Alina Naruszewicz-Duchlińska
Udana prezentacja o prezentacji
Media – Kultura – Komunikacja Społeczna 10/1, 99-101
Alina Naruszewicz-Duchlińska
Udana prezentacja o prezentacji
Successfully presenting presentations
T o m a s z K a m m e l, J a k w y s tę p o w a ć p u b lic z n ie ...n ie ty lk o w te le w iz ji, G + J G r u n e r + J a h r P o ls k a , W a r s z a w a 2011.
S łow a kluczow e: prezentacja, w y stą p ien ia publiczne, kom unikacja, m ów ca, podręczn ik K ey words: presen tatio n , p u blic speaking, com m unication, orator, m anual
C e le m T o m a s z a K a m m e la , o k re ś lo n y m w e w p r o w a d z e n iu do J a k w y s tę
p o w a ć p u b lic z n ie ...n ie ty lk o w te le w izji, by ło n a p is a n ie c ie k a w e j in s tr u k c ji
w y p o w ie d z i p u b lic z n y c h , k t ó r a m ia ła b yć „ in s p ira c ją do s t a w a n i a się le p s z y m m ó w c ą ”1 i to u d a ło się a u to r o w i b ez w ą tp ie n ia o sią g n ą ć .
K s ią ż k a d z ie li się n a , p o p rz e d z o n e w s tę p e m i z w ie ń c z o n e z a k o ń c z e n ie m , n a s tę p u ją c e części: „ M isja - po co chcę w y s tę p o w a ć ? ”, „M ózg p ie rw o tn y - do g a d a j się z n im , z a n im o tw o rz y sz u s t a ”, „ T re m a , czy li coś m n ie z ż e r a ”, „ J a k z a c z y n a ć w y s tą p ie n ie ? Z a w sz e od o b ie tn ic y !”, „ C y ta ty . J a k ich u ż y w a ć ? ”, „ J a k w y w a ż a ć sło w a , bo n ie k tó r e d u ż o w a ż ą ”, „ J a k u ż y w a ć c ia ła do m ó w ie n ia ”, „Zrób so b ie p a u z ę ”, „D laczego h is to r ie w c ią g a ją b a r d z ie j”, „ K o n ta k t z p u b lic z n o ś c ią ”, „ D z ia ła n ie g ło se m ”, „M ik ro fo n s p e c ja ln e j tr o s k i”, „R o zg rzew k a. Z a ra z z a c z y n a s z . P r z y g o tu j i n s t r u m e n t y ”, „ J a k w y s tę p o w a ć w te le w iz ji”, „D la p o lity k ó w ”. J a k w s k a z u ją ty tu ły p o d ro z d z ia łó w , j e s t to n a p is a n y p r z y s tę p n y m s ty le m p o d rę c z n ik p r z e d s ta w ia ją c y a r k a n a s z tu k i p re z e n ta c ji.
B e z p o ś re d n ie z w ro ty do c z y te ln ik a p o d k r e ś la ją d ia lo g ic z n o ść t e k s t u i e g z e m p lif ik u ją m o d n y od p e w n e g o c z a s u w m e d ia c h zw y czaj z w r a c a n ia się do k o g o ś w d ru g ie j osobie, z p o m in ię c ie m fo rm g rz e c z n o ścio w y ch . O r a liz a c ja j e s t z r e s z t ą z a b ie g ie m s to s o w a n y m p rz e z a u t o r a b a rd z o często , n a p rz y k ła d : „ P a m ię ta j - j e s t e ś d o b ry m m ó w cą! N ie z a ry z y k o w a łb y m ta k ie g o s tw ie r d z e n ia , k ła d ą c n a s z a li w ła s n e d o św ia d c z e n ie , g d y b y m n ie b y ł p e w n y teg o , co m ów ię. D la te g o c z y ta j d a le j, n a w e t je ś l i n a r a z ie m i n ie w ie r z y s z ” [JW 10]. A u to r j e s t d o ś w ia d c z o n y m p r e z e n te r e m i n ie z a p o m in a o c z ę s ty m p o d k r e ś l a n i u te g o , p rz y k ła d o w o : „ D o ś w ia d c z e n ie z w a r s z ta tó w p o d p o w ia d a m i . ” [JW 11], „ S a m p ro w a d z ę ta k ie i m p r e z y . ” [JW 46], „W p ro g r a m ie [ . ] , k tó r y p r o w a d z i ł e m . ” [JW 49], „ P rz e z l a t a s to s o w a łe m t ę m e to d ę n a ró ż n e g o r o d z a ju p r e z e n ta c ja c h , k o n c e r ta c h i g a l a c h . ” [JW 67] itd . S tw ie r d z e n ia teg o
1 T. Kammel, Jak występować publicznie ...nie tylko w telewizji, G+J Gruner+Jahr Pol ska, Warszawa 2011 [dalej: JW], s. 12.
1 0 0 A lin a N a ru s z e w ic z -D u c h liń s k a
ty p u s u g e r u ją , ż e c z y te ln ik n ie b ę d z ie m ia ł do c z y n ie n ia z n u d n ą (w d o m y śle: n ie p o tr z e b n ą ) te o r ią , a le z n a jd z ie w k s ią ż c e p r z y d a tn e r a d y , z a p is a n e p rz e z p ro fe s jo n a lis tę , k tó r y p o s ta n o w ił p o d zielić się ta j n i k a m i sw ego k u n s z tu . W p o łą c z e n iu z e w s p o m n ia n ą ju ż f r a te r n iz a c ją m a to d a w a ć p rz e k o n a n ie , że k to ś n ie w ą tp liw ie z n a n y d e c y d u je się d o p u śc ić n a s do k r ę g u z a u f a n y c h osób, k tó r y m m o ż n a z d ra d z ić ta je m n ic e za w o d o w e o ra z pom óc w ro z w ią z a n iu k ło p o tliw y c h s y tu a c ji: „ c h c ia łb y m p o z n a ć p ro b le m y , k tó r e p o ja w ia ją się p o d c z a s W a sz y c h w y s tą p ie ń . C h cę je w z ią ć n a w a r s z t a t i ro z w ią z a ć ” [JW 12].
K a m m e l d a le k i j e s t od s ty lu n a u k o w e g o , p is z e n a p rz y k ła d : „gość m ó g łb y w s ta ć i w y g ło sić n ie z ły sp e e c h n a t e m a t d z isie jsz e g o w y śc ig u ” [JW 16]. N ie s te ty , c z a s a m i k o lo k w ia liz a c ja i p r ó b a r o z b a w ie n ia (?) c z y te ln ik a id z ie z b y t d a le k o , ch o ćb y w n a s tę p u ją c y m fra g m e n c ie te k s tu : „O d p o w ied z so b ie sz c z e rze n a p y ta n ie , czy c h o d z i C i o to, ż e b y s łu c h a c z e z ro z u m ie li, co m ó w isz, i p o te m w to u w ie rz y li, czy o to, ż e b y p o k a z a ć , j a k i je s t e ś m ą d r y i kogo to c z y tu je sz do p o d u s z k i z u s t a m i u ło ż o n y m i w k o c ią m o rd k ę ? ”. A u to r o c ie ra się p rz y ty m n ie k ie d y , z a k ła d a m , że n ie z a m ie rz e n ie , o ś m ie sz n o ść , n a p rz y k ła d : „oto fila r, m o n o lit o p a n o w a n ia , k la s y i h u m o r u p ę k ł, że g d z ie ś s tr a c ił n e rw y , n a w e t on, p rz e ś m ie w c a , m y ś lic ie l i m e n to r. N ie te g o o c z e k u je się od t a k w ie lk ic h lu d z i. T rz y m a ć fa s o n to n ie s ły c h a n ie tr u d n e , a le n a c z a s w y s tą p ie n ia p u b lic z n e g o w a r to z a g ry ź ć z ę b y i w y trz y m a ć , n ie z a n iż a ją c p o z io m u ” [JW 49]. T r u d n o j e d n a k czy n ić z d o m in a c ji s ty lu p o to c zn eg o w o m a w ia n e j p ra c y p o w a ż n y z a r z u t, bo j e s t o n a p o d p o rz ą d k o w a n a c elo m p ra g m a ty c z n y m . A p e lu ją c do o d b io rc y , a u t o r p ró b u je b u d o w a ć op o zy cję: m y ( a k t u a l n i i p rz y s z li m is tr z o w ie p re z e n ta c ji) i o n i (ci, k tó r z y n ie w ła ś c iw ie b u d u ją sw oje w y s tą p ie n ia ), u ż y w a ją c w ty m c e lu s tw ie r d z e ń a k sjo lo g iz u ją c y c h , p rz y k ła d o wo: „Z aw sze m o że z n a le ź ć się k to ś , k to p o m y śli »Ot, p r o s ta k , n ie p o tr a f i się w y sło w ić, w ię c b lu z g a « , a w te d y c h a r y z m a p r y s k a j a k m y d la n a b a ń k a . Zo s ta w c ie sło w a s k u n k s y s k u n k s o m ” [JW 50]. Z ro z u m ia ła j e s t p r ó b a w z m o c n ie n i a s a m o o c e n y c z y te ln ik a , a le b u d o w a n ie jej n a p o g a rd z ie d la in n y c h n ie j e s t n a jle p s z y m p o m y słe m . D y s k u s y jn e s ą t a k ż e n ie k tó r e p o ra d y , ch o ć b y d a le k a o d p r z y ję ty c h z a s a d e ty c z n y c h s u g e s tia , b y n ie p o d a w a ć a u t o r s t w a c y to w a n y c h słów , d e fa c to p rz y p is u ją c je sobie:
J a k niem al każdy publiczny gaduła sam uw ielbiałem podpierać się cytatam i. [...] N a szczęście mi przeszło. Z resztą spójrz n a przykład: „Przyjechaliśm y dwa la ta te m u n a te n ugór, no i wzięliśm y się do roboty, bo ja k powiedział Lao-tzu - naw et najdłuższa podróż m usi się zacząć od pierwszego k ro k u ” - w łaśnie tego moim zdaniem nie trzeb a robić. Brzmi, jakbyś się trochę w ym ądrzał, i osłabia Twoją pozycję. To m a być Twoja prezentacja i Twoje myśli, a nie jakiegoś n a w et wielkiego Lao-tzu. Dużo lepiej zabrzm i to tak: „Przyjechaliśm y dw a lata te m u n a te n ugór, no i wzięliśm y się do roboty, bo ja k wiadomo - każda, naw et najdłuższa podróż m usi się zacząć od pierwszego kroku”. Ty tu rządzisz, to je st Twoja prezentacja i kiedy trw a, budujesz swój w łasny au to ry tet, a nie au to ry te t Lao-tzu, który choć m ądry, nie żyje od 2500 la t [JW 42-43].
U d a n a p r e z e n ta c ja o p re z e n ta c ji 1 0 1
Ś w ia d o m o ść te g o , ż e ż y je m y w k u l t u r z e r e m ik s u , n ie m o że je d n a k p r o w a dzić do o s te n ta c y jn e g o le k c e w a ż e n ia p rz y ję ty c h z a s a d o b ie g u w ie d z y i n e g a c ji in te le k tu a lis tó w p rz y je d n o c z e s n y m z a le c e n iu p o s iłk o w a n ia się ic h d o ro b k ie m ja k o w ła s n y m .
K s ią ż k a m a c h a r a k t e r m e ta p r e z e n t a c j i - a u t o r s to s u je w n ie j z a le c a n e p rz e z te o re ty k ó w k r e o w a n ia p o z y ty w n e g o w iz e r u n k u m e to d y , m ię d z y in n y m i o p o w ia d a h is to r ie (je s te ś m y u w a r u n k o w a n i m e c h a n iz m a m i n a r r a c y jn y m i i lu b im y o p o w ieści), s t a r a się b u d z ić em o cje (p o d ziw d la d o b ry c h m ów ców ), n a w ią z u je do w ła s n y c h p rz e ż y ć (w b re w sw ojej d e k la r a c ji ze s. 39 „tylko n u d z ia r z e o p o w ia d a ją o s o b ie ”) o ra z n ie sz c z ę d z i a n e g d o t o ra z in tr y g u ją c y c h p rz y k ła d ó w . I t r z e b a p rz y z n a ć , że to w s z y s tk o w y c h o d z i m u p rz e z w ię k s z ą część k s ią ż k i d o b rze . W y w ó d j e s t in te r e s u ją c y , a p rz y ty m p rz e k o n u ją c y .
K a m m e l, co s ta n o w i j e d n ą z w a ż n ie js z y c h z a le t k s ią ż k i, r o z p r a w ia się ze s te re o ty p o w y m i z a ło ż e n ia m i n a t e m a t s k u te c z n o ś c i p o w sz e c h n ie s to s o w a n y c h c h w y tó w p e rs w a z y jn y c h , n a p r z y k ła d p isz ą c , że t a k lu b ia n y p rz e z p o lity k ó w sp o só b u ło ż e n ia r ą k w k s z ta łc ie w ie ż y c z k i „ je s t o d b ie ra n y p rz e z p u b lic z n o ść ja k o s z tu c z n y i w y n io s ły ” [JW 78]. Ś w ie tn ie s ą d o b ra n e p rz y k ła d y , choćby te n o b ra z u ją c y „ ro z m ię k c z a ją c ą ” ro lę z w ro tó w ty p u z a s a d n ic z o , p r z e w a ż n ie , o ile
w ie m , ja k b y , s p a r a f r a z o w a n y t e k s t S n u o W a rsza w ie : „ M a m p ra w ie t a k sa m o
j a k t y / M ia s to dość m o je, a w n im / J a k b y n a jp ię k n ie js z y m ój ś w ia t / J a k b y n a jp ię k n ie js z e d n i / Z o s ta w iłe m t a m p rz e w a ż n ie k o lo ro w e sn y !” [JW 89]. W a rto ś c io w y m e le m e n te m p ra c y s ą ró w n ie ż p o ra d y d o ty c z ą c e w y s tę p o w a n ia w p o sz c z e g ó ln y c h m e d ia c h w ro li g o śc ia p r o g r a m u i p ro w a d z ą c eg o .
N a p o c h w a łę z a s łu g u je ta k ż e s tr o n a e d y to r s k a . J a k w y s tę p o w a ć ... z o sta ło w y d a n e n a p a p ie r z e b a rd z o d o b rej ja k o ś c i, lic z n e fo to g ra fie p r e z e n tu ją się bez z a r z u t u ( s ta n o w ią z r e s z t ą w p o łą c z e n iu ze s ło w n y m d o p re c y z o w a n ie m , j a k p o w in n a i n ie p o w in n a w y g lą d a ć w s k a z a n a p rz y p r e z e n ta c ja c h m o w a c ia ła , b a rd z o c e n n ą część p ra c y ), n a jw a ż n ie js z e t r e ś c i s ą u w y p u k lo n e in n y m k o lo r e m c zcio n k i. D la z w ię k s z e n ia i t a k n ie m a łe j p r z y d a tn o ś c i te g o p o d rę c z n ik a w a r to b y ło b y k o le jn e w y d a n ia , je ś l i ta k i e n a s t ą p i ą , w y p o sa ż y ć w p ły tę C D / D V D , w y ra ź n ie j e g z e m p lifik u ją c ą p o ra d y , lu b w s k a z a ć o d sy łacz do s tr o n y i n te rn e to w e j, n a k tó r e j m o g ły b y się z n a le ź ć sto so w n e m a te r ia ły w ideo.
