Krzysztof Dąbrowski,Tadeusz
Baranowski
Tumiany, pow. Olsztyn. Stanowisko 2
"Rybaczówka"
Informator Archeologiczny : badania 7, 226-227
Z r e a liz o w a n y p r o g r a m b ad ań o b e jm o w a ł p o w ie r z c h n ie p o n a d 300 m , p r z e b a d an y c h w p o s ta c i dw óch w ykopów p r z e c in a ją c y c h p o p r z e c z n ie n i e i s t n i e j ą c e s k r z y d ło p o łu d n io w e o r a z w ykopu u s y tu o w a n e g o p r o s to p a d le do s k r z y d ł a g łó w n e g o , a ta k ż e t r z e c h m n ie js z y c h w ykopów z a ło ż o n y c h p r z y s k r z y d l e w s c h o d n im .
U z y sk a n o p e łn e r o z p la n o w a n ie a r c h ite k to n ic z n e p o s z u k iw a n e g o s k r z y d ła p o łu d n io w eg o zb u d o w an eg o p o r o k u 1560 n a m ie j s c u k o ś c io ła ó w . M ik o ła ja . J e d n o c z e ś n i e s tw ie r d z o n o , ż e z a ło ż e n ie r e n e s a n s o w e g o , a n a s tę p n ie b a ro k o w e g o z a m k u , o d z a c h o d u z a m k n ię te b y ło p r z y le g a ją c y m i do n ie g o z a b u d o w a n ia m i g o s p o d a r c z y m i / w o z o w n ia /,
W p e łn y m r z u c i e o d s ło n ię to p ie rw o tn y z a r y s a r c h i te k t u r y g o ty c k ie j z w ią z a n e j z k l a s z t o r e m p r e m o n s tr a n te k . P o d w s p o m n ia n y m s k r z y d ł e m z a m k u o d s ło n ię to n i e m a l c a łk o w ity z a r y s k o ś c io ła ś w . M ik o ła ja o w y m ia r a c h 26 z 12 m , z o rie n to w a n y n a o s i w s c h ó d - z a c h ó d , z d o b r z e z a c h o w a n y m m o r e m c m e n ta r n y m
1
n ie w ie lk ą c z ę ś c i ą c m e n t a r z a w s tę p n ie d a to w an y n a X m - XV w ie k . P o n a d to w d łu ż k o ś c io ła n a d z ie d z iń c u k la s z t o r n y m , o r a z w c z ę ś c i z a c h o d n ie j, p ó łn o c n e j o d s ło n ię to d u ż e p a r t i e m u ró w k r u ż g a n k a ,k t ó r y w o p a r c i u o w y n ik i b a d a ń a r c h e o lo g ic z n y c h , a n a stę p « n ie w y n ik i b a d a ń a r c h ite k to n ic z n y c h p r z e p r o w a d z o n e w e le w a c ji z a c h o d n ie j s k r z y d ła g łó w n e g o , m o ż n a r e k o n s tr u o w a ć w p e łn y m je g o c ią g u . P r z y a k tu a ln y m s t a n ie b a d a ń j e s t to je d e n z n ie lic z n y c h o b ie k tó w s a k r a ln y c h z w c z e s n e g o g o ty k u , k tó r y2
n a n y b y ł d o tą d w y łą c z n ie z e ź r ó d e ł p is a n y c h a o b e c n ie z o s t a ł w p e łn y m o b r y s i e o d s ł o n ię ty i p r z e b a d a n y . D o d ać n a le ż y , ż e w e w s z y s tk ic h p r z e b a d a n y c h p u n k ta c h u z y s k a n o p o tw ie r d z e n ie i s t n ie n i a w c z e ś n ie js z e g o o s a d n ic tw a w c z e s n o ś r e d n io w ie c z n e g o . P o ś w ia d c z a j e wy s tę p o ‘ w a n ie w a r s tw y k u ltu ro w e j o m i ą ż s z o ś c i do 40 - 60 c m z l ic z n y m i J a m a m i i p a le n i s k a m i o r a z b o g a to r e p re z e n to w a n y m m a t e r i a ł e m c e r a m i c z n y m . W s tę p n ie p r z y g ro d o w ą o s a d ę w c z e s n o ś r e d n io w ie c z n ą m o ż n a d a to w a ć o d poło w y XI do połow y X III w ie k u .226 -2 T UM IANY, po w , O ls z ty n Z e s p ó ł do B a d a ń E tn o g r a f ic z n y S ło w ia n S ta n o w is k o 2 w P o l s c e P ó łn o c n o -W s c h o d n ie j " R y b a c z ó w k a " I n s ty tu tu H lB to rll K u ltu r y M a t e r i a l n e j P o l s k i e j A k a d e m ii N au k B a d a n ia p r o w a d z ił d r h a b , K r z y s z to f D ą b ro w s k i o r a z m g r T a d e u s z B a r a n o w s k i. F in a n s o w a ł IHKM P A N .C z w a r ty s e z o n b a d a ń . O s a d a V -V II w . n . e . Z b a d a n o 750 m ^ , w ty m 300 m ^ ja ło w y c h pod w z g lę d e m a r c h e o lo g ic z n y m . P r a c e p ro w a d z o n o n a k u lm in a c ji w z g ó r z a , n a p ó łn o c n y -w s c h ó d od d r o g i p o ln e j, p r z e c in a j ą c e j t e r e n zab y tk o w y , w c z ę ś c i o d d a lo n e j od j e z i o r a P i s z , O d k ry to 10 o b ie k tó w , g łó w n ie n ie w ie lk ic h , z w y ją tk ie m Jam 1 /7 3 i 3 /7 3 . T e dwa o b iek ty o d z n a c z a ły s i ę n ie s p o ty k a n ą d b tąd w T u m ia n a c h w ie lk o ś c ią i k s z t a ł te m . P o ło ż o n e , ja k s i ę w y d a je , n a s k r a j u o s a d y , o d d a lo n e b y ły o d s i e b ie o o k o ło 50 c m .I c h z a r y s y m ia ły k s z t a ł t e s o w a ty , w y m ia ry w y n o s iły 1 1 ,0 x 3 ,6 0 m i 9 ,1 0 x
, 1 0 m . K ażd y z ob iek tó w s k ła d a ł s i ę z d w ó ch , p r z y le g a ją c y c h do s i e b ie , w y o d rę b - r cr. s ię *.v p r o f ila c h p o p r z e c z n y c h , c z ę ś c i o d łu g o ś c i po n ad 6 m i s z e r o k o ś c i n .n a r
^5
n :. W ja m ie 1 /7 3 o d k ry to p a le n is k o z k a m ie n i, a w' 3 /7 3 p ie c k o lis te g ok s z t a ł t u z s i l n ie p r z e p a lo n e j g lin y , c e g l a s te j b a rw y .W p o b liż u p i e c a ,
10
c m n a d c a l c e m , z n a jd o w a ła s i ę c z a s z k a k o n ia / b y ć m o ż e o f i a r a z a k ła d z in o w a / . Z te j s a m e j ja m y p o c h o d z i t e ż o rn e m e n to w a n e o k u c ie b r ą z o w e , o f o r m ie s p o ty k a n e j m a s o w o w u z d a c h k o ń s k ic h w y d o b y ty c h z c m e n t a r z y s k a . W j a m i e 3 /7 3 o d k ry to m ię d z y in n y m i d u ż ą i lo ś ć fra g m e n tó w n a c z y ń , k o ś c i z w i e r z ę c e , s z y d ła ż e la z n e i k o ś c i a n e , p r z ę ś l i l d , w ie le o s e ł e k i g lin ia n ą r u r k ę . P o z e w n ę tr z n e j s t r o n i e z a r y s ó w ja m y 1 /7 3 w y s tą p iły ś la d y p a lik o w a n ia . M o ż n a p r z y p u s z c z a ć , ż e d u ż e o b ie k ty o d k r y te w T u m la n a c h b y ły w a r s z t a t a m i p ro d u k c y jn y m i, n a c o w s k a z u je ic h k s z t a ł t , w y p o s a ż e n ie i p o ło ż e n ie n a k r a ń c u o s a d y . R ó w n ie ż w ty m s e z o n ie n a tr a f io n o n a j a m ę o z ag a d k o w y m k s z t a ł c i e - w ą s k im /20
c m s z e r o k o ś c i / , p ó łk o lis ty m w p la n ie , a k lin o w a ty m w p r o f i lu .N a d a l l i c z n i e w y s tę p o w a ły p ó ź n o p a le o lity c z n e i m e z o lity c z n e n a r z ę d z i a k r z e m ie n n e . P la n u je s i ę k o n ty n u a c ję b a d a ń d la u c h w y c e n ia z a s ię g u i r o z p la n o w a n ia o s a d y . 227 -T U P A D Ł Y , p o w . In o w ro c ła w S ta n o w is k o 2 p a t r z n e o lit T Y L IC Z , p o w . N ow y S ą c z I n s ty tu t A r c h e o lo g ii U n iw e r s y te tu J a g ie llo ń s k ie g o B a d a n ia p r o w a d z iła d r M a r ia C a b a ls k a . F in a n s o w a ł KW PW R N w K ra k o w ie o r a z I n s ty tu t A r c h e o lo g ii U J . P i e r w s z y s e z o n b a d a ń . D o m n ie m a n e g r o d z is k o w c z e s n o ś r e d n io w ie c z n e , o s a d a lo k a c y jn a z X IV w . B a d a n ia m ia ły n a c e lu u s t a le n i e n a w a r s tw ie ń o s a d n ic z y c h w z g ó r z a m i e j s k i e g o , a w te n s p o s ó b o d w to r z e n ie h i s t o r i i o s a d n ic tw a w r e jo n i e p r z e ł ę c z y t y li c k ie j .N i e - z w y k le d o g o d n e w a r u n k i f i z jo g r a f ic z n e g ó ry m ie j s k i e j w T y lic z u , z a m y k a ją c e j r o z le g łe
p o s z e r z e n ie d o lin y M u s z y n k i, n a s u w a ły p r z y p u s z c z e n ie , ż e lo k o w a n a tu w XIV w . o s a d a m ie js k a
11
M ie s tk o " k o n ty n u o w a ła w c z e ś n i e js z e o s a d n ic tw o g ro d o w e . N a ry n k u o r a z n a n ie z a b u d o w a n y c h p a r c e la c h n a obu s to k a c h w z n ie s ie n ia u sy tu o w a n o ł ą c z n i e12
w ykopów .Dwa s z e r o k o p r z e s t r z e n n e w ykopy n a ry n k u w y k a z a ły , ż e p o z io m w o d o n o śn y z a le g a ju ż n a g łę b o k o ś c i 40 c m . W w y k o p ie k o ło p a lic z k i w p ó łn o c n e j s t r o n i e ry n k u n a g łę b o k o ś c i 130 cm o d s ło n ię to d o ln ą c z ę ś ć do m u m ie s z k a ln e g o o w y m ia r a c h 4 n a
