K. Cyrek,T. Madeyska,M. Cyrek
Strzegowa, Skała Biśnik, gm.
Wolbrom, woj. katowickie, AZP
94-54/-Informator Archeologiczny : badania 26, 5-6
Informator Archeologiczny В
zdobiona na kabłąku i stopce. Bardzo liczny je st zespól ceram iki toczonej siwej w postaci jednouchych dzbanów z cylindryczną szyjką, garnków i naczyń wazowatych o kryzowatej krawędzi. D użą grupę stanow ią fragm . zasobowców w odmianach: pom arańczowej, siwej i czernionej. U zupełnieniem tych m ateriałów są przęśliki, ciężarki tkackie oraz fragm. żaren rotacyjnych (jeden biegun w ok. 3/4 obwodu). Być może także do późnego okresu wpływów rzym skich należą 2 rynienkow ate trzew iki pochew mieczy.
M ateriały wczesnośredniowieczne odkryte na Górze Birów są, jak dotąd, najstarszym i z obszaru Wyżyny Częstochowskiej (może z wyjątkiem Złotego Potoku) i odnoszą się conąj- mniej do VIII w. E lem entam i datującym i są: nożyk z wolutowymi zakończeniam i rękojeści, sierpy, groty strzał z zadzioram i oraz zbiór naczyń glinianych ręcznie lepionych i lekko obtaczanych. Nąjpewniej w XIII w, (bliżej jego 2 poł.) szczyt ostańca został obwarowany wałami odcinkowymi w konstrukcji kam ienno-drew niano-glinianej. Na jednym odcinku zastosowano m u r kam ienny n a zaprawie wapienno-piaskow ej. Wszystko uległo zniszcze niu w wyniku gwałtownego pożaru.
N aw arstw ienia średniowieczne dostarczyły olbrzymiej ilości wyrobów żelaznych i in nych. Wydobyto kilkadziesiąt fragm . ostróg z gwiaździstym kółkiem (także całe), okucia pochew noży, noże, klucze, kłódki cylindryczne, kilkadziesiąt fragm. sierpów, kilka zgrze beł, wiele grotów strzał i bełtów, groty oszczepów i fragm . kolczugi, strzem iona i podkowy, nożyce i inne okucia. Z innych wyrobów na uwagę zasługuje toczona rogowa bierka szacho wa ozdobiona rozetką oraz pięknie zachowany egzemplarz grosza praskiego Wacława II (zm. 1305). Upadek grodu nastąpił najpewniej ok. pol. XIV w.
Badania będą kontynuow ane.
S tr z e g o w a , S k a l a B iś n ik Zespół B a d ań K o n se rw a to rsk ic h — gm . W o lb ro m , w o j. k a t o w i c k i e Łódź
A Z P 9 4 -5 4 /—
B adaniam i kierow ał K. C yrek przy w spółudziale T. Madeyskiej i M. Cyrek. Finansow ane przez Zarząd Jurajskich Parków K rąjobra- zowych w Dąbrowie Górniczej, Drugi sezon badań. Osadnictwo z p a leolitu środkowego, górnego, neolitu, epoki b rązu i średniowiecza. Tegoroczne wykopy zlokalizowano pod nawisem skalnym i w schronisku stanowiącym wejście do jaskini. Wykop pod nawisem o pow ierzchni 25 m2 nawiązywał do ubiegłoroczne go sondażu. Na gł. ok. 1,5 m, w dolnej partii w arstw y lessu pochodzącej ze starszego plenivistulianu, odkryto pozostałości interesującego obiektu kulturow ego o powierzchni ok, 12 m 2. Granice tego półkolistego obiektu wyznacza! wieniec z kam ieni, tworzący rodzaj m urku o półmetrowej wys., w obrębie którego zaobserwowano 2 skupienia kam ieni, będą ce prawdopodobnie obstaw ą wbitych w podłoże żerdzi. K onstrukcja ta oraz obecność w ew nątrz obiektu paleniska z przepalonym gruzem kostnym oraz krzem iennych i kościa nych artefaktów świadczą o tym , że je s t to ślad obiektu mieszkalnego w rodząju szałasu lub zasłony od w iatru. Przem aw ia za tym również ch arak te r w ypetniska różny od otocze nia. W skład inw entarza krzem iennego obok lewalraskicb rdzeni wchodziły również zróż nicowane typologicznie zgrzebła oraz formy pośrednie między zgrzebłem a ostrzem liścio- watym. Ten w przewadze odlupkowy inw entarz uzupełniają nieliczne wióry. Ich obecność, przy jednoczesnym b rak u górnopaleolitycznych form narzędziowych, sugeruje przejściową tradycję technologiczną między paleolitem górnym a środkowym. O chronologii tego ze społu rozstrzygnie analiza sedym entologiczna i datow anie radiowęglowe. Wśród licznego m ateriału kostnego w stępnie wyróżniono m .in. niedźwiedzia jaskiniowego i renifera. N a niektórych kościach i rogach zaobserwowano ślady nacięć. Wyjątkowym znaleziskiem jest rogowa zawieszka z dwoma wywierconymi otworkam i. S tratygrafia, morfologia, technika i stylistyka opisanych wyrobów w skazują n a ich związek z tradycją k u ltu ro w ą ostrzy liściowatych.
Głębiej, pod jałowymi archeologicznie piaskam i warstwowanym i, w zróżnicowanym kolorystycznie utw orze pylastym z gruzem , wydzielono 4 kolejne środkowopaleolityczne
6 Poienlit i mezolit
poziomy kulturow e. Tworzą je w ybitnie odlupkowe inw entarze krzem ienne, w obrębie których dom inują zróżnicowane morfologicznie, drobne i bardzo drobne zgrzeblą (m.in. groszaki) oraz jednostronne, m iniaturow e ostrza. Wśród kości zwierzęcych zwracąją uw a gę silnie zgładzone, regularne fragm . kości długich, pełniące, jak się wydaje, funkcję gładzików. Inw entarze te mieszczą się w m ikocko-prądnickiej tradycji kulturow ej i pocho dzą z cieplejszych faz wczesnego vistulianu.
B adania będą kontynuow ane.
Ś c ie jo w ic e , s t. 1 M uzeum A rcheologiczne w K rakow ie g m . L is z k i, w o j. k r a k o w s k ie
A Z P 1 03-55/135
Badania prowadziły m gr E lżbieta Chochorowska i d r A nna Dag- nan-G inter. K onsultacja gleboznawcza doc. d r hab. Stefan Skiba z U niw ersytetu Jagiellońskiego. Finansow ane przez M uzeum Arche ologiczne i K onserw atora Zabytków Archeologicznych w Krakowie. Czwarty sezon badań ratowniczych. Obozowisko mezolityczne.
Stanow isko 1 (stan. a wg. B. Czapkiewicza — badania w okresie międzywojennym) położone je s t na polu E. Sobesto, n a zachód od w zniesienia zwanego „Skałka”.
B a d a n ia 1992 r. b y ły k o n ty n u a c ja p r a c w y k o p a lis k o w y c h p ro w a d z o n y c h w 1. 1989-1991. Przebadano obszar 60 m (poszerzenie wykopów Π /89-91), z którego uzyskano ok. 3000 wyrobów krzem iennych. Były one wykonane przew ażnie z krzem ienia jurajskiego podkrakowskiego, pojedyncze okazy — z krzem ienia czekoladowego i radiola
rytu. M aterial krzem ienny zalegał do gł. 1 ш od powierzchni współczesnej, głównie w spągu dolnego poziomu glebowego i w obrębie ciemnego piasku występiyącego bezpo średnio pod nim (nąj licz niej na gł. 50-70 cm). M ateriał ceram iczny w postaci okruchowej występował w przewadze w w arstw ach przypowierzchniowych.
W śród wyrobów krzem iennych wyróżniono m.in. 87 rdzeni i 148 narzędzi (b. liczne zbrojniki zróżnicowane typologicznie). Inw entarz zalegał w układzie bezkrzemtenicowym. R eprezentuje on stanow isko podomowe z przydom ową pracownią. U zyskany m ateriał nie odbiega pod względem typologiczno-technicznym od wydobytego w ubiegłych sezonach, tworząc, ja k się wydaje, stosunkow o zw arty zespół mezolityczny pod względem chronolo- gicz n o -k u lturo wy m .
B adania będą kontynuow ane.
T r z e b n i c a , e t. 2 U niw ersytet W rocławski K a ted ra Ar-g m . lo c o , w o j. w r o c ła w s k ie cheologii.
A Z P 7 5 -2 9 /1 3 0
B adania prowadzili J. M. Burdukiewicz, J. Goździk, L. Seitl, Z. Snie- szko i J. W innicki. Osadnictwo dolno- i środkowopaleolityczne.
W cegielni n a Winnej Górze w Trzebnicy (st. 2) w 1992 r. kontynuow ane były badania ratow nicze, k tóre objęty ścianę południową zbudow aną z osadów pyłowych o miąższości ok. 7 m, stałe podlegającą degradacji. Podczas oczyszczania spągowej części pseudomorfozy po klinie lodowym wykrytych zostało kilkadziesiąt artefaktów i bryłek surowca, które mogły być podniesione w wyniku procesów mrozowych z osadów nad rezyduum osadów glacjalnych lub obsunęły się ze ścian bocznych klina. Ponieważ kliny lodowe tego rodzaju uw ażane są za formy, k tóre wykształciły się w osadach pylastych podczas ostatniego zlodowacenia, m ożna sądzić, że zarówno surowiec, jak i artefakty krzem ienne są pozosta łością po pobycie grupy łowców i zbieraczy, którzy przybyli na W inną Górę przed sedym en tacją pyłów, zapewne podczas paleolitu środkowego.
