Sprawozdanie z badań wykopaliskowych na grodzisku zwanym "Okrągła Góra" w Pasymiu-Ostrowie, pow. Szczytno, w roku 1962

Odoj, Romuald

Sprawozdanie z badań

wykopaliskowych na grodzisku

zwanym "Okrągła Góra" w

Pasymiu-Ostrowie, pow. Szczytno, w

roku 1962

Komunikaty Mazursko-Warmińskie nr 4, 827-830

i przasnyskiego. Ich sw oistym w yrazem je s t to m. in., że groby otoczone są na pow ierzchni k ręg am i z dużych k am ien i i dosyć częste są groby szkieletow e. W czasie p ra c w ykopaliskow ych w Szczepkow ie-Z alesiu zlokalizow ano w oko­ licy k ilk a stanow isk, na k tó ry ch m iejscow a ludność o d k ry w a od czasu do czasu różne zabytki. Część z tych stanow isk zn an a je st ju ż z b ad ań pow ierzchnio­ wych tego teren u przez archeologów w la ta c h poprzednich (por. J. A n t o ­ n i e w i c z , M. G o z d o w s k i , W y n ik i badań p o w ierzc h n io w ych w dorzeczu

górnego Orzyca. ,.S praw ozdania PM A ”, t. IV, z. 3—4, 1952, s. 69—77).

R O M U A L D O D O J

SPRAW OZDANIE Z BADAN W YKOPALISK OW YCH

NA GRO D ZISK U ZWANYM „OKRĄGŁA G ÓR A” W PA SY M IU -O STRO W IE, POW. SZCZYTNO, W RO K U 1962

K o n se rw a to r Z abytków A rcheologicznych na w oj. olsztyńskie k ontynuow ał prace badaw czo-ratow nicze n a grodzisku w P asy m iu -O stro w ie w pow . szczy- cieńskim , w p aźd ziern ik u i listopadzie 1962 r.

B ardzo zachęcające w yniki b a d a ń ubiegłorocznych spow odow ały, że zało­ żono p rzede w szystkim w ykopy n a „ m a jd a n ie ” grodziska — części n ajb ard ziej zniszczonej — ale pozw alającej rów nież przypuszczać, że tu jed n ak zacho­ w a ł się m a te ria ł w w arstw ac h pierw otnych, a nie ja k n a stoku, gdzie m a te ria ły archeologiczne z n a jd u ją się już w złożu w tórnym .

T egorocznym i b a d a n ia m i objęto obszar ok. 400 m 2, w ty m ok. 75 m2 to teren , n a k tó ry m kończono b a d a n ia rozpoczęte w ro k u 1961. W łaśnie w tych w ykopach położonych na sto k u grodziska n atk n ię to się n a jeszcze jedną suchą fosę — czw a rtą z kolei, k tó ra razem z trzem a pozostałym i ch ro n iła trzon grodziska od stro n y n a jła tw ie j dostępnej — od lądu, gdyż z pozostałych trzech stro n stok grodziska je s t bardzo stro m y i otoczony w odam i jezio ra K alba.

Fosa IV rów nież w y p ełn io n a była podobnie jak trz y poprzednie m a te ria ­ łem śm ietniskow ym zsuniętym z wyższych p a rtii grodziska. O dkryto m. in. stosunkow o dużą ilość kości zw ierząt, głów nie kości św ini. K ości w w iększości są połu p an e i n iek tó re nadpalone. C eram ika, ja k ą o d k ry to w n aw arstw ie n ia ch zalegających fosę, re p re z e n tu je w zasadzie dosyć jednolity zestaw form . Ilościowo p rzew ażają u łam k i naczyń grubościennych, bez szyjki lu b z szyjką cylindryczną albo w ychyloną lekko n a zew nątrz, zawsze zresztą słabo w yod­ ręb n io n ą. Załom b rzuśca nieznaczny, dno p łaskie, pow ierzchnia szo rstk a lu b nieznacznie w ygładzana. Zdobienie u trz y m u je się ty lk o w gó rn ej części n a ­ czynia. N ajczęściej zdobiony jest sam brzeg — odciskam i p alca lu b paznokcia. Pod brzegiem często jest listew k a w podobny sposób zdobiona. R ów nież załom b rzu śca podk reślo n y je st podobnym o rnam entem . C h a ra k te ry sty c z n a jest w tym ty p ie naczyń dom ieszka do g lin y w postaci grubego żw irk u lu b tłu czn ia granitow ego.

In n y rodzaj ceram iki to re sz tk i naczyń cienkościennych o pow ierzchni zawsze w ygładzonej, a niekiedy ’’w y św ieco n ej”. K raw ędź brzegu w ychylona, załom brzuśca n iekiedy dosyć ostry. Są też form y b an iaste. Te o sta tn ie często m ają dno k u liste na k ró tk ie j p u ste j nóżce. W y stęp u ją tak że naczy n ia o śc ian ­ kach prostych, niekiedy p raw ie cylindrycznych. N aczynia tego ty p u są zazw y­ czaj bardzo bogato zdobione. P rz ew aża o rn am en t różnego ro d zaju lin ii ry ty c h p ro sty ch , ukośnych, zygzakow atych oraz zdobienie odciskiem różnego rodzaju stem pla. Rzadsze są o rn am en ty z różnego ro d zaju dołków.

P asy m — O strów , pow. Szczytno.

N iektóre zabytki z b ad ań w r. 1962 na grodzisku w czesnośredniow iecznym . O stroga, szpila, naczyńko m in iatu ro w e , w isiorek, p rzęślik i grocik

do strzały łuku.

Rys. M. M ą cz ko w sk a

Na przejściu górnej p latfo rm y grodziska w stok odk ry to n a m a łe j p rz e ­ strzen i część palisady. Je st to rząd p ali (zwęglone) zaostrzonych, bity ch ukośnie, w ychylonych jed n ak w k ie ru n k u trzonu grodziska. Między ty m i p alam i odkryto rów nież zw ęglone resztk i belek poziom ych, in n y c h elem entów obronnych nie odkryto. W dalszym ciągu nie u d ało się odsłonić żadnych resztek jakiegoś

P asy m — O strów , pow. Szczytno.

C e ram ik a z grodziska w czesnośredniow iecznego z b a d a ń w 1962 r. Rys. M. M ączkow ska

w ału, którego może w ogóle nie było, a grodzisko b ro n iło się jedynie różnego ro d zaju palisadam i. Siedzenie zresztą tego typu u rządzeń będzie bardzo u tru d ­ nione, bo p aro letn ia o rka całkow icie zniw elow ała n iek tó re części grodziska. W praw dzie w n aw arstw ie n ia ch fos z n a jd u je się duża ilość w ęgli drzew nych, nie w iadom o jed n ak , czy pochodzą one ze spalonych k o n stru k c ji w ału czy też m ieszkalnych. B ad an ia prow adzone n a tzw. „m a jd a n ie ” też nie przyniosły w tym k ieru n k u szerszych w yników . Pod 20 cm w a rstw ą o rną z n a jd u je się calec. Jedynie w k ilk u m iejscach odkryto w kopane w caleo jam y śm ietniskow e 0 średnicy 1—2 m. W jam ach tych obok kości zw ierząt dużych znajdow ały się rów nież kości ryb, spalone ziarn a pszenicy i prosa oraz u ła m k i ceram ik i całkiem podobnej do już w yżej opisanej. P ośród kilkudziesięciu jam o m ałej średnicy, na ogół bez m a te ria łu zabytkow ego, w yróżniono k ilkanaście, k tó re są śladam i po p alach i słupach. Siadów tych nie m ożna na razie połączyć w jakieś logiczne linie czy zarysy, k tó re m ów iłyby nam o ew en tu aln ej k o n ­ stru k c ji i k ształcie zabudow ań.

W tra k c ie b ad ań n aw arstw ie ń k u ltu ro w y ch grodziska odk ry to prócz kości 1 ceram iki rów nież k ilk a innych zabytków jak : m ałe kam ienie żarn, rozcie- racze, osełki, noże żelazne, szydło kościane, drobne u łam k i nieokreślonych przedm iotów brązow ych, przęślik, grocik do strzały łuku, k ościana szpila łopatkow a i żelazna ostroga z brązow ym tró jg ra n ia s ty m bodźcem. O statnie trzy z w ym ienionych przedm iotów łącznie z ceram ik ą pozw alają n am na potw ierdzenie w y k aza n ej ju ż w b ad an iach w 1961 r. chronologii grodziska. Początki grodziska d atu jem y na VI—V II w iek. Pojedyncze jed n ak skorupy, a także analiza u k ład u fos, pozw alają przypuszczać, że m ożem y liczyb się z II fazą fu n k cjo n o w an ia grodziska w IX —X I w. P rz ew id u jem y jeszcze dalsze bad an ia n a tym obiekcie, by m ożliw ie n a jp e łn ie j zobrazow ać k u ltu rę P ru só w we w czesnym średniow ieczu.

M I R O S Ł A W A G A J E W S K A , J E R Z Y K R U P P Ê

W STĘPNE SPRAW OZDANIE Z BADAN TERENOWYCH NA W ZGÓRZU KATEDRALNYM W E FROM BORKU ZA LA TA 1961 — 1962

P ra ce w ykopaliskow e om aw ianego okresu są k o n ty n u acją bad ań p ro w a ­ dzonych sukcesyw nie od ro k u 1958 Ł) z ra m ie n ia i funduszów W ojewódzkiego K o n serw ato ra Z abytków n a w oj. olsztyńskie. O bsadę p erso n aln ą stanow ią pracow nicy In sty tu tu H istorii K u ltu ry M a terialn ej PA N w W arszaw ie.

P ro b le m a ty k a badaw cza sezonów w ykopaliskow ych 1961— 1962 nak reślo n a została przez w y n ik i b ad ań la t ubiegłych i ściśle do nich naw iązyw ała. G łów ­ nym zadaniem prac w czasie om aw ianych k am p an ii było zorientow anie się w najw cześniejszym ro zplanow aniu zachodniej części W zgórza, u k ład zie stra ty ­ graficznym oraz odsłonięcie ew en tu aln y ch relik tó w zabudow y. W zw iązku z prow adzonym i jednocześnie p racam i k o n se rw ato rsk im i przez P P P racow nie K onserw acji Z abytków w zakres naszych zainteresow ań w roku 1902 w łączono rów nież północną p a rtię W zgórza. W części w schodniej założono ty lk o jeden w ykop w celu uzupełnienia w yników b ad ań la t poprzednich. W b ad an iach stosow ano m etodę w ykopów sondażow ych, rozszerzanych n astęp n ie w koniecz­ nych przypadkach. Ł ącznie w czasie obu sezonów w ykonano 10 w ykopów oznaczonych n u m eram i od V III do XVII.

J) W yniki pierw szego sezonu b ad ań zostały już opublikow ane. Por. M. G a- j e w s к a i Je rzy K r u p p é , B adania archeologiczne w 1958 ro k u na W zgórzu

K a ted ra ln ym w e F rom borku. Rocznik O lsztyński, t. III, 1960, s. 81— 103.