Konkurencyjność regionów w zakresie turystyki

Pełen tekst

(1)[lJ[P568. Barbara Ostrowska Katedra GospodarkI RegIonalnej. Konkurencyjność regionów. w zakresie turystyki I.. KonkurencyJność. regionów. Od początku lat 80 . następuje powolne odejście od badań konkurencyjności w aspekcie krajowym na korzyść badań konkurencyjności poszczególnych segmentów gospodarki: przedsiębiorstw i branż. Te nowe spojrzenia na koncepcję konkurencyjności spowodowaJy wzmożone zainteresowanie konkurencyjnością regionów. Region i charakteryzujące go specyficzne środowisko społeczno -ekonomiczno-przyrodnicze zaczyna być postrzegany jako istotny element konkurencyjności gospodarki, to z kolei implikuje konkurencję pomiędzy regionami w zakresie przyciągania do siebie różnego typu instytucji i inwestycji'. W ostatnich Jatach budowanie siły konkurencyjnej regionów uznane zostalo za podstawowy cel polityki rozwoju regionalnego w krajach Organizacji Współ pracy Gospodarczej i Rozwoju (OECD)'. Uznanie tego celu za najważniejszy oznacza diametralną zmianę modelu polityki rozwoju regionalnego, odejście od tradycyjnej dominacji działań wyrównawczych na rzecz działml słu zących wzmocnieniu endogenicznych czynników rozwoju we wszystkich regionach kraju. W Polsce wyzwanie to ma szczególne znaczenie. Warunkiem stopniowego zamykania luki rozwojowej pomiędzy Polską a krajami rozwiniętej gospodarki rynkowej jest osiągnięcie wysokiej i stabilnej przez wiele lat stopy wzrostu gospodarczego. Jest to możliwe jedynie przy wykorzystaniu, obok czynników makroekonomicznych, także czynników regionalnych. Polityka rozwoju regionalnego, a także regionalny wymiar polityk sektorowych (przede wszystkim naukowej, przemysłowej, rolnej, ekologicznej, turyIŁ. Mamiea, DetermiJ/anty kO/lkl/l'ell cyjllo.~ci polskich regionów, praca doktorska, AR w Krn· kawie, Kraków 1998, maszynopis. 2 J. Szlachta , GldlVuc problemy polityki 1'02.woju regiol/alnego Polski IW prze/omie XX i XXI wickIl [w:] Slr(l/cgic1.lle wyzwania d/fi polityk.i rozwoju regionalllego Polski, Friedrich Ebcrt-. -Sliftung, Przedstawicielstwo w Polsce, Warszawa 1996, s. 23..

(2) I. Barbara Ostrowska. stycznej, transportowej) powinny sprzyjać wzrostowi konkurencyjności poszczególnych regionów. Szczególne znaczenie ma wspieranie układu instytucjonalnego sprzyjającego działalności gospodarczej oraz tworzenie regionalnych systemów innowacyjnych. Istotnym czynnikiem wzrostu promocji konkurencyjnej mogą stać się regionalne strategie rozwoju, przygotowane przy udziale wszystkich istotnych aktorów regionalnej sceny społeczno-gospodarczej. Tworzenie konkurencyjnego otoczenia przez jednostki gospodarujące coraz częściej staje się przedmiotem i priorytetem polityki regionalnej. Konkurencyjność gospodarki można definiować jako zdolność przystosowania się do zmieniających się warunków, pozwalających utrzymać lub poprawić pozycję w ujęciu globalnym. Konkurencyjność gospodarki "to przede wszystkim jej zdolność do produkowania oraz oferowania dóbr i IIslug o takich parametrach techniczno-u żytkowych, cenach,jakości oraz warunkach sprzedaży, które znajdują nabywców na rynku krajowym oraz rynkach zagranicznych"'. Inna z definicji określa konkurencję jako "proces, w trakcie którego uczestnicy rynku dążąc do realizacji swych interesów, próbują przedstawić korzystniejsze od innych oferty pod względem ceny, jakości i innych cech służących decyzji zawarcia transakcji"'. Głównym motywem konkurencji jest przyspieszenie i podniesienie poziomu rozwoju społeczno-gospodarczego danego regionu. Każdy region ma swoją przewagę konkurencyjną wynikającą z jego naturalnych uwarunkowań lub historycznej akumulacji zasobów. To predystynuje regiony do pelnienia różnorodnych funkcji wiodących. O rozwoju decydują całe pakiety zasobów. We współczesnych warunkach gospodarowania dopiero wysoce złożonu konfiguracja i odpowiednia sekwencja czasowa zaangażowa nych zasobów materialnych i niematerialnych może spowodować, iż region uzyskuje trwałą przewagę konkurencyjną. Dla różnych rodzajów wytwórczości różne znaczenie mają poszczególne zasoby. Dla poszczególnych zasobów relatywnie łatwo jest określić ich indywidualną regionalną konkurencyjność, której wyrazem jest ich cena i jakość. Tak długo jak udaje się znaleźć prosty związek między zasobem lub ich grupą a rozwojem i lokalizacją można mówić o rozwoju regionalnym w kategoriach konkurencji zasobów. Z chwilą kiedy przesuwamy się po linii rozwoju, który jest uwarunkowany zasobami intelektualnymi nie można już mówić o konkurencyjności zasobów, lecz o konkurencji regionu, czy jednostki terytorialnej. Strategia konkurencji jest jednym ze sposobów realizacji polityki regionalnej. Cele budowania regionalnej konkurencyjności można zdefiniować jako':. 3 MiędzYJJCll'Odowa kOllkll,.ellcyjllo,~f!. poJ.,'kiego przemysłu - program polityki przemysłowej. lIa lata 1995-1997, Warszawa, Ministerstwo Przemysiu i Handlu, cyt. za T. Markowski, Wspie~ ranie wzrostu kOllkun!/lcyjności w polityce rozwoju regionalnego [w:] Strategiczne wyzwania dla. polityki.. " s. 99. "L. Mnmica, op. cit., s. 10. s Strategiczlle wyzwania .... s. 120..

(3) Konkurencyjność. regionów w zakresie turystyki. I. - zwiększenie wyjściowej pozycji konkurencyjnej jednostek gospodarują cych poprzez obniżenie kosztów dostępu do szeroko rozumianych zasobów w wyniku zlokalizowania nowych działalności w regionie albo już istniejących, - albo: aktywny strategiczny marketing zasobów i oferowanie "megaproduktu" regionu w zamian za określone korzyści ekonomiczne, polityczne, prestiżowe itd. "Regionalny megaprodukt jest to uporządkowana oferta wzajemnie powią zanych zasobów lub produktów, wytworzona dzięki umiejętnie zatrudnionym regionalnym czynnikom i zasobom produkcji, których konsumpcja lub wykorzystanie produkcyjne jest związane z danym regionem/miastem"'. Te dwa sposoby przy umiejętnie rozłożonych akccntach i działaniach mogą być komplementarne, a nawet współdziałajljce. Celcm konkurencyjności międzyregionalnej są zazwyczaj: dostęp do środ ków finansowych, przyciąganie zewnętrznych inwestorów, lokalizowanie agend i instytucji rządowych, organizowanie imprez międzynarodowych. Osiągnięcie przez region wysokiego poziomu konkurencyjności oznacza wyższy poziom rozwoju społeczno-gospodarczego, a także wyższą jakość życia mieszkańców regionu. Wspieranie konkurencji regionów powinno odbywać się z pomocą profesjonalnie opracowanych programów rozwoju. Podstawowym celem tego opracowania jest pokazanie konkurencyjności turystycznej nowo powstałych regionów w wyniku przeprowadzonej reformy administracyjnej Polski. Od I stycznia 1999 1'. obowiązuje nowy podział terytorialny kraju, w wyniku którego w miejsce dotychczasowych 49 województw utworzono 16 nowych regionów rządowo-samorządowych, które upodmiotowiono. Wprowadzono trójszczeblowy (w miejsce dotychczas obowiązującego dwuszczeblowego, województwo-gmina) podział administracyjny kraju na: regiony, powiaty i gminy. Nowo utworzone regiony dysponują zwiększonym zakresem funkcji władczych oraz środków finansowych, prowadzą autonomiczną politykę regionalmj, w tym również w zakresie konkurencyjności. Dobór cech diagnostycznych do przeprowadzonych badali porównawczych był określony z jednej strony przesłankami merytorycznymi, wynikającymi z założonego celu badań, z drugiej zaś strony zdeterminowany dostępnymi danymi statystycznymi GUS w układach regionalnych. W niniejszym opracowaniu bazę statystyczną stanowiły głównie dane zawarte w opracowaniu GUS "Polska w nowym podziale terytorialnym" Warszawa 1998 r. oraz dane zaczerpnięte z gazety "Rzeczpospolita" - dodatek o województwach z września i października 1998 r. Analizę merytoryczną konkurencyjności turystycznej regionów przeprowadzono na podstawie analizy takich cech jak: baza noclegowa turystyki oraz baza lecznictwa uzdrowiskowego, zatrudnienie i liczba przedsiębiorstw branży: hotele i restauracje, a także wskaźniki funkcji turystycznej: T BD , Ts, GB' G T . 6Tumże,s.121..

(4) I. Barbara Ostrowska. 2. Turystyczna baza noclegowa W Polsce jest 12000 obiektów noclegowych turystyki, w tym 844 to obiekty hotelowe. Obiekty noclegowe w województwach przedstawia tabela 1.19,2 % obiektów noclegowych znajduje się w województwie małopolskim, 14,0% w województwie zachodnio-pomorskim, 13,3%-pomorskim, 8,4% -dolnoślą skim, 7,9%- warmii\sko-mazurskim. Województwa podzielono pod względem posiadanych obiektów tll1'ystycznych na cztery umownie ustalone grupy, w pierwszej grupie znalazło się jedynie województwo małopolskie - powyżej 2000 obiektów noclegowych, w drugiej grupie: od 1000-2000 obiektów noclegowych znalazły się trzy województwa: zachodnio-pomorskie, pomorskie i dolnośląskie. W trzeciej grupie od 500-1000 obiektów noclegowych znalazły się cztery województwa: warmitlsko-mazurskie, wielkopolskie, śląskie i podkarpackie. W czwartej grupie znałazło się osiem pozostałych województw, gdzie ilość obiektów noclegowych nie przekracza 500 obiektów. Są to takie województwa jak: łubełskie, mazowieckie, kujawsko-pomorskie, łubuskie, podlaskie, łódzkie, opolskie j świę tokrzysk ie . Obiekty nocłegowe turystyki w województwach przedstawia rys. 1.. Tabela I. Baza noclegowa torystyki w 1997 r. Obiekty noclegowe turystyki slun w dniu 31 VII. Lp.. Regiony. ogółem. Polska I 2 3 4 5 6 7 8 9 10. II 12 13 14 15 16. Dolnośląskie. Kujawsko-Pomorskie Lubelskie Lubuskie Łódzkie Małopolskie. Mazowieckie Opolskie Podknfpackic Podlaskie Pomorskie Ślą,kie Św iętokrzy.skic Warmińsko-Mazurskie. Wielkopolskie ZlIchodnio-pomorskie. ... w%. w tym. hotele. 12 ()()(). 100,0. 844. 1010 401 456 348 256 2302 403 165 542 299 1595 719 139 950 748 1685. 8,4 3,3 3,8. 98 56 23 33 44 86 56 28 44 18 53 98 14 54 69 70. 2,9. 2,1 19,2 3,4 1,4 4,4 2,5 13,3 6,0 1,2 7,9 6,2 14,0. miejsca w%. nocle-. w%. gowc 100,0 757792. II ,6 6,6 2,7 3,9 5,2 10,2 6,6 3,3 5,2 2,2 6,3 11,6 1,7 6,4 8,2 8,3. 53989 27265 27868 21851 19514 88492 36952 II 137 26954 18761 110023 46903 10160 67435 46682 143806. korzy-. stajQcy u. w%. 100,0 12438970 100,0 7,1 3,6 3,7 2,9 2,6 II ,7 4,9 1,4 3,6 2,5 14,5 6,2 1,3 8,9 6,2 18,9. I 102744 460001 475586 427491 402754 I 862910 I 453043 144283 589 175 370809 1072 659 1094901 197942 667739 860693 I 256240. 8,9 3,7 3,8 3,4 3,2 15,0 11,7 1,2 4,7 3,0 8,6 8,8 1,6 5,4 6,9 10,1. a w okreSie slyezen-wrzeslen 21'6dlo: Polska]V nowym podziale terytorialllym, GUS Warszawa 1998 oraz obliczenia wlaslll!,.

(5) Konkurencyjność. regionów w zakresie turystyki. poniżej. I. 500. Rys. l. Turystyczne obiekty noclegowe Żródlo: jak w tabeli I.. Dla turystów w obiektach noclegowych przygotowanych jest 757 792 miejsca noclegowe. Najwięcej miejsc noclegowych 18,9% posiada województwo zachodnio-pomorskie, 14,5% województwo pomorskie, 11,7% województwo małopolskie, 8,9% województwo warmińsko-mazowieckie. Strukturę miejsc noclegowych według województw przedstawia tabela 1. Wyodrębniając umownie cztery grupy województw pod względem miejsc noclegowych do pierwszej zaliczono te województwa, które posiadają powyżej 100000 miejsc noclegowych. Taką liczbą miejsc noclegowych dysponują zaledwie dwa województwa: zachodnio-pomorskie i pomorskie. Trzy województwa: małopolskie, warmiIlsko-mazurskie i dolnośląskie mają od 50 000-100 000 miejsc noclegowych, natomiast sześć województw: śląskie, wielkopolskie, mazowieckie, lubelskie, kujawsko-pomorskie, podkarpackie posiadają od 25 000-50 000 miejsc noclegowych. Pozostałych pięć województw: lubuskie, łódzkie, podlaskie, opolskie, świętokrzyskie, dysponuje poniżej 25 000 miejsc noclegowych. Strukturę miejsc noclegowych w poszczególnych województwach przedstawia tabela 1 i rys. 2..

(6) I. Barbara Ostrowska. powyżej 100000 50000-100000. I"i ~~= Rys. 2. Miejsca noclegowe jak w tabeli I.. Żr6dlo:. W 1997 r. w Polsce z noclegów skorzystało 12438970 osób. Liczba osób korzystających z noclegów wskazuje na rangę województwa w ruchu turystycznym. Największy udział w ruchu turystycznym w Polsce miało województwo małopolskie, gdzie z noclegów skorzystało 15% ogółu osób korzystających z noclegów w Polsce. Województwo mazowieckie przyjęło 11,7% korzystają cych z noclegów, województwo dolnośląskie 8,9%, śląskie 8,8%, pomorskie 8,6 %, wielkopolskie 6,9% . Dzieląc województwa na cztery umowne kłasy pod względem udziału w ruchu turystycznym wyrażonym ilością osób korzystają cych z noclegów, do pierwszej klasy zaliczono jedynie województwo małopol skie, gdzie liczba osób korzystających z noclegów przekroczyła 1500 tys. osób. W drugiej klasie znalazły się województwa: mazowieckie, zachodnio-pomorskie, dolnośląskie, śląskie i pomorskie, gdzie liczba osób korzystających z noclegów wahała się od 1000-1500 tys. W województwach takich jak: wielkopolskie, warmińsko-mazurskie i podkarpackie ilość osób korzystających z noclegów mieści la się w przedziale od 500-1000 tys. osób. Aż w siedmiu województwach (lubelskie, kujawsko-pomorskie, lubuskie, łódzkie, podlaskie, świętokrzyskie, opolskie) liczba osób korzystających z noclegów nie przekraczała 500 tys..

(7) w zakresie turystyki. osób. Ilość osób korzystających z noclegów w poszczególnych województwach przedstawia tabela l i rys. 3.. powyżej. 1500 tys. 1000-1500 tys. 500-1000 tys. poniżej 500 tys.. Rys. 3. Korzystający z noclegów Żródło: jak w tabeli I.. Porównanie ilości miejsc noclegowych z ilością osób korzystających z noclegów wskazuje, że w województwach zachodnio-pomorskim i pomorskim istniejąca baza noclegowa jest wykorzystywana w dużym stopniu jedynie w letnim sezonie turystycznym, co powoduje, że wskaźnik wykorzystania miejsc noclegowych jest niższy niż na przykład w województwie małopolskim, gdzie miejsca noclegowe wykorzystywane są zarówno w sezonie turystycznym letnim, jak i zimowym. Walory środowiska przyrodniczego i występowanie licznych źródeł mineralnych sprzyja rozwojowi turystyki uzdrowiskowej. W 1997 r. działało w Polsce 239 obiektów lecznictwa uzdrowiskowego, w których leczonych było stacjonarnie 418 960 kuracjuszy. Najwięcej obiektów lecznictwa uzdrowiskowego posiadają te województwa, gdzie są najlepsze warunki klimatyczne do leczenia wielu schorzeń. Małopolskie posiada 59 obiektów, dolnośląskie - 49, zachodnio-pomorskie - 46, podkarpackie - 29, kujawsko-pomorskie - 25. O możliwo ściach przyjęcia liczby kuracjuszy decyduje ilość łóżek w szpitalach i sanato-.

(8) I. Barbara Ostrowska. riach uzdrowiskowych, 21,7% łóżek w uzdrowiskach w Polsce znajduje się w województwie zachodnio-pomorskim, 17,8% w województwie dolnośląskim, 16,2% w Małopolsce i 15,7% w kujawsko-pomorskim, W roku 1997 pod względem ilości leczonych stacjonarnie kuracjuszy pierwsze miejsce zajmowało województwo zachodnio-pomorskie - 21,9% oraz kolejno województwa: 17,2% - dolnośląskie i kujawsko-pomorskie, 15,4% małopolskie, 10,1 % podkarpackie, Liczbę obiektów, łóżek oraz liczbę kuracjuszy korzystających z lecznictwa uzdrowiskowego w poszczególnych województwach przedstawia tabela 2, Tabela 2, Lecznictwo uzdrowiskowe w 19971'. Lp,. Regiony Polska. l 2 3 4 5 6 7 8 9 10 II 12 13 14 15 16. Dolnośląskie. Kujawsko-Pomorskie Lubelskie Lubuskie Łódzkie. Malopolskie Mazowieckie Opolskie Podkarpackie Podlaskie Pomorskie Śląskie Świętokrzyskie Wannińsko-Mazurskie. Wielkopolskie Zachodnio-Pomorskie. Szpitale i sanatoria uzdrowiskowe obiektya. w%. lóikab. w%. kuracjuszce. w%. 239. 100,0. 30565. 100,0. 418960. 100,0. 49 25 6. 20,S 10,5 2,5. 5445 4798 1048. 17,8 15,7 3,5. 71953 71987 16514. -. -. -. -. 59 3 29 I 3 5 13. 24,7 1,3 12,1 0,4 1,3 2,1 5,4. 4959 268 3375 150 686 1289 1928. 16,2 0,9. -. 17,2 17,2 3,9 -. -. -. -. 46. 19,2. 6619. 64578 3071. 15,4 0,7. -. -. -. tl,O 0,5 2,2 4,2 6,3 2t,7. 42362 2439 9656 17 893 26695. 10,1 0,6 2,3 4,3 6.4. 91812. 21,9. a stan w dnIU 31 XII, b przeciętna liczba łóżek czynnych w ciągu roku, c leczenie stacjonarne - zjawisko nie wystąpiło Źródlo: Palska w nowym podziale terytorialnym. GUS Warszawa 1998 oraz obliczenia własne.. Turystyka w sposób znaczący wpływa na rozwój społeczno-gospodarczy danego regionu, a dając miejsca pracy miejscowej ludności decyduje o poziomie uzyskiwanych dochodów i poziomie życia, O randze turystyki w danym regionie świadczy ilość przedsiębiorstw turystycznych i liczba zatrudnionych w turystyce, Na podstawie danych zaczerpniętych z "Rzeczpospolitej" dotyczących liczby hoteli i restauracji pod względem ilości przedsiębiorstw na pierwszym miejscu znajduje się województwo śląskie, następnie pomorskie,.

(9) w zakresie. mazowieckie, małopolskie. Natomiast poci względem liczby osób zatmdnionych w hotelach i restauracjach pierwsze miejsce zajmuje województwo mazowieckie, śląskie i małopolskie. Zatrudnienie w hotelach i restauracjach oraz liczbę przedsiębiorstw w województwach w 1997 r. przedstawia tabela 3. Tabela 3. Hotele i restauracje. Zatrudnienie i liczba przedsiębiorstw województw w 19971'. Lp. I 2 3 4 5 6 7 8 9 10 II 12 13 14 15 16. Regiony Polska Dolnośląskie. Kujawsko·Pomorskie Lubelskie Lubuskic Łódzkie. Malopolskie Mltzowieckie Opolskie Podkarpackie Podlaskie Pomorskie. Źródlo:. Sląskie Swiętokrzyskie Wnrmińsko·Mazurskic. Wielkopolskie Znchodnio·Pomorskie. ogółem. wedlug. Przedsiębiorstwa. w%. Zntl1ldnicnie. w%. 70934. 100,0. 245110. 100,0. 6063 2943 2463 2387 3688 7244 7393 1563 2725 1323 8350 8918 1608 2477 4794 6995. 8,5 4,1 3.5 3,4 5,2 10,2 10,4 2,2 3,8 1,9 I 1.8 12,6 2,3 3.5 6,8 9,8. 19411 9223 7415 6245 \O 416 25533 50692 4576 8138 4268 20554 31947 4418 7231 16491 18552. 7,9 3,8 3,0 2,5 4,3 10,4 20,7 1,9 3,3 1,7 8,4 13,0 1,8 3,0 6,7 7,6. dane o województwach, "Rzeczpospolita" wrzesicń·paździcl11ik 1998 r. oraz obliczenia. własne.. 3.. Wskaźniki. funkcll turystycznel wolewództw. Szczególnie popularne są wskaźniki funkcji tll1'ystycznej obszarów Baretje'a iDeferta. Jednym z nich jest wskaznik Tan' który określa się według wzoru':. T - lOON. bd--L-'. gdzie: N -liczba turystycznych miejsc noclegowych, L - liczba ludności miejscowej. , T. Lijewski, B. Mikulowski, J. Wyrzykowski, Geografia turystyki Polski, PWE, Warszawa 1998,s. 23..

(10) I. Barbara Ostrowska. Zgodnie z tym wskaźnikiem funkcja turystyczna miejscowości zaczyna się gdy ma on wartość 1,00, a przy wskaźniku od 1,00 do 5,00 funkcje turystyczne są już dobrze rozwinięte. Wskaźnik ten ogólem dla Polski wynosi 1,96 co wskazuje, że turystyka w Polsce odgrywa dość znaczącą rolę. Wskaźnik ten ma najwyższą wartość w województwie zachodnio-pomorskim - aż 8,31, wskazując na fakt, że turystyka jest tu glówną funkcją życia gospodarczego. Bardzo wysoka wartość T BO jest także w województwach: pomorskim (5,05), wHrmitlsko-mazurskim (4,62), malopolskim (2,76). W śród innych popularnych wskaźników wyznaczających funkcję turystyczną obszaru wymienić należy wskaźnik Schneidera T" ktÓlY wyrażony jest wzorem' : wykształcać,. T ~ !OOT s. L. I. gdzie: T - liczba turystów korzystających z noclegów, L - liczba ludności miejscowej. Wskaźnik T, ogólem dla Polski wynosił 32,17. Najwyższe wartości wykazywal w województwach: zachodnio-pomorskim -72,61, malopolskim - 58,09, pomorskim - 49,23, warmi'lsko-mazurskim - 45,73. Przy odnoszeniu ruchu tUlystycznego i zagospodarowania turystycznego do powierzchni stosuje się wska:tniki': _T O. t-s'. gdzie:. T - ilość osób korzystających z noclegów, S - powierzchnia w ha. oraz:. gdzie: N -liczba miejsc noclegowych, S - powierzchnia w ha. Wskaźnik O, określa gęstość ruchu turystycznego na danym obszarze, natomiast wskaźnik Ob - gęstość bazy noclegowej. Wskaźnik Ob dla Polski wynosi 2,42 a najwyższy jest w województwie zachodnio-pomorskim - 6,28, pomorskim - 6,01, malopolskim- 5,84. Wskaźnik gęstości ruchu turystycznego jest bardzo wysoki dla województwa malopolskiego -123,01, śląskiego 89,Q6, pomorskiego - 58,62, dolnośląskiego - 55,28, zachodnio-pomorskiego BTRmże, s. 24. 9Thmże,s.25 ..

(11) Konkurencyjność. regionów. IV. I. zakresie turystyki. - 54,85, przy średnim dla kraju 39,78. Tabela 4 przedstawia wartości omówionych powyżej wskaźników określaj ących rangę funkcji turystycznej województw na podstawie danych dla 1997 r. Tabela 4. Wskaźniki funkcji turystycznej województw w 1997 r. Lp.. Regiony Polska. l 2 3 4 5 6 7 8 9. 10 11 12 13 14 15 16 Źródło:. Dolnośhjskic Kujawsko~Pomorskic. Lubelskie Lubuskie Łódzkie. Malopolskie. Mazowieckie Opolskie. Podkarpackie Podlaskie Pomorskie Śląskie Świętokrzyskie Warmińsko~Mazurskic. Wielkopolskie Zachodllio~Pomorskie. Tbd. Ts. Gb. Gl. 1,96. 32,17. 2.42. 39,78. 1,80 1,30 1,24 2,14 0,73 2,76 0,73 1,02 1,27 1,53 5,05 0,96 0,76 4,62 1,40 8,31. 37,28 21,93 21,22 41,91 15,07 58,09 28,69 13,22 27,83 30,29 49,23 22,37 14,90 45,73 25,72 72,61. 2,70 1.52 1,10 1,56 1,07 5,84 1,04 1,18 1,50 0,93 6,01 3,81 0,87 2,79 1,56 6,28. 55,28 25,60 18,90 30,57 22,11 123,01 40,82 15,33 32,87 18,37 58,62 89,06 16,96 27,59 28,86 54,85. obliczenia własne na podstawie, Polska w nowym podziale terytorialnym, GUS. Warszawa 1998.. Analiza powyższych wskaźników wskazuje, że w regionach zachodnio-pomorskim, małopolskim, pomorskim, występuje bardzo silnie wykształcona funkcja turystyczna. Natomiast w województwach warmińsko-mazurskim, podlaskim, podkarpackim czy świętokrzyskim, gdzie występują wspaniałe walory środowiska przyrodniczego, szanse rozwoju turystyki nie są jeszcze w pełni wykorzystane. Biorąc pod uwagę fakt, że w województwie warmińsko-mazur skim występują najwyższe w kraju wskaźniki bezrobocia, turystyka w tym regionie winna pełnić pierwszoplanową funkcję przyspieszonego rozwoju. W wielu jednak regionach Polski brak kapitału umożliwiającego rozbudowę infrastruktury turystycznej i prowadzenia odpowiedniej promocji regionu, co jest głównym hamulcem wzrostu gospodarczego..

(12) I. Barbara Ostrowska. 4. Turystyka na. przełomie. XX I XXI w.. Prze10m wieków i rozpoczynające się nowe tysiąclecie skłania do refleksji nad osiągnięciami przeszłości, ale równocześnie pobudza do spojrzenia w przyszłość. Wiek XX był okresem dynamicznych przemian i burzliwego rozwoju społeczno-gospodarczego, ktÓIY spowodował, że turystyka stala się jedną z najszybciej rozwijających się dziedzin życia. Postęp techniki, rozwój komunikacji, postęp w zakresie dostarczania informacji, wzrost zamożności, wydłużenie weekendów, chęć poznawania świata, a z drugiej strony duże tempo życia, wzrost zanieczyszczenia środowiska, uciążliwość życia szczególnie w dużych aglomeracjach, spowodowały, że turystyka stała się jedną z najszybciej rozwijający~h się dziedzin kończącego się wieku. Poziom i rodzaje aktywności turystycznej uważane są powszechnie za jeden z najlepszych wskaźników rozwoju spoleczno-gospodarczego oraz poziomu i stylu życia ludności. Ostatnie dziesię ciolecie kol\czącego się wieku można scharakteryzować jako okres "eksplozji" w dziedzinie podróży, hotelarstwa i turystyki"'. Większość raportów i prognoz mówi, że przez najbliższe dwie dekady XXI wieku, działałność gospodarcza związana z podróżowaniem będzie najszybciej rozwijającą się na świecie gałę zią działałności człowieka. Przyszła oferta turystyczna, zdaniem ekspertów, będ zie opierać się na kombinacji aktywnego wypoczynku i edukacji. W Połsce, z uwagi na zmiany ukladu gospodarczo-politycznego, nastąpił w okresie ostatnich dziesięciu lat zwrot w turystyce, która zaczęła odpowiadać na realne potrzeby turysty-gościa. Zostal nadany nowy trend całkowitego odwrotu od poprzedniego modelu, który polegał na tym, że hotelarze i biura podróży mające zapewniony zbyt swojego produktu narzucali ceny, jakość i programy. Pojawienie się na polskim rynku hoteli, które są w znanych mię dzynarodowych łańcuchach, jak również zagranicznych biur podróży (TUI, Neckermann) spowodowało olbrzymią konkurencyjność w stosunku do polskich biur podróży, które w wielu przypadkach nie są w stanie tej konkurencji się przeciwstawić. Dlatego też w okresie ciągle jeszcze trwającej liberalizacji (zagraniczne biura są zwołnione z wiełu podatków), konieczna jest szeroka oferta produktu turystycznego i dostosowana do potrzeb rynku jego specjalizacja. Polskie biura podróży mogą być konkurencyjne, ponieważ znają swój rynek i mogą obsługiwać specjalistyczne segmenty rynku i wypełniać nisze rynkowe, takie jak np. obsługa na danym rynku podmiotów gospodarczych, wyjazdy zagraniczne na kongresy, zjazdy polskich firm i organizacji. Panująca na rynku turystycznym konkurencja wymusza na przedsiębiorstwach podejmowanie działal\ wyprzedzających. Podejmowanie racjonalnych decyzji zależy od umiejętności przewidywania procesów rozwojowych.. 10. W. Balm, Podróże, turystyka, hotelarstwo lIa przełomie: milenium. Trendy, wyzwania 11l0Ż~ Mntcrialy z konferencji nt.: Jak pozyskać klienta HI turystyce Kraków, 26 listopada 1999,. liwośc;,. I.

(13) Konkurencyjność. regionów w zakresie mrysryki. I. The Competltlveness ol Reglons In the Area ol Tourlsm Each region has a competitive advantage resulting from its natural circulTIstances Ol' historical accumulation of resources. In modern and management conditiolls, it is anły a highly complex configuration and appropriate sequence or contributed materiał and non-materiał resources lhat can elluble ił region to gain a permanent competitive advantage. Variolls resources have a different imporlance for different types ot' production. The goals af inter-regional competitiveness are: access to financial re:-iources, attracting external investors, localising government institutions and agencies, Hnd organising international evcnts. Achieving a high level of cOIllJletiliveness means il higher level of socio-economic development and a higher quality of life for the inhabitants of the given region, The main aim of this papcI' is to evaluate competitiveness in the aren of tourism or the new regiolls creatcd as a result of the administrative reform of Poland. The slIbstantive analysis of regionul competiliveness in Ihis regard was carried aul on the basis af slIch fealures as: the aVl.lilability or lourist accommodatian,lhe availability or places in he.llth spas, employment levels nnd Ilumber of enlerprises in the brallch, hoteIs and restaurants, as well as the following tourism indie'lors: TBD, TS, OB, OT, Supporl for regional eompelilivcness should involve using professionally prepared development programmes..

(14)