A postolskiej. O całkow itej problem atyce rekursów adm ini stracyjnych pisze E. L abandeira (Tratado de derecho adm inistrativo canónico, P am plona 1993). 11 Jednak biskup diecezjalny nie pow inien w dekrecie odw ołania albo przen iesien ia p o d a wać nazw isk proboszczów z zespołu, z którym i się konsultow ał. G dyby jed n a k proboszcz w niósł rekurs, to w postępow aniu odw oław czym pow inien mieć m ożliw ość poznania nazw isk proboszczów konsultorów i prosić o ich zm ianę z pow odu uprzedzenia. Por. G r o c h o l e w s k i , Trasferim ento, s. 225 (A utor zajm uje się w prost tem atem , czy proboszcz m oże kw estio now ać w iarygodność proboszczów konsultorów ).
N a j p i e r w n i e m o ż n a p r z e o c z y ć f a k t u , iż k a n o n y , k t ó r e d o t y c z ą Z e s p o ł u
p r o b o s z c z ó w k o n s u l t o r ó w , n i e z n a j d u j ą s ię w k s i ę d z e d r u g i e j , al e w
s i ó d m e j K o d e k s u , k t ó r a p r o w a d z i r o z p r a w ę o p r o c e s a c h . C z y s ię n a m
t o p o d o b a c z y n i e , m u s i m y s ię n a tę i n s t y t u c j ę p o w o ł y w a ć w r a m a c h
p r o c e d u r y p r z e n o s z e n i a i o d w o ł y w a n i a p r o b o s z c z ó w , k t ó r a m o ż e być
d l a b i s k u p a d i e c e z j a l n e g o b a r d z o d e l i k a t n ą s p r a w ą . P o p r z e z i s t n i e n i e
i d z i a ł a l n o ś ć Z e s p o ł u p r o b o s z c z ó w k o n s u l t o r ó w K o ś c i ó ł p r a g n i e z a b e z
p i e c z y ć w t y m o b s z a r z e m a k s y m a l n ą o b i e k t y w n o ś ć i u z a s a d n i e n i e c z y n
n o ś c i p r z e n i e s i e n i a l ub o d w o ł a n i a p r o b o s z c z a . Z t e g o p u n k t u w i d z e n i a
p o s z c z e g ó l n i b i s k u p i n i e p o w i n n i p r z e c i w s t a w i a ć si ę p o w s t a n i u i d z i a
ł a n i u Z e s p o ł u p r o b o s z c z ó w k o n s u l t o r ó w , a w i d z i e ć w n i c h s w o i c h
p o m o c n i k ó w i d o r a d c ó w w s p r a w i e p r z e n o s z e n i a i o d w o ł y w a n i a p r o b o
s z c z ó w . Z d r u g i e j s t r o n y K P K ś c i ś l e d e k l a r u j e u s t a b i l i z o w a n i e u r z ę d u
p r o b o s z c z a t a k , że w y m a g a , by p r o b o s z c z b y ł u s t a n o w i o n y n a cz as
n i e o k r e ś l o n y . D l a t e g o j e g o p r z e n i e s i e n i e a l b o o d w o ł a n i e w i n n o b yć
z a w s z e p o d y k t o w a n e t r o s k ą i s p o j r z e n i e m z p u n k t u d u c h o w e g o d o b r a
w i e r z ą c y c h w p a r a f i i i z g o d n e z p r z e p i s a m i p r a w a k a n o n i c z n e g o . Z b a
w i e n i e b o w i e m d u s z j e s t w K o ś c i e l e n a j w y ż s z y m p r a w e m (p or . kan.
1752 ) .
N i e k i e d y w K o ś c i e l e z d a r z a s ię , że k o n k r e t n y b i s k u p d i e c e z j a l n y
n i g d y n i e b y ł p r o b o s z c z e m , a w i ę c t r u d n o m u z r o z u m i e ć ż y c i e i p r o
b l e m y , j a k i m i ż y j ą p r o b o s z c z o w i e . D l a t e g o p r a c a Z e s p o ł u p r o b o s z c z ó w
k o n s u l t o r ó w u k a z u j e s ię j a k o p e w n a p o m o c w w y m i a r z e p a s t o r a l n y c h
s t o s u n k ó w o r a z t r o s k i o d u c h o w e d o b r o w i e r z ą c y c h .
I L G R U P P O D EI P A R R O C I C O N S U L T O R I (I L D I S C O R S O C AN . 1752 E C A N . 1750 CI C) S o m m a r i o A u t o r e , v i c a r i o g i u d i z i a l e del l a Di o c e s i di Sp i š in S l o v a c c h i a e d o c e n t e di di r it to c a n o n i c o ne l l a F a c o l t à t e o l o g i c a d e l l ’U n i v e r s i t à C o m e n i a n a - Is t i t ut o t eo l o g i c o di S p i ś s k e P o d h r a d i e , t r a t t a e s c l u s i v a m e n t e at t ual i p r o b l e mi r i g u a r d a n t i d e l l ’i sti t ut o g i u r i d i c o del G r u p p o dei p a r r o c i c o n s u l t o r i di cui i c a nn. 1 7 4 0 - 1 7 5 2 del C o d i c e l at i no di G i o v a n n i P a o l o II. E d a n o t a r e c h e la p r o c e d u r a del l a r i mo z i o n e e del t r a s f e r i m e n t o dei p a r r o c i é p a r t i c o l a r m e n t e e l a b o r a t a mo t i v a t a d a l l ’i m p o r t a n z a a t t r i bui t a all a st abil it à d e l l ' u f f i c i o del p a r r o c o a f f e r m a t a nel c o d i c e l at i no (can. 522) . Si tr at t a del G r u p p o deiparr oci che il C o n s i g l i o p r e s b i t e r a l e ha e l e t t o s t a b i l me n t e su p r o p o s t a del V e s c o v o d i o c e s a n o . Au t o r e si p r o p o n e r i s o l v e r e a l c uni p r o b l e m i e i n c e r t e z z e al r i g u a r d o : d e f i n i z i one del G r u p p o dei par r oci co n s u l t o r i , p r o p o s t a del V e s c o v o d i o c e s a n o , o b l i g a t o r i e t à , m o d o e i m p o r t a n z a de l l a c o n s u l t a z i o n e .
