"Man and Society", T. 1: "Machiavelli through Rousseau", T. 2: "Bentham through Marx", John Plamenatz, New York 1963 : [recenzja].

188

się n a analizy dawnych stopów; w zm ianki te są bardzo n ieliczn e i w skazują, jak bardzo m ała jest ilość tego rodzaju badań.

Cennym uzupełnieniem pracy jest słow nik .greckich wyrażeń zw iązanych z jej tem atem , zaw ierający 97 haseł.

J. P.

TRZY NOWOŚCI ANGIELSKIEJ B IB L IO T E K I M Y Ś L I PED AGOG ICZNEJ Cyril W i n n , M aurice L. J a c k s , A risto tle. His Thought and its R elevan ce

Today. M ethuen, London 1967, ss. 128, ilustr. 4.

M. R. H e a f f o r d , P estalozzi. His Thought and its R elevan ce Today. M ethuen, London 1967, ss. 112, ilustr. 1.

M. V. C. J e f f r e y s , John L ocke: P roph et o j Com m on Sense. His Thought

and its R elevan ce Today. M ethuen, London 1967, ss. 128.

W serii The L ib ra ry of E ducational Thought prowadzonej przez C. H. D obin- sona, która św ieżo, atrakcyjnie i pożytecznie popularyzuje historię m yśli peda­ gogicznej, ukazały się w ubiegłym roku trzy książki: A ry sto te le s, P estalozzi, John

Locke, w szystk ie zestaw iające ich poglądy z m yślą w spółczesną; stąd jednakowo

brzm iący podtytuł tych książek.

Może najbardziej interesująca pierw sza praca w ychodzi od ogólnej charaktery­ styki um ysłow ości A rystotelesa, która obejm ow ała całość ów czesnej w iedzy lu d z­ kiej. W yróżniał szczególnie A rystoteles w iedzę biologiczną i stw orzył podstaw y etyk i. D latego też jego poglądy pedagogiczne b yły o w iele bardziej racjonalne, n iż poglądy jego m entora — Platona. Są one jednak bardzo rozproszone w pism ach A rystotelesa, a tym samym o w iele trudniej dostępne.

Om awiana książka, dzieło dwóch autorów zasłużonych na polu pedagogiki, obu przy tym kom petentnych w sprawach w ykładu filozofii A rystotelesa, zbiera i przed­ staw ia jego poglądy na edukację w lapidarnych tłum aczeniach i niecodziennym ze­ staw ien iu ze w spółczesnym i pojęciam i z tej dzisdiziny, pojęciam i ogólnie przyjęty­ m i ale, być może, w łaśn ie tym bardziej problem atycznym i.

K siążkę H eafforda otwiera życiorys Pestalozziego, w którym podkre­ ślono rolę w szystkich tych czynników, które m iały w p ływ na rozwój jego poglą­ dów. Przedstawiono także historię jego in stytu tów kształcenia. N astępnie autor w sposób system atyczny prezentuje najw ażniejsze pedagogiczne poglądy P esta- lozziego: poczynając od analizy różnych aspektów jego M etody, przechodzi dalej do rozważań nad pew nym i cechami teorii Pestalozziego, m ającym i szczególne znacze­ n ie — nad jego poglądami na dyscyplinę, na rolę n auczycieli i rodziców, na k ształcenie ogólne i zawodowe.

Poglądy Locke’a na edukację m iały w ielk i w p ły w zarówno w A nglii, jak za granicą. Cetlem k siążk i Jeffreyisa jest p rzedstaw ienie ich w kontekście jego m yśli filozoficznej, poniew aż Locke jako filozof w łaśn ie zdobył sobie trw a łe m iejsce w h i­ storii. Pew ną uwagę pośw ięca się rów nież zw iązkom Locke’a z „przebiegłym ” politykiem lordem Shaftesbury, bez którego kariera Locke’a potoczyłaby się zu peł­ n ie inaczej. Autorem książki jest em erytow any profesor pedagogiki uniw ersytetu w Birm ingham , w ładający pełnym uroku stylem wykładu.

John P l a m e n a t z , M an and S ociety. T. 1: M achiavelli through Rousseau. T. 2: B entham through M arx. M oG raw -H ill, N ew York 1963, ss. 480 + 408.

A utor stara się zanalizować „wyobrażenia człow ieka cyw ilizacji zachodniej o sam ym sobie i swoim środowisku społecznym ”. Poddaje badaniu założenia i po­ glądy w ybitnych teoretyków m yśli politycznej i społecznej od M achiavellego do M

ar-.

f

R ecen zje

₁₈₉

ksa, w szystkich tych, którzy m ieli najw iększy w p ły w n a kształtow anie się w sp ół­ czesnego sposobu rozpatryw ania człow ieka i społeczeństw a n a Zachodzie. W książ­ ce szczególnie dokładnie om ówiono poglądy służące w n astępnych okresach do bu­ d ow ania teorii w yjaśniających zachowania społeczne i polityczne oraz do w yraża­ n ia społecznych ideałów .

T reść t. 1 ¡(według tytu łów rozdziałów): M achiavelli. W olność sum ienia. Bodin.

H obbes. B oskie p raw o i m onarchia absolutna. Locke. M ontesquieu. H ume. Burkę. Rousseau.

Treść t. 2: B en th am i jego szkoła. P ie rw si socjaliści fran cu scy i angielscy. S po­

łeczn a i p olityczn a filozofia Hegla (1). S połeczna i p o lityc zn a filozofia H egla (2). M arksizm (1). M arksizm (2). W iara w postęp.

John H. O s t r o m , John S. M c I n t o s h , M arsh’s Dinosaurs. The C ollections

from Com o B luff. Yaile U niversity Press, N ew Haiven (Connecticut) 1966, ss. 375,

¿lustr., •

H istoria paleontologii w A m eryce rozpoczyna się w 1877 r., kiedy w m iejsco­ w ości Como B lu ff w stanie W yom ing odkryto tony skam ieniałych kości dinozaurów. B y ło to pierw sze n a św ięcie znalezisko na tak w ielk ą skalę. Ó wczesnem u dyrekto­ row i Peabody M useum w Yale, Othinielowi C. M arshowi, udało się sfinansow ać p race i zachować w iększą część w ykopalisk. Poskładał on części szkieletów i kosz­ tem ponad 45 tys. dolarów, w latach dziewięćdziesiątych, skom pletow ał znakom ite litografie w ielu kości.

W ydanie obecnej pracy zbiegło się w czasie z setną rocznicą założenia Peabody (Museum, obchodzoną w październiku 1966 r. P raca ta po raz pierw szy udostępnia w druku w iększość w spom nianych litografii w raz iz dokładnym i opisam i odnośnie d o każdej reprodukcji. A utorzy — obaj w spółpracow nicy Peabody M useum of N atu ral H istory U niw ersytetu Yale w dziedzinie paleontologii k ręgow ców — w e w stęp ie przedstaw iają fascynującą historię odkrycia cennych kolekcji sk am ienielin z Como B luff. .

M athew Fontaine M a u r y , The P hysical G eograph y of th e Sea and its M eteo­

rology, W ydał John Leighly. Harvard U niversity Press. Cambridge (Mass.) 1963,

ss. 432, ilustr. 10.

F izyczna geografia oceanów — to jedno z pierw szych dzieł z zakresu oceano­

grafii, now ej w XEX w. dyscypliny. Jej autor, M. F. M aury (1806—1873), nim zo­ stał profesorem w Instytucie W ojskow ym w W irginii, kierow ał w latach 1841— 1861 obserwacjam i hydrograficznym i i m eteorologicznym i w N aval O bservation and Hydrographic O ffice. D latego też — obok teteologicznych dygresji, częstych w dzie­ łach tej epoki — książka jego zawiera cenne ¡obserwacje, np. tem peratury powierzchni m orskich i rzeźby dna marskiego. Obok w artości historycznej posiada w ięc ona w w ielu częściach wartość dla badaczy w spółczesnych. O jej rołi i długotrw ałym znaczeniu świadczy zresztą fakt, że m iała ona dziew ięć w ydań am erykańskich, a po­ nadto wydania: angielskie, norw eskie i hiszpańskie. W artość now ego w ydan ia pod­ n osi obszerny w stęp Johna Leighly’ego, profesora U niw ersytetu K alifornijskiego znanego z w ielu prac, w tym rów nież w zakresie historii nauki.