Ocena macierzystości i potencjału naftowego utworów jury środkowej południowo-wschodniej Polski

Ocena macierzystoœci i potencja³u naftowego utworów jury œrodkowej

po³udniowo-wschodniej Polski

Maciej J. Kotarba*, Dariusz Wiêc³aw*, Pawe³ Kosakowski*, Jaros³aw Zacharski**,

Adam Kowalski*

Evaluation of source rock and petroleum potential of Middle Jurassic strata in the south-eastern part of Poland. Prz. Geol., 51:1031–1040.

S u m m a r y. The Middle Jurassics trata in the SE Poland occur on the Kraków–Brzesko, Tarnów and Rzeszów areas. It follows from the organic geochemical analysis of the Dogger strata have a low organic matter content 0.2 to 0.6% wt., to significantly increase in the Rzeszów area up to 3.8% wt. The highest organic matter contents, up to 15.7% wt. in the well Tarnawa–1 is connected with the pres-ence of lamines and lenses of carbonaceous organic matter. Middle Jurassic organic matter is of mixed type — kerogen II/III in the Kraków–Brzesko and Tarnów areas, and terrestrial — kerogen type III in the Rzeszów area. The Dogger source rocks in the Kraków–Brzesko and Tarnów areas are immature. In the Rzeszów area they are qualified at the beginning of oil window generation. Therefore, the generation potential was modelled in reference only to the Middle Jurassic profile in the Rzeszów area. The thermal maturity of organic matter and kinetic transformation of kerogen did not produce a significant generation potential and did not cross threshold of hydrocarbon expulsion. To obtain good conditions for hydrocarbon generation within the Middle Jurassic strata, they should be buried below 5000 meters due to the low thermal gradient of the overthrusted Carpathian Flysch. In such situation, the deep buried Dogger source rocks could supply the recognised Upper Cretaceous and Upper Jurassic oil accumulations of the Carpathian Foredeep basement.

Key words: Middle Jurassic, source rock, petroleum geochemistry, hydrocarbon potential, modelling of generation and expulsion processes, basement of the Carpathian Foredeep

W profilu litologiczno-stratygraficznym

podmio-ceñskich utworów pod³o¿a mezozoicznego w strefie Kar-pat fliszowych i zapadliska przedkarpackiego wyodrêbnia siê kompleks terygenicznych utworów jury œrodkowej o

dotychczas niezdefiniowanej geochemicznie

macie-rzystoœci poziomów i³owcowych i mu³owcowych oraz nie-okreœlonych cechach ich potencja³u wêglowodorowego.

W obszarze Polski Po³udniowej, na wschód od Krako-wa, klastyczne utwory jury œrodowej zosta³y udokumento-wane w trzech odrêbnych strefach: zachodniej (pomiêdzy Krakowem i Brzeskiem, która kontynuuje siê dalej ku pó³nocy w niecce miechowskiej), œrodkowej (w okolicy Tarnowa) oraz wschodniej (w okolicy Rzeszowa) (ryc. 1).

W powy¿szej pracy podjêto problem iloœciowej kwali-fikacji macierzystoœci ska³ profilu doggeru i oceny jego potencja³u wêglowodorowego, w zale¿noœci od g³êbokoœci pogr¹¿enia, temperatury i czasu, jako parametrów koniecz-nych dla wytworzenia faz wêglowodorowych na podstawie wyników badañ organo-geochemicznych próbek poten-cjalnych ska³ macierzystych jury œrodkowej, z profili 9 odwiertów (ryc. 1).

Zarys stratygrafii i litologii jury œrodkowej w Polsce po³udniowo-wschodniej

W zachodniej i centralnej strefie badanego obszaru jura œrodkowa jest reprezentowana przez utwory klastyczne

bajosu górnego, batonu i keloweju (Dayczak-Calikowska & Kopik, 1973; Dayczak-Calikowska & Moryc, 1988). Transgresywne zaleganie tych utworów polega na stopniowym wype³nianiu morfologicznych obni¿eñ podol-nojurajskiej powierzchni erozyjnej. Profil obejmuje

naprzemianleg³e serie utworów piaskowcowych,

mu³owcowych i i³owcowych z wapieniami bulastymi w partii stropowej. W ci¹g³oœci z wapieniami bulastymi gór-nego keloweju zalegaj¹ przekraczaj¹co utwory

górnojuraj-skie (Dayczak-Calikowska & Kopik, 1973;

Dayczak-Calikowska & Moryc, 1988; Stemulak & Jawor, 1963). W obrêbie serii klastycznych wystêpuje liczny detrytus roœlinny oraz laminy i soczewki substancji orga-nicznej (Jawor, 1970; Maksym i in., 1998).

W strefie rzeszowskiej (ryc. 1) utwory jury œrodkowej stwierdzono wiertniczo w kilkunastu profilach pod-mioceñskiego i podfliszowego pod³o¿a. Mi¹¿szoœæ tych utworów waha siê od kilkunastu metrów, w profilu Kiela-nówka–6 do ponad trzystu metrów w profilu Bêdziemyœl–4 (Moryc, 1996). W pó³nocno-zachodniej czêœci tej strefy g³êbokoœæ zalegania serii œrodkowojurajskiej jest zmienna i wynosi od 2231 m w odwiercie Kamionka–1 do 3342 m w otworze Kielanówka–6. W czêœci po³udniowo-zachodniej strefy rzeszowskiej strop utworów jury œrodkowej stwier-dzono na g³êbokoœci od 3463 m w odwiercie Mogielnice–1 do 4440 m w odwiercie Nawsie–1 (ryc. 1, 2). W kryteriach stratygraficznych utwory jury œrodkowej obejmuj¹ tu poziomy bajosu, batonu i keloweju (Moryc, 1992, 1996). W profilu bajosu górnego, w poziomach mu³owcowych stwierdzono du¿¹ iloœæ rozproszonej substancji organicz-nej oraz fragmenty glonów, szkar³upni, mszywio³ów i otwornic. Piaskowce s¹ zwykle œrednio- i gruboziarniste o spoiwie wêglanowo-pirytowym, krzemionkowo-illitowym i wêglanowym, co wskazywa³oby na redukcyjne œrodo-wisko depozycji.

Utwory batonu to mu³owce i piaskowce drobnoziar-niste z uwêglon¹ flor¹ i laminowanymi cienkimi

wk³adka-*Akademia Górniczo-Hutnicza, Wydzia³ Geologii, Geofizyki i Ochrony Œrodowiska, Zak³ad Surowców Energetycznych, al. Mickiewicza 30, 30-059 Kraków; kotarba@uci.agh.edu.pl

**Polskie Górnictwo Naftowe i Gazownictwo S.A., Oddzia³ Górnictwo Naftowe, Biuro Geologiczne „Geonafta” Oœrodek Regionalny Po³udnie, ul. Lubicz 25, 31-503 Kraków

mi czarnych i³owców. Kelowej w tym obszarze rozwiniêty jest podobnie jak baton, w facjach piaskowcowo-mu³owcowych.

Metodyka badañ geochemicznych Analizê pirolityczn¹ wyko-nano za pomoc¹ aparatu Rock Eval II. Opis metodyki tej anali-zy podano m.in. w pracach Kotarby i Szafrana (1985) oraz Wilczka i Merty (1992). Dodat-kowo, dla czêœci próbek

ozna-czenie zawartoœci wêgla

organicznego wykonano metod¹ analizy elementarnej na aparacie 1108 EA firmy Carlo Erba wczeœniej usuwaj¹c z nich wêglany. Ekstrakcjê bituminów ze ska³y prowadzono za pomoc¹ aparatu Soxhleta u¿ywaj¹c jako czynnik ekstrahuj¹cy mieszani-nê dichlorometan-metanol (93:7 obj.). Asfalteny wydzielono z bituminów przez wytr¹canie w heksanie; otrzymane malteny rozdzielono na frakcje wêglowo-dorów nasyconych, wêglowodo-rów aromatycznych i ¿ywic na -200 -600 -800 -1000 -1200 -1000 -1600 -1800 -2000 -2200 -2400 -2800-3000 -3200 -3400 -3600 -2600 -1200 -1400 -1000 -800 _-800 -800 -400 -600 -600 -800 -1000 -12 00 -800 -800 -1800 -2000 -2000 -2200 -1400 -2000 -2200 -1800 -800 -600 -1400 -4200 -4400 -4000 -3600 -3600 -3800 -4000 -4200 -3400 -3400 -3600 -2000 -2200 -2400 -26 00 -30 00 -3200 -32 00 -3800 -1000 -1200 -1400 -2600 -3000 -2000 -2400 -2400 -2200 -2400 -2600 -2800 -3000 -2600 -2800 -2600 -1800 -2800 -800 -800 £¹kta-2 Jaworsko-1 Wiœnicz-2 L-4 Grabina-1 Puszcza-14 £uczyce-1 Wyci¹¿e-1 W-4 Grabie-2 Rzeszotary-1 Wiœniowa- 3 W-6 W-4 Wolica-1 Gdów-4 Liplas-2 Liplas-3 Dob-3 Racib-1, 1a Racib-3 Dob-2 Dobczyce-1 Dob-4 Lepuszna-1 Wiœ-3 Jadowniki-5 J-6 P U.-3a Zawada-8k £êkawica-1 Staw-1 Pog. W.-8 P. W.-15 Prendo³ówka-2 Pawêzów-2 Paw-5 Paw-3 £ukowa-1 Szufnarowa-1 Czarna S.-8 Kamionka-1 Kiel.-5 Kiel.-6 Czarna S.-3 Czarna S.-1 Mogielnice-1 Bêdziemyœl-4 Rajbrot-2 Leszczyna-1 Rajbrot-1 BrzeŸ-2 _BrzeŸ-1 Rzezawa-1 Rz-2 N-11 Dziewin-2 Mikluszowice-2 Swarzów-9 Gruszów-1 Niepo³omice-3 W-6 Puszcza-2 Grobla-1 Grobla-28 Grobla-33 Rudno-1 Kazimierza W.-10 Pojawie-1 Mie.W.-1 Kazimierza W.-1 Mniszów-16 Koniusza-1 Zielona-1 S³omniki-4 S³omniki-2 Skalbmierz-2 Tropiszów-1 Tarnawa-1 Zalasowa-1 Zagorzyce-6 Nawsie-1 Bêdzienica-2 Oleœnica-3 Strzelce W.-1 Kostki Ma³e-2 Zagoœæ-2

utwory klastyczne jury œrodkowej clastic Middle Jurassic strata

-4200 izolinie stropu jury œrodkowej_{contour of top of Middle Jurassic strata}

utwory starsze older strata

pó³nocny zasiêg nasuniêcia karpackiego northern range of Carpathian overthrust

linia przekroju geologicznego (ryc. 2.) line of the geological cross-section (fig. 2.) g³ówne uskoki

main faults odwierty, w których stwierdzono klastyczne utwory jury œrodkowej

wells in which Middle Jurassic strata occur

odwierty, w których nie stwierdzono klastycznych utworów jury œrodkowej wells in which Middle Jurassic strata don't occur

odwierty, w których wykonano badania geochemiczne wells in which geochemical study were conducted

KRAKÓW

Ryc. 1. Mapa strukturalna stropu utworów jury œrodkowej wed³ug Urbañca & Zacharskiego (2002) oraz lokalizacja odwiertów, z których pobrano próbki do badañ geochemicznych

Fig. 1. Structural map of top of Middle Jurassic strata after Urbaniec & Zacharski (2002) with location of the analysed wells

Fl + Msf T Pg Pr O O Ms + Mb Ms + Mb C1w K S J3 C1w C1k Pr O C1w Ms + Mb J3 J2 J2 T Pr O C1kT C1w S_O 0 -500 -1500 -1000 -2000 -2500 -3000 -3500 -4000 -4500 -5000

Bêdzienica - 2 _{Nosówka - 14 Nosówka - 12}Podgórze - 1

SW NE Nawsie - 1 (m n.p.m.) (m a.s.l.) 500 0 5 km

Ryc. 2. Przekrój geologiczny rejonu Sêdziszów–Rzeszów wed³ug Maksyma i in. (1998); Ms — miocen autochtoniczny (sarmat), Mb — miocen autochtoniczny (baden), Fl — flisz karpacki, Msf — miocen sfa³dowany jednostki zg³obickiej, Pg — paleogen, K — kreda, J3— jura górna, J2— jura œrodkowa, T — trias, C1k— karbon dolny klastyczny, C1w— karbon dolny wêglano-wy, S — sylur, O — ordowik, Pr — prekambr

Fig. 2. Geological cross-section of Sêdziszów–Rzeszów area after Maksym et al. (1998) Ms — Autochthonous Miocene (Sarmatian), Mb — Autochthonous Miocene (Badenian), Fl – Flysch strata of the Carpathian overthrust, Mst — Folded Miocene of the Zg³obice Unit, Pg — Paleogene, K — Cretaceous, J3— Upper Jurassic, J2— Middle Jurassic, T — Triassic, C1k— Lower Carboniferous (clastic rocks), C1w— Lower Carboniferous (carbonates), S — Sylurian, O — Ordovican, Pr — Precambrian

kolumnie chromatograficznej (20 x 0,6 cm, wype³nienie silika¿el — tlenek glinu 1: 2 obj.) stosuj¹c jako eluenty odpowiednio heksan, benzen i mieszaninê benzen–meta-nol (1:1 obj.). Dystrybucjê n–alkanów i izoprenoidów oznaczono we frakcji wêglowodorów nasyconych metod¹

kapilarnej chromatografii gazowej na

przyrz¹dzie firmy Hewlett Packard 5890 seria II, wyposa¿onym w detektor p³omieniowo-joni-zacyjny (FID) oraz kolumnê HP–1 (25 m x 0,2 mm x 0,5 :m). Pomiar sk³adu trwa³ych izoto-pów wêgla w bituminach, ich poszczególnych frakcjach i kerogenie przeprowadzono metod¹ ampu³kow¹ wed³ug Sofera (1980) na spektro-metrze masowym MI–1201 lub „on-line” na aparacie Finnigan Delta Plus sprzêgniêtym z analizatorem elementarnym Carlo Erba 1108 EA i podano w konotacji * wzglêdem wzorca

PDB. B³¹d oznaczenia *13_{C wynosi±0,2‰.}

Metodyka modelowañ numerycznych Zintegrowana analiza naftowa, jako podsta-wa numerycznych programów modelopodsta-wañ

pro-cesów naftowych, zosta³a szczegó³owo

przedstawiona w pracach Ungerera i in. (1990), Doree’a i in. (1993) czy Weltego i in. (1997).

Na powy¿szych zasadach zosta³ opracowa-ny model koncepcyjopracowa-ny programu

numeryczne-go BasinMod™, który zastosowano w

rozwi¹zaniach niniejszego tematu. Poszczegól-ne elementy wykonawcze bloku programowego BasinMod™ rozwi¹zano wed³ug powszechnie stosowanych procedur, które dla celów niniej-szej analizy s¹ sprowadzone do nastêpuj¹cych ustaleñ:

1. Wielkoœæ kompakcji wydzielonych litotypów skal-nych w profilach stratygraficzskal-nych analizowanego odwier-tu obliczono algorytmem schemaodwier-tu Dykstry (1987);

2. Przewodnoœæ ciepln¹ matrycy skalnej okreœlono metod¹ Deminga & Chapmana (1989) dla ka¿dego kom-pleksu litostratygraficznego, przy obliczeniu przepusz-czalnoœci ska³ metod¹ Kozeny-Carmana (Doligez i in., 1986; Ungerer i in., 1990);

3. Przep³yw ciep³a obliczano metod¹ stanu równowagi przejœciowej zgodnie z algorytmem zastosowanym w tym programie (BasinMod™ Reference Manual, 1987);

4. W rekonstrukcji zmian pola termicznego w analizo-wanym obszarze wykorzystano wskazania iloœciowe d³ugookresowych zmian klimatycznych (np. Yalcin i in., 1997) oraz historiê zmian temperatur powierzchniowych poprzez odniesienie globalnych zmian klimatycznych (np. Wygrala, 1989) do zmian pozycji p³yty europejskiej (np. Besse & Courtillot, 1991; Van der Voo, 1993; Nawroc-ki, 1997);

5. Dojrza³oœæ termiczn¹ materii organicznej obliczono

metod¹ EASY %Ro (Sweeney & Burnham, 1990).

Gene-rowanie wêglowodorów obliczano zgodnie z modelem Lawrence Livermore National Laboratory (Braun & Burn-ham, 1991), a ekspulsjê metod¹ nasycenia przestrzeni porowej (Ungerer i in., 1988a i b, 1990; Forbes i in., 1991);

6. Granice stratygraficzne wydzielonych warstw i luk stratygraficznych przyjêto wed³ug schematu czasu wzglêd-nego i bezwzglêdwzglêd-nego tabeli stratygraficznej Gradsteina & Ogga (1995).

Zastosowanie powy¿szych procedur pozwala na uœciœ-lenie wielkoœci podstawowych parametrów procesu gene-racyjnego i daje wysoki stopieñ pewnoœci w rekonstrukcji

wêglowodor y epigenetyczne epigenetic HC bardzo dobra ska³a macier zysta dlaropy naftowej very good source rock dobra ska³a macier zysta dlaropy naftowej good source rock œrednia ska³a macier zysta dlaropy naftowej fairsource rock s³aba ska³a macier zysta dlaropy naftowej poor source rock ska³a p³ona lean or barren ska³a macier zysta dlagazu ziemnego gassource rock ZA W AR TOŒÆ WÊGLOWODORÓW C (ppm) 15+ CONTENT of C HYDROCARBONS (ppm) 15+ 1000 100 10000 10 0,1 0,5 1 10 100 TOC (% wag.) TOC (wt. %) Kostki Ma³e-2 Nawsie-1 Oleœnica-3 Strzelce Wielkie-1 Tarnawa-1 Zalasowa-1 Zagorzyce-6 Zagoœæ-2

Ryc. 3. Diagram potencjalnej macierzystoœci badanych poziomów utworów jury œrodkowej na podstawie korelacji zawartoœci wêglowodorów C15+ i

ca³kowitej zawartoœci wêgla organicznego. Klasyfikacja wed³ug Hunta (1979) i Leenheer (1984)

Fig. 3. Source possibility of Middle Jurassic strata in terms of hydrocarbons and TOC content according to the categories after Hunt (1979) and Leenheer (1984) kerogen typuI TypeI kerogen kerogentypuII_Type IIkerogen kerogentypuII/III_Type II/III kerogen 0 1 2 3 4 5 1 2 3 4 5 FITAN/n-C18 PHYTANE/n-C18 PRIST AN/n-C 17 7 PRIST ANE/n-C 1 Kostki Ma³e-2 Nawsie-1 Oleœnica-3 Strzelce Wielkie-1 Tarnawa-1 Zalasowa-1 Zagoœæ-2 kerogen typuII TypeII kerogen

Ryc. 4. Charakterystyka genetyczna bituminów jury œrodkowej na podstawie korelacji wskaŸników pristan/n–C17i fitan/n–C18. Kla-syfikacja wg Obermajera i in. (1999)

Fig. 4. Genetic characterization of bitumens from Middle Jurassic strata in terms of pristane/n–C17and phytane/n–C18according to the categories of Obermajer et al. (1999)

WÊGLOWODORY NASYCONE SATURATED HC WÊGLOWODORY NASYCONE SATURATED HC WÊGLOWODORY AROMATYCZNE AROMATIC HC WÊGLOWODORY AROMATYCZNE AROMATIC HC BITUMINY BITUMENS BITUMINY BITUMENS ¯YWICE RESINS ¯YWICE RESINS ASFALTENY ASPHALTENES ASFALTENY ASPHALTENES KEROGEN KEROGENE KEROGEN KEROGENE -29 -30 -31 -28 -27 -26 -25 -24 -23 -22

A

B

Ryc. 5. Sk³ad trwa³ych izotopów wêgla w bituminach, ich poszczególnych frakcjach i kerogenie. Utwo-ry juUtwo-ry œrodkowej w strefie (A) Kraków–Brzesko oraz (B) Tarnowa i Rzeszowa

Fig. 5. Stable carbon isotope composition of bitumens, their individual fractions and kerogen. Middle Jurassic strata from (A) Kraków–Brzesko area and (B) Tarnów and Rzeszów areas

-24 -26

-28

SUBSTANCJA ALGOWA (MORSKA LUB NIEMORSKA)

ALGAL (MARINE OR NON-MARINE) SUBSTANCJA L¥DOWA TERRIGENOUS -24 -26 -28 -30 -32 -32 -30 d13C (NAS) (‰) d 13C (ARO) (‰) Kostki Ma³e-2 Nawsie-1 Oleœnica-3 Strzelce Wielkie-1 Tarnawa-1 Zalasowa-1 Zagorzyce-6 Zagoœæ-2

Ryc. 6. Charakterystyka genetyczna bituminów ekstrahowa-nych z badaekstrahowa-nych poziomów jury œrodkowej na podstawie kore-lacji sk³adu trwa³ych izotopów wêgla w wêglowodorach nasyconych i wêglowodorach aromatycznych. Klasyfikacja genetyczna wed³ug Sofera (1984)

Fig. 6. Genetic charakterization of bitumens from Middle Juras-sic strata in terms of d13_{C (saturated hydrocarbons) and *}13_C (aromatic hydrocarbons) according to the categories of Sofer (1984)

Odwiert Well

G³êbokoœæ

Depth (m) CPI(Total) CPI(17–23) CPI(25–31) Pr/Ph Pr/n–C17 Ph/n–C18

Strefa Kraków–Brzesko Kraków–Brzesko area

Kostki Ma³e–2 1075,5 1,28 1,03 1,54 0,53 0,54 0,44 Strzelce Wielkie–1 1458,5 1,04 1,08 0,96 0,11 0,69 1,01 Tarnawa–1 2985,0 1,79 1,53 1,75 0,96 2,53 1,02 Tarnawa–1 2987,0 2,05 1,66 2,04 0,95 2,57 0,92 Tarnawa–1 2989,3 1,80 1,56 1,85 3,14 2,14 0,79 Tarnawa–1 2990,1 1,86 1,54 1,84 1,11 1,63 0,44 Tarnawa–1 2992,8 2,02 1,69 2,08 2,90 3,95 1,04 Zagoœæ–2 1138,6 1,26 1,02 1,47 0,96 0,69 0,42 Zagoœæ–2 1144,0 1,28 1,01 1,57 0,88 0,67 0,42

strefa Tarnowa Tarnów area

Oleœnica–3 1579,6 1,06 1,04 1,08 0,99 0,45 0,43

Zalasowa–1 3672,0 1,43 1,07 1,73 0,66 1,03 1,55

strefa Rzeszowa Rzeszów area

Nawsie–1 4492,0 1,02 1,02 1,02 0,24 0,53 0,66

Nawsie–1 4529,0 1,04 1,00 1,20 2,29 0,87 0,32

Nawsie–1 4601,0 0,98 0,95 1,04 1,18 0,65 0,32

Tab. 2. WskaŸniki geochemiczne obliczone na podstawie dystrybucji n–alkanów i izoprenoidów Table 2. Geochemical indices calculated from distribution of the n–alkanes and isoprenoids

CPI(Total)= [(C17+C19+...+C27+C29)+(C19+C21+...+C29+C31)]/2*(C18+C20+...+C28+C30) (Kotarba i in., 1994)

CPI(17–23)= [(C17+C19+C21)+(C19+C21+C23)]/2*(C18+C20+C22) (Kotarba i in., 1994)

CPI(25–31)= [(C25+C27+C29)+(C27+C29+C31)]/2*(C26+C28+C30) (Kotarba i in., 1994)

Pr — pristan, Ph — fitan Odwiert Well Interwa³ opróbowany Sampling interval (m)

TOC (% wag.) HI (mg HC/g TOC) PI Tmax(o_C)

zakres zmiennoœci range wartoœæ œrednia mean n zakres zmiennoœci range wartoœæ œrednia mean n zakres zmiennoœci range wartoœæ œrednia mean n zakres zmiennoœci range wartoœæ œrednia mean n Strefa Kraków–Brzesko Kraków–Brzesko area

Kostki Ma³e–2* 1075,5–1078,4 0,58–0,59 0,59 4 32–45 40 4 0,04–0,14 0,10 4 420–424 423 4 Strzelce Wielkie–1* 1415,1–1458,5 0,02–0,36 0,19 2 62 1 0,27 1 424 1 Tarnawa–1 2963,1–3005,0 0,05–15,7 6,6 15 62–467 264 13 0,02–0,10 0,04 14 407–430 420 14 Zagoœæ–2* 1134,4–1146,5 0,60–0,68 0,63 12 23–82 35 12 0,00–0,14 0,08 12 418–422 421 12

Strefa Tarnowa Tarnów area

Oleœnica–3* 1579,6–1580,5 0,33 0,33 2 79–121 100 2 0,07–0,30 0,23 2 427–430 428 2

Zalasowa–1 3584,5–3672,0 0,00–1,6 0,52 3 38 1 0,03 1 429 1

Strefa Rzeszowa Rzeszów area

Bêdziennica–2 _–4081,04035,0 0,35–3,0 1,3 15 28–150 85 15 0,04–0,37 0,11 15 432–445 441 15

Nawsie–1 4492,0–4601,0 0,74–3,8 2,8 3 22–104 65 3 0,05–0,08 0,06 3 438–441 440 3

Zagorzyce–6 3985,0 1,5 1 54 1 0,05 1 438 1

Tab. 1. Wyniki analizy pirolitycznej Rock Eval Table 1. Results of Rock Eval analysis

TOC — ca³kowita zawartoœæ wêgla organicznego, HI — wskaŸnik wodorowy, PI — wskaŸnik produkcyjnoœci, Tmax— temperatura maksimum piku S2, n

— liczba próbek, HC — wêglowodory, * — wartoœci TOC oznaczone na analizatorze elementarnym EA 1108 TOC — total organic carbon (wt. %), HI —

hydrogen index, PI — production index, Tmax— temperature of maximum of S2peak, n — number of samples, HC — hydrocarbons, * — values of TOC

Odwiert Well G³êbokoœæ Depth (m) Bituminy Bitumens (ppm)

Sk³ad grupowy bituminów (% wag.) Fractions (wt. %)

WskaŸniki Indices

Sk³ad trwa³ych izotopów wêgla *13_{C (‰)}

Stable carbon isotope composition

W.Nas. W.Aro. ¯ywice Asfalteny wb ww W.Nas. Bituminy W.Aro. ¯ywice Asfalteny Kerogen

Strefa Kraków–Brzesko Kraków–Brzesko area

Kostki Ma³e–2 1075,5 150 13 12 58 17 26 6 –29,7 –28,4 –29,3 –28,3 –27,4 –26,9 Strzelce Wielkie–1 1458,5 220 12 15 29 44 62 17 –30,5 –28,2 –29,4 –28,4 –27,0 –26,5 Tarnawa–1 2985,0 17610 3 5 6 86 154 12 –25,9 –24,0 –24,8 –24,1 –23,9 –23,7 Tarnawa–1 2987,0 1480 10 14 24 52 136 33 –27,1 –25,0 –25,6 –25,1 –24,4 –24,9 Tarnawa–1 2989,3 12610 5 12 8 75 117 20 –25,6 –24,1 –24,5 –24,4 –24,2 –24,5 Tarnawa–1 2990,1 8450 3 7 11 79 149 15 –25,7 –23,9 –24,5 –24,1 –23,8 –23,8 Tarnawa–1 2992,8 13160 4 13 8 75 137 23 –25,6 –24,3 –24,8 –24,5 –24,1 –24,0

Zagoœæ–2 1134,4 150 13 10 54 23 23 5 n.a. n.a. n.a. n.a. n.a. n.a.

Zagoœæ–2 1138,6 180 16 16 42 26 26 8 –29,6 –23,8 –29,2 –28,3 –27,6 –26,9

Zagoœæ–2 1144,0 170 13 14 45 28 28 7 n.a. n.a. n.a. n.a. n.a. n.a.

Strefa Tarnowa Tarnów area

Oleœnica–3 1579,6 250 20 20 29 31 76 30 –30,4 –28,8 –29,4 –28,6 –27,7 –27,8

Zalasowa–1 3672,0 200 9 10 40 41 13 2 –29,4 –27,4 –27,7 –27,7 –26,7 –25,8

Strefa Rzeszowa Rzeszów area

Nawsie–1 4492,0 180 12 12 44 32 24 6 n.a. n.a. n.a. n.a. n.a. n.a.

Nawsie–1 4529,0 1680 3 17 20 60 44 9 –27,5 –24,1 –24,4 –24,4 –23,8 –23,8

Nawsie–1 4601,0 1210 4 24 25 47 32 9 n.a. n.a. n.a. n.a. n.a. n.a.

Zagorzyce–6 3985,0 390 7 20 23 50 27 7 –29,2 –26,1 –26,0 –26,5 –25,5 –24,6

Tab. 3. Zawartoœæ, sk³ad grupowy i trwa³ych izotopów wêgla bituminów, ich poszczególnych frakcji i kerogenu Table 3. Bitumens content, fractions and stable carbon isotope composition of bitumens, their fractions and kerogen

W.Nas. — wêglowodory nasycone, W.Aro. — wêglowodory aromatyczne, wb — wskaŸnik bitumiczny (mg bituminów/g TOC), ww — wskaŸnik wêglowodorowy [mg (W.Nas. + W.Aro.)/g TOC], n.a. — nie analizowano, W.Nas. — saturated hydrocarbons, W.Aro. — aromatic hydrocarbons, ¯ywice — resins, Asfalteny — asphaltenes, wb — bitumen ratio (mg bitumens/g TOC), ww — hydrocarbon ratio [mg (W.Nas. + W.Aro.)/g TOC], n.a. — not analysed

HI (mg HC/g TOC) 400 200 400 600 0 430 450 465 500 0,5%R r

I

II

III

Ryc. 7. Korelacja pomiêdzy wskaŸnikiem wodorowym a temperatur¹ Tmax. Krzywe przeobra¿enia poszczególnych

typów kerogenu i zakresy dojrza³oœci termicznej oraz linia kropkowa wyznaczaj¹ca górny zasiêg pasma przeobra¿e-nia wêglistych lamin i soczewek materii organicznej III typu wg Espitalie i in. (1985)

Fig. 7. Hydrogen index vs. Tmaxtemperature. Maturation

paths for kerogens and doted line meaning upper range of transformation of type III organic matter (carbonaceous lamines and lenses) after Espitalie et al. (1985)

rozk³adu faz generacyjnych i iloœciowych wskaŸników potencja³u wêglowodorowego rozwa¿anego kompleksu macierzystego.

Geochemiczna kwalifikacja materii organicznej ska³ macierzystych jury œrodkowej

Podstawowym materia³em do geochemicznej kwalifi-kacji utworów jury œrodkowej s¹ wyniki badañ analitycz-nych 57 próbek ska³ potencjalnie macierzystych z profili 9 odwiertów rozmieszczonych w trzech strefach ich wystê-powania w Polsce po³udniowo-wschodniej (tab. 1, ryc. 1):

‘w strefie Kraków–Brzesko: Kostki Ma³e–2 (4

prób-ki), Strzelce Wielkie–1 (2 próbprób-ki), Tarnawa–1 (15 próbek) i Zagoœæ–2 (12 próbek),

‘w strefie Tarnowa: Oleœnica–3 (2 próbki) i

Zalaso-wa–1 (3 próbki),

‘w strefie Rzeszowa: Bêdzienica–2 (15 próbek),

Nawsie–1 (3 próbki) i Zagorzyce–6 (1 próbka).

Niewielka populacja próbek, z dwóch profili odwier-tów, któr¹ pobrano w strefie Tarnowa, spowodowa³a, ¿e jej charakterystykê geochemiczn¹ przedstawiono wspólnie ze stref¹ Kraków–Brzesko.

Zawartoœæ wêgla organicznego rozproszonej materii organicznej w utworach jury œrodkowej wynosi w strefie Kraków–Brzesko i w strefie Tarnowa od 0,0 do 0,68% wag. (tab. 1), przy pojedynczym wskazaniu w odwiercie Zalaso-wa–1 — 1,6% wag. Rezydualny potencja³ genetyczny tych utworów jest bardzo niski i nie przekracza 1 mg HC/g ska³y (tab. 1). Wysoka zawartoœæ wêgla organicznego, w iloœci do 16% wag., stwierdzona (tab. 1) w profilu odwiertu Tarna-wa–1 (Kotarba i in., 2001), przy wysokiej wartoœci

poten-cja³u genetycznego kerogenu — S2 (tab. 1) oraz du¿ej

zawartoœci ekstrahowalnych wêglowodorów (ryc. 3), mo¿e byæ zwi¹zana z obecnoœci¹ wk³adek wêglistych w postaci lamin i soczewek. Typ materii organicznej badanych utwo-rów, le¿¹cych przed nasuniêciem karpackim (odwierty Kostki Ma³e–2, Oleœnica–3, Strzelce Wielkie–1 i Zagoœæ–2) jest mieszany, morsko-l¹dowy (kerogen II/III), o czym œwiadcz¹ wyniki dystrybucji n–alkanów i izopre-noidów (tab. 2, ryc. 4) oraz analizy sk³adu trwa³ych izoto-pów wêgla (tab. 3, ryc. 5, 6). Nieznaczna zawartoœæ materii organicznej oraz jej niski potencja³ wêglowodorowy powoduje, ¿e identyfikacja typu kerogenu za pomoc¹ metody Rock Eval nie jest jednoznaczna (ryc. 7). W profi-lach odwiertów Tarnawa–1 i Zalasowa–1, le¿¹cych pod nasuniêciem karpackim dominuje gazotwórczy kerogen III typu (ryc. 4–7). Stwierdzone podwy¿szone wartoœci wska-Ÿnika wodorowego (ryc. 7), charakterystyczne dla ropo-twórczego kerogenu II typu, wynikaj¹ prawdopodobnie z obecnoœci macera³ów bogatych w wodór (Kotarba i in.,

2001). WskaŸnik dojrza³oœci termicznej Tmaxprzyjmuj¹cy

wartoœci poni¿ej 430o_{C (tab. 1, ryc. 7) œwiadczy, ¿e profil}

utworów doggeru w tych strefach nie osi¹gn¹³ granicznego przedzia³u generowania wêglowodorów. Z tego wzglêdu dalsza analiza naftowa pomija w rozwa¿aniach potencja³u

wêglowodorowego profile odwiertów w strefach

Kraków–Brzesko i Tarnowa.

W strefie Rzeszowa zawartoœæ TOC w utworach tery-genicznych jury œrodkowej wynosi od 0,27 do 3,8% wag. (tab. 1), przy œredniej arytmetycznej 1,5% wag. Niski rezy-dualny potencja³ genetyczny, nie przekraczaj¹cy 5 mg

strumieñ cieplny (mW/m ) 2 heat flow (mW/m ) 2 100 0 200 80 60 40 20 0 Q trias

Triassic Jurassicjura Cretaceouskreda trzeciorzêdTertiary

wiek (mln lat) age (M.y. bp)

Ryc. 8. Model ewolucji strumienia cieplnego w analizowanym profilu odwiertu Bêdzienica–2. Q — czwartorzêd

Fig. 8. Heat flow evolution in profile of Bêdzienica–2 well. Q – Quaternary 0 1000 2000 3000 5000 4000 0,2 1,0 3,0 czwartorzêd Quaternary flisz karpacki Carpathian Flysch jura górna Upper Jurassic jura œrodkowa Middle Jurassic trias dolny Lower Triassic g³êbokoœæ (m) depth (m) dojrza³oœæ (% R )r maturity (% R )r

faza wczesnej dojrza³oœci (0,5 - 0,7 % R )r

early mature (oil) faza dojrza³a (0,7 - 1,0 % R )r

mid-mature (oil)

faza póŸnej dojrza³oœci (1,0 - 1,3 % R )r

late mature (oil) faza gazowa (1,3 - 2,6 % R )r

main gas generation

temperatura TMAX

Rock Eval Temperature dojrza³oœæ maturity

Ryc. 9. Krzywa kalibracyjna modelu termiczno-erozyjnego odwiertu Bêdzienica–2

Fig. 9. Calibration curve thermal–erosion model for Bêdzienica–2 well

1000 0 2000 200 250 150 100 50 0 3000 4000 5000 g³êbokoœæ (m) depth (m) 40°C 20 C° 60°C 80°C trias

Triassic czwartorzêdQuaternary

flisz karpacki Carpathian Flysch jura górna Upper Jurassic jura œrodkowa Middle Jurassic trias dolny Lower Triassic jura Jurassic kreda Cretaceous trzeciorzêd Tertiary wiek (mln lat) age (M.y. bp) izolinie paleotemperatur paleotemperature isolines faza wczesnej dojrza³oœci

(0,5 - 0,7 % R )r

early mature (oil)

faza dojrza³a (0,7 - 1,0 % R )r mid-mature (oil) 60°C 60°C 80°C 100°C 120°C

Ryc. 10. Krzywe pogr¹¿ania wydzielonych kompleksów litostratygraficznych z prze-dzia³ami dojrza³oœci termicznej kerogenu w profilu odwiertu Bêdzienica–2

Fig. 10. Burial history curves for selected litostratigraphic complexes with thermal maturity zones in profile of Bêdzienica–2 well 3,0 1,0 0,5 0,2 dojr za³oœæ (% R )_r maturity (% R )r 100 0 200

faza wczesnej dojrza³oœci (0,5 - 0,7 % R )r

early mature (oil)

faza dojrza³a (0,7 - 1,0 % R )r

mid-mature (oil)

faza póŸnej dojrza³oœci (1,0 - 1,3 % R )r

late mature (oil)

faza gazowa (1,3 - 2,6 % R )r

main gas generation

wiek (mln lat) age (M.y. bp)

jura

Jurassic Cretaceouskreda trzeciorzêdTertiary

Q

Ryc. 11. Krzywa ewolucji dojrza³oœci w pro-filu odwiertu Bêdzienica–2. Q — czwarto-rzêd

Fig. 11. Maturity evolution curve in profile of Bêdzienica–2 well. Q — Quaternary

100 0 200 1,0 0,8 0,6 0,4 0,2 0 wspó³czynnik transformacji transformation ratio jura

Jurassic Cretaceouskreda trzeciorzêdTertiary

Q

wiek (mln lat) age (M.y. bp)

Ryc. 12. Stopieñ transformacji kerogenu w utworach jury œrodkowej odwiertu Bêdzienica-2. Q — czwartorzêd Fig. 12. Transformation ratio of kerogen in Middle Jurasi-sic strata in Bêdzienica–2 well. Q — Quaternary

HC/g ska³y i zwi¹zana z nim wielkoœæ wskaŸnika wodoro-wego HI do 150 mg HC/g TOC oraz zawartoœæ

wêglowo-dorów C15+ wskazuj¹, ¿e utwory jury œrodkowej nale¿y

zaliczyæ do klasy œredniej macierzystoœci (ryc. 3). O domi-nacji gazotwórczego kerogenu III typu œwiadcz¹ wyniki badañ Rock Eval (ryc. 7), prostych biomarkerów (tab. 2, ryc. 4) oraz sk³adu trwa³ych izotopów wêgla (tab. 3, ryc. 5 i 6). WskaŸnik dojrza³oœci termicznej materii organicznej

Tmaxoscyluje w granicach 440oC (tab. 1, ryc. 7), co

dowo-dzi wejœcia profilu jury œrodkowej tej strefy w przedowo-dzia³ generacyjny pocz¹tku okna ropnego.

Identyfikacja faz wêglowodorowych i czasu ich powstania

Wyniki geochemicznych badañ analitycznych, a szcze-gólnie ocena stopnia przeobra¿enia substancji organicznej ska³ macierzystych jury œrodkowej, wykaza³y, ¿e jedynie w strefie Rzeszowa mog³y zaistnieæ sprzyjaj¹ce warunki do wytworzenia wêglowodorów. Do szczegó³owej analizy procesów ropotwórczych wybrano profil odwiertu Bêdzie-nica–2 (ryc. 1).

Analizê naftow¹ utworów jury œrodkowej oparto na regionalnych warunkach paleotermicznych (Kuœmierek, 1995; Poprawa i in., 2001), na podstawie których odtwo-rzono model ewolucji strumienia cieplnego (ryc. 8). Model

ten skalibrowano wartoœciami temperatury Tmax(ryc. 9).

Wyniki modelowañ numerycznych w profilu odwiertu Bêdzienica–2 wykaza³y, ¿e ska³y macierzyste w utworach jury œrodkowej , do czasu nasuniêcia Karpat fliszowych na przedpole mioceñskie, nie uzyska³y dojrza³oœci termicznej wstêpnej fazy generacyjnej (ryc. 10 i 11). W etapie nasu-wania Karpat fliszowych nastêpuje przyrost dojrza³oœci

termicznej materii organicznej do poziomu wstêpnej fazy

dojrza³oœci termicznej (Rr = 0,5–0,7%), przy g³êbokoœci

pogr¹¿enia 2150 m i temperaturze 60–70o_{C (ryc. 10).}

Powy¿szy stan dojrza³oœci termicznej utworów jury œrod-kowej zosta³ zachowany do czwartorzêdu w³¹cznie, przy stopniu transformacji organicznej nie przekraczaj¹cym 15% (ryc. 12).

Ocena potencja³u wêglowodorowego

Modelowanie kinetyczne warunków generowania i ekspulsji wêglowodorów w analizowanym profilu odwier-tu Bêdzienica–2 wykaza³o, ¿e ska³y macierzyste jury œrod-kowej wesz³y w przedzia³ generacyjny fazy wczesnej z wykorzystaniem 10–25% swojego ca³kowitego potencja³u (ryc. 12).

Obliczony na tej podstawie potencja³ generacyjny 1 m3

ska³y macierzystej wynosi 2,1 kg wêglowodorów (ryc. 13), przy nie osi¹gniêtym progu ekspulsji.

Podsumowanie

Analiza organo-geochemiczna utworów jury œrodko-wej Polski po³udniowo-wschodniej wykaza³a nisk¹ zawar-toœæ wêgla organicznego w skali regionalnej ze znacznym przyrostem w strefie rzeszowskiej i w profilu odwiertu Tar-nawa–1. Materia organiczna utworów jury œrodkowej ma charakter mieszany — kerogen typu II/III w strefie Kra-ków–Brzesko i w strefie Tarnowa oraz l¹dowy — kerogen typu III w strefie rzeszowskiej. Stopieñ dojrza³oœci

keroge-nu, okreœlony temperatur¹ Tmax, kwalifikuje ska³y

macie-rzyste jury œrodkowej strefy Kraków–Brzesko i strefy Tarnowa jako niedojrza³e do generowania wêglowodorów, a w strefie Rzeszowa lokuje je w przedziale generacyjnym pocz¹tku okna ropnego.

Na podstawie powy¿szych wyników analizy

macierzystoœci utworów jury œrodkowej Polski

po³udniowo-wschodniej, modelowanie potencja³u wêglo-wodorowego mo¿na by³o odnieœæ jedynie do profilu jury œrodkowej w strefie rzeszowskiej. Analiza dojrza³oœci ter-micznej materii organicznej i kinetycznej transformacji kerogenu w profilu odwiertu Bêdzienica–2 wykaza³a, ¿e w najbardziej pogr¹¿onej strefie jury œrodkowej nie zosta³ wytworzony znacz¹cy potencja³ generacyjny i nie zosta³ osi¹gniêty próg ekspulsji wêglowodorów. Ze wzglêdu na niski gradient termiczny nasuniêtego fliszu karpackiego warunki efektywnej ropotwórczoœci utworów jury œrodko-wej wymagaj¹ pogr¹¿enia ska³ macierzystych na wiêksze g³êbokoœci, najprawdopodobniej poni¿ej 5000 m. Badania geochemiczne wykaza³y, ¿e Ÿród³em ropy naftowej, aku-mulowanej w utworach górnej kredy i górnej jury pod³o¿a, s¹ ska³y macierzyste zawarte zarówno w obrêbie fliszu Karpat, jak i w samym pod³o¿u (ten Haven i in., 1993; Kotarba & Koltun, 2003). W tej sytuacji rozpoznana sk³adowa mezozoiczna tych rop mo¿e wskazywaæ na dop³yw z g³êboko pogr¹¿onych pod nasuniêciem karpac-kim œrodkowojurajskich ska³ macierzystych zawieraj¹cych

ca³kowita iloœæ wêglowodorów (kg HC/m ska³y macier zystej) 3 total amount of HC (kg HC/m source rock) 3 8 6 4 2 0 wiek (mln lat) age (M.y. bp) ropa naftowa in-situ oil gaz ziemny in-situ gas 100 0 200

Ryc. 13. Ca³kowita iloœæ wêglowodorów wygenerowanych z poziomów ska³ macierzystych jury œrodkowej w odwiercie Bêdzienica–2. Q — czwartorzêd

Fig. 13. Total amount of hydrocarbons generated from Middle Jurassic source rocks in Bêdzienica–2 well. Q — Quaternary

ropotwórczy kerogen II typu w strefach Kraków–Brzesko i Tarnów.

Niniejsza publikacja jest oparta na wynikach uzyskanych w trakcie realizacji badañ statutowych numer 11.11.140.969, finan-sowanych przez Komitet Badañ Naukowych i wykonanych w Zak³adzie Surowców Energetycznych Wydzia³u Geologii, Geofi-zyki i Ochrony Œrodowiska Akademii Górniczo-Hutniczej w Krakowie. Autorzy dziêkuj¹ A. Maksymowi, B. Liszce, M. Pie-trusiak i G. Staryszakowi z Polskiego Górnictwa Naftowego i Gazownictwa S.A. za udostêpnienie materia³ów niepublikowa-nych.

Literatura

BASINMOD™ 1–D Reference Manual, 1987. Platte River Associa-tion, Boulder, Colorado.

BESSE J. & COURTILLOT V. 1991 — Revised and synthetic apparent polar wander paths of the African, Euroasian, North American and India Plates, and true polar wander since 200 Ma. J. Geophys. Rese-arch., 96 (B3): 4029–4050.

BRAUN R.L. & BURNHAM A.K. 1991 — User’s manual for PMOD, a pyrolysis and primary migration model. Lawrence Livermore Natio-nal Laboratory Report, UCRL–MA–1077789.

DAYCZAK-CALIKOWSKA K. & KOPIK J. 1973 — Budowa geolo-giczna Polski, t. 1, cz. 2, Stratygrafia: 237–272.

DAYCZAK-CALIKOWSKA K. & MORYC W. 1988 — Rozwój base-nu sedymentacyjnego i paleotektonika jury œrodkowej na obszarze Pol-ski. Kwart. Geol., 32: 117–136.

DEMING D. & CHAPMAN D.S. 1989 — Thermal histories and hydrocarbon generation: example from Utah–Wyoming thrust belt. AAPG Bull., 73: 1455–1471.

DOLIGEZ B., BESSIS F., BURRUS J., UNGERER P. & CHENET P.Y. 1986 — Integrated numerical modelling of sedimentation, heat trans-fer, hydrocarbon formation and fluid migration in sedimentary basin. [In:] Burruss J. (ed.) — Thermal modelling in Sedimentary Basins. Technip, Paris: 173–195.

DOREE A.G., AUGUSTSON J.H., HERMANRUD C., STEWART D.J. & SYLTA O. (eds) 1993 — Basin Modelling: Advances and Applications. NPF Special Publication 3, Elsevier, Amsterdam. DYKSTRA J. 1987 — Compaction correction for burial history curves: application to Lopatin’s method for source rock maturation determina-tion. GeoByte, 2: 16–23.

ESPITALIÉ J., DEROO G. & MARQUIS F. 1985 — La pyrolyse Rock Eval et ses applications. Revue IFP, 40–41: 563 – 579 i 755–784. FORBES P.L., UNGERER., KUHFUSS A.B., RIIS F. & EGGEN S. 1991 — Compositional modelling of petroleum generation and expul-sion. Trial application to as local mass balance in the Smorbukk Sor field (Norway). AAPG Bull., 75: 873–893.

GRADSTEIN F.M. & OGG J.G. 1995 — A Phanerozoic time scale. Episodes, 19: 3–5.

TEN HAVEN H.L., LAFARGUE E. & KOTARBA M. 1993 — Oil/oil and oil/source rock correlations in the Carpathian Foredeep and over-thrust, south–east Poland. Org. Geochem., 20: 935–959.

HUNT J.M. 1979 — Petroleum geology and geochemistry. W.H. Fre-eman and Company, San Francisco.

JAWOR E. 1970 — Wg³êbna budowa geologiczna na wschód od Kra-kowa. Acta Geol. Pol., 20: 709–762.

KOTARBA M.J. & KOLTUN Y.U. 2003 — The origin and habitat of hydrocarbons in the Polish and Ukrainian parts of the Carpathian Province. [In:] Golonka J. & Picha F. (eds) — The Carpathians: geo-logy and hydrocarbon resources. AAPG Memoir (in press). KOTARBA M. & SZAFRAN S. 1985 — Zastosowanie analizatorów Rock Eval i Oil Show w poszukiwaniach naftowych. Nafta, 3: 81–88. KOTARBA M., KOWALSKI A. & WIÊC£AW D. 1994 — Nowa metoda obliczeñ wskaŸnika CPI i wykorzystanie badañ dystrybucji n–alkanów i izoprenoidów w prospekcji naftowej. Mat. Symp. Badania geochemiczne i petrofizyczne w poszukiwaniach ropy naftowej i gazu

ziemnego. Balice k/Krakowa, 27–28.06.1994. Wyd. IGNiG Kraków: 82–92.

KOTARBA M.J., WAGNER M., WIÊC£AW D., KOSAKOWSKI P. & KOWALSKI A. 2001 — Potencja³ wêglowodorowy i charakterystyka geochemiczna substancji organicznej w profilu otworu Tarnawa–1. [W:] Matyja H. (red.), Paleozoik pod³o¿a centralnej czêœci polskich Karpat zewnêtrznych (rejon Liplas–Tarnawa). Pr. Pañstw. Inst. Geol., 174: 161–172.

KUŒMIEREK J. 1995 — Geodynamiczny scenariusz formowania siê systemu naftowego. [In:] Kuœmierek J. (red.) — Ewolucja a roponoœnoœæ Karpat polskich. Pr. Geol. PAN, Oddz. w Krakowie, 138: 47–53. LEENHEER M.J. 1984 — Mississipian Bakken and equivalent forma-tions as source rocks in the western Canadian basins. Org. Geochem., 6: 521–532.

MAKSYM A., LISZKA B., PIETRUSIAK M. & STARYSZAK G. 1998 — Analiza geologiczno-geofizyczna utworów autochtonicznych miocenu i jego pod³o¿a w rejonie Sêdziszów–Rzeszów–Zalasie. Etap I — Pod³o¿e trzeciorzêdu. Arch. PGNiG, BG Geonafta, Jas³o (materia³y niepublikowane).

MORYC W. 1992 — Budowa geologiczna utworów pod³o¿a miocenu w rejonie Sêdziszów M³p.–Rzeszów i ich perspektywnoœæ. Nafta–Gaz, 48: 206–223.

MORYC W. 1996 — Budowa geologiczna pod³o¿a miocenu w rejonie Pilzno–Dêbica–Sêdziszów M³p. Nafta–Gaz, 52: 521–550.

NAWROCKI J. 1997 — Permian to Early Triassic magnetostratigraphy from the Central European basin in Poland: Implications on regional and worldwide correlation. Earth & Planetary Sc. Lett., 152: 37–58. OBERMAJER M., FLOWER M.G. & SNOWDON L.R. 1999 — Depositional environment and oil generation in Ordovican source rocks from southwestern Ontario, Canada. Organic geochemical and petrolo-gical approach.AAPG Bull., 83: 1426–1453.

POPRAWA P., NARKIEWICZ K., SWADOWSKA E. &

BRUSZEWSKA B. 2001 – Analiza dojrza³oœci oraz jednowymiarowe modelowanie historii termicznej utworów potencjalnie macierzystych dla wêglowodorów w rejonie Liplas–Tarnawa. Pr. Pañstw. Inst. Geol., 174: 173–204.

SOFER Z. 1980 — Preparation of carbon dioxide for stable isotope analysis of petroleum. Anal. Chem., 52: 1389–1391.

SOFER Z. 1984 — Stable carbon isotope composiotion of crude oils: application to source depositional environments and petroleum altera-tion. AAPG Bull., 68: 31–49.

STEMULAK J. & JAWOR E. 1963 — Wg³êbna budowa geologiczna przedgórza Karpat w obszarze na zachód od Dunajca i Wis³y. Kwart. Geol., 7: 169–186.

SWEENEY J.J. & BURNHAM A.K. 1990 — Evaluation of a simple model of vitrinite reflectance based on chemical kinetics. AAPG Bull., 74: 1559–1570.

UNGERER P., ESPITALIE J., BEHAR J. & EGGON F. 1988a — Modelisation mathematique des interaction entre craquege thermique et migration lors de la formation du petrole et du gaz. C. R. Acad. Sci., 2: 927–934.

UNGERER P., BEHAR F., VILLALBA M., HEUM O.R. &

AUDIBERT A. 1988b — Kinetic modelling of oil cracking. Adv. Org. Geochem., 13: 857–868.

UNGERER P., BURRUS J., DOLIGEZ B., CHENET P. & BESSIS F. 1990 — Basin evaluation by integrated 2–D modelling of heat transfer, fluid flow, hydrocarbon generation and migration. AAPG Bull., 74: 309–335.

URBANIEC & ZACHARSKI J. 2002 — Mapa strukturalna stropu utworów jury œrodkowej. Arch. PGNiG, BG Geonafta, Kraków (materia³y nie publikowane).

VAN DER VOO R. 1993 — Paleomagnetism of the Atlantic, Tethys and Iapetus Oceans. Cambridge Univ. Press.

WELTE D.H., HORSFIELD B. & BAKER D.R. (eds) 1997 — Petro-leum and Basin Evolution, Springer–Verlag.

WILCZEK T. & MERTA H. 1992 — Wstêpne wyniki badañ pirolitycz-nych metod¹ Rock–Eval. Nafta, 48: 3–10.

WYGRALA B. 1989 — Integrated study of an oil field in the southern Po Basin, northern Italy. Berichte der Forschnugszentrum — Julich, Julich, Germany, 2313.