Wiesław Koman
Łubcze, gm. Jarczów, woj. zamojskie,
St. 2, AZP 94-91/30
Informator Archeologiczny : badania 24, 19-20
Informator Archeologiczny 19
Łącko, gm . PakoAć S t. 6Λ AZP 4 3-3S
Zespól B adań Prahistorycznych Ku ja w przy Bydgoskim Towarzystwie
Naukowym
B adania prowadzi! Zespół pod kierunkiem prof, d r hab. Aleksandry Сofty-Broniewskiej. Finansowały Uniwersytety Jagielloński i Łódzki. Czwarty sezon badań. O sada z fazy 1 („AB") kultury pucharów lejkowatych. W obecnym sezonie b ad a n ia skoncentrow ane były wokół odkrytej w la tac h poprzednich konstrukcji kam iennej uznanej za pozostałość ścian obiektu mieszkalnego. P rzebadano łącznie
159 т г.
Głównym celem tych b ad a ń było pozyskanie danych dla rekonstrukcji w schodniej i z a chodniej ściany obfektu oraz rozpoznanie sposobów zagospodarow ania obszarów przyległych do chaty.
W rezultacie dotychczasow ych b ad a ń stan. 6A zarejestrow ano układ kam ieni w kształcie wydłużonego owalu, otwartego od strony zachodniej. W ymiary tej konstrukcji wynoszą: d łu gość 15 m i szerokość S m. Wzdłuż odkrytego układu kam ieni zaobserw ow ano liczne dołki posłupowe. M ateriał ceram iczny 1 krzemienny, reprezentujący wyłącznie fazę „AB" k u ltu ry pucharów lejkowatych, wystąpił głównie wewnątrz omawianego obiektu.
M ateriały przechowywane s ą w Zespole Badań Prahistorycznych Kujaw.
Ze w zględu na wagę poznawczą tego kom pleksu osadniczego, badania będą k on tyn u o w ane. Przewiduje eię ic h koncentrację w tzw, części podwórkowej stan. 6A.
Łabcze, gm . Jarczów woj. za- m ojakie, S t. 2 AZP 9 4 - 9 1 /3 0
B adania prowadził m gr Wiesław Koman an. Finansow ał WOAK w Za- mośclu. Pierwszy sezon badań. Cm entarzysko kurhanow e k u ltu ry c e ram iki sznurowej.
Wojewódzki O środek Archeologiczny w Zam ościu
P rzebadano dwa k u rhany położone 400 m n a w schód od St. 26 w Łubczu.
Prace badawcze rozpoczęto od w ykonania planów sytuacyjno-wysokościowych dla każdego z kopców. N astępnie wytyczono n a nich linie krzyżowe po osiach N-S i W-E, stanow iące główne k ierunki cięć, wzdłuż których zostawiano śwladid profilowe. Eksplorację ćw iartek prow adzono w arstw am i m echanicznym i o miąższości 5 lub 10 cm.
K urban n r I znajdow ał się nieco poniżej zasadniczej kulm inacji w zniesienia terenowego. Jeg o nasyp był Już całkowicie zniszczony orką 1 procesam i erozji. Na głębokości 50 cm od pow. g ru n tu , w ce n tru m ćw. A 1 D zaobserwowano prostokątny zarys jam y grobowej o zaokrąglo nych narożnikach. W jej płytkim wypelnlsku (ok. 10 cm —część spągowa) odkryto kilka drobnych fragm. kości i ceram iki {Jeden z delikatnym motywem jodełki). J a m a p osiadała dl. ok. 2 m i szer. ok. 1 m a jej oś główna przebiegała po linii N-S. Nasyp kopca, który pierwotnie przykrywał jam ę, mógł mieć średnicę ok. 8-9 m i wys. 2,5-3 m. O taczała go od S, SW, W. NW, N. NE rozległa, półkolista ja m a przykurhanow a (tzw, .glinianka”) o gl. I m I nieckow atym przekroju z szer. m aks. 7-8 m. Śladów rowka opasującego kopiec nie stw ierdzono (prawdopo dobnie został ju ż zniszczony). N atom iast ustalono, że Jam a grobowa była p rze su n ięta w s to su n k u do centralnego p u n k tu k u rh a n u o ok. 1,5-2 m n a zachód.
W dobrym sta n ie pozostała tylko .glinianka" przykryta ziemią z rozsuw ającego się nasypu. Na podstaw ie zebranego m ateriału ceramicznego m ożna zaliczyć ten obiekt do środkow oeuro pejskiego horyzontu kultu ry ceram iki sznurowej. Dokładniejsze datow anie je s t w tej chwili niemożliwe.
K urhan n r Π zajmował ce n traln ą część w spom nianej kulm inacji terenowej. Z jego nasypu pozostało jedynie niewielkie wybrzuszenie o wys. 20 cm. J e d n a k o wiele lepiej niż wysokość wyróżniała go czarniaw a plam a o kolistym zarysie, wyraźnie odcinająca się n a tle Jasnego, brunatnego pola. W w arstw ie ornej m ateriału zabytkowego nie stwierdzono. Pojawił się dopiero podczas eKsploracji niższych poziomów n a gł. 20-50 cm, tyle że w malej ilości, co świadczyłoby o tym. Iż ew entualne obiekty (groby) nie zostały Jeszcze zniszczone. Na poziomie 45 cm zaobserw ow ano we w szystkich ćw iartkach dość wyraźne, czarno-szare zarysy dwóch dookol- n ych rowków otaczających pierwotny nasyp k u rh a n u . Posiadały one, nieco nieregularny, kolisty przebieg ze średnicą 5,5 m — wewnętrzny i 7,5 m — zewnętrzny. Ich szerokość w ahała się pomiędzy 20 a 30 cm z głębokością do 25-30 cm. W ewnątrz podwójnego pierścienia rowków, w ćw. В odkryto grób n r I. Jego ja m a posiadała prostokątny zarys z zaokrąglonymi narożnikam i 1 czarne w ypełnisko o w ym iarach 2 m x 1,5 m, o miąższości 50 cm. J e j główna oś przebiegała po linii W-E. Odkryto w niej fragm entarycznie zachow any szkielet ludzki, ktÓTy ułożony byl n a praw ym boku w pozycji skurczonej, z główą n a zachód. W okolicy nie zachow a nej czaszki odkryto fragm enty dużego naczynia (najprawdopodobniej amfory) ułożonej do góry dn em (zachowane p artie przydenne). Przy nogach zmarłego znajdow ała się n ato m ia st aw u u c h a am forka 1 p u ch a rek oraz czworościenna siekierka z krzem ienia wołyńskiego. Na p łn.-w sch. od
2 0 Neolit
grobu n r 1, pomiędzy pierścieniam i rowków (częściowo Je naruszając) w ystąpiła jajow ata ja m a o śred n ic ac h 1,5x0,8 m o gięb. 10 cm. Kie zawierała ona jednak żadnego m ateriału zabytkowe- go. N atom iast w ćw. С odkryto grób n r 2, który wkopany byt w w ew nętrzny rowek. Jego dno (od szczytu kopca) znajdowało się n a gl. 170 cm. S trop tej Jamy grobowej posiadał trapezowaty zarys [boki 170 x 150 cm), dn o było owalne (2 x 1,5 m), przekrój poprzeczny również trapezowaty. Odkryty w niej szkielet zmarłego (dobrze zachow ana czaszka, kości nóg i rąk, b ra k n ato m ia st miednicy, żeber i kręgosłupa) złożony był w pozycji skurczonej, n a prawym boku z głową n a zachód. Przy nogach odsłonięto trzy naczynia (duża am fora i dw a pucharki) a w ich pobliżu siekierkę krzem ienną i dłuto kościane. Na zew nątrz grobu n r 2 znajdow ał się drugi rowek otaczający kopiec a ponadto od S, SW, W, NW, N i NE k u rh a n ograniczony był półkolistą, k stę iy co w atą ja m ą (tzw, .glinianką"), której głębokość dochodziła do 0.8 m a szero kość mögt a sięgać 7-8 m.
Grób n r 1 — położony centralnie. Jest bez w ątpienia najstarszym obiektem w kurhanie. Zawierał on am forkę typu Ib (wg J . M achnika — 1966). Towarzyszący jej mały p u c h a re k typu Brzezinki (J. M achnik — 1966) posiadał płaskie, nie w yodrębnione dno i esowaty profil. Zdobiony był n a szyjce podwójną linią poziomo nacinanej, stylizowanej jodełki. Trzecie naczy nie tru d n e je s t do określenia typologicznego. Naczyniom towarzyszyła typowa dla k u ltu ry siek ierk a z krzem ienia wołyńskiego, z gładzeniem przy ostrzu, czw orościenna. M ateriał zabyt kowy pozw ala u znać grób za .starosznurow y' I datow ać n a środkow oeuropejski horyzont kultu ry ceram iki szunrow ej (tj, 2300-2100 I. p.n.e.).
Grób n r 2 w kopany w obrzeże istniejącego ju ż kopca od strony południowo-wschodniej przecinał w ew nętrzny rowek przykurhanow y (być może przykryty rozsuw ającym się Już n a s y pem). O taczał go nato m iast drugi rowek, zewnętrzny, możliwie, że w ykopany po złożeniu pochów ku n r 2. W ynika z tego, że grób n r 2 m usiał być młodszy chronologicznie od grobu nr I. Potw ierdzałaby to także typologia trzech naczyń w nim odkrytych. D uża b a n ia sta am fora z czterem a uszkam i um ieszczonym i u podstawy szyjki. Drugie naczynie to p u c h a re k o wys. 18 cm. S iekierka tow arzysząca naczyniom wykonana została z krzem ienia wołyńskiego, gładzona przy ostrzu i n a ściankach bocznych o płasko-wypukłym przekroju poprzecznym. Wymieniony inw entarz pozwala datow ać w stępnie grób n r 2 n a schyłkowy okres środkow oeuropejskiego horyzontu k u ltu ry ceram iki sznurow ej, tj. ok. 2100-1900 1. p.n.e.
S u m u jąc dotychczasowe wyniki b ad a ń kurhanów na Grzędzie Sokalskiej m ożna pokusić się o stw ierdzenie, że m am y tu do czynienia z wielofazowością osadnictw a różnych grup kultu ry ceram iki sznurowej. Najwcześniejsze groby pochodzą praw dopodobnie ze starszego o kresu środkow oeuropejskiego horyzontu KCSz (Łubcze sta n . 24 i 26 — k u rh a n I, Lubcze sta n . 2, k u rh a n II — grób n r 1). Mogą one odpowiadać najstarszej fazie grupy lubaczowskiej KCSz. D ruga faza tutejszego osadnictw a przypadać może na schyłkowy okres środkow oeuro pejskiego horyzontu osadnictw a tej k ultury i synchronizować się z zanikiem osadnictw a grupy lubaczowskiej przy wpływach kulturow ych z terenów w schodnioeuropejskich (Wołyń, U krai na). Do tego okresu mogą należeć groby ze stan . 30 w Werszczycy i 26 w Łubczu (k u rh an n r II) oraz obecnie badanego s ta n . 2 w Łubczu (kurhan n r II. grób n r 2). Ich chronologia może okazać się naw et w czesnobrązowa.
Marianowo, gm . Ś lesin woj. k o n iń sk ie S t. 17 AZP 6 2 -4 0 /1 1 5
Muzeum Okręgowe w Koninie
B adania prowadził m gr Krzysztof Gorczyca. Finansow ało MOK. Trzeci sezon badań. O sada i cm entarzysko kultu ry pucharów lejkowatych. K ontynuow ano b ad a n ia części stanow iska obejmującej cem natrzysko, poszerzając wykop
III. Zbadano 50 m5. Zarejestrowano 5 obiektów, w tej liczbie 2 to obiekty nowożytne, pozostałe to;
ob. 39 — n ieregularna, głęboka Jam a (ok. 1 m), o średnicy n a stropie 2 m, n a spągu ok. 1 m. W ypełniona była całkowicie kam ieniam i różnej wielkości. Wśród nich rozpoznano fragm en ty 4 żaren nieckow atych, 4 żaren płaskich. 1 płytkę szlifierską i 1 rozcieracz. Między k am ien ia mi znaleziono 2 0 fr. ceram iki i 1 odlupek krzemienny. F unkcja tego obiektu je s t tru d n a do określenia.
ob. 41 — p ro sto k ątn a obstaw a z otoczaków, 1.4 x 0.8 m, oś E-W. Przykryta była brukiem . Zawierał 12 fr. ceram iki 1 fragm ent silnie spróchniałej kości. J e s t to niewątpliwie grób. U kłada się on w rzędzie z 2 grobam i z poprzedniego sezonu.
ob. 44 — p rostokątny układ otoczaków. 0,8 x 0,6 m, oś E-W, Zawierał 4 fr. ceram iki. Najprawdopodobniej je s t to również grób, gdyż układa się w rzędzie z poprzednim i.
M ateriały i doku m en tacja znajdują się w Muzeum Okręgowym w Koninie.
B&dania będą kontynuowane. M łk o w ic e , g m . N a m y słó w
woj, op o lsk ie S t. 1 AZP 82 -3 3 In sty tu t Śląski w Opolu
