Third Symposium on Naval Hydrodynamics (Nederlandse versie)

crr -l4-4

ThIRD SYMPO3ItJM ON NAVAL fl'DEODYNAMICS 1960.

= = = =

= =

= = =

Ir. J. GRIT.A

1. Izledin,.

Van 19 tot 22 september 1960 is in bet Kurliaua Paviljoen

to eceeninen bet "Third Symposium on Naval Hydrodyna-mice" gebouden.

Dit 8ympoaium ward. door bet OZfce of Naval Researob

(U.s.A), in sainenwerking met hot Nederlandach Sobeeps

bouwkundig Proefetation

georgaflis6erd.

aet werd. opgedraen aan Sir Thomas Havelock, do bekend.e

Enge3.ae hydrodynamicus, ale ex'kennin voor zjn

waard.evol-le bijdragon op hat gebied van de sobeeshydrodynamica. D nadere toolic1tinB van bet proramma thUdde aan, dat

eon belangr&jk gedeelto van do voordraQbten ewjd ZQU zijn

aan zogenaanide "bih performance craft", iraartuigen, waar

van do prostaties op de én of andere wijze vèr uitstekon

boven die van conventionele sobeepatypen.

Draagvleugelboten,

luohtkuasenboten (in hot vervoig aan.

geduid.

met do gangbare afkorting "GEM" ground. effect

machine) onderzeers, half ondergedoken schepen, vaar-tuigen voor dlepzee onderzoe enz. z&jn daarbij ter sprake

ekomen.

Op dit gebied

z3n een aantal verhandelingen gegeven

overt

theoretieche onderzoolUnBen, gebruikemool&jkbeden,

econo-misabe aspecten

experimenten met moctellen en prototypen

en d.etailonderzbekingen.

Daarnaast zijn enkele onderwerpen behandeld die verbarid

houden met soheepsbewegingen thn golven en do weerstand.

en. voortstuwtng in vlakwater.

In hat volgende za). getracht worden om in bet kort eon

1nd.uk to geven van wat dit 3ymposium heeft goboden. Het Symposium werd eopend met woorden van welkom door prof.Ix'. LTroost (Centrale Orgenisatie voor Toegepast

N&tutwwetenochappefljk

Onderzoek) en door Dr. Ki].lian

fle deeluemerslljst vermeldt 314.7 pereonen, welke 21 nationa-liteiten vertegenwoordigden.

Dr. von Karman (Advisory Cx'oup for

Aeronautical Research

and Development) droeg daarna het Symposium op San Sir Thorna

Havelock, w&arbij hij d.ø verdiensten. van deze ge]eerde op het gebied van de scheepahydrodynamica releveerde. Sir Tlioraaa zetf was helsas verhinderd cm aanwezig te ztjn.

In totasi ztjn negentien voordracbten gepresenteerd, ver-deeld over zes zittingen.

en overzicht van

4eze voordx'acbtexi en hun auteürs volgt hiero]ader:

ZittinRi: voorzitter Prof.dr.ir, W.P,A.van

Lamxaeren (NSP)

OH4 Oakley (Bureau of Ships, Urii.ted States Navy) "High performance ahips - Promiaea and.. problems"

JD. van Manen (NSP)

"Size, type and Bpead of ihips in the future.

Zittin : voorzitter: Prof.J,K. Lunde.

(akipsmbdelltanken, Trond.heim, Noorwegen)

J.A. Sparenberg (N8P),

"On the efficiency of a vertical-axis propeller".

14. R. Timinan en G. Vossers, (NSP)

"A solution of the minimum wave resistance problem" 8. Karp, J. Kotik, 3. Lurye.

(?echnical Research Group Inc. U.S.A.)

"On the' problem of minimum wave resIstance for struts

and strut-like dipole distributions"

Zittz

,3: voorzttter* P Eisenberg (Hrth,oautics Inc.U.S.A.: M.P. Tulin (Hydronautics Inc., U.S.A.)

"The hydrodynamics of high speed hydrofoil craft"

8. Schuster en

H. $obwanecke (Vérsucheanstalt fur Wasser

bau und Sohiffbau, Weat-Duiteland)

"On bydrof oils running near a Xree surface"

A. aadjidakie, (Aquavion Holland N.V., Ned.erland)

"The effect of aize on the Beaworthiness of hydrofoil

G.J. wenagel (Dyuáüic Development Inc. ,1S.A.)

-"DesIgn and initial test of our eupercavitatiu

Zitting4: voorzittez': 47.A. Obermeyer (David Taylor Model

Basin, U.qA.)

H, von Schertel

(Supramar A.G., Zwitsorlaxid)

ItDeaign and operating problems of commercial hydxofoil

boats".

H.R, Chaplin Jr. (David Taylor Model Basin, U.S.A.)

"Ground effect machine re5earcb. and development in the

United States".

P. Mande]. (Massachusetts Institute of Technology,U,S.&)

"Hydrodynamic aspects of a deep-diving oceanographic

Submarine".

ZittinR

voorzitter: Dr. R.Brard (Basin d'Essaia dee

Carènes, Frankrijk)

F.H. Todd (National Physical Laboratory, Engeland)

"3ubmarine cargo ships and. tankers"

A. Goodman (David Taylor Model Basin, U.S.A.)

"Experimental techniques and methods of analysis used

in submerged body research".

1.

P.W. Bogga en N. Tokita (United States Rubber Company

U.S.A.)

"A theory of the stability of laminar flow along

com-pliant platest'.

16.

P.L Wilim (Service Technique de Construction et Armes

Navale ,Frankrijk)

"The French batbyacaph program".

Zitt±n6: voorzitter: Prof.dr. GP Weinbium,

(Institut tir Schtftbau der Universttt

Hamburg, West-Duitoland)

17. 04 Grim (Hamburgisohe Schiffbau Verauchsanatalt,

West-Duitsiand)

"A method for a more preolse computation of heaving and pitching motions, both in smooth water and in

waves".

18, E.V. Iflewis en J.P. Breslin (Stevens Institute of

o Technology, U.S.A.)

19

A. Silverleaf en W.J. Marwood. (National Thrsioal

Laboratory, Engel and)

"Design data for high speed diaplaoeinent type hulls

and a oonipariaon with bdrotoil crafty

2.

Kort overzicht van do lezinen.

Ret is duidel&jk, dat militaire eisen ten aanzien vail de

vaaranelheid, de soheepobewegingen, do optredende

verBnel-liugen, do manoeuvreerbaarheid enz., eon grote stimulans

ztjn voor de ontwikkeling van tihigh performance ships".

Oakley gal in d.it opzicht in zijn voordracht enige

bjzon-derheden over hot speiirwerk, dat door do Amerikaause

Marine wordt uitgevoerd..

Eon intereesante outwikkelin,die bjvoorbeeld hot onder..

wer

van studio uitmaakt, vindt men bij de

oderzeeboot-jagers, Ret is bekend, dat deanelbeden van do tegenwoor..

dige onderzeere, welke door kernenergie worden voortge-.

stuwd onder bepaalde weersomstandigheden, die van de jager overtrefen,

Do onderzeebootjager kan b& zware zeegang z&jn voile snel..

heid niet ontwikkelen in verband. met critieke

verschijn-solon, die veroorzaakt worden door de ocheepsbewegingen

(paaltjee pikken, water overnemen).

Do onderzeer ondervndt over lt algemeen woinig hinder

van hot golvende wateropperviak en kan due

ook bij siecht

weer met zijn maximum aneiheid bl&jven varen.

r wordt due naar uieuwe wegen

geZGcht out de Jager t.o.v.

zijn wild in eon botere poitie to plaataen.

B6n der voorgeetelde oplossingen is eon sohtp waarvan do

rozup onder water vaart, terwtjl ecu relatief kielne opbouw

boven hot wateropperviak uiteteekt. Doze oombinatie beef t minder last van do golvert dan eon conventioneel sohip,dat aan hot opperviak vaart, en kan weUicht beter zijn

ont-werp sneiheid volbouden. Tal van modificaties van dit

idee worden of warden beetudeerd., met &ls extreem het

-tine beeft en waarvan eveneens s3ecbte een klein deel

boven water uitsteekt.

Andere moefljkheden beden hot gebruik van draagirleugeli'

boten, welke bun opdzJjveude kaobt ontlenen an de lift

van eon relatiet kleine

veugel die ond.er de aeheepbrow

is bevest&d. De romp zeif komt blj hot iraien niet in.

con-tact met bet wateroppervlak waaxdoor men de

oltweerstand,

die bij deplscementsechepen bIj boere anelbeden exponen

tiee]. toeneemt, praottecb eliminoert. Draagvleuel-boten

ktinnen daardoor in principe zeer hoge

sneiheden bereiken.

Iet vaxen met bose snelbeden en golven biedt de nodige

roblemen, die btj

enie van do andere voordracbten aan de

ordekomen,

Venf Manen maskte gewag van e.eoonomisohe actor, die een

rol epeelt bfj de ontwikkeling van nieuwe scheepetypen,

die aaximerke]ijk afiJ1cen van betgeen tot duevex aorinaal

geacht ward..

Reders en bouwere van corwenttonele echeepeton weten

bee]. goed, dat de ontw&kkeling van ge2iee3, nieuwe

scheepe-ten epaard gaat met grote

inantile offers 'en risi000

Hot is daarom niet te verwonderen, dat voora3. militairs

organisaties bet speurwerk van niet conventionele scbeeps'.

ttpen stewien, ondat do noodzask von zeer hoge preetaties

van bet veartuig b]4jkbaax oweegt. teen d.e finanttle

con-eequeiitiea.

Tjiteraaxd bestaan er uitzonderirigen op deze regel.

Diideljjk komt naa.r voren, dat do 3obeepobouwkunde, die

tot dèver eon vrtj stork empiriach karakter iieeft vertoond

zich thano n toeuemendd mate moot bezighouden met meex'

wetenschappeltjk gefwideerde onderzoekinga.. en

ontwerp-me thoden.

Ook detailpioblemen

btj

conventionele ache epetypen vragen

d.e aand.acht ale gevoig van do toeneniende scheepsgroàtte

en bet toenemende vermogen, dat per as geinstalloerd

Wordt, Eet grote verrnogen per as en. degrote blokCoffi"

I

--

'.6-leidin

eveu tot cavitatie- en trillingaproblemen. Van

Manen ga ala mogeltjke remed.ie bet toepassen van een

Houer eigaarvormig achtersohip eoombineerd. met een schroef werkend. in een straalbuis, en iets beter

voort-stuwingerendement, eon 25%

kleinere aohroe1diameter en

betere cavitatie-. en trillingseigenschappen- ku.nnen ver-.

wacht warden.

In 't a:Lgemeen kan verwacb.t worden, dat voor normale

vrachtachepen do sneiheid niet hager opgevoerd zal worden. dan tot 20 25 knopen.

Daar boven zal in do toekomat misachien hot onderzee-vrahtachip, voortgestuwd met kernenergie voordelen gaazt bieden.

Aan do ametingen van dit soort vaartutgen warden praoti-. ache grenzen gesteld o.a. door de

waterdiepte in

havens en do beachikbare dokfaciliteiten. Eon voorlopie grena

van 10 & 11 meter voor do diepgaug l&jkt bier geboden.

Eon atudie uitgevoerd door d.e Electric Boat Divisiçn van

do General Dynamics Corporation gaf ale uitkoinst dat het

grootate ouderzeo vracbtsobip, dat met do buidige stand van do teobniek ten aanzien van voortstuwing door

kern-energie gebouwd kan warden, de volgende afrnetingen heeft:

deadweight

_1.565

tons

sneiheid

.37

knopen

deplacement

.101.000

tons (gebeel onder

lengte

936

water)

diepgang

67

ft.

vermogen

21i0.000

H.P.

santal schroev

Van do 27 gemaakte ontwerpen is ox' 66n bet

most

coneer-vative" genoemd.. Do afmetingexi ervan zijn bOohii....

nor, en de d.iepgang zou aan do bovengenoexnde eis vold.oen:

deadweight

21.189

tons

nelheid

knopen

deplaeement

_2.671

tone (gebeel onde

lengte

₅₈₃

ft.

water)

epgag

35

t,

-

vermoen

35.000

H.P

. 7-,

Btj deze etudie ztjn IiQOh militaire, noah economiache

tao-toren in aanmerlvirig genomen,.

1et sen aantal vermogens.

en gewicbteberekeningezi toont

Van Manen aan, dat het deplacement van draagvleuelboten

en gems beperkt zal

z&jn tot ongeveer 100 ton bj sneiheden

Iran maxiinaal 100 knopen.

Bj GEM's zal voortetuwing met sohz'oeven in It.b.wator.voor-delen bieden boven luolitechiroeven..

arenber gat cen mathematisohe verbancleling over bet rendement van een.propeller met verticals as. (type Voitli Scbneider). Het mag ale bekend verondez'eteld worden, dat de bladexi van een dergeljke voortetuwer door iuiddol van

een.ntangenstelsel tjdena de rotatie van de propeller eenci oacillerende beweging kunnen uitvoeren. De momexitane waar'

de van de invalaboek van elk der bladen vari.eert tjd.ens

4n amwenteltng op zodanige wijze, dat de propeller ala

geheel ean stuwkracht kan leveren in elke richting

lood-recht op de verticale as.

j deze atud.ie z5jn een aantal vereenvoudtgde

veronderetel-lingen gemaakt: de aohroeThladen zijn oneindig lang, zodat

bladtopeffecten verwaarlooad ktmnen worden en de koorde

van bladen is klein t.o.v. de kleinate kromming van de

baan, die de bladen btj een voorwaartse aneiheid van list

Eysteem beschrljven (d.eze baan is een oyclo3de)

1)e optimale invalehoek ale functie van d.e plaata van elk

blad. lange de ointrek wordt bepaald door ale voorwaarde te

stellen, dat de kinetieche energ±e in de volgstroom van

do voortetuwer minimaal. is. Do kinetiache eziergie van do

volgatroom wordt uitgadrukt ala tunctie van de gebonden

wervelsy'stenien van de bladen en doze energie wèrdt met de

Ritz methode geminimaliseerd.

Ook bet geval van eon dergeltjke voortatuwer met zeer veel

bladen ôt met eon zeer hoog toerental is geanalyseerd. Voor bet optimale geval kan dan de invaisboek oliciet

d.e pisats van bet proiel lange de ontrek

uiuezie1e reultaten, gebaeez'd. op de ontw1ckelde theorto

zuflen in do

toekonist met do reaultten von experimenten

vergelekexi wor den.

flet berekenen van do von

van eon depladementasohip,

zoda--nig, dat de olweeratand in viek water minimaal 18,

vorm-da hot oxiderwerp vorm-dat Timman en Vo8aera bebandelden.

Om do edáchten to bepalen ken men stellen, dat d.e

golt-weerotand voon niet to anet varonde ochepez ongeveer 20 . LI.O% van cle totals weerstanI tn viak water uitmaakt

Do bepaling van oem optimalo sobeepavorni met het oo op

minimale oLtweeratand kan mvoor hot relatie 1angzame

trpe empiniseb as opelost beechouwen, door bet expert-mentele.onderzoek, dot in do loop der

jaren in

aleeptanka

i& uitgevoerd.

1i bose snolbeden is d.c situatte andera, zodat dan theore'.

ttsch work do nodige aanwijzinen voor hot experiment zou

lcwinefl geven, zeLis wanneer do theorie ziob bedient van

eon aantal vereenvoudi

zoals de liueax'iatiê

van hot probleem.

Do voorwaaz'de van minimale

olfweerstaud moot aaneanald

worden door eon nevenvoorwaarde onidat anders eon aehip

met breedte nul ontetaat, Dezo

nevenvoorwaarde

ken bij

vorbe old z3jn, dat bet deplacement een bepaalde waarde

heeft.

Tiznman en Vossera

ebruiken doze voorwaax'de en geven eon

methode orn de goltweerstand, berekend volen de,integraal

van Miohefl, to rninimaliaeren. Door eon bepaalde kiasse

van echeepavormen to Desohouwen, word.t bet probleem terug-'

ebraoht tot eon integraa1vergoltjkin

van do tweede soort,

waarbij, teD vereenvoudiing, do invloed. van do

scheeps-bodem op Uiobefl'e iutegraal verwaanloosd i0

Thimerieke resultaten konden in dit stadium van bet onder.

zoek nog niet geeven word.en, doob zulleri in de toekomst

- 9-.

Icarp, Kotiken Iire hebben bet ana1oe probleem voor

óen verticale etiji ("strut") van egeven iente en geeven

deplacement per eenheid van diepan onderzocbt.(met lonE-. to wordt bier bedoeld de afmetinE van de t1j:L in cle

vaaxt-riobtin&.

De vorm die

de

kleinete golweerstand blj eon gegeven getal van Proude oplevert, word bepaaid door inplaats van do vorm van de stiji, de corresponderende dipool verdelin alo onbekende funotie

in te voeren.

Do optimale dipool verd.elingen zjn gevonden; de dpOO1ui sterkte bfljkt oneindig to worden

aan voor-. en

ahterkant

van do stj1. Deaond.anks kinnen de correspond.erende vormen

op grote diepge.ng gevonden worden. Deze optimale vormen hebben een rondo voorkant met eon relatiet grote straal

en doen doxiken aan de wateriijnen t,p.v. eon buibsteven.

De auteurs merken op, dat de problemen,

welke verband

bouden met do invloed van drie-dimensionale effeoten en

andere correcties op de gellneairiaeerde theory in hun

voordracbt r4et behandeld ztjn

De volgende vtjf voordrachten waren gewljd aan draagvleugel

boten

en hot

onderzoek van draagv1eugeLa.

lin gaf oem uitvoerig overzicbt van do bydrodynamiaohe problemen, die ziob bti bet ontwerp van d.raavleuge1boten

voord.oen. In t algemeen zijn ook de voortstuwingsiuetallai. tie, d.e overbronging van hot vermogen op de ecbroef en do

construetie van bet vaartuig onderwerpem, die de

nodige

problenien met zich moe brengen, doch deze worden in do

voordracht niot bobandeld.

Draagvleugelboten ondervinden relatief hoge

vleugelbelaa-tingen (gewiobt/vleugeloppervlak). In verge:lijking met eon supersoniach vliegtuig, dat bijv. met eon sneiheid van 600

knopen vliegt, is do viougelbelasting van eon

d.raagvleu-gelboot bij oem ane]heid van 60 knopen 20 1 50 x zo groot Daarbtj komt, dat do vleugeldikte in boide gevallen rela-.

tef oven k.ein moot zljn i.v.m profielweeretand en oavi-.

ddaeugeis10

-itUt

dus vor eon moeiljke taak

Bj hose anelhed.en

kan met voordeel do aupercaviterende

aohroot toegepast worden (rendemont 65..72%)

omat nOrmaiG

ackuoeven in yerband met cavitatie hier niet meer Bebruikt kunnen worden

Yoox .nlheden van 70 knopen en hoger zjn de mogeltjkb.dert on 0. o.ttatieversob&jneelen ean di draagvleugels binnen bepaalde grenen t houcten, uitgeput, zodat bier ebrzik

em&akt wox'dt van supercaviterende profiolon Eon proet

boot

ebaseerd op dit principe £0 onlangs goreed gekonien.

Do b&j do oupereaviterende draagvleugela optredende cavi. toiten zijn niet evu1d met waterdamp, maar worden "seven-tileerd" door eon open verbindiu met de buitenucht of

door eon luobtponip en eon buizenatelie3.1

Naa3t de etatisohe belaoting van de, draavleuge]. Is or'

een variabele beleating, welke veroorzaakt word.t door de

zeegan.

Eon vere]Jjking tuceen de vertloale wateranelbeden op eon diepte van 5 ft onder hot opperviak van do Noorct'Atlan

tioche Oceaan en do

verticale wI.udenelbeden in 0.

atmos-fear op eon hoote van 0 .- 10000 ft en 30 - 50000 ft. toont aan, dat do aoe ala oozzaak van drnamiache

belaatin-gem in dit opzioht vale malen ongunetter to dan d.e atmos-feer Eon verticale eneiheid van I ft/eec (R)LS) wordt in bet

eerste

geva. in 89%, in bet

tweede

geval in 53% en in

bet

derde geval in 17% van do ttjd overschrecten.

In. t algemean in hot

nodig,

dat draagvleugelboten

bet

golf opperviak mm ot mneer volgen al do olflengten geltk of groter zjn dan de ocbeepelengte

Blj toeneinende outmoetinge.frequentie (hoge snelbeden) ku-non do optredende verenallingen daard.00r echtex' to hoog

woMen, zodat 4an bjv. eon v].eugel met regelbare invala.

hook gebxi.tikt moot worden, voorzien vaneen zoclanige regeling

4at cia draagv]eugelboot door degolven ploegt i.p.v. hat opperviak te volgen. Hot type met de geheel ondergedompel.. do vleugel lijkt hiervoor bet meeste gesohikt in tegenstel-ttng-tct het

poaab-:4eraag1ugel in eon Vvorm

11

-onder do boot

i8

aanebraoht en hot wateropperviak door

aiiIjdt.

Ook do toepasaing van ree1bare flappen ann de draagvleuw. e1 teneinde do belastingavariaties to vermindoren, wordt

besproken en de restütaten van berekenl.ngen ointrent het gedrag van deze flapp.n in tweed.imensionale stz'oming in

eub-cavitereMe en ouperuoaviterende toestand. blj zeex'

hoge ènelhed.en worden eeven. Rierbtj komen 00k do veicjn

ariter eprake ala hot systeem zich in do nabtjheid van

hot vr&je vloeistofoppervlak bevindt.

B&j Bnelheden grotor dan L1.O knopen, ontstaat hot gevaar van

caviteren van draagvleuels, vezticale stj1en On

schz'oet-uitbouders

In verband met eroie dient men pleatselljke

cavitatte zoveei. mogeljk te vermljden, terwtjl hot toelaten

van rotere eaviteiten aanleiding kan seven tot

inetatio'-naire veraob&jnaelen gepaard gaancte met atoten. Er moot

dus estreeXd worden near bet irernnjden van oavitatte, waardoor dunne sttjlen en profielen noodzake34jk worden. Zoale gezegd zal men btj aneiheden boven do 'P0 knopen

supar.oavitereude protelen aan toepaeaen

Thnslotto wordt do invloed. van bet vr&je vloeistotoppervlak

op do UZt.-weeratandaverhQuding van 8uperoaviterende pro.. tielen bes:proken

Schuster en 3chwanecke preeenteerden do resultaten van

thaoretiaob en experinienteel onderzoek aan draagvleugels;

zowel do geheol ondergedompelde rechte vleuge]. ale do vleugels waarvan do bakboorde en stuurboorda lie2.ft eon

gel bonJg.

drieboek vox'men,

4jn hierbtj

beachouwd.

Voor bet geval van eon stationxiaire atroming is do druk-verdeling laega bet profiel

gemeten ala runotie van do

invalehoek, do boiling van bet vleugeleyateem en do in-dompelingediepte van do vleugel.

Ook zjn do totale krachten en monenten, welke op do

vleu-5e1 werkon, gemeten met

behuip van een zea..00mponenten balana.

iFétingen b1ee1vdat b

snclhed klainex 4au

- 12

-optreden, zoals reeds bekei$ was uit bet, work van Laitone, Plesset en Parkin.

Boven de

kritisobe sneiheid, wel10 noriaaal bIJ raagvleugel

boten optreedt (due V > \gh) verdwjnen deze effeoten en

blijkt, dat lift en weerstand afhangen van do vorhouding

indompelingediepte gedeeld door profielkoorde.

Voor d.it geva]. worden theoretieche berekeninsntetboden

gegeven.

Tenalotto is sandaobt besteed aan do vorticale en langs.

echeepse otabiliteit van vi.akke en drieboekiBe vleuels

en aan do invloed van zijwaartse slip.

fladjidakis behandelde do invloed van do atmetingen van

draagvleugelboten op de z..waardigheid.

Eaartoe wordt bet gedra

in zeegan met eon lineair

maaa-veer systeem vereleken, dat met de ontinoetingefrequentie

wor'dt aangestoten. Aannemende dat golflengte en

go].fhoog-to evenredig zijn met de lengte van de draagvleugelboot,

komt b&j tot

do volgende conclusies:

Bij achter

inkomende zoo is de maximum atamphoek do

cr1-tieke factor. Hot gevaar bestaat hierin, dat hot

gecombi-neerde effect van eon grote negatieve stamphoek en hot

moment

dat door de orbitasibeweging van de

watercIeeltjea

4n de golf

ontstaat, de boeg in bet water kan drukken.

Het bl&jkt, dat bij achter inkomende zee do zeewaardigheid

practiach niet afhangt van de afmetingen van de

draag-vleugelboo. De zeewaax'digheid verbetert iota bij afnemend

getal van Froude. Tegen do golven

in varend. z&jn do

optre-ctend.4 verticale veronellingan de oritieke factor. ZIj blij..

ken moor dan evenredig af to

nernen met

afnemend getal van

Froudo.

Do eindoonclusie i daarom, dat de zeewaard.igboid en bet

comfort toenemen met

do lengte van do draagvleugelboot.

VennaRel gaf oem overzicht van do activiteiten van Dynamic Development Inc en Grumman Aircraft

ngineering Corpora

-4ionop h gebieA van draagyleugelboten.

-Er itjn drie prorawma'e onderl:iand.en, waarvsn

bij.

twoe -go

brtL3 wodt ethaktvanuLod.okonderzöek.

Voor dit ond.erzoek zjn speciale meetapparaten. on'twikkeld

waarvan do eerzte een z. "Whirling Tank" ie, waarin

modeflen van draavleugois en dergel&jke, onderzocit kunner

worden blj ten eneUieid van 100 knopen.

Do Whirling Tank beataat uit een roterende torö3d.e waarrax]

do binnenkant open is. Door do centrifugale icrachten

vez-zamelt hot water zioh aen de buitenkant, zodat het vrlje

vioeistofoppervlak px'actisoh loodrecbt komt to staan.

Aan oem uithouder kuunenqmodellen van c3.raagvlengela be.

veatigd warden, die zich op doze wjze in eon

vloeistoZ-strootu met ioge sneie14 bevinden, Electroniecle meotappa.

rati.ur tan do krachten meten, die op de modellen

uitge-oetend warden, Eon tweede inatallatie maakt gebx'uik van.

eon alimer,welke boven een bak met water geplastet is.

liet to onderzoeken model bevindt zich aan hot uiteind.e

van do slinger en wordt over het ondez'stegedeelte van

do baan door hot water bewogen.

$uelheid en. optredende kraohten worden oak hier

electra-nisob gemeten.

liet derde proramma inaakt gebruik van een experimentee

draagv3.eugeiboot, de XCH.-6, weike uitgezuot te met eon

door eon gasturbine aangodreven eupez'caviterend.e propellex

met eon diameter van 25 cm. Deze schroe

neemt 765 EP op

biLi 6000 0mw/mm

en ].evert btj 62 knopen eeu stuwkraoht van

774

lbs.

Do boot ía an do voorkaut uttgeruet met twee d.riehoekige

vleugels, wei.ke door bet wateropperviak enjden en eon vole

ledig ondergedompelde vleugei. ann do acbterkant. De

vleu-gels hebben aupercaviterende profi.elen, welke gerorceerd

geventileerd. kunnen worden,

indien met kleine snelb.edeu gevaren. wordt.

j 62 knopen bedraagt do liftweeratandsvrbouding

onge-veer 10.

-14-on Scher

af een uitgebraid.e verhandelin

over do

verscbillende aspeoten van d.e draagvleugelboot,

In de eerste p].aats vere1eek b&J dit type met andere

snelle vaartuigen en met v1ietuigen.

Een berekening van bet benodigde veriaoen voo

aen

nel-heid van 60 knopen toonde aan, dat d.e draagvleugelboot

45% minder vermogen nodig beeZt dan eon planarind schip

van gelijke lente (160 £t) en ge3ijk deplsoement (300 t,)

Sneiheden van

4.0 tot 60 knopen ztjn, 66k economiach gezien1

to verwezeuLtjken en zijn verelijkbaar met d.e aneiheid van

treinen en auto'o.

en vliegtui heert relatiet niind.er vermogen ziodig en

be-reikt eon hogere anelbeid dan een draagvleugelboot; bet is dan

00k

economiach eon goed vexvoermiddei, maar het vereist eon uitgebreide en dure organisatie op de begane grond, zodat vervoer ove± korte arstauden

n.tet lonend is.

Helicopters zLjn in dit opzicht beter geschikt, døch bij dit vervoerintdde. is bet epeciriek vermogen hoog en hot onderhoud. en de exploitatie

ztjn vole malen duurder dan

bij do dz'aagvleugelboot hot geval is.

Planerend.e vaurtuigen

bieden to weinig oomXot btj bet

varen in golven, doordat d.e veronellingen bj do kruis-snelbeid zeer groot kunnen zljn (6 g on moor!)

In pxincipe kunrien draagvleugelboten met eon grotere

anelheid in golven blljven varendan elk ander soort echip

van dezeltde atxnetingen on de bewegingsamplitud.en ztjm daarbij kielner.

Van $chertel besprak daarzia do twee voornaamate typen

draagvleugelaystemen n.l,: bet z.g. "surtace piercing"

syatesm, dat bestaat itit V-vormige draagvleugels, en do

geheel ondergedoinpeldo vleugel.

Hot eerate syoteeni is automatiach stabiel onidat een

uit.-wtjking uit do iniddenstand eon verandering van bet natte

opperviak van do vleugel teweeg brengt. De liftwerking

die daardoor ontetsat, Levert de beratefleude

kraobten of momenten, d.e hot systeem weer in de evenwiohtsstand trachten to brengen

Do eheel onderedompelde dzaagvleuel heeft goon eigen stabiliteit. De stand ande viotigel moot zodani

gore-ge34 worden met mechanioche of eloctroniache hulpmiddelen

dat hot vaartuig in de veretate positie blijft.

Dit type kan daarmee betere zee..eigenacbappen en betex'

comfort bieden, doch do gecompliceorde regelapparatuur

is sen bezwaar. Eon nieuw zelfrogeier4 systeem wordt door

do auteur thane ontwikkeld en eon proelboot heeft reeds

met suøeea gevaren.

Beide systemon bebben blj de kruiaanelhoid. een

lift.4ee$-4 verhouding van onEeveer

tt4

Boven do kruisselbeid is de V'v1euge1 in 't voordeel, doordab bet at opporV1a van cle v.eugel en zijn onder-steuning afnee1at.

Over t algemeen

zal do volledig ondorgedompelde vleugel

in

do toekoiat voordelen bieden bj de vaart op open zee

on over 1anere afetanden.

Uit de oominerci1e toepassing van de draagvleugelboot is

gebleken, dat dit trpe succesvol kan zijn, wanneer passa-giersaanbod met voldoend.e

frequentie aenwezig is

!tdePT20 en PT5O draagvleugelboten worden thans een tien

tal dieriten onderbouden bijv

useen Veneti

en Triest,

Stavanger en Bergen, Stockholm en Mariehaan.

E6n dot meeet auccesvolle diensten is die tussen Matacaibc

en Cabimas.

Jaarlks woz'den daix 600.000 passaiers vervoerd over eon

afetand van 20 miii.

Do atex'kte, de betrouwbaarheid en cLe zeewaardigbeid van

doze eohepon,tjdeno

bet bedzljf, zljn ruimsohoots vo]4oend.e

gebleken.

Do auteur concludeert tenslotte, dat met de buidige stand

van de techniek do draagyleugeiboot

econoxnisch met bet

to leggen afatand

a

-16-Lucbtkueaen vaar- en

voextuien

O± GEM'e (ground affect

machines) vormden bet onderwerp van

11in's lazing.

3i.j d.e ontwikkeliztg van dit vervoermidde]. zijn op hat

ogen-bilk veertig conimerciie firma's en laboratoria in do

llerenigde Staten ingeechakeld. In de lezing worden de

verechillende syatemen, die men bestudeert, besproken. Mat behuip van elementaire berekeningamethoden wordt een sobatting gemaakt van de prestaties.

De huidige kennis op cUt gebied staat nog niet toe on te

zeggen welk syateem do voorkeu.r za]. verdienen. Er worden

zevensyatemen bebande].d om bet luobtkuesen onder bet

vaar- of voertuig in stand. te bouden. B&J

bet eerste

eys-teem wordt oen luchtgorWjn gevornnd door atraalopeningen man do omtrek van do GEM. flit luohtgordijn dient on bet

luchtkusaen zelf af to aluiten.

Indian do GEM gebruik .maakt van hot wateroppevlak dan is

eon modificatie van bet luchtgordijn mogeltjk door twee

langsacbeepae platen toe te paseen, die in bet water

steken. Aan voor-. en aebterkant kan weer bet

1UChtgOrdjU

toegepast worden.

Bij bet dez'de syoteem kan bet luchtSordjn tevena dienen cm

sen voortatuwende kracbtte

leveren. De

riobting van do

].uobtstroom Ican men namelijk door middel van flappen echuin

naar aebteren richteu, zodat eon voortetuwende reactie -kraoht ontatmat,

Inpisata van eon luob.tgord2jn kan

men ook

een watergordjn

toepasseri om do lekverliezen van bet luchtkussen to

ver-minderen.

Hat eenvoud.igate systeem is de "plenum chamber"; dit is

aen dom, welke aan do Qflderka2lt Open is.

Door lucbt in do kamer to pompen za]. doze zich boven do

grond. of boven bet water verheffón, waarbij men de luoht

toestaat langs do oxiderrand wag te lekken.

De "ramwing" is waarscbijnlljk bet oudate syateem, dat

reeds in 1935 door Kaario in Finland beproerd werd.

17

-Dt apparaat heeft de vorm van eon dOOB waarvan bod.eni en 'roorkant verwjder4 zijn. BiJ een zekero sneiheid V0 ontstaat

do ex'k

+ p v2 in do

d008,

welke de benodgde

op-waartse kx'acht :Levext.

ThnBlotte beetaa er in theorie d,e rnogeltjkheid om de GEM

Op eon bepaalde

hoogte boven

do g.vond of boven het water

to houden zonder dat energieveriieo opreedt, Mt is hot "diffuser recircilation stem", waaDblj een circulerende etroming (zoicta ala eon. ataande ringwervel) aan do tand

van Iet voeDtuig in stand

gobouden wordt. Het is daarbJ

mogelijk, dat do gemiddelde druk onder de GEM groter is clan do atmoeferieche dzuk, zodat netto eon lit tkracht ontetaat. BLj eon wrijvingslooe medium zou dit can gesloten systeem zijn zonder energiediaeipatie. Do raotisohe toe

passing schtJnt

p grote

moei]ijkbeden to stuiten.

De auteuz' konit tot de volgende coxiolusies. De preatatie

van do GEM is evenredig mt dc verhoudingafmetig gedeeld door do

b.00gte van de onderkant boven

hot land- of

water-oppervlak.

Aangezien bet vaste land voorzen is van vole obstakols zou dit betekenen, dat de ontwikkeling van Erote zeegaande GEM's voordelen biedt en eon groot gedeelte van hot apeur-work i inderdaad hierop gericbt.

Intuseen zullon GEM'O van niet a3.

te grote atmetingen

toe-gepaét kunnen worden onder opeoale ornetandigheden,. b&j'

voorbeeld op viak beeohermd water waar met kleine

werk-hoogten goode prestaties gewaarborgd zjn (pasoagier.s en vracbtverkeer enz.)

Militairo toepaesinen worden

00k

voorzien, waar hoge

anelheden en amp&ibie-eigenacbappen belangxijker zju clan

de oouuneroilo Luotoren.

Mandelpre8enteerde zjn lezing over de zeer diep dukende

onderzeer, do A1Uiinaut.

Dit vaartui is ontworpen voor een duikdiepte van 15.000

ft. en is bedoeld. voor het uitvoeren van ooeanografiooh

-18-Eon vorelijkin woxdt gemaakt tuaaén dit ontworp

en

do tIbathyscaphefl _{en Trieate, welke isatete, oals}

bekond, op 22 januari 1960 eon record diepte van 37.800 ft. bereikte.

Het drukvaste deel van do Alumin*ut draat

_±

80% van hot

totale ewic1it en beoft eon 9+ x zo groot nuttiB volume ala do Trieste bij eon deplacernent, dat oreveer de heift

bedraagt.

Btj do Trieste neemt do drukvaste cabine oleohta 5'/o van hot dxijfverinoen voor tjn rekening. Do rest van hot

cIrtjtver-moen wordt evormd door eon niet

drukvast drjfliohaatn

Eevuld met sen lichtevloeistot. j hot ballast yateem

van do Aluminaut maakt

men ebruik

van Szoren

haolkorrelo1 die met eon

eleotr'omaguoot in stortkokera

vaetgehouden worcien. Daarnaast is or 1,35 ton waterballast buiten de drkvaote romp, 3,1ton Ioodballaat dat van do romp los

te maken is en vaste ballast on d.e stabiliteit te waarbor.-sen.

peoiale aandaobt is besteec. san de bewegiuez van Alumi

n&ut tJ.jdons sen anelle opetijin naar hot wateroppervlak.

Do etabUiteit is z6 ekozen, dat resonantie-veroch&jriseion ale ovol

van bet loslaten van wervels zoveel rnoelijk

ver-macion wordon. Grote kimkielen dempen bovondien do optreden-.

de aitnoringsn.

Modelproeven zlJn uitgevoerd teneinde or eon indruk van to

krijgen o

de

enomenmaatrege1en voldoonde zjne

Do onderzeer is uttEertast not 2 sehroeven, waarvan or

êu

vertioaal workt.

Bede propellers gebruikendanurt eon aldaiing tot 15,000

'I ,2

ft. ongeveer i.0 minuten (zonder voortetuwing 4f uur) en

22 minuten z&jn nodig on in tjd van nood hot wateropperviak

to beroiken van*f cle diopte van 15.000 ft.

EÜ verge]Jjking met do batbcaphes btadt de Altzminaut eon

betere

manoeuvreerbaarbeid

en eon gz'otere werkruimte

19 o.

¶iodd besprak uitvoeriede moolijkheden van

onderzee-vrachtscbepen.

en vergeljkende berekenin voo

oppervlakte Boiie:pen en

onderzeera (d.eplaoement 25.000 - 150.000

ton) toonde ann

dat d.e ondorzeer met hetzelfde d.eplacement alo hot

opper-vlakte achip oen kletnor vermogen nodi5 beeZt, indien

cir-kelvormige dwarsdoorsneden ebruikt worden. BJ gxote

ache-Open. leidt dit eohter tot to grote dtepangon. Past men

elliptisehe apanten toe, dan bltjft or van do winat in

vermoen weini.g over, In doze verg&Ujking is bet gebruik

van ke3rnenerie VOOX beide typon aangenonien. Tot aneiheder

van 25 a 30 knopen, d

gxens tot waar ppervlakte achepen

eoonomieob verantwoord te bouwen z&j2a, lijken er daarom geer

econoinisehe

ronden aanwezig te zijn voor

hot gebruik van

onderzesörs, tenLeer daar koBtbare voorzeningen in havana

en dokken nodig zjn.

Bij sneiheden boven 30 knopen is or eeu grote winet in

ver-mogen voor de onderzeer. Ret gewicht

en do benodtgde

ruinte van de voortslrnwirigsinatallatie nemen dan ecbter

sterk toe, zodat het deadweight ateemt. ifet hangt van

vole economiache faotox'en a!, o

dan eon corninercieel

aan-vaardbaar vaartu

Ontetaat. Hot ie miosohieri to

verwaoh-ten, dat kernenergie goedkoper wordt in do loop der tijd,

doob thans is de prija ongeveer 2 x zo boog ala die van

oonventione].e brandstof.

Eon intereaaante vergelijking uitgovoerd door Teasdale

wordt

enoemd.

Een 11.7.000 tons oppervlakte tankachip en een 26.000 tons

onderzeetanker met cirkelvormige apanten, voortgestuwd

door.

kernenex'gie, ztjn vergeleken. Indien de onderzeor

door ztjn hogere an&Lheid. evenve]. olie per jaar vervoert

ale bet oppervlakte schip, don is het brandatof verbruik_

van de onderzeer 4 x zo groot

Ujt militair oogpunt ezien, zijn vrachtonderzeers zeër

zoker intereesant. Zj maken hot iaogolijk orn lad.ng to

-

rvoron -met--eon ein-kanon aor4eirijath ont ekt8

-20-te worden.

Ret is claarom mogeBjk, dat uit mX].ttaire en miscobien

uit prestige

overwegingen in de naaste

toekomat een vrachtonderzeer gebouwd wordt.

Goodmin gaf in zijn voordraobt een ovevzieht

van de

expe-rimentele technieken en do analysexuetboden,

welke in hat

David Taylor Model Basin gebruikb

worden, oL die in de

naaate toekocist

ecu toepaauin

zullen vnden op het

ge-bied. van

do dynamische

stabiliteit en de

beaturing van

ond.er water vax'ende abepon.

Ret

beschikt thans over be

zogenaa.rade "Planar

Motion

system", waarmee men met

bebu].p van gedwongen be..

weginen, alle coeicienten van dc bewegingsvergelijking

voor can onder water varend. lichaam kan bepalen.

Het nieuwe atuurbasein voorzien van een Z,Oterend.e arm en

bet gebruik van vrjvarende modellen, warden beaproken.

Bos enTokita leverden een bijdrage tot 4e theorie van

de etroming lange

lexibele wanden.

Ret oob&Jnt, dat het toepassen

van can flexibele huid,

welke de scheepsliuid. op zodaiiige

wijze bedekt, dat tuasen

de eoheepahuid en flexibele httid (welke bjv uit een

dun-Ue leag rubber kan bestaari) can laagje water aanwezig is,

do stabiliteit van een

lainaire stroming kan bevorderen,

doordat beginnende turbiilentie uited.empt wordt.

De theoretiache studie van Bogga en Tokita

geeft de

prin-cipee waarop de analyse van bet eeot van fle±ibele

wan-den gebaseerd is en d.e voorwaarwan-den voor do stabiliteit

van de laminaire stroming worden besproken.

En van de conclusies is, dat d.c stabilitejtevoox'waarden taxueljjk critisoh zijn, zodatniet silo flexibele opperviak-.

ken eon gunstig effect bebben op do stroinlng.

WU.lrn gaf btjzonderheden over de Pranse&ièpzee on.derzoeking

3

vaartuion. Doze zijn van bet type bathysoaphe. Do

druk-'taste cabine van d.e batbyecapbes is eon bol, onidat dit

21

-do heste vorm is om ioge drukkeu to weerstaan1 Do

mate-riaaldikte, noclig oui do drukkrachten to kunnen

erwerken

is zod.anlg, dat do bol seen

eien

dx'ljZver'mogen heeZt,

zoc3.at nog sen drijfliohaam nod.ig is. Dit dri,jflichaain i

niet drukvast en staat in open verbinding met bet zee

water. Ret is gevuld met zeez' liebte benzine.

Do combinatie bol en dzjflichaaiu beett nu wel drljfvexlmo..

gen, dat men door middel van ballast kan regelen

(men

vergoljke dit aysteem met sen luohtballon)

Ook bier past men ijzeren hagelkorrels toe, die met behuip

van eon electrornagneet vastgehouden wordon.. Eet is ook

moge].ljk om de benzine met zeewater to verdringen.

Een nadoel van do bonzine is do grote saniendrukbaarheid.

Deze samend,rulcbaarheid geeft een groter verlies aan

drljf-vermogen dan do toenemende dicbtbeid van bet zeewater kan

conipenseren. Ale do batbyaoaphe

zinkt, dan zal lxiJ

due eteed.e Bfleller zinken waardoor het nodig is cm vaste

ballast uit te werpen. Aan d.e andere kant zal bet ettigerL

met steeds toenemende sneiheid gebeuren zonder dat or

mogeltjkhoid is om dit tegen to houden. Do maximuinaneTheid

onder deze couditieg is ongeveer I rn/s.

Wilim beapreekt bet aandeel, dat Frankrbjk heeft in het

diepzeeonderzoek met de bathyscaph.ee en geet

btjzonder-heden over twee uitvooringen de FNRS III en do bathys- *

caphe 11.000, welke laatste ontworpen is voor eon

duik-diepte van 11.000 me1er.

Do FNRS III beeft reeds 80 atdalingen verricht, waarbtj

biologische physiache, geologieche en ooeanografische

onderzoekingen zljn verricht.

Wilim pleit ten

lotte voor internationale samenwerkin

op hot gebied. van hot diepzeeonderzoek,

Grim besprak do hydrodynamieche krachten, die optreden

bti het d.ompen en bet atampon van schepen in viak water

en in golven. Voor bet berekenen van doze krachten ztjn

twee metbod.en in zwang, die ruwweg in twee groepen zijn

23

-Do sneiheid van do onderzeez wordt daard.00r in prinoipe

alié6n

beperkt door bet gewtcht en de armotinen van de

voortetuwingsixistallatie. De weeretand van dit type is

8lecbts met hot kwadraat van de sneiheid evenredig. r is gezoobt naar andere ecbeepstypen, die bj beperkte

afmetingen in staat z&jn een hoge snelbeid in zeegang vol to houden,

In. 't algemeen wordt een aantal mogelljkhedeu om hoge

snel-bedon in zeegang vol te houden genoend, zoale draagv1eugels. boten, planerende vaartuigeri, langere en slankere sohepen en eon aantal typen die noob zuivex'e oppervlakte sohepen noch zuivere onderzee'rs _ztjrL.

Van d.eze laatate groep b]ijkt men. to kunnen verwachten, dat

bet benodigde vermogen om hoge aneTheden to bereikon

rela-tief laag is.

Een interessant vooratel is eon schip, dat in good woer ala oppervlakte achip vürt, doob in a].eoht weer door

mid-del van waterballast ala half ondergedoken schip opereert. Do ballast is thndergobz'aoht in do beide piektanke en daar do acheepevorm boven de normale waterlljn stork Ingeantherd is, za2. btj dieper tnzinken eon kleinor

laatlljnoppervlak

ontstaan.

Beide tactoren vergroten do stampperiode zodanig, dat doze

bij bet varen tegen de golven in steeds belangrijk groter

b].jtt dan de

ontmootingsperiode; rosonantieverechijnaelen in sleclit weer worden in dit

geval vermeden, zodat bogere

eneTheden in golven mogelijk zijn. Eon and.er vooratel is eon

slank schip, dat aan voor- en achtereind. voorzien is van

eon grote bulb. Dit type beeft eon relatief groot massate. traagbeidamoment en daard.00r een grote stampperiode, zonder

dat de weerstand door deze maatregel exessief groot is,

Er zijn bij deze echeepavorm minder beperkingen ten aanzien

van do inhoud van de romp en or ztjn

vold.oende mogelijkhedeu

voor eon

zodanig vrijboordkaflwaterovername ter p].aatse van

-2-Tenslotte wordt aanciacht

beateed aan semi-submarines, waar bj de romp _{ehee1 onder water vaart d.ocb een vertikale sUji}

hot wateropperviak dooranijdt.

Ret voordeel van dit arrangement is de mogeltjkheid om ver.

brandingsmotoren te kunnen toepassen

Do stiji dient om het

contact met do atniosfeer to haiidhaen

Verbrandingainachines zijn aanzienlijk licbter en hebben

aim-d.er voiwne Uodig dan kernenergieinatallatiaB met bet zelfde

vermogen, zodathet "ademen" van hot schp voorcielen sohjnt

te bied.en. Ret gedrag van een dergeltjk vaartuig, wat

be-treft zijn koersatabiliteit in verticale zn is intereesant. Eon

natuurl&jke koerastabiliteit

_{ontbreekt, zodat}

automati-ache besturing

noodzake2ijk is.

Met beh4p Van een analoge rekenmachine is in dit verband

bet gedr'ag in viak water

en in

achterinkomende golven

be-studeerd, waarbi.j do invloed

van do rootte en de verdeling van stabiliaatievlakken en do doelmatigheid var c3.e

boatu-ring zljn nagegaan.

Marwood en $ilver1ea behandelden bet ond.erwerp van do

kleine deplacementavae.rtuigen met hoge sneiheden

(van

O.Ll. tot 1.2)

Eon 8amenvatting van de bij bet National Physical

Labora-tory aanwezige gegevens ontrent weerstand, voortetuwing,

effect van. "spray strips1t, zeewaardighejd en endiepwater-effecteri wordt in

do lezing gegeven.

Ret ligt in do bedoeling om in de toekomet een

apeurwerk-prograrnma op dit gebied uit to voeren in de nieuwe sleep-tank Van bet N.P.L., waar proetren met hoge snalbeden zowel

in viak

water ala in golven mogeltjk zijn.

Eon iutex'esaante suggestie is

het

gebruik van draagvleugela

op dit scheepatype, waarblj niet bet gebele acheepegewicht

door do lift

van

do vleugel wordt gedragem, doch alecbts

eon edee1te.

Ret echip vaaDt dan. met gereduceerde

_diepgang

Berekeningen hebbenaangetoond, dat dit eysteein voordelen

kan bieden (geringere weerøtand)

en dat do

gtrIegI

25

-bljvoorbeeld de heift van het sc1eepsgewicbt zou kunneri

dragen zonder dat hydrodynaxnische of oontructieve

nioei-lijkheden te verwachteu zjn.

Naast de lezinen werd ten alotte een Santal excursies

VQQD do deelnemers en bun dames georganiseerd.

Er was gelegertheid tot

een boottocht door tie havens van Rotterdam, waarblj men ook demonatraties met

draagvleugel-boten kon gadea.aan. Verder waren _{er excursiea naar liet}

Nederlandsob Scheepsbouwkuncuig Proefstation _{en do Lips} Schroeventabrjek te Dz'unen en word op zee buiten de haven

van Soheveingen gedemonatreerd met clraagvleugelboten.

Een aantal films over enkele onderwerpe, die in do

lezin-gen bebandeld, werden, o.a. over toepaeainlezin-gen van

draag-vleugelboten en eon afdalixig van de batb'scaphe

FR$ XI

naar 4000 in. diepte, warden 's-vonds vertoond,

'44%,

Net sociale edeelte van bet Symposium verineldd.e verder

eon cocktaUparty in do Rolzaal, sangeboden door

Vice-Admiraal v.d! Schatte Oliviex,(Konink1jjke _{Nederland.acbe} Iarine).

Hat Symposium werd. op donderdag 22 aeptember _{bes]oten met}

eon geanimeerd

diner in

_{het Kurhaus, onder biding van de} tafeipresident Weyl (Office of Naval Reaearch) _Gastapreker

was hierbij Vioo-Admniral Brouwer (Xoninkltjke Nederlandsohe Marine).

Net gehalte van de )ezinen en do organisatie waren van dien aard, dat menieen met genoeen aan dit Symposium zal

terugdenken.