Widok Udział ochrzczonych w kapłańskim, prorockim i królewskim posłannictwie Chrystusa.

JACEK HADRYŒ

Uniwersytet im. Adama Mickiewicza w Poznaniu Wydzia³ Teologiczny

Udzia³ ochrzczonych w kap³añskim, prorockim i królewskim

pos³annictwie Chrystusa

Participation of the baptized in the priestly, prophetic and royal mission of Christ

Chrzeœcijañskie ¿ycie duchowe polega na udziale w ¿yciu Bo¿ym, a samo w so-bie jest rzeczywistoœci¹ dynamiczn¹, gdy¿ udzia³ w ¿yciu Bo¿ym jest nie tylko dany cz³owiekowi, ale równie¿ zadany. ¯ycie Bo¿e w cz³owieku i jego rozwój jest mo¿liwy dziêki Chrystusowi, jednak¿e w praktyce uzale¿niony od wspó³pra-cy cz³owieka z Bo¿¹ ³ask¹. Rozwój duchowy jest zatem procesem zakorzenio-nym w Chrystusie jako Ÿródle, zapocz¹tkowazakorzenio-nym na chrzcie, i stanowi Bo¿y dar

wymagaj¹cy przyjêcia przez cz³owieka2_{. Sam sakrament chrztu wywo³uje ró¿ne}

skutki, wprowadzaj¹c w chrzeœcijañsk¹ nowoœæ ¿ycia, obdarowuj¹c udzia³em w ¿y-ciu zmartwychwsta³ego Chrystusa, bêd¹c swoist¹ bram¹ otwieraj¹c¹ dostêp do ¿ycia w Duchu Œwiêtym.

Mo¿na mówiæ o piêciu skutkach przyjêcia sakramentu chrztu. Pierwszym jest uwolnienie od grzechu pierworodnego i obdarowanie udzia³em w nowym ¿yciu, w ¿yciu zmartwychwsta³ego Syna Bo¿ego. Drugim skutkiem jest przywrócenie godnoœci dziecka Bo¿ego i umo¿liwienie uczestnictwa w ¿yciu Osób Trójcy Prze-najœwiêtszej, która odt¹d mieszka w cz³owieku. Ochrzczony otrzymuje w ten

spo-T

M

Volumen 10(2015), numer 1(17) doi: 10.14746/tim.2015.17.1.2

1 _{Jacek Hadryœ – kap³an archidiecezji poznañskiej, dr hab. teologii, profesor UAM,} wyk³a-dowca teologii duchowoœci i prodziekan na Wydziale Teologicznym Uniwersytetu im. Adama Mic-kiewicza w Poznaniu, dyrektor Szko³y Katechistów archidiecezji poznañskiej, cenzor ksi¹g religij-nych.

2 _{„£aska Chrystusa jest darem darmo danym, przez który Bóg obdarza nas swoim ¿yciem} wlanym przez Ducha Œwiêtego do naszej duszy, by j¹ uleczyæ z grzechu i uœwiêciæ. Jest to ³aska uœwiêcaj¹ca lub przebóstwiaj¹ca, otrzymana na chrzcie. Jest ona w nas Ÿród³em dzie³a uœwiêce-nia” – Katechizm Koœcio³a katolickiego, Poznañ 1999, dalej: KKK.

sób pe³ne, nadprzyrodzone wyposa¿enie, tzw. duchowy organizm. Nastêpuje nie tylko inicjacja ¿ycia duchowego, ¿ycia Bo¿ego, ale tak¿e uzdolnienie do jego kon-tynuacji, rozwoju, czyli d¹¿enia do osi¹gniêcia jego pe³ni w ¿yciu wiecznym. Trze-cim skutkiem przyjêcia chrztu jest wszczepienie w Chrystusa i bezpoœrednio st¹d wynikaj¹ca powinnoœæ ¿ycia na podobieñstwo Chrystusa oraz bezwarunkowego i ca³kowitego oddania siê Jemu: chrzest jest w ¿yciu chrzeœcijanina podstawow¹ konsekracj¹, poprzez któr¹ zostaje on poœwiêcony i ca³kowicie oddany Chrystuso-wi. Wszelkie inne konsekracje, np. œwiêcenia kap³añskie czy œluby zakonne, s¹ oparte na konsekracji chrzcielnej. Wszczepienie w Chrystusa ma prowadziæ do in-tegracji z Nim, pe³nego uto¿samienia, zgodnie ze s³owami œw. Paw³a Aposto³a, zawartymi w drugim rozdziale Listu do Galatów: „Teraz zaœ ju¿ nie ja ¿yjê, ale ¿yje we mnie Chrystus” (Gal 2,20). Wszczepienie w Chrystusa jest równoznaczne z wszczepieniem w Mistyczne Cia³o Chrystusa, czyli w Koœció³, i stanowi czwar-ty skutek przyjêcia sakramentu chrztu. Cz³owiek ochrzczony uzyskuje w ten spo-sób pe³ne prawo do korzystania z sakramentów, do s³owa Bo¿ego, do wszelkich innych pomocy duchowych. Z drugiej strony nabywa odpowiedzialnoœæ za wspól-notê Koœcio³a, za budowanie go poprzez œwiadectwo ¿ycia naznaczonego mi³oœci¹. Pi¹tym i jednoczeœnie zasadniczym skutkiem przyjêcia sakramentu chrztu jest udzia³ w potrójnym pos³annictwie Chrystusa: kap³añskim, prorockim i królewskim. Pe³nienie tego¿ pos³annictwa stanowi zasadniczy wymiar duchowoœci chrzciel-nej i wyznacza ca³¹ ¿yciow¹ drogê chrzeœcijanina oraz jego rozwój duchowy. Ka¿-dy ochrzczony ma dzieñ po dniu umieraæ dla siebie, ¿eby ¿yæ dla Pana Boga, umie-raæ dla grzechu, ¿eby ¿yæ dla ³aski, a powy¿sze ma siê wype³niaæ poprzez pe³nienie

kap³añskiej, prorockiej i królewskiej misji Chrystusa3_.

Refleksja nad tym szczególnym skutkiem sakramentu chrztu jest celem ni-niejszego przed³o¿enia. Zagadnienie zosta³o podzielone na trzy czêœci, które po-œwiêcono kolejno udzia³owi ochrzczonego: w kap³añskim, prorockim i królew-skim pos³annictwie Chrystusa. Problematykê ujêto z uwzglêdnieniem specyfiki ró¿nych stanów w Koœciele, a podsumowanie i wnioski podano w zakoñczeniu. Autor artyku³u odwo³uje siê przede wszystkim do wybranych dokumentów Ko-œcio³a, a tak¿e korzysta z Katechizmu Koœcio³a katolickiego i odpowiednio do-branej literatury przedmiotu.

UDZIA£ W KAP£AÑSKIM POS£ANNICTWIE CHRYSTUSA

Katechizm Koœcio³a katolickiego k³adzie szczególny nacisk na uczestnictwo ochrzczonych w kap³añskiej godnoœci i misji Chrystusa. Przypomina, ¿e s¹ oni

„wybranym plemieniem, królewskim kap³añstwem, narodem œwiêtym, ludem Bogu

3 _{“A strong desire must fill us to become different beings, to mortify our old selves and rearise} as new men in Christ” – D. von Hildebrand, Transformation in Christ, San Francisco 2001, s. 5.

na w³asnoœæ przeznaczonym”, aby og³aszaæ „dzie³a potêgi Tego, który ich wezwa³

z ciemnoœci do przedziwnego swojego œwiat³a” (1 P 2,9)4_{. Niew¹tpliwie sakrament}

chrztu jest podstaw¹ kap³añstwa powszechnego wiernych, od którego kap³añstwo urzêdowe, wed³ug nauki Soboru Watykañskiego II, ró¿ni siê „istot¹, a nie stopniem tylko, s¹ sobie jednak wzajemnie przyporz¹dkowane, jedno i drugie bowiem we

w³aœciwy sobie sposób uczestniczy w jednym kap³añstwie Chrystusowym”5_{. W}

zo-rem urzeczywistniania funkcji kap³añskiej dla ochrzczonych jest sposób pe³nienia

jej przez Chrystusa6_{. Zbawiciel kap³añsk¹ godnoœci¹ zosta³ obdarowany w}

tajem-nicy wcielenia: „Nikt sam sobie nie bierze tej godnoœci, lecz tylko ten, kto jest powo³any przez Boga jak Aaron. Podobnie i Chrystus nie sam siebie okry³ s³aw¹ przez to, ¿e sta³ siê arcykap³anem, ale uczyni³ to Ten, który powiedzia³ do Niego:

«Ty jesteœ moim Synem, Jam ciê dziœ zrodzi³»” (Hbr 5,4-5). Kap³añsk¹ funkcjê

Chrystus wype³nia³ przede wszystkim poprzez swój ofiarniczy styl ¿ycia

wyra¿a-j¹cy siê w ca³kowitym pos³uszeñstwie Ojcu i Jego woli, co wi¹za³o siê z postaw¹ rezygnacji z samego siebie. Pos³uszeñstwo Chrystusa osi¹gnê³o swoj¹ pe³niê w œmierci krzy¿owej, w której zosta³y zawarte wszystkie wczeœniejsze akty po-s³uszeñstwa Ojcu. Œmieræ na Kalwarii sta³a siê najpe³niejszym uwielbieniem Boga i pojednaniem ludzi z Nim. Mo¿na uznaæ, ¿e Chrystus swoj¹ kap³añsk¹ funk-cjê sprawowa³ poprzez uwielbienie Ojca oraz prze¿ywanie ca³ego ¿ycia w posta-wie ofiarnoœci. Wszystko zatem, co ochrzczony czyni dla uposta-wielbienia Boga oraz ofiarowania siê Jemu, jest realizacj¹ przez niego udzia³u w kap³añskim pos³annic-twie Chrystusa. Dokumenty Koœcio³a ukonkretniaj¹ ten udzia³. Sobór Watykañ-ski II stwierdza, ¿e dokonuje siê on „przez przyjmowanie sakramentów, modlitwê i dziêkczynienie, œwiadectwo ¿ycia œwi¹tobliwego, zaparcie siê siebie i czynn¹

mi-³oœæ”7_{. Katechizm Koœcio³a katolickiego, nawi¹zuj¹c do soborowego nauczania}

i podkreœlaj¹c, i¿ ochrzczeni otrzymuj¹ niezatarte znamiê duchowe, zaznacza, ¿e s¹ oni konsekrowani do uczestniczenia w kulcie oraz uzdolnieni i w³¹czeni do „s³u¿enia Bogu przez ¿ywy udzia³ w œwiêtej liturgii Koœcio³a i wype³niania ich kap³añstwa na mocy chrztu przez œwiadectwo œwiêtego ¿ycia i skutecznej

mi³o-œci”8_{. Podsumowuj¹c nauczanie Koœcio³a zawarte w ró¿nych dokumentach,}

mo¿-na w pewnym uproszczeniu powiedzieæ, ¿e udzia³ ochrzczonych w kap³añskiej misji Chrystusa realizuje siê poprzez podejmowanie czynnoœci zwi¹zanych z li-turgicznym kultem Koœcio³a, prze¿ywanie codziennego ¿ycia w ofiarowaniu

sie-bie Bogu, œwiadectwo œwiêtego ¿ycia oraz czynn¹ mi³oœæ9_.

4 _{Por. KKK 1268.}

5 _{Sobór Watykañski II, Konstytucja dogmatyczna o Koœciele „Lumen gentium”, 10, w: ten¿e,} Konstytucje, dekrety, deklaracje, Poznañ 2002, dalej KK.

6 _{Por. H. Wejman, Komplementarnoœæ duchowoœci stanów ¿ycia w Koœciele, Poznañ 2002,} s. 59-60.

7 _{KK 10.} 8 _{KKK 1273.} 9 _{Por. tam¿e, s. 60-62.}

Czynnoœci zwi¹zane z liturgicznym kultem Koœcio³a to przede wszystkim modlitwa, zw³aszcza brewiarzowa, oraz korzystanie z sakramentów œwiêtych. Modlitwa jest konieczna dla podtrzymywania i rozwijania komunii z Chrystusem, mo¿na j¹ za œw. Urszul¹ Ledóchowsk¹ uwa¿aæ za swoisty most miêdzy ziemi¹

a niebem, miêdzy cz³owiekiem a Bogiem10_{. Ju¿ sama w sobie jest realizacj¹}

udzia³u ochrzczonego w kap³añstwie Chrystusa, szczególnie wtedy, gdy przybie-ra chaprzybie-rakter dziêkczynny. Kiedy jest ona modlitw¹ brewiarzow¹, to mo¿na po-wiedzieæ, ¿e ów udzia³ w kap³añstwie Chrystusa dokonuje siê na drodze litur-gicznej, gdy¿ modlitwa Liturgii godzin jest kontynuacj¹ modlitwy Chrystusa, czynnoœci¹ ca³ego mistycznego Cia³a Chrystusa, a nie jedynie praktyk¹ prywat-n¹. Jako modlitwa Koœcio³a stanowi uwielbienie Boga w ka¿dym czasie i odgry-wa tak odgry-wa¿n¹ rolê w ekonomii zbawienia, ¿e wchodzi w sakramentaln¹

celebra-cjê misterium paschalnego, ma œcis³y zwi¹zek z Eucharysti¹11_{. Dla osób}

konsekrowanych przez œwiêcenia kap³añskie ró¿nych stopni b¹dŸ przez œlubowa-nie rad ewangelicznych modlitwa brewiarzowa jest obowi¹zkiem, natomiast przez osoby œwieckie bywa podejmowana na zasadzie dobrowolnoœci.

Korzystanie z sakramentów nale¿y uznaæ za szczególny liturgiczny udzia³

ochrzczonych w kap³añstwie Chrystusa. Sakramenty s¹ najskuteczniejszym i naj-bardziej podstawowym œrodkiem uœwiêcenia, s¹ skutecznymi znakami, przez

któ-re ochrzczony otrzymuje ¿ycie Bo¿e i je w sobie pomna¿a12_{. Przyjmowanie}

sa-kramentów, a tak¿e ich sprawowanie13 _{jest uczestniczeniem w kap³añstwie}

Chrystusa. Szczególne znaczenie ma Eucharystia, podczas której ochrzczeni sk³a-daj¹ Bogu „bosk¹ ¯ertwê ofiarn¹, a wraz z Ni¹ samych siebie; w ten sposób za-równo przez sk³adanie ofiary, jak i przez Komuniê œwiêt¹, wszyscy bior¹

w³aœci-wy sobie udzia³ w czynnoœci liturgicznej”14_{. Dokument soborowy zaznacza, ¿e}

odbywa siê to we w³aœciwy sposób, gdy¿ kap³ani urzêdowi sk³adaj¹ Ofiarê w zastêpstwie Chrystusa i w imieniu ludu, a pozostali wspó³dzia³aj¹ w tym

ofia-rowaniu15_{. Wa¿ne miejsce w liturgicznym udziale w kap³añstwie Chrystusa}

zaj-muje równie¿ sakrament pokuty i pojednania, poniewa¿ pozwala doœwiadczyæ Bo¿ej mi³oœci wiêkszej od ludzkiego grzechu. Warto pamiêtaæ, ¿e ³aska spowie-dzi œwiêtej nie ogranicza siê do oczyszczenia z grzechów, ale równie¿ przyczy-nia siê do uœwiêceprzyczy-nia osoby spotykaj¹cej siê z Chrystusem w tym sakramencie. Samo korzystanie z sakramentu nawrócenia oddaje chwa³ê Bogu przede

wszyst-10 _{Por. U. Ledóchowska, Myœli, Warszawa 1988, s. 41.} 11 _{Por. KKK 1174.}

12 _{Por. KKK 111 oraz 1131.}

13 _{Szafarzami sakramentów s¹ ci, którzy uczestnicz¹ w kap³añstwie Chrystusa na podstawie} œwiêceñ, zatem diakoni, kap³ani i biskupi, natomiast sakramentu ma³¿eñstwa udzielaj¹ sobie narze-czeni, a w szczególnych sytuacjach pod pewnymi warunkami szafarzem chrztu mo¿e byæ ka¿dy cz³owiek, nawet nieochrzczony.

14 _{KK 11.}

kim poprzez uznanie Jego œwiêtoœci oraz powierzenie siê Jego mi³osierdziu z przyjêciem, ¿e tylko On ma w³adzê odpuszczenia grzechów.

Przy korzystaniu z sakramentu Eucharystii, jak wspomniano, wierny ofiaro-wuje siebie Bogu, co ³¹czy siê z pozaliturgiczn¹ drog¹ aktualizowania kap³añ-skiej funkcji Chrystusa, polegaj¹c¹ na sk³adaniu duchowych ofiar. Katechizm Koœcio³a katolickiego na temat udzia³u œwieckich w kap³añskiej misji Chrystusa przypomina nauczanie Soboru Watykañskiego II, ¿e wszystkie ich

uczynki, modlitwy i apostolskie przedsiêwziêcia, ¿ycie ma³¿eñskie i rodzinne, co-dzienna praca, wypoczynek ducha i cia³a, jeœli odbywaj¹ siê w Duchu, a nawet utra-pienia ¿ycia, jeœli cierpliwie s¹ znoszone, staj¹ siê duchowymi ofiarami, mi³ymi Bogu przez Jezusa Chrystusa; ofiary te sk³adane s¹ zbo¿nie Ojcu w eucharystycznym ob-rzêdzie wraz z ofiar¹ Cia³a Pañskiego. W ten sposób i ludzie œwieccy, jako zbo¿nie dzia³aj¹cy wszêdzie czciciele Boga, sam œwiat Jemu poœwiêcaj¹16_.

Biskup Henryk Wejman, analizuj¹c teksty biblijne, doszed³ do przekonania, ¿e „istota ofiar duchowych cz³owieka polega na ¿yciu ca³kowicie poœwiêconym Bogu. W sposób zaœ szczególny swój wyraz znajdzie ona w aktach uwielbienia

Boga, wyznania wiary i mi³osierdzia wobec bliŸnich”17_{. Wed³ug Wejmana}

„ofia-ry duchowe przejawiaæ siê bêd¹ w podejmowaniu przez cz³owieka wszelkich

¿yciowych zadañ zwi¹zanych ze stanem ¿ycia w duchu wiary Bogu”18_.

Pozali-turgiczna realizacja udzia³u w kap³añstwie Chrystusa, oznaczaj¹ca sk³adanie du-chowych ofiar, polega zatem na ¿yciu poœwiêconym Bogu, po³¹czonym z usil-nym d¹¿eniem do osobistej œwiêtoœci, a wi¹¿e siê to z dawaniem œwiadectwa wiary poprzez ¿ycie zgodne z ni¹ oraz poprzez czynn¹ mi³oœæ. Rzecz jasna, po-wy¿sze realizuje siê w ró¿ny sposób, w zale¿noœci od stanu ¿ycia ochrzczonego,

niemniej jednak zawsze jest naznaczone d¹¿eniem do œwiêtoœci19_{. Owo}

powo³a-nie do œwiêtoœci zak³ada przede wszystkim osobow¹ relacjê z Bogiem,

dokonu-j¹c¹ siê w Chrystusie i przez Chrystusa20_{. D¹¿enie do œwiêtoœci polega zatem na}

16 _{KK 34; por. 10, zob. KKK 901.} 17_{Tam¿e, s. 84.}

18_Tam¿e.

19 _{„Chcê z tych rekolekcji wyjœæ œwiêt¹ i pomimo wszystko, to jest pomimo nêdzy mojej, chcê} zostaæ œwiêt¹ i ufam, ¿e mi³osierdzie Bo¿e i z takiej nêdzy, jak¹ jestem, mo¿e uczyniæ œwiêt¹, bo przecie¿ mam dobr¹ wolê. Pomimo wszystkich pora¿ek chcê walczyæ jak dusza œwiêta i chcê po-stêpowaæ jak dusza œwiêta. Niczym siê nie bêdê zniechêcaæ, jak siê nie zniechêca dusza œwiêta. Chcê ¿yæ i umieraæ jak dusza œwiêta, wpatrzona w Ciebie, Jezu na krzy¿u rozpiêty, jako we wzór, jak mam postêpowaæ. Szuka³am przyk³adu woko³o siebie i nie znajdowa³am dostatecznych, i za-uwa¿y³am, jakoby opóŸnia³a siê œwiêtoœæ moja; lecz od chwili obecnej utkwi³am wzrok w Ciebie, Chryste, Wodzu mój najlepszy. Ufam, ¿e pob³ogos³awisz wysi³kom moim. […] wyznajê w poko-rze, i pomimo swej nêdzy, przy Twojej pomocy mogê zostaæ œwiêt¹” – F. Kowalska, Dzienniczek. Mi³osierdzie Bo¿e w duszy mojej, Warszawa 2011, nr 1333 i 1718.

20 _{„Si rechazas la posibilidad de ser santo, significa que has olvidado dos hechos básicos que} conciernen la santidad. El primer hecho es que el crecimiento espiritual es obra de Diós, obra de su

nawi¹zaniu g³êbokiej osobistej wiêzi przyjaŸni z Chrystusem, wyra¿aj¹cej siê w coraz doskonalszej postawie moralnej, odpowiadaj¹cej Jego pragnieniom. Pod-staw¹ œwiêtoœci jest przyjacielska wiêŸ z Chrystusem, a konsekwencj¹ i zarazem

potwierdzeniem jej autentycznoœci w³aœciwe postêpowanie moralne21_{. Przez}

ana-logiê do ludzkich relacji przyjaŸni mo¿na powiedzieæ, ¿e jeœli ktoœ prawdziwie mi³uje drug¹ osobê, to nie jest mo¿liwe, aby w sposób œwiadomy i dobrowolny wyrz¹dza³ jej krzywdê czy sprawia³ przykroœæ, a gdyby nawet mimowolnie to uczyni³, to wtedy bêdzie tak¹ sytuacjê bardzo g³êboko prze¿ywa³ i stara³ siê tej ukochanej osobie okazywaæ jeszcze wiêksz¹ ¿yczliwoœæ. Podobnie jest z odnie-sieniem chrzeœcijanina do Chrystusa. Jeœli ktoœ autentycznie przyjaŸni siê z Nim, to nie jest do pomyœlenia, aby œwiadomie i dobrowolnie chcia³ cokolwiek czyniæ wbrew Chrystusowi; jest dok³adnie przeciwnie, czyli pragnie Jemu sprawiaæ ra-doœæ i okazywaæ coraz wiêksz¹ mi³oœæ. A jeœli doœwiadcza s³aboœci, to g³êboko prze¿ywa owo doœwiadczenie w odniesieniu do Chrystusa i stara siê Jemu za-doœæuczyniæ poprzez jeszcze wiêksze oddanie siê Jemu. Osobist¹ wiêŸ z Chry-stusem trudno zmierzyæ, ale postêpowanie moralne danego cz³owieka mo¿na zbadaæ i poddaæ ocenie, dlatego te¿ tak czyni Koœció³, kiedy analizuje ¿ycie oso-by, która umar³a w opinii œwiêtoœci i jest kandydatem do wyniesienia na o³tarze. Œwiêtoœci nie mo¿na uto¿samiaæ z bezgrzesznoœci¹, ale z d¹¿eniem do niej ze wzglêdu na osobist¹ przyjaŸñ z Chrystusem. Chrzeœcijanin, który wszed³ w g³ê-bok¹ relacjê z Chrystusem, mo¿e jeszcze nawet przez stosunkowo d³ugi okres doœwiadczaæ swoich s³aboœci, na przyk³ad z powodu posiadania jakiejœ wady czy te¿ wczeœniejszego popadniêcia w na³óg, ale w takiej sytuacji jego przyjaŸñ z Chrystusem sprawia, ¿e mocno prze¿ywa swoje moralne ubóstwo w odniesie-niu do relacji z Boskim Przyjacielem i podejmuje powa¿ne wysi³ki, aby tak¹ sy-tuacjê zmieniæ. Zdarza siê tak¿e, ¿e dla utrzymania postawy pokory i dla pozna-nia zale¿noœci od Boga pewne drobne s³aboœci b¹dŸ niedoskona³oœci towarzysz¹ cz³owiekowi autentycznie d¹¿¹cemu do œwiêtoœci a¿ do koñca ziemskiego ¿ycia.

gracia. Estás muy en lo cierto cuando piensasa que no posees, por ti mismo, lo que hace a un santo. Estás totalmente equivocado, no obstante, si piensasa que- para ti- la santidad es una búsquda sin esperanza. Cada santo es un milagro del poder creativo de Diós, de la gracia transformadora de Diós. Diós necesita muy poco para actuar. De hecho, podemos decir que le gusta trabajar con ma-teriales inapropiados. Cuando peor sea la naturale_{za humana con la que empieze, más certeramente} brillará luego su gracia. […] Para Diós, el producto más precioso de la santidad es la íntima unión con El, mismo de un alma que le quiere con un amor indiviso” – L. Trese, Puedes volar como las

aguilas, Madrid 2003, s. 12, nr 50.

21 _{“[…] the saint is a human person who becomes increasingly free during his mortal life. As} he progresses in his intimacy with God, he gradually loses the concrete faculty to choose evil, for evil entices him less and less. _{And yet he becomes increasingly free, because he tends more and} more to make his decisions from the depths of his being, by surrendering himself ever more com-pletely to God. By contrast, the inveterate sinner, in whom the faculty to choose evil is constantly growing, becomes increasingly the slave of his passions and becomes progressively less free” – J. Galot, Who is Christ? _{A theology of the incarnation, Roma 1980, s. 390.}

Nale¿y pamiêtaæ, ¿e realizacja powo³ania do œwiêtoœci dokonuje siê w Koœciele, który Chrystus wyposa¿y³ w to wszystko, co jest potrzebne cz³owiekowi do osi¹g-niêcia pe³nego udzia³u w Boskim ¿yciu. Trudno sobie wyobraziæ chrzeœcijanina autentycznie d¹¿¹cego do komunii z Chrystusem, a jednoczeœnie maj¹cego lek-cewa¿¹cy stosunek do Mistycznego Cia³a Chrystusa, którym jest Koœció³. Bez Koœcio³a i szacunku dla niego nie mo¿na postêpowaæ na drodze wiod¹cej do

œwiêtoœci22_{. Rzecz jasna, owo powo³anie do œwiêtoœci wpisane w realizowanie}

kap³añskiej misji Chrystusa mo¿e byæ prze¿ywane w ró¿ny sposób: jako d¹¿enie

do upodobnienia siê do Chrystusa23_{, do doskona³oœci, do zjednoczenia z Bogiem}24

czy jako pe³nienie woli Bo¿ej we wszystkim25_.

W przypadku kap³anów jest œciœle zwi¹zane z trosk¹ o zbawienie ludzi po-wierzonych ich pos³udze i tzw. mi³oœci¹ pastersk¹ wzglêdem nich, czyli osobiste uœwiêcenie kap³ana dokonuje siê poprzez uœwiêcanie innych. W ¿yciu osób kon-sekrowanych d¹¿enie do œwiêtoœci dokonuje siê poprzez naœladowanie pos³usz-nego, ubogiego i dziewiczego Chrystusa we wspólnocie i poprzez ni¹, chocia¿ owo naœladowanie mo¿e byæ realizowane równie¿ poza wspólnot¹, np. w przy-padku dziewictwa konsekrowanego czy œwieckich konsekrowanych. Osoby œwieckie, tak¿e konsekrowane, realizuj¹ je, ¿yj¹c w œwiecie i zajmuj¹c siê jego sprawami. W sposób specyficzny d¹¿enie do œwiêtoœci, które jest wpisane w ka-p³añskie pos³annictwo ochrzczonych, dokonuje siê w chrzeœcijañskich rodzinach, w których ma³¿onkowie maj¹ siê troszczyæ o uœwiêcenie wzajemne i ca³ej rodzi-ny poprzez wspólne, pe³ne uczestniczenie w Eucharystii, korzystanie z

sakramen-22 _{Zob. J. Gogola, Teologia komunii z Bogiem, Kraków 2003, s. 105-108.}

23 _{„Trzeba mieæ ci¹g³e pragnienie naœladowania we wszystkim Chrystusa, staraj¹c siê} upodob-niæ ¿ycie swoje do Jego ¿ycia, nad którym czêsto trzeba rozmyœlaæ, by je umieæ naœladowaæ i za-chowywaæ siê we wszystkich okolicznoœciach tak, jak On by siê zachowywa³” – Jan od Krzy¿a, Droga na Górê Karmel I, 13, 3, w: ten¿e, Dzie³a, t³um. B. Smyrak,Kraków 1998, s. 181.

24_{„Ani ³aski, ani objawienia, ani zachwyty, ani ¿adne dary jej udzielane nie czyni¹ j¹} doskona-³¹, ale wewnêtrzne zjednoczenie duszy mojej z Bogiem. Te dary s¹ tylko ozdob¹ duszy, ale nie stanowi¹ treœci ani doskona³oœci. Œwiêtoœæ i doskona³oœæ moja polega na œcis³ym zjednoczeniu woli mojej z wol¹ Bo¿¹. Bóg nigdy nie zadaje gwa³tu naszej wolnej woli. Od nas zale¿y, czy chcemy przyj¹æ ³askê Bo¿¹, czy nie; czy bêdziemy z ni¹ wspó³pracowaæ, czy te¿ j¹ zmarnujemy” – F. Ko-walska, D_{zienniczek…, dz. cyt., nr 1107. Okreœlenie pe³ni chrzeœcijañskiego ¿ycia jako} zjednocze-nia z Bogiem podkreœla z jednej strony osobow¹ wiêŸ miêdzy cz³owiekiem a Bogiem, a z drugiej – moralny aspekt tej¿e relacji, gdy¿ jak zauwa¿y³ œw. Jan od Krzy¿a, cz³owiek osi¹ga na ziemi pe³niê zjednoczenia z Bogiem wtenczas, kiedy „dwie wole, to jest wola duszy i wola Boga, s¹ zupe³nie zgodne i nic ich nie dzieli”. Jan od Krzy¿a œw., Droga na Górê Karmel, II 5, 3, dz. cyt., s. 197.

25 _{„Na jedno s³owo uwa¿am i z tym jednym siê zawsze liczê, to jedno mi jest wszystkim, tym} ¿yjê i z tym umieram, a to jest œwiêta wola Bo¿a. Ona jest mi pokarmem codziennym, ca³a dusza moja jest ws³uchana w ¿yczenia Bo¿e, pe³niê zawsze to, czego Bóg ode mnie ¿¹da, chocia¿ nieraz dr¿y natura moja i czujê, ¿e wielkoœæ ich przechodzi si³y moje. Wiem dobrze, czym jestem sama z siebie, ale te¿ wiem dobrze, czym jest ³aska Bo¿a, która mnie wspiera” – F. Kowalska,

tu pokuty, modlitwê oraz codzienne sk³adanie duchowych darów, zwi¹zanych zw³aszcza z wszelkiego rodzaju cierpieniem i trudem sumiennego wype³niania codziennych obowi¹zków.

UDZIA£ W PROROCKIM POS£ANNICTWIE CHRYSTUSA

Wzorem i miar¹ udzia³u ochrzczonych w prorockiej funkcji Chrystusa, tak jak w kap³añskiej i królewskiej, jest sam Zbawiciel, sposób pe³nienia przez Niego proroczego pos³annictwa. Ju¿ sama unia hipostatyczna sprawia, ¿e Chrystus jako Bóg-Cz³owiek przez swoje cz³owieczeñstwo ods³ania to, co jest boskie, i w ten¿e

sposób staje siê najdoskonalszym wzorem pe³nienia misji prorockiej26_.

Najogól-niej mówi¹c, udzia³ ochrzczonych w prorockim pos³annictwie Chrystusa zobo-wi¹zuje ich do œwiadectwa o Chrystusie przez ¿ycie wiar¹ i mi³oœci¹, do przyj-mowania charyzmatów, pos³ugiwania siê nimi, do w³¹czania siê w ewangelizacjê czy dzie³a misyjne Koœcio³a. Ró¿nie to siê dokonuje w poszczególnych stanach ¿ycia, niemniej jednak owo œwiadczenie o Chrystusie nie mo¿e ograniczaæ siê jedynie do odpowiedniej postawy i œwiadectwa ¿ycia, ale powinno byæ czynnym w³¹czeniem siê w ewangelizacjê oraz dzia³alnoœæ misyjn¹ Koœcio³a. Owo w³¹-czenie mo¿e dokonywaæ siê na ró¿ne sposoby, gdy¿ wspieranie innych w d¹¿e-niu do zbawienia i uœwiêcenia, ogólnie mówi¹c, realizuje siê poprzez przyk³ad ¿ycia zgodnego z wyznawan¹ wiar¹, przez konkretn¹ pomoc œwiadczon¹ bliŸnim, przez wspieranie innych s³owem oraz poprzez modlitwê i ofiarowanie cierpieñ i wyrzeczeñ w ich intencji27_.

Kap³ani pe³ni¹ misjê prorock¹ wtenczas, gdy daj¹ czytelne œwiadectwo praw-dzie Chrystusowej, radykalnie ¿yj¹c Ewangeli¹ i odwa¿nie jej broni¹c, a tak¿e g³osz¹c ca³¹ prawdê Chrystusow¹, broni¹c siê przed pokus¹ ucieczki w milcze-nie. W ich sytuacji chodzi wiêc przede wszystkim o pe³ne ¿ycie Ewangeli¹ w ka¿-dym jej aspekcie i w ten sposób bycie czytelnym znakiem wskazuj¹cym na Chry-stusa, znakiem, który intryguje i pobudza innych do ¿ycia dla Niego. Œwiadectwo ¿ycia zgodnego z wyznawan¹ wiar¹ nie wystarczy jednak do wype³nienia

pro-26 _{Por. H. Wejman, Komplementarnoœæ duchowoœci stanów…, dz. cyt., s. 87-90.}

27 _{Ewangelizacja jest procesem wielowarstwowym, na który sk³adaj¹ siê nastêpuj¹ce} elemen-ty: odnowa ludzkoœci, dawanie œwiadectwa, wejœcie we wspólnotê, otwarte przepowiadanie, du-chowe przylgniêcie, przyjêcie znaków, dzie³a apostolskie. Jej celem jest wewnêtrzna przemiana cz³owieka. Jest stale aktualna i zak³ada we wspó³czesnym œwiecie nowe duszpasterstwo polegaj¹ce na nowej gorliwoœci, nowych metodach oraz nowym sposobie g³oszenia i dawania œwiadectwa Ewangelii, przy jednoczesnym zachowaniu pe³nej integralnoœci nauki i jej radykalizmu. Nowa ewangelizacja urzeczywistnia siê zasadniczo w trzech obszarach: duszpasterstwie zwyczajnym, w œrodowisku osób ochrzczonych nie¿yj¹cych zgodnie z wymaganiami sakramentu chrztu oraz wo-bec tych, którzy nie znaj¹ Chrystusa lub Go zawsze odrzucali. Por. Franciszek, Evangelii gaudium, Rzym 2013, nr 14, a tak¿e W. Seremak, Ewangelizacja, w: Leksykon duchowoœci katolickiej, red. M. Chmielewski, Lublin–Kraków 2002, s. 260-263.

rockiej misji Zbawiciela, gdy¿ potrzebne jest równie¿ odwa¿ne bronienie Ewan-gelii, które zak³ada nie tylko zgodê na doznawanie przeciwnoœci czy wrêcz prze-œladowañ, ale przede wszystkim sta³e jej poznawanie i pog³êbianie znajomoœci Chrystusa. Powy¿sze dokonuje siê szczególnie poprzez ¿ycie Ewangeli¹, jednak-¿e konieczne jest systematyczne studium i dba³oœæ o swoj¹ osobist¹ formacjê intelektualn¹. Wspomniana zgoda na doznawanie przeciwnoœci czy przeœladowañ jest potrzebna równie¿ z tego wzglêdu, ¿e wiernoœæ prorockiej misji Chrystusa zak³ada g³oszenie ca³ej Ewangelii, tak¿e tych prawd, które w obecnych czasach s¹ przez wielu, równie¿ ochrzczonych, kwestionowane czy negowane.

Osoby konsekrowane realizuj¹ udzia³ w prorockiej misji Chrystusa ju¿ przez

samo ¿ycie wed³ug rad ewangelicznych. Im radykalniej ¿yj¹ Ewangeli¹, tym

bar-dziej staj¹ siê przekonuj¹cym znakiem wskazuj¹cym na Chrystusa i wskazuj¹-cym na eschatologiczny aspekt ludzkiej egzystencji. Takie radykalne ¿ycie Ewan-geli¹ i pe³nienie prorockiej misji Chrystusa jest mo¿liwe jedynie wtenczas, gdy osoby te same prowadz¹ g³êbokie ¿ycie duchowe i gorliwie anga¿uj¹ siê w wy-pe³nianie codziennych obowi¹zków oraz wszelkich inicjatyw ewangelizacyjnych podejmowanych przez ich instytuty b¹dŸ w œrodowiskach, w których ¿yj¹. Jeœli przynale¿¹ do konkretnego instytutu, to niezwykle istotna jest wiernoœæ chary-zmatowi tego¿ instytutu i anga¿owanie siê w dzie³a ewangelizacyjne prowadzo-ne przez niego. Wype³nianie misji prorockiej przez osoby konsekrowaprowadzo-ne zak³ada nieustanne pog³êbianie przez nie œwiadomoœci, ¿e zosta³y powo³ane i wybrane przez Boga, oraz podporz¹dkowywanie ca³ego swojego ¿ycia Chrystusowi i ofia-rowanie Jemu wszystkiego, czym s¹ i co maj¹, jak równie¿ pozbywanie siê

wszystkiego, co nie pozwala im odpowiedzieæ Bogu pe³n¹ mi³oœci¹28_.

Realizacja funkcji prorockiej Chrystusa przez œwieckich dokonuje siê w œwie-cie i poprzez zajmowanie siê jego sprawami. Udzia³ w prorockim urzêdzie Chry-stusa zobowi¹zuje œwieckich katolików do g³oszenia s³owem i czynem

Ewange-lii oraz demaskowania wszelkich przejawów z³a29_{. Powinni oni staraæ siê o to,}

aby „nowoœæ i moc Ewangelii jaœnia³a w ich ¿yciu codziennym, rodzinnym i spo³ecznym, oraz cierpliwie i odwa¿nie, poœród sprzecznoœci wspó³czesnych

czasów, dawaæ wyraz nadziei na przysz³¹ chwa³ê”30_{. Powinni tak¿e œwiadczyæ o tym,}

¿e wiara daje pe³n¹ odpowiedŸ na problemy i nadzieje cz³owieka. Te zadania bêd¹ mogli spe³niæ tylko wtedy, kiedy nie bêdzie rozdŸwiêku pomiêdzy

Ewan-geli¹ a ich codziennym ¿yciem31_{. Pe³nienie prorockiej misji Chrystusa przez}

28 _{Jan Pawe³ II, Vita consecrata, 25, Adhortacja apostolska po synodzie biskupów o ¿yciu} kon-sekrowanym i jego misji w Koœciele i w œwiecie, Rzym 25.03.1996, w: Adhortacje apostolskie Ojca Œwiêtego Jana Paw³a II, Kraków 1996, dalej: VC.

29 _{Por. Kodeks Prawa Kanonicznego, 225; 227, Poznañ 1984, dalej: KPK.}

30 _{Jan Pawe³ II, Christifideles laici, 14, Adhortacja apostolska po Synodzie Biskupów o} powo-³aniu i misji œwieckich w Koœciele i w œwiecie dwadzieœcia lat po Soborze Watykañskim II, Rzym, 30.12.1988, w: _{Adhortacje apostolskie Ojca Œwiêtego…, dz. cyt., dalej: Chl. Por. KK 35.}

œwieckich „nie polega tylko na samym œwiadectwie ¿ycia. Prawdziwy aposto³ szuka okazji g³oszenia Chrystusa równie¿ s³owem, b¹dŸ to niewierz¹cym… b¹dŸ

wierz¹cym”32_{. Wed³ug dokumentów Koœcio³a œwieccy mog¹ wnosiæ swój wk³ad}

w formacjê katechetyczn¹33_{, korzystaæ ze œrodków spo³ecznego przekazu}34_{, maj¹}

równie¿ prawo i obowi¹zek wyjawiania swojego zdania pasterzom Koœcio³a w sprawach dotycz¹cych dobra Koœcio³a, a tak¿e przekazywania tego zdania do

wiadomoœci innym35_{. Specyficzne zadania, wynikaj¹ce z udzia³u w prorockiej}

funkcji Chrystusa, s¹ wpisane w duchowoœæ œwieckich, którzy przyjêli sakrament ma³¿eñstwa. Wed³ug nauczania œw. Jana Paw³a II komunia mi³oœci miêdzy Bo-giem i ludŸmi znajduje swój znamienny wyraz w przymierzu oblubieñczym

miê-dzy mê¿czyzn¹ a kobiet¹36_{, st¹d „ma³¿onkowie s¹ sta³ym przypomnieniem dla}

Koœcio³a tego, co dokona³o siê na Krzy¿u; wzajemnie dla siebie i dla dzieci s¹ œwiadkami zbawienia, którego uczestnikami stali siê poprzez sakrament. Ma³¿eñ-stwo, podobnie jak ka¿dy sakrament, jest pami¹tk¹, uobecnieniem i proroctwem

tego zbawczego dzie³a”37_{. Z powy¿szego wynika, ¿e sama œwiadomoœæ bycia}

chrzeœcijañskim ma³¿eñstwem oraz godne ¿ycie ma³¿onków stanowi pe³nienie przez nich prorockiej misji Chrystusa. W tym kontekœcie mo¿na za Janem Paw-³em II powtórzyæ, ¿e w czasach nam wspó³czesnych dawanie œwiadectwa niero-zerwalnoœci i wiernoœci ma³¿eñskiej jest szczególnie wa¿nym zadaniem

chrze-œcijañskich ma³¿onków38_{. Wype³nianie przez nich prorockiego pos³annictwa}

Chrystusa jest uwarunkowane poznawaniem Ewangelii i wcielaniem jej w co-dzienne ¿ycie: „Zale¿nie od tego, w jakim stopniu rodzina chrzeœcijañska

przyj-muje Ewangeliê i dojrzeje w wierze, staje siê ona wspólnot¹ ewangelizuj¹c¹”39_.

UDZIA£ W KRÓLEWSKIM POS£ANNICTWIE CHRYSTUSA

Tak jak w przypadku pe³nienia kap³añskiej i prorockiej misji Chrystusa, rów-nie¿ udzia³ ochrzczonych w Jego królewskim pos³annictwie wzoruje siê na przy-k³adzie Zbawiciela, czyli na sposobie wype³niania przez Niego misji

królew-32 _{KKK 905. Por. Sobór Watykañski II, Dekret o apostolstwie œwieckich „Apostolicam} actu-ositatem”, 6, w: ten¿e, Konstytucje, dekrety, deklaracje, Poznañ 2002, s. 377-401.

33 _{Por. Jan Pawe³ II, Catechesi tradendae, 66, Adhortacja apostolska do biskupów, kap³anów} i wiernych ca³ego Koœcio³a Katolickiego o katechizacji w naszych czasach, Rzym, 16 paŸdziernika 1979, w: Adhortacje apostolskie Ojca Œwiêtego…, dz. cyt., s. 5-85.

34 _{Por. tam¿e, 46.}

35 _{Por. KKK 906 – 907; KPK 212, 774, 776, 780, 823.}

36 _{Por. Jan Pawe³ II, Familiaris consortio, 12, Adhortacja apostolska do biskupów, kap³anów} i wiernych ca³ego Koœcio³a Katolickiego o zadaniach rodziny chrzeœcijañskiej w œwiecie wspó³czes-nym, Rzym 22.11.1981, w: Adhortacje apostolskie Ojca Œwiêtego…, dz. cyt., s. 87-208, dalej: FC.

37 _{FC 13.} 38 _{Por. tam¿e, 20.} 39 _{Tam¿e, 52.}

skiej40_{. Królewskoœæ Chrystusa zwi¹zana jest z tajemnic¹ wcielenia: podczas} zwiastowania archanio³ Gabriel wypowiedzia³ m.in. nastêpuj¹ce s³owa: „Bêdzie On wielki i bêdzie nazwany Synem Najwy¿szego. […] Bêdzie panowa³ nad do-mem Jakuba na wieki, a Jego panowaniu nie bêdzie koñca” (£k 1,33). Godnoœæ królewska Chrystusa wynika z bycia Synem Najwy¿szego, a Jego królewska funkcja ze s³ów Gabriela mówi¹cych o wiecznym panowaniu. Zarówno królew-ska godnoœæ, jak i funkcja Chrystusa, s¹ doskona³e, gdy¿ jest On Bogiem-Cz³owie-kiem. Ujawniaj¹ siê one we wspomnianej tajemnicy wcielenia, natomiast pe³niê kró-lewskoœci Chrystus osi¹ga w dziele odkupienia. Owa królewskoœæ Chrystusa jest zupe³nie inna od œwieckiego królowania, gdy¿ nie polega na politycznym panowa-niu, ale na dawaniu œwiadectwa prawdzie i kierowaniu siê w ¿yciu s³u¿ebn¹ mi³o-œci¹. Zbawiciel tak w³aœnie okreœli³ swoj¹ królewskoœæ podczas przes³uchania u Pi³ata (por. J 18,33.36-37), jak równie¿ upominaj¹c uczniów sprzeczaj¹cych siê o to, który z nich jest najwiêkszy (por. £k 22,24-30).

Z tak rozumianej królewskoœci Chrystusa wynika, ¿e udzia³ ochrzczonego w pos³annictwie królewskim Chrystusa ma charakter duchowo-moralny i polega na zapanowaniu nad grzechem, czyli nad wszystkim, co sprzeciwia siê godnoœci dziecka Bo¿ego, oraz na codziennej, s³u¿ebnej mi³oœci wobec bliŸnich. Innymi s³owy, zobowi¹zuje do pielêgnowania w sobie stanu „królewskiej wolnoœci”, odrzucania ka¿dego przejawu grzechu w ¿yciu osobistym i spo³ecznym, do sa-mozaparcia, do pokornej, cierpliwej s³u¿by bliŸnim, aby w ten sposób

porz¹dko-waæ œwiat ska¿ony grzechem41_{. Owo pielêgnowanie w sobie „królewskiej}

wol-noœci” jest zwi¹zane z przezwyciê¿aniem nie tylko grzechu, ale równie¿ wszelkich nieuporz¹dkowanych, nadmiernych przywi¹zañ. Walka o wewnêtrzn¹ wolnoœæ wymaga, ujmuj¹c zagadnienie bardzo ogólnie, stosowania zarówno

metody teologicznej, jak i ascetycznej. Teologiczna troska o pe³n¹ wewnêtrzn¹

wolnoœæ wyra¿a siê w pog³êbianiu za¿y³ej relacji z Chrystusem i coraz pe³niej-szym otwieraniu siê na Jego ³askê, w ca³kowitym pozwoleniu na Jego dzia³anie. Jej wyrazem i owocem jest wzrastanie w cnotach teologalnych, czyli w wierze, nadziei i mi³oœci. Z kolei ascetyczny wysi³ek oznacza z jednej strony bezpoœred-nie sprzeciwiabezpoœred-nie siê pokusie b¹dŸ bezpoœred-nieuporz¹dkowanej sk³onnoœci, a z drugiej stosowanie ignacjañskiej metody agere contra, czyli dzia³ania przeciwnego do danej s³aboœci (np. rozwijania pracowitoœci w opozycji do odkrytego w sobie lenistwa, hojnoœci wobec sk³onnoœci do sk¹pstwa itp.). Królewska wolnoœæ ma charakter dynamiczny, j¹ siê zdobywa, pog³êbia przez ca³e ¿ycie, st¹d mo¿na w niej uczestniczyæ w ró¿nym stopniu: byæ wolnym od grzechów œmiertelnych, od grzechów powszednich, od niedoskona³oœci czy jakichkolwiek nieuporz¹d-kowanych przywi¹zañ.

40 _{Por. H. Wejman, Komplementarnoœæ duchowoœci stanów…, dz. cyt., s. 95-104.} 41 _{Por. KKK 943.}

Troska o osi¹gniêcie mo¿liwie najwy¿szego stopnia królewskiej wolnoœci dotyczy ka¿dego ochrzczonego, niezale¿nie od jego stanu ¿ycia. W swoim aspek-cie pozytywnym, czyli d¹¿eniu do pog³êbiania relacji z Chrystusem i pe³nego ¿ycia teologalnego, w poszczególnych stanach ¿ycia jest wyraŸnie zró¿nicowa-na, gdy¿ kap³añstwo czy ¿ycie konsekrowane maj¹, obok ogólnych, tak¿e swoje specyficzne œrodki uœwiêcenia, natomiast w aspekcie ascetycznym owo zró¿ni-cowanie jest zdecydowanie mniejsze. Kap³an ma siê osobiœcie uœwiêcaæ przede wszystkim poprzez troskê o uœwiêcenie tych, do których jest pos³any, pos³ugê wobec nich, w tym szczególnie przez sprawowanie sakramentów, g³oszenie s³owa Bo¿ego, jak równie¿ podejmowanie praktyk duchowych i ascetycznych zaleca-nych ka¿demu ochrzczonemu. Osoba konsekrowana w swoje d¹¿enie do g³êbo-kiej komunii z Chrystusem ma wpisane wezwanie do radykalnego ¿ycia wed³ug rad ewangelicznych zgodnie z w³aœciwym dla siebie charyzmatem, czêsto jest zaproszona do braterskiego ¿ycia we wspólnocie, a tak¿e zobowi¹zana, jak ka¿-dy ochrzczony, do podejmowania ró¿norakich praktyk duchowych i

ascetycz-nych. Natomiast œwieccy przez uczestniczenie w urzêdzie królewskim Chrystusa

s¹ równie¿ zobowi¹zani do s³u¿enia królestwu Bo¿emu i rozszerzania go w œwie-cie. Z tej racji maj¹ przez duchow¹ walkê pokonywaæ w sobie królestwo grze-chu, przez dar z siebie s³u¿yæ Jezusowi w braciach, przyczyniaj¹c siê do podda-wania stworzenia prawdziwemu dobru, które przywraca cz³owiekowi ca³¹ jego

pierwotn¹ wartoœæ42_{. W tym kontekœcie Katechizm Koœcio³a katolickiego}

odwo-³uje siê do stwierdzenia œw. Ambro¿ego: „Ten, kto utrzymuje w karnoœci swoje cia³o i kieruje swoj¹ dusz¹, nie pozwalaj¹c, by by³a ona niepokojona namiêtno-œciami, jest panem siebie; s³usznie mo¿e byæ nazwany królem, poniewa¿ umie panowaæ nad samym sob¹; jest wolny i niezale¿ny oraz nie poddaje siê w

niewo-lê grzechu”43_{. Wed³ug nauczania Soboru Watykañskiego II œwieccy winni}

„wspólnymi si³ami tak uzdrawiaæ istniej¹ce na œwiecie urz¹dzenia i warunki, je-œli one gdzieœ sk³aniaj¹ do grzechu, by to wszystko stosowa³o siê do norm

spra-wiedliwoœci i raczej sprzyja³o praktykowaniu cnót, ni¿ mu przeszkadza³o”44_.

Pod-sumowuj¹c, mo¿na stwierdziæ, ¿e udzia³ w królewskiej godnoœci Chrystusa zobowi¹zuje ich do troski nie tylko o osobist¹ wewnêtrzn¹ wolnoœæ, ale tak¿e o uwalnianie swoich œrodowisk i œwiata od grzechu i z³a. Powy¿sze dotyczy rów-nie¿ ma³¿onków i rodziców, którzy poprzez udzia³ w królewskiej misji Chrystu-sa maj¹ szczególnie dbaæ o ow¹ wolnoœæ od grzechu i z³a w swoich rodzinach. Mi³oœæ s³u¿ebna, obok troski o królewsk¹ wolnoœæ, jest nieodzownym

wa-runkiem uczestniczenia w królewskiej misji Chrystusa, poniek¹d mo¿na przyj¹æ,

¿e owa królewska wolnoœæ umo¿liwia wzrastanie w prawdziwej mi³oœci. Im cz³o-wiek jest bardziej wewnêtrznie wolny, tym g³êbiej mo¿e wejœæ nie tylko w

ko-42 _{Por. Chl 14.} 43 _{KKK 908.} 44 _{KK 36; KKK 909.}

muniê z Chrystusem, ale równie¿ osi¹gn¹æ wiêkszy stopieñ mi³oœci bliŸniego. Jak

w zdobywaniu królewskiej wolnoœci mo¿na wzrastaæ przez ca³e ¿ycie, tak

rów-nie¿ w mi³oœci s³u¿ebnej: mo¿na mi³owaæ bliŸniego ze wzglêdu na siebie same-go, ze wzglêdu na niego b¹dŸ w koñcu ze wzglêdu na Boga. Im cz³owiek bar-dziej jest wyzwolony z egoizmu i ukierunkowany ku Bogu, tym jego mi³oœæ do bliŸniego jest bardziej bezinteresowna, bardziej wzorowana na mi³oœci Chrystu-sa, który umi³owa³ do koñca (por. J 13,1). Owo s³u¿ebne mi³owanie ma swoj¹ specyfikê w zale¿noœci od stanu ¿ycia. Kap³ani ze wzglêdu na swój udzia³ w hie-rarchicznym kap³añstwie Chrystusa maj¹ odznaczaæ siê tzw. mi³oœci¹ pastersk¹, czyli ukierunkowaniem na s³u¿bê tym osobom, które powierzy³ im Chrystus.

Mi³oœæ pasterska powinna wyra¿aæ siê w s³u¿bie wolnej od chêci panowania45_,

ma byæ mi³oœci¹ s³u¿ebn¹, bezgraniczn¹, powszechn¹, ukierunkowan¹ na

spra-wy zbawienia, nacechowan¹ siln¹ wiêzi¹ z biskupem i z innymi kap³anami. Po-winna byæ sta³¹ postaw¹ wzorowan¹ na mi³oœci Chrystusa a¿ po gotowoœæ po-œwiêcenia swojego ¿ycia na Jego wzór. Jest rzecz¹ oczywist¹, ¿e droga kap³ana do takiej mi³oœci prowadzi przez pog³êbianie komunii z Chrystusem i Jego rady-kalne naœladowanie w kap³añskiej codziennoœci. Kap³ana obowi¹zuj¹ wszystkie duchowe praktyki, które powinien spe³niaæ ka¿dy chrzeœcijanin, takie jak: co-dzienna modlitwa, medytacja, rozwa¿anie s³owa Bo¿ego, regularne korzystanie z sakramentu pokuty i pojednania, jak równie¿ praca nad sob¹ i pe³nienie dobrych

uczynków46_{. Mi³oœæ s³u¿ebna w ¿yciu kap³ana ma wyra¿aæ siê szczególnie w}

modli-twie za innych, a zw³aszcza osoby, którym pos³uguje, oraz w sumiennym wype³-nianiu obowi¹zków zwi¹zanych z trosk¹ o zbawienie innych.

Osoby konsekrowane zobowi¹zuj¹ siê realizowaæ w ¿yciu s³u¿ebn¹ mi³oœæ, mi³uj¹c siê nawzajem, tak jak Chrystus umi³owa³, oraz ogarniaj¹c mi³oœci¹ ca³y

œwiat (por. J 13,34)47_{. Mi³oœæ sk³oni³a Chrystusa do z³o¿enia daru z siebie i do}

najwy¿szej ofiary Krzy¿a, st¹d osoby konsekrowane w szczególny sposób maj¹ ¿yæ mi³oœci¹, która wymaga gotowoœci do ofiarnej s³u¿by, zdolnoœci przyjêcia bliŸniego takim, jakim jest, oraz umiejêtnoœci przebaczenia. Ich mi³oœæ ze wzglê-du na stan ¿ycia ma oblubieñczy charakter, mo¿e zaistnieæ i realizowaæ siê jedy-nie poprzez trwajedy-nie w g³êbokiej komunii z Chrystusem.

Œwieccy katolicy maj¹ siê kierowaæ s³u¿ebn¹ mi³oœci¹, ¿yj¹c w œwiecie i zaj-muj¹c siê jego sprawami. Do ich powinnoœci nale¿y harmonijne godzenie obo-wi¹zków wynikaj¹cych z ich przynale¿noœci jednoczeœnie do Koœcio³a i do

da-nej spo³ecznoœci ludzkiej, i to zawsze w zgodzie z chrzeœcijañskim sumieniem48_.

45 _{Por. Jan Pawe³ II, Pastores dabo vobis, 22, Adhortacja apostolska do biskupów, do} ducho-wieñstwa i wiernych po synodzie biskupów o formacji kap³anów we wspó³czesnym œwiecie, Rzym 25.03.1992, w: Adhortacje apostolskie Ojca Œwiêtego…, dz. cyt., s. 515-684.

46 _{Por. M. Chmielewski, 101 pytañ o ¿ycie duchowe, Lublin 1999, s. 126-127.} 47 _{Por. VC 42.}

Tak jak wszyscy ochrzczeni powinni dbaæ o osobist¹ wiêŸ z Chrystusem oraz stosowaæ powszechnie znane praktyki duchowe i ascetyczne, by byæ w stanie podejmowaæ owo wezwanie do mi³oœci s³u¿ebnej w zwyk³ych warunkach ¿ycia. Ich najczêœciej bardzo liczne relacje z bliŸnimi winna cechowaæ troska o ich do-bro duchowe, ale tak¿e wra¿liwoœæ na zwyk³e, doczesne potrzeby. Szczególnym wzorem takiej postawy jest Maryja, która bêd¹c powo³an¹ do godnoœci Boguro-dzicy oraz wezwan¹ do wyj¹tkowego udzia³u w dziele zbawienia œwiata, ju¿ na weselu w Kanie Galilejskiej wykaza³a siê ogromn¹ wra¿liwoœci¹ wobec sytuacji nowo¿eñców i trosk¹ o to, aby uniknêli kompromitacji (por. J 1,3). Wyczulenie

na równomierny podzia³ dóbr materialnych, na tworzenie sprawiedliwego

po-rz¹dku spo³ecznego i politycznego, troska o zachowanie praw cz³owieka w spo-³eczeñstwie i œwiecie oraz o uwzglêdnianie wartoœci ewangelicznych w ¿yciu wspólnym stanowi¹ konkretne przejawy realizowania s³u¿ebnej mi³oœci w

ra-mach udzia³u w królewskim pos³annictwie Chrystusa49_.

Ochrzczeni, którzy za³o¿yli w³asn¹ rodzinê, pokonuj¹ z³o moc¹ mi³oœci

s³u-¿ebnej wtedy, gdy podejmuj¹ trud tworzenia autentycznej wspólnoty osób50_{, co}

wyra¿a siê w ich trosce o dobro w ró¿nych wymiarach codziennego ¿ycia, we wzajemnym wspieraniu siê w sytuacjach kryzysowych, pomaganiu sobie w pra-cach domowych, akceptowaniu drugiego takim, jaki jest, oraz umiejêtnoœci

prze-baczania51_{. Generalnie mo¿na stwierdziæ, ¿e gorliwe praktykowanie postawy}

s³u¿by w ¿yciu rodzinnym i spo³ecznym jest rdzeniem uczestniczenia

chrzeœci-jañskich ma³¿onków i rodziców w królewskiej misji Chrystusa52_.

PODSUMOWANIE I WNIOSKI KOÑCOWE

W œwietle przeprowadzonych w niniejszym przed³o¿eniu badañ nad udzia-³em ochrzczonych w kap³añskiej, prorockiej i królewskiej misji Chrystusa mo¿-na rozwin¹æ mo¿-nastêpuj¹ce tezy i wnioski:

1. Dla ochrzczonych wzorem urzeczywistniania kap³añskiej, prorockiej i królewskiej funkcji Chrystusa zawsze pozostaje sam Zbawiciel, Jego sposób pe³nienia tych¿e funkcji.

2. Kap³añsk¹ funkcjê Chrystus wype³nia³ przede wszystkim przez swój ofiar-niczy styl ¿ycia zwi¹zany z pe³nym pos³uszeñstwem Ojcu i Jego woli, a w zwi¹zku z tym tak¿e z postaw¹ uwielbienia Ojca i rezygnacji z same-go siebie. Z tesame-go wzglêdu udzia³ w kap³añskiej misji Chrystusa dokonuje siê przez prze¿ywanie codziennoœci w postawie uwielbiania Boga, które

49 _{Por. KK 36; KDK 9. 29. 47-51.} 50 _{Por. FC 64.}

51 _{Por. tam¿e, 21.}

jest zwi¹zane z liturgicznym kultem Koœcio³a, oraz w postawie ofiarowa-nia siebie Bogu. Niezale¿nie od stanu ¿ycia udzia³ ten realizuje siê w spra-wowaniu sakramentów (szczególnie Eucharystii i pokuty) b¹dŸ korzysta-niu z nich, w modlitwie (zw³aszcza brewiarzowej) oraz sk³adakorzysta-niu ducho-wych ofiar. W uczestniczenie w kap³añskiej pos³udze Chrystusa jest wpisane d¹¿enie do œwiêtoœci, które zak³ada pog³êbianie komunii z Chry-stusem i czynn¹ mi³oœæ.

3. Swoje prorockie pos³annictwo Chrystus spe³ni³ szczególnie poprzez wcie-lenie, które samo w sobie umo¿liwi³o Jemu przez cz³owieczeñstwo obja-wienie tego, co boskie. Ochrzczeni uczestnicz¹ w tym pos³annictwie Chrystusa poprzez œwiadectwo ¿ycia zgodnego z wiar¹, korzystanie z charyzmatów oraz czynne w³¹czenie siê w ewangelizacyjn¹ i misyjn¹ dzia³alnoœæ Koœcio³a. Owo czynne w³¹czenie siê w dzie³a ewangelizacyj-ne Koœcio³a przybiera ró¿norodewangelizacyj-ne formy w poszczególnych stanach ¿y-cia, niemniej jednak udzia³ w prorockiej funkcji Chrystusa zak³ada troskê o zbawienie bliŸnich i – w zwi¹zku z tym – apostolskie zaanga¿owanie. 4. Królewskoœæ Chrystusa jest zwi¹zana z Jego wcieleniem, a polega na da-waniu œwiadectwa prawdzie oraz kieroda-waniu siê w ¿yciu s³u¿ebn¹ mi³o-œci¹. Z tego wzglêdu udzia³ ochrzczonych w królewskim pos³annictwie Chrystusa ma charakter duchowo-moralny i polega na zapanowaniu nad grzechem oraz codziennej s³u¿ebnej mi³oœci wobec bliŸnich. Przejawia siê ró¿nie, w zale¿noœci od stanu ¿ycia, lecz przezwyciê¿anie z³a i grzechu w sobie, w swoim œrodowisku i œwiecie oraz postawa mi³oœci s³u¿ebnej wzglêdem bliŸnich dotycz¹ ka¿dego ochrzczonego.

5. Jak wykazano, realizowanie udzia³u w kap³añskiej, prorockiej i królew-skiej funkcji Chrystusa przybiera ró¿norodne formy, zwi¹zane przede wszystkim ze stanem ¿ycia ochrzczonego. Szczególne formy przybiera w ¿yciu ma³¿eñskim i rodzinnym, kiedy chrzeœcijañscy ma³¿onkowie uczestnicz¹ w potrójnej funkcji Chrystusa we dwoje i w œcis³ym odnie-sieniu do siebie nawzajem.

ABSTRACT

A particular effect of receiving the sacrament of Baptism is the participation in the three-fold mission of Christ: the priestly, the prophetic and the royal one. Reflection on this subject became the purpose of this presentation. The issue was divided into three parts which were dedicated to the participation of the baptized: in the priestly, prophetic and royal mission of Christ. The issue was presented with regard to the specificity of the various states of life in the Church, and a summary and conclusions were given at the end. In the light of the research, it turned out that for the baptized the example of the fulfillment of the priestly, prophetic and royal functions of Christ, is always the Savior Himself, His way of performing these functions. Participation in the priestly mission of Christ takes place in living everyday life in an attitude of worshiping God, which is related to the

liturgical celebrations of the Church and in an attitude of offering oneself to God. Regardless of the state of life, this participation is accomplished in the performance or the use of the sacraments (especially the Eucharist and Penance), prayer (especially the Divine Office) and offering spiritual sacrifices. The participation in the priestly service of Christ is connected with the pursuit of holiness, which involves deepening of the communion with Christ and an active love. In the prophetic mission of Christ the baptized participate through the witness of life consistent with their faith, the use of charisms, and active involvement in the evangelizing and missionary activity of the Church. Participation of the baptized in Christ’s royal mission possesses spiritual and moral character and consists of overcoming the sin in oneself and in the environment and daily menial love towards others. The paper has also shown that the accomplishing of the participation in the priestly, prophetic and kingly functions of Christ takes specific forms in the marital and family life.

Keywords

Christ, Baptism, baptized, mission, function, priestly, prophetic, royal, state of life

BIBLIOGRAFIA

Pismo Œwiête

Pismo Œwiête Starego i Nowego Testamentu, Biblia Tysi¹clecia, Poznañ–Warszawa 1980.

Dokumenty Koœcio³a i nauczanie papieskie

Franciszek, Evangelii gaudium, Rzym 2013.

Jan Pawe³ II, Catechesi tradendae. Adhortacja apostolska do biskupów, kap³anów i wier-nych ca³ego Koœcio³a Katolickiego o katechizacji w naszych czasach, Rzym, 16 paŸ-dziernika 1979, w: Adhortacje apostolskie Ojca Œwiêtego Jana Paw³a II, Kraków 1996, s. 5-85.

Jan Pawe³ II, Christifideles laici. Adhortacja apostolska po Synodzie Biskupów o powo³a-niu i misji œwieckich w Koœciele i w œwiecie dwadzieœcia lat po Soborze Watykañskim II, Rzym, 30.12.1988, w: Adhortacje apostolskie Ojca Œwiêtego Jana Paw³a II, Kra-ków 1996, s. 345-480.

Jan Pawe³ II, Familiaris consortio. Adhortacja apostolska do biskupów, kap³anów i wier-nych ca³ego Koœcio³a Katolickiego o zadaniach rodziny chrzeœcijañskiej w œwiecie wspó³czesnym, Rzym 22.11.1981, w: Adhortacje apostolskie Ojca Œwiêtego Jana Paw-³a II, Kraków 1996, s. 87-208.

Jan Pawe³ II, Pastores dabo vobis. Adhortacja apostolska do biskupów, do duchowieñ-stwa i wiernych po synodzie biskupów o formacji kap³anów we wspó³czesnym œwiecie, Rzym 25.03.1992, w: Adhortacje apostolskie Ojca Œwiêtego Jana Paw³a II, Kraków 1996, s. 515-684.

Jan Pawe³ II, Vita consecrata. Adhortacja apostolska po synodzie biskupów o ¿yciu kon-sekrowanym i jego misji w Koœciele i w œwiecie, Rzym 25.03.1996, w: Adhortacje apo-stolskie Ojca Œwiêtego Jana Paw³a II, Kraków 1996, s. 799-946.

Katechizm Koœcio³a katolickiego, Poznañ 1999. Kodeks Prawa Kanonicznego, Poznañ 1984.

Sobór Watykañski II, Dekret o apostolstwie œwieckich Apostolicam actuositatem, w: So-bór Watykañski II, Konstytucje, dekrety, deklaracje, Poznañ 2002, s. 377-401. Sobór Watykañski II, Konstytucja dogmatyczna o Koœciele Lumen gentium, w: Sobór

Watykañski II, Konstytucje, dekrety, deklaracje, Poznañ 2002, s. s. 104-166.

Literatura przedmiotu i pomocnicza

Chmielewski M., 101 pytañ o ¿ycie duchowe, Lublin 1999. Hildebrand D. von, Transformation in Christ, San Francisco 2001. Galot J., Who is Christ? A theology of the incarnation, Roma 1980. Gogola J., Teologia komunii z Bogiem, Kraków 2003.

Jan od Krzy¿a, Droga na Górê Karmel, w: ten¿e, Dzie³a, Kraków 1998, t³um. B. Smyrak, s. 139-401.

Kowalska F., Dzienniczek. Mi³osierdzie Bo¿e w duszy mojej, Warszawa 2011. Ledóchowska U., Myœli, Warszawa 1988.

Seremak W., Ewangelizacja, w: Leksykon duchowoœci katolickiej, red. M. Chmielewski, Lublin–Kraków 2002, s. 260-263.

Trese L., Puedes volar como las aguilas, Madrid 2003.