Widok Sprawozdanie z Międzynarodowej Konferencji Naukowej Prawda oświeca rozum i kształtuje wolność. Encyklika Veritatis splendor Jana Pawła II po 20. latach (Lublin, 3.12.2013)

269

T

M

Sprawozdania

SPRAWOZDANIE Z MIÊDZYNARODOWEJ KONFERENCJI NAUKOWEJ

PRAWDA OŒWIECA ROZUM I KSZTA£TUJE WOLNOŒÆ.

ENCYKLIKA „VERITATIS SPLENDOR” JANA PAW£A II PO 20 LATACH

(Lublin, 3.12.2013)

Dnia 6 sierpnia 2013 roku up³ynê³o 20 lat od og³oszenia jednego z najwa¿niej-szych wspó³czesnych dokumentów Koœcio³a, jakim by³a encyklika Veritatis splendor Jana Paw³a II. Z tego w³aœnie powodu Instytut Teologii Moralnej KUL-u poœwiêci³ swoje doroczne sympozjum temu dokumentowi. Spotkanie zatytu³owane Prawda oœwieca rozum i kszta³tuje wolnoœæ. Encyklika „Veritatis splendor” Jana Paw³a II po 20 latach odby³o siê 3 grudnia 2013 roku.

Otwarcia konferencji dokona³ o. prof. dr hab. Andrzej Derdziuk OFMCap, pro-rektor KUL-u. Wskaza³ na znaczenie podejmowanej refleksji, w tym szczególnie fun-damentalne zagadnienie prawdy, która znajduje siê w kryzysie, nie interesuje bowiem wielu wspó³czesnych ludzi. Tymczasem jedynie wolnoœæ zwi¹zana z prawd¹ prowadzi ku integralnemu dobru cz³owieka. We wprowadzeniu ks. dr hab. Tadeusz Zadykowicz ukaza³ kontekst powstania Veritatis splendor zwi¹zany z zachodz¹cymi ówczeœnie przemianami politycznymi. Podkreœli³, ¿e trwa³e fundamenty integracji musz¹ opieraæ siê na czymœ g³êbszym ni¿ tylko wspólnota ekonomiczno-gospodarcza. Wskaza³ po-nadto na koniecznoœæ podjêcia nowej refleksji nad fundamentami moralnoœci w zmie-niaj¹cej siê rzeczywistoœci.

Pierwszy wyk³ad Status quo ante – Spo³eczno-kulturowy kontekst oraz koniecznoœæ og³oszenia Veritatis splendor zaprezentowa³ ks. prof. dr hab. Andrzej Szostek MIC. Ukaza³ kontekst intelektualny dokumentu, którym w sensie szerokim by³a kultura za-chodnia, a w wê¿szym inspirowane ni¹ pogl¹dy teologiczne. Na szczególn¹ uwagê zas³uguj¹ trzy nurty myœlowe. S¹ nimi postmodernizm zwi¹zany z krytyk¹ tradycji ra-cjonalistycznej i zaniechaniem poszukiwañ obiektywnej prawdy, w której widzi siê zagro¿enie, idealizm filozoficzny podwa¿aj¹cy zdolnoœæ rozumu do poznania prawdy i scjentyzm zawê¿aj¹cy mo¿liwoœci rozumu jedynie do poznania w sferze nauk mate-matyczno-przyrodniczych i tym samym uznaj¹cy wszelkie rozwa¿ania etyczne za irra-cjonalne. Na gruncie teologii moralnej pogl¹dy te prze³o¿y³y siê na szereg niebezpiecz-nych tendencji ukazaniebezpiecz-nych przez Jana Paw³a II. Jedn¹ z nich by³o nadanie sumieniu funkcji kreatora norm moralnych. Na odrzucenie zas³uguje tak¿e takie pojmowanie

270

opcji fundamentalnej, które prowadzi do negacji grzechu œmiertelnego z powodu nie-mo¿noœci odwo³ania siê do przedmiotowo nieuchwytnego wyboru podstawowego. Nie do zaakceptowania jest ponadto teleologizm, który rewiduj¹c teoriê Ÿróde³ moralnoœci czynu, jego ocenê uzale¿nia od skutków, a co za tym idzie, neguje koncepcjê czynów z³ych ze swej natury. Prelegent, ukazuj¹c specyfikê encykliki, podkreœli³, ¿e jest ona ca³oœciowym przypomnieniem nauki moralnej. Nie poprzestaj¹c na krytyce b³êdów, wskazuje ona kierunki pracy, nie chc¹c jednak zastêpowaæ wysi³ku teologów.

Kolejne przed³o¿enie Teologia moralna wobec wyzwañ wspó³czesnoœci wyg³osi³ ks. prof. dr hab. Jaros³aw Merecki SDS. Wskaza³ na zmieniaj¹cy siê kontekst i katego-rie, w jakich cz³owiek wyra¿a siebie, co rodzi koniecznoœæ stawiania pytañ etycznych i metafizycznych. Podkreœli³ obecne w dzisiejszej dyskusji odejœcie od kwestii ogól-nych i skoncentrowanie siê na zagadnieniach szczegó³owych, w tym zw³aszcza na fun-damencie antropologicznym, pocz¹tku i koñcu ¿ycia ludzkiego, moralnych aspektach cielesnoœci oraz pos³annictwie ma³¿eñstwa i rodziny.

Temat Teologia moralna w krajach jêzyka niemieckiego po Veritatis splendor zo-sta³ podjêty przez ks. prof. Josefa Spindelböcka. Wskaza³ on na zamierzone ogranicze-nie zagadogranicze-nieñ podejmowanych przez dokument do kwestii fundamentalnych. Przyczy-n¹ tego by³y zaawansowane ju¿ prace nad Katechizmem Koœcio³a katolickiego, który jest ca³oœciowym wyk³adem chrzeœcijañskiej moralnoœci. Prelegent zaprezentowa³ wp³yw Soboru Watykañskiego II na teologiê moraln¹, który wyra¿a³ siê m.in. poprzez dowartoœciowanie argumentacji prawnonaturalnej, oraz przedmiot troski Veritatis

splendor bêd¹cej odpowiedzi¹ na kryzys chrzeœcijañskiej nauki moralnej. Jej

wyj¹tko-woœæ polega na chrystocentrycznym zakorzenieniu moralnoœci oraz nawi¹zaniu do kwestii wspó³czesnej kultury. Encyklika wywar³a pozytywny wp³yw na niemieckojê-zyczn¹ teologiê moraln¹. Jest on widoczny szczególnie w publikacjach Anzelma Gön-thora, Klausa Demmera, Karla Peschke czy Joachima Piesgi. Polega na dowartoœcio-waniu etyki cnót, uwypukleniu aspektu osobowego w argumentacji prawnonaturalnej oraz refleksji nad teologi¹ cia³a i zasadami ¿ycia spo³ecznego.

Druga czêœæ sympozjum zosta³a poœwiêcona spojrzeniu ekumenicznemu. W jej ra-mach dr Jerzy Sojka wyg³osi³ wyk³ad Etyka luterañska wobec Veritatis splendor. Blask czy cieñ Veritatis splendor w etyce luterañskiej? Wskaza³, ¿e trudnoœci¹ pluralistycznego dyskursu jest odnalezienie punktu odniesienia. W procesie uœwiêcania konieczna jest wiêŸ mi³oœci i wolnoœci, akceptacja ¿ycia z jego g³êbi¹ i powstrzymanie siê od ucieczki od œwiata. Wœród kryteriów os¹dów etycznych wyró¿ni³ relacjê Zakonu (dobrego i spra-wiedliwego prawa) z Ewangeli¹ oraz sceptycyzm wobec prawa naturalnego. Oznacza on wykluczenie postrzegania natury jako Ÿród³a sposobu postêpowania.

Prawos³awny punkt widzenia zosta³ zaprezentowany przez mgr. Witalija Michal-czuka, który wyg³osi³ wyk³ad Encyklika Veritatis splendor czytana przez prawos³aw-nego. Wskaza³ on, ¿e teologia prawos³awna oprócz kanonów soborowych nie zna in-nych form oficjalnego nauczania Koœcio³a. Podkreœli³ tak¿e wa¿n¹ rolê doœwiadczenia oraz ukaza³, ¿e prawos³awie broni tych samych wartoœci co katolicyzm, ale z innych pozycji.

Zwieñczeniem konferencji by³a dyskusja panelowa, w której wziêli udzia³ ks. prof. Josef Spindelböck, dr Jerzy Sojka, mgr Witali Michalczuk i dr Rene Balak. Jej

uczest-271

nicy podjêli szereg istotnych tematów. Do najwa¿niejszych nale¿a³ problem wiarygod-noœci i obowi¹zku œwiadectwa o wierze, która ma tak¿e wymiar moralny. Podkreœlono tak¿e, ¿e przes³anie Veritatis splendor ³¹czy siê z now¹ ewangelizacj¹, ukazuj¹c zada-nia Koœcio³a wobec tych, którzy s¹ na peryferiach.

Kolejne ju¿, grudniowe sympozjum na Katolickim Uniwersytecie Lubelskim Jana Paw³a II by³o znakomit¹ okazj¹ do podjêcia na nowo refleksji nad przes³aniem

Verita-tis splendor. Cenn¹ inicjatyw¹ by³o zaprezentowanie ekumenicznego aspektu

omawia-nych kwestii.

KRZYSZTOF SMYKOWSKI

SPRAWOZDANIE Z MIÊDZYNARODOWEJ KONFERENCJI NAUKOWEJ 

RODZINA: TRUD, PRACA, ŒWIÊTOWANIE.

TRZY OBLICZA LUDZKIEJ EGZYSTENCJI

(£omianki 6-7 grudnia 2013)

Praca i œwiêtowanie, jak zaznaczy³ Benedykt XVI podczas Kongresu Rodzin w Mediolanie, s¹ œciœle zwi¹zane z ¿yciem rodziny: warunkuj¹ jej wybory, wp³ywaj¹ na stosunki miêdzy ma³¿onkami oraz miêdzy rodzicami i dzieæmi, oddzia³uj¹ na rela-cje rodziny ze spo³eczeñstwem, a tak¿e z Koœcio³em. Dlatego te¿ Jan Pawe³ II pracê ludzk¹ okreœli³ jako powo³anie lokuj¹ce siê w etosie ludzkiego postêpowania oraz im-plikuj¹ce stabilnoœæ i rozwój rodziny. Nale¿y zatem uznaæ, ¿e praca i niedziela jako dwie codzienne wartoœci winny siê uzupe³niaæ. Jest bowiem czas pracy i czas œwiêto-wania. Wybór zaœ tych wartoœci w rodzinie nale¿y do tych, którzy j¹ tworz¹ jako wspólnotê ¿ycia i mi³oœci oraz ucz¹ w niej bogatszego cz³owieczeñstwa. Praca i œwiê-towanie niedzieli s¹ nieod³¹cznym elementem egzystencji cz³owieka. Miêdzy tymi wartoœciami istnieje koherentna niæ jednoœci.

Nawi¹zuj¹c do treœci aplikowanych podczas Kongresu Rodziny w Mediolanie, który odby³ siê w czerwcu 2012 roku, Wydzia³ Studiów nad Rodzin¹ Uniwersytetu Kardyna³a Stefana Wyszyñskiego w Warszawie oraz Instytut Papie¿a Jana Paw³a II w Warszawie w dniach 6-7 grudnia 2013 roku zorganizowa³ Miêdzynarodow¹ Konfe-rencjê Naukow¹ Rodzina: trud, praca, œwiêtowanie. Trzy oblicza ludzkiej egzystencji, w której uczestniczy³o 36 prelegentów z ró¿nych oœrodków naukowych z kraju i z za-granicy, studenci oraz inni s³uchacze i zaproszeni goœcie.

Konferencja zosta³a zorganizowana w siedzibie Wydzia³u Studiów nad Rodzin¹ w £omiankach. W pierwszym dniu odby³a siê sesja interdyscyplinarna oraz trzy popo-³udniowe sesje panelowe. Konferencjê swoj¹ obecnoœci¹ zaszczycili m.in.: ks. kard. Kazimierz Nycz, ks. abp Zygmunt Zimowski – przewodnicz¹cy Papieskiej Rady ds. Duszpasterstwa S³u¿by Zdrowia i Ludzi Chorych, ks. prof. dr hab. Stanis³aw Dziekoñ-ski – rektor Uniwersytetu Kardyna³a Stefana WyszyñDziekoñ-skiego w Warszawie oraz bur-mistrz £omianek, Tomasz D¹browski. Organizatorami niniejszej konferencji naukowej byli: ks. prof. UKSW dr hab. Mieczys³aw Ozorowski, ks. dr Józef M³yñski oraz dr Dominika ¯ukowska-Gardziñska.