ACTA UN IV ERSITA TIS LODZIENSIS
FOLIA OECONOMICA 167, 2003
Aleksandra W rona*
MIEJSCE MAŁEGO I ŚREDNIEGO PRZEDSIĘBIORSTWA
W OBROCIE PORTOWO-MORSKIM W W ARUNKACH
GOSPODARKI ELEKTRONICZNEJ
R o sn ą c a ro la S M E w o b ro c ie p o rto w o -m o r sk im sp o w o d o w a ła szereg zm ia n w tradycyjnym m odelu fu n k c jo n o w a n ia p ortów . G o sp o -d a rka elektroniczna -d a je m o żliw o ści w łączenia się S M E w system y in fo rm a cyjn e p o rtó w m orskich na zasadach rów ności. W a rty k u le w y s z c z e g ó ln io n o n a jw a żn ie js ze tre n d y s p r zy ja ją c e te m u p r o c e s o -wi.
Tlie g r o w in g ro le o f S E M in p o r t-m a r itim e tu r n o v e r re s u lte d in c h a n g e s in th e tr a d itio n a l m o d e l o f s e a p o r ts ’fu n c tio n in g . E le c tr o n ic C o m m e rc e o ffe r s to S M E p o s s ib ilitie s to p a r tic ip a te in in fo r -m a tio n sy s te -m s o f s e a p o r ts a s e q u a l p a rtn e rs. In th e p a p e r -m a in tr e n d s s u p p o r tin g th e p r o c e s s a re p resen ted .
W prow adzenie
W ielkie porty europejskie w latach osiem dziesiątych intensyw nie inw esto-wały we w drażanie EDI i sieci VAN w ramach ich struktur. N ajw ażniejszym i kontrahentam i portów były w tym okresie linie żeglugow e i ich agenci. Z aob-serw ow ana zm iana filozofii zarządzania, pow staw anie łańcuchów logistycznych i transportow ych, przyspieszenie tem pa wym iany drogą morską, a w reszcie wzrost roli inform acji w rozwoju gospodarek spow odow ały, iż system y za-m knięte w obrocie portow o-za-m orskiza-m stały się niew ystarczająco efektyw ne. T ra-dycyjne rozw iązania wym agały więc przeform ułow ania na m odele bardziej otw arte, uw zględniające potrzeby i m ożliwości jak najszerszych kręgów uczest-ników, a w rozw iązaniach idealnych - oferujące nieskrępow any i bezpieczny dostęp i w ym ianę informacji dla w szystkich podm iotów zw iązanych z obrotem portow o-m orskim . To załadow cy i odbiorcy oraz reprezentujący ich organizato-rzy transportu decydują obecnie o koorganizato-rzystaniu z usług danego portu.
Skutkiem otw ierania się portow ych system ów inform acyjnych na nowe grupy partnerów są zm iany w rodzajach relacji inform acyjnych:
- zw iększa się rola firm m ałych i średnich o specyficznych wym ogach i m ożliw ościach,
- liczba uczestników obrotu portow o-m orskiego jest większa, - w spółpraca pom iędzy uczestnikam i jest bardziej doraźna,
- w ym iana inform acji jest szybsza w zw iązku z w ym ogam i łańcucha logi-stycznego.
T w orzenie środow iskow ych społeczności portowych
Zjaw iskiem tow arzyszącym otw ieraniu się system ów portow ych na szero-kie grupy małych i średnich uczestników jest organizow anie się społeczności portow ych w środow iskow e system y portowe. Istnieje szereg koncepcji, w dro-żonych lub w fazie projektow ej, takich społeczności zgrom adzonych w irtualnie wokół portu m orskiego.1 Ich podstaw ow ym celem je st zapew nianie rów nego dostępu do inform acji dla każdego typu partnera, przy zachow aniu wysokiego poziom u bezpieczeństw a.
G łów ną zaletą środow iskow ych społeczności portow ych jest m ożliw ość w ykorzystyw ania różnych rozw iązań w zależności od doraźnych potrzeb, w y-m ogów i y-m ożliw ości poszczególnych uczestników. Przykładey-m je st tu uy-m ożli-wienie zasilania system u rów nocześnie np. m etodam i tradycyjnym i (dokum ent papierow y dostarczany faksem czy pocztą), poprzez EDI w sieci VAN, oraz Internet.2
Po naw iązaniu w spółpracy i stw orzeniu podw alin społeczności portowej podejm ow ane są działania prom ujące rozw iązania najlepsze z punktu widzenia całej społeczności, ze szczególnym uw zględnieniem SM E. O dbyw a się to po-przez np. prem iow anie deklaracji celnych składanych elektronicznie (np. w bel-gijskim system ie SA D B EL) przez niższe opłaty niż w przypadku dokum entów tradycyjnych.
1 S. Garcia-M ila, EDI applications in ports experiences fro m the port o f Barcelona, prezentacja na IX Krajowej Konferencji EDI-EC, Łódź- Dobieszków, 2001.
2
Przykład takiej koncepcji podaje: St. Lachowski w: Sposoby popraw y przepływu informacji
dotyczącej ładunków niebezpiecznych transportowanych drogą morską, w: „Studium wdrażania
technologii EDI z wykorzystaniem Internetu w społeczności portów morskich. Podsumowanie projektu” , Zakład W ydawnictw Instytutu Morskiego, G dańsk-Szczecin, s. 118-127.
Rys. 1. Główni beneficjenci korzyści stosowaniu EDI w rumach środowiskowego systemu portowego.
Źródło: Hołowiński G., Łysakowski D., Rozwój systemów EDI z wyko-rzystaniem Internetu w społeczności portów Szczecina i Świnoujścia na tle światowych trendów i tendencji, [w:] „Elektroniczna Wymiana Danych w polskim transporcie i handlu morskim - strategie rozwoju i aspekty wdrożeniowe podpisu elektronicznego , Instytut Morski, Gdańsk- Szczecin 2001, s. 10.
Należy tu podkreślić rolę lidera lub grupy liderów społeczności portowych. S ą to z reguły podm ioty o największych tradycjach we wdrażaniu gospodarki elektronicznej, dysponujące infrastrukturą i środkami na jej rozwój, często ko-rzystające z celow ej pom ocy publicznej. Uczestnicy dom inujący m ają najw ięk-szy wpływ na w ybór strategii współpracy i rozwiązań. U m ożliw ia im to osią-gnięcie jeszcze większej przewagi nad partnerami. W arunkiem ograniczającym jest tu, jednakże, postulat otwartości i uwzględnianie priorytetów m ałych i śred-nich uczestników , który stanow ią liczebną większość.
Pow odzenie w drażania dużych portowych system ów inform acyjnych w du-żym stopniu uzależnione jest od zaangażow ania się rządów. Z aangażow anie to przejaw ia się na różne sposoby — od w sparcia finansow ego poszczególnych projektów uspraw niania obiegu informacji w środow iskach portow ych i odpo-w iedniej infrastruktury (np. Singapur, porty Korei) po zaangażoodpo-w anie instytucji państw ow ych, takich jak urzędy celne czy urzędy m orskie i ich odpow iedniki.
T w orzenie platform logistycznych
Obrót portow o-m orski obejm uje w szystkie podm ioty zw iązane z łańcuchem logistycznym przechodzącym przez port morski, w tym rzesze rozdrobnionych małych przedsiębiorstw logistycznych, spedycyjnych, przew oźników , dostaw
-ców i odbior-ców towarów czy hurtowni. U spraw nienie procesów obsługi w łań-cuchu logistycznym przy uw zględnieniu ich potrzeb i w ym ogów m ożna osią-gnąć poprzez działania takie jak:
- podniesienie stopnia integracji pom iędzy poszczególnym i partneram i zarów no pod w zględem stosow anych system ów jak i standardów ;
- odejście od sekw encyjności działań w łańcuchu dostaw - w ynika ona z brku koordynacji pom iędzy partneram i. Kolejne czynności obsługi inform a-cyjnej są pow iązane z kolejnym i etapam i obsługi fizycznej. M imo iż apli-kacje uspraw niające obrót portow o-m orski spełniają postulat uprzedniej obróbki inform acji w celu przygotow ania obsługi fizycznej, dotyczy to je d -nakże poszczególnych odcinków drogi ładunku, a nie jej całości.
- redukcję stopnia niepew ności wobec partnerów handlow ych. Pojaw ienie się na rynku rzeszy m ałych i m obilnych przedsiębiorstw stanowi w yzw anie dla oceny w iarygodności stron. R ozw iązaniem jest tu tw orzenie rzetelnych i ogólnodostępnych baz danych i m echanizm ów spraw dzających uczciw ość partnerów.
- w yrów nanie poziom u stosow ania technologii IT i likw idow anie tzw. „w ysp technologicznych”. Z reguły m niejsze m ożliwości SM E w zakresie stoso-w ania nostoso-w oczesnych technologii inform acyjnych zstoso-w iększają dystans przedsiębiorstw tego sektora do liderów na konkurencyjnym rynku usług oferow anych w ram ach łańcuchów logistycznych przechodzących przez porty morskie. Tw orzenie system ów dostępnych przez Internet bez ko-nieczności ponoszenia w ydatków na infrastrukturę i sprzęt um ożliw ia w łą-czenie się m ałych przedsiębiorstw na zasadzie równości.
L ogiczną konsekw encją pow yższych postulatów jest pow staw anie platform logistycznych, zorganizow anych wokół środow iskow ych społeczności porto-wych. Platform y logistyczne stanow ią ich rozszerzenie, które um ożliw ia objęcie partnerów nie działających bezpośrednio w obrębie społeczności portow ych, ale zlokalizow anych w łańcuchu logistycznym przechodzącym przez port morski. W iąże się to bezpośrednio z pełnieniem przez port funkcji centrum logistyczne-
go-Platform a logistyczna ma charakter organizacji w irtualnej. Stanow i ona rdzeń, na który składają się kapitał intelektualny, możliwości finansow e, inno-w acyjne i m arketingoinno-w e.1 Firmy zgrom adzone inno-wokół platform y inno-w spółpracują ze sobą, ponosząc dużo m niejsze koszty pozyskania inform acji.
' M. Dolińska, D ziałalność organizacji wirtualnych w sieci pow iązań, w: „Organizacja i Kierowa-nie", PAN, nr 1 (107)/2002, s. s. 18-22.
T w orzenie internetow ych portali portowych i m orskich
Od zarania Internetu kom ercyjnego przedsiębiorstw a, instytucje i organiza-cje obrotu portow o-m orskiego posiadały swoje witryny internetow e. W raz z rozw ojem biznesow ych zastosow ań sieci globalnej i w zrostem w ym agań po-szczególnych uczestników witryny te rozrastały się, tworząc portale portowe i morskie.
Portale internetow e pełnią rolę pośredników do zasobów inform acji. Portal um ożliw ia zam ieszczanie informacji w czasie rzeczyw istym - bezpośrednio z system ów przetw arzających oraz dostęp do niej w dow olnym czasie i miejscu. C zęść z portali ma charakter ogólny, przekrojow y, a część zorientow ana jest na poszczególne branże. Portale morskie tworzone są przez dużych uczestników, takich jak zarządy portów, arm atorzy, ich grupy4 lub przez firmy zajm ujące się wdrożeniam i projektów inform atycznych.5
Treść portali portow o-m orskich składa się z części ogólnodostępnej - dar-m owej, oraz w ew nętrznej, zarezerwow anej dla określonej grupy uczestników , często działającej na zasadach kom ercyjnych. Dostęp do części wewnętrznej portalu realizow any je st najczęściej poprzez autoryzację za pom ocą hasła.
C zęść ogólnodostępna zw ykle obejm uje inform acje o charakterze m arke-tingowym o podm iocie organizującym portal i o oferow anych usługach, system przeszukujący zasoby, inform acje bieżące o charakterze inform acyjnym , ja k np. wiadom ości o im prezach i targach, bazę adresową, odnośniki do stron dom o-wych poszczególnych uczestników , inform acje stanow iące tzw. wartość dodaną - użyteczne odnośniki, bazy danych, poradniki.
4 W październiku 2000 roku linie Maersk Sealand, P&O Nedlloyd, Hamburg Süd, M editerranean Shipping Co oraz СМ А CGM udostępniły portal internetowy, którego podstawowym zadaniem jest umożliwienie załadowcom zarządzanie transportem swoich przesyłek z jednej platformy. Obecnie INTTRA skupia 14 linii żeglugowych - oprócz założycieli m. in. Hapag-Lloyd Conta- inert Line, United Arab Shipping Company (UASC), a także przedsiębiorstwa dostarczające usług logistycznych. System współpracuje m.in. z hamburskim systemem DAKOSY. W przy-szłości planowane jest połączenie INTTRA z innymi wielkimi portalami morskimi - Cargo- Smart i GT Nexus. [Za:) The Virtual Box - electronic business tools f o r container shipping, ’’Digital Ship” , październik 2002, s. 30-33.
5 Przykładem może tu być uproszczona koncepcja oparta na portalu w rozumieniu aplikacji bizne-sowej, oferowana przez firmę Computerland. Zakłada ona zastosowanie trójwarstwowej archi-tektury Oracle. Medium komunikacyjnym pomiędzy poszczególnymi modułami systemu jest Internet, [za:] D. Kąkol, Rozwiązania informatyczne dla portów, materiały sem inaryjne E-port, Forum Portów i Armatorów Bałtyckich 2002, M orskie Targi M iędzynarodow ego Transportu, Spedycji i Logistyki, 14-16 maja, Gdańsk, s. 12.
C zęść w ew nętrzna, oferuje dostęp do poszczególnych m odułów reprezen-tujących usługi takie jak aw izow anie ładunków i statków, zgłoszenia do odpra-wy celnej, zam aw ianie pustych kontenerów , zgłaszanie ładunków niebezpiecz-nych, śledzenie przesyłek (track & trace), zam aw ianie usług obsługi ładunku, statku lub pojazdu zapleczow ego, itp. Portale oferują także m ożliw ość wym iany prostych dokum entów i form ularzy elektronicznych.6 K orzystanie ze w spom nia-nych funkcji z reguły odbyw a się na zasadach kom ercyjnia-nych, jednak koszt ko-rzystania jest relatyw nie niski i spada, czyniąc tą form ę dostępu bardzo atrakcyj-ną dla SM E.
Przedsiębiorstw a SM E zw ykle nie m ają m ożliwości rozw inięcia w łasnego ośrodka W W W na szerszą skalę. Portale portow o-m orskie um ożliw iają zaistnie-nie w Internecie poprzez inform ację o charakterze wizytówki lub prom ocję w i-tryny m ałego przedsiębiorstw a.
Pow staw anie m orskich i portow ych rynków elektronicznych
C zynnikiem pow odzenia na rynku usług przew ozow ych, portow ych i logi-stycznych jest dostęp do inform acji. M oże on być realizow any poprzez portale. W iększość z nich um ożliw ia pozyskanie danych w ystarczających do naw iązania kontaktów biznesow ych, ale faktyczne zaw arcie um ow y i przeprow adzenie transakcji dokonuje się na rynku, czyli na płaszczyźnie, na której uczestnicy spotykają się w charakterze kupującego i sprzedającego.
Do m om entu pow stania rynków elektronicznych (koniec lat dziew ięćdzie-siątych) transakcje dokonyw ane były w sposób tradycyjny. Rynki elektroniczne skupiają podm ioty oferujące usługi realizow ane w obrocie portow o-m orskim i potencjalnych odbiorców usług, którzy w chodzą w relacje o charakterze w irtu-alnym . W chw ili obecnej (m arzec 2003) potencjał rynków elektronicznych za-czyna się krystalizow ać. Funkcjonujące rozw iązania zaza-czynają szczycić się tra-dycjam i i w ykształciły się określone modele. M orskie rynki elektroniczne zaczęły się specjalizow ać.
Dla przykładu m ożna wyróżnić:
- rynki ofert dla agentów (bukow anie ładunków na statki (np. A siaShip, Car-goD 2D , C argoFinder, C argoN ow , C argoSphere, C elarix.E-Transport, F re-ight M arket, Frere-ight T raders, Frere-ightD esk, Frere-ightgate, G loM ap, G oC argo,
6 J. Sukiennik, EDI oraz E-Commerce - koncepcja rozwoju informatyki w otoczeniu portu Gdańsk do roku 2005 (Port Community System), w: „Elektroniczna wymiana danych w polskim trans-porcie i handlu morskim - strategie i aspekty wdrożeniowe podpisu elektronicznego", materiały konferencyjne, Instytut Morski, Gdańsk, 10.04.2001, s. 29.
INTTRA , N edC argo, N eoM odal, PriceContainer, Q uoteShip, Shipping- Auction, Singapore National Shippers C ouncil, Tradiant);
- rynki czarterow e (Baltic Exchange, C argobiz.com , C hartering Solutions, CR W eber, G otom ar, Internet Shipping Group, Laycan, Levelseas, M arine-net, e-jan, SeaLogistics, Shipbrokering, Shipbroker Exchange, Shipbuysell, Shipping-direct, Shipping.net, V irtualchartering, W orldfixture.com );
- rynki paliw dla statków (bunkrowe) (B unkerw orld, Efueloil, OceanCon- nect, Sm artB unkers)
Korzystanie z rynków elektronicznych um ożliw ia przegląd i porów nyw anie ofert, a w budow ane m echanizm y w eryfikacji, autentyfikacji i autoryzacji za-pew niają bezpieczeństw o obrotu. Dla SM E korzystanie z rynku elektronicznego oznacza m ożliw ość przedstaw ienia oferty na równi z wielkimi i uznanym i do-starczycielam i konkurencyjnych produktów czy usług.
Pow szechniejsze w ykorzystanie Internetu i standardów W eb EDI przy zachow aniu standardów EDI
C oraz pow szechniejsze w ykorzystyw ania Internetu w realizacji transakcji B2B jest faktem. Już u zarania kom ercyjnego Internetu, w 1993 roku, udział kom unikatów EDI transportow anych w sieciach VAN wynosił 65% w stosunku do ogółu, zaś w 1999 roku spadł do 35% .7 Kwestia pojaw ienia się nowych roz-wiązań w ciąż w yw ołuje w iele dyskusji na temat obecnej i przyszłej roli standar-dów EDI i W eb EDI. Poniższe zestawienie zaw iera porów nanie cech obydw u standardów.
7 Badania G artner Group, za: K. Wągiel, Czy Internet dojrzał do EDI? - najnowsze trendy w
go-spodarce elektronicznej, [w :| „Electronic Commerce - Materiały na VI Krajową Konferencję EDI-EC" pod red. M. Niedźwiedzińskiego, Lódź-Dobieszków 1998, s. 266.
8 J. Cameron, UN/EDIFACTor XML: a critical eCommerce decision,w: „Wybrane problemy zasto-sowania Electronic Dala Interchange and Electronic Comm erce", WUL, Lódź 2002, s. 111-124.
Tabela 1. Stan rozwoju technologii oraz zastosowań dwóch technologii elektro-nicznej wymiany danych w świecie.
Źródło: Sukiennik J., EDI oraz E-Commerce - koncepcja rozwoju in-formatyki w otoczeniu portu Gdańsk do roku 2005 (Port Comm unity System) [w:] „Elektroniczna wymiana danych w polskim transporcie i handlu morskim - strategie i aspekty wdrożeniowe podpisu elektronicz-nego”, materiały konferencyjne. Instytut M orski, Gdańsk, 2001, s. 27.
E D IK A C T /V A N X M IV In te rn e t S tu n s ta n d a r y z a c ji k o m u n
i-k a tó w pełna, powolny dalszy rozwój znikom y, szybki rozwój B e zp ie c z e ń s tw o o b słu g i
k o m u n ik a tó w
pełna, konieczny operator VAN
średnia, zależna od stopnia zabezpieczenie Internetu Z a k r e s a u to m a ty z a c ji p r o cesów b izn e so w y ch u p a r t -n e ró w określone są zunifikowane procesy przetwarzania /w ykorzystania komunikatów znikomy - każdorazowe dopasowanie (uzgadnianie między partnerami) C h a r a k t e r w s p ó łp ra c y p a r tn e r ó w
długotrwała, ściśle ustalona współpraca
dow olna - elastyczne dołą-czanie nowych partnerów
K o szty tr u d n o ś c i w im -p le m e n ta c ji
wysokie, uzasadnione dużą liczbą dokumentów (kom uni-katów)
średnie na etapie programów, (implementacji), niskie - po wdrożeniu.
W nioski w ynikające z zestaw ienia w ybranych cech poszczególnych tech-nologii inform atycznych są następujące:4
- EDI oparta na VAN są technologiam i dopracow anym i oraz spraw dzonym i w praktyce wielu dużych firm i uczestników obrotu portow o-m orskiego na świecie;
- EDI oparta na VAN jest efektyw na i niezastąpiona jest do obsługi wym iany dokum entów (kom unikatów ) m asow o w ystępujących w obrocie pom iędzy stałym i partneram i handlowym i lub przem ysłow ym i w sieciach zam knię-tych (stała infrastruktura sieciowa);
- dokum enty EDI (kom unikaty) przetw arzane są autom atycznie (w sadow o) i transm itow ane partiami w określonych porach doby;
9
por. J. Sukiennik, EDI oraz E-Commerce - koncepcja rozwoju informatyki w otoczeniu portu
Gdańsk do roku 2005 (Port Community System),w: „Elektroniczna wymiana danych w polskim transporcie i handlu morskim - strategie i aspekty wdrożeniowe podpisu elektronicznego”, M ate-riały konferencyjne, Instytut Morski, Gdańsk, 10.04.2001, s. 27-28.
- koszty i stopień skom plikow ania spow odow ały zaham ow anie rozszerzania technologii EDI wśród małych i średnich przedsiębiorstw (o ile nie zostało im to narzucone przez kooperantów: dostaw ców lub odbiorców );
- przy w drażaniu klasycznej EDI konieczne było silne w sparcie adm inistracji państw ow ej (sam orządow ej) oraz banków;
- niezbędne jest w ykorzystyw anie sieci VAN eksploatow anych przez inte-gratorów lub operatorów telekom unikacyjnych - zapew niających łącza do obsługi ustalonej marszruty przesyłania dokum entów (kom unikatów EDI); - technologia XMLVInternet nie dojrzała jeszcze do poziom u osiągniętego
przez ED IFA C T, szczególnie w zakresie standaryzacji kom unikatów oraz m ożliw ości obsługi ustalonych procesów w spółpracy i obsługi biznesow ej partnerów w ym ieniających dane;
- X M L/Internet podąża za rozwiązaniam i standaryzacyjnym i w ypracow any-mi przez organizacje ds. EDI, np. E-12 lub UN/EDIFA CT;
- XMLVInternet może okazać się nie tylko technologią tańszą (ale nie tanią) od kosztow nej technologii np. EDIFACT, ale rów nież bardziej elastyczną: otw artą na w łączanie się partnerów małych i średnich; nie posiadających własnej infrastruktury sieciowej poza dostępem do Internetu;
- kluczem do spodziew anego sukcesu (to tylko kw estia czasu) technologii X M L/Internet jest stopień bezpieczeństw a osiągnięty przez sieć publiczną dla transakcji biznesow ych.
Argum enty za pow strzym yw aniem się od korzystania z internetow ej g o -spodarki elektronicznej (kw estie bezpieczeństwa, niezaw odności, przepustow ości Internetu czy standaryzacji procedur10 czy kwestii praw nych), staw iane je sz -cze pod koniec lat dziew ięćdziesiątych, w dużym stopniu uległy dezaktualizacji. O siągnięto to dzięki rozwojowi technologicznem u, a także prac społeczności m iędzynarodow ych.
Z przeprow adzonych analiz wynika, iż klasyczne standardy EDI opartej na sieciach VAN nie zostaną zastąpione przez standardy oparte na Internecie. S tan-dardy klasycznej EDI i W eb-EDI są rozw ijane przez organizacje globalne, które grom adzą lub opierają się na głosach zainteresow anych społeczności bizneso-wych. Zgodnie z nimi obydw a rozw iązania funkcjonują i będą funkcjonow ać rów nolegle w zależności od procedur biznesow ych, które wspierają.
W iększa dostępność technologii inform acyjnych poprzez korzystanie z outsourcingu IT i ASP
Przykładem rozw iązania um ożliw iającego lepszy dostęp do najnow szego bądź kosztow nego oprogram ow ania jest korzystanie z usług zew nętrznego d o -starczyciela aplikacji. Model ten stanow i alternatyw ę dla rozw ijania w łasnego działu IT. R ozw iązania takie są także rekom endow ane przez b adaczy.11 W ynika to z szeregu zalet takiego rozw iązania, do których z punktu w idzenia przedsię-w zięcia portoprzedsię-wego:
- dostęp do najnow szych wersji oprogram ow ania, - znikom y koszt początkow y w drożenia aplikacji,
- przew idyw alność kosztów eksploatacji - niespodziew ane straty w ynikające z awarii i błędów obciążają dostarczyciela,
- m niejsze w ydatki na sprzęt kom puterow y gdyż aplikacja działa na sprzęcie dostarczyciela,
- m niejsze wydatki zw iązane z utrzym yw aniem personelu działu IT, - w yższy poziom bezpieczeństw a przechow yw anych danych,
- zdalny dostęp do danych i oprogram owania z dow olnego m iejsca i o dow ol-nej porze.
Rozwój usług A SP w obrocie portow o-m orskim zależy jednak od szeregu czynników :
- poziom stawek za dzierżaw ę oprogram ow ania - dla klientów zakładających długie korzystanie z danej wersji oprogram ow ania przeliczenie sum y rat i ceny licencji m oże okazać się niekorzystne,
- stopień zaufania do dostarczyciela przechow ującego na swoim serw erze dane k lien ta12 - problem ten był niejednokrotnie poruszany w pracy, najlep-szym przykładem jest niepow odzenie system u konosam entu elektroniczne-go SeaD ocs,
- nieskrępow any i tani dostęp do Internetu w zw iązku założeniem użytkow a-nia oprogram ow aa-nia on-line,
- w iększe rozpropagow anie usług ASP,
11 T. W. Lee, N. K. Park, J. F. Joint, W. G. Kim, A new efficient EDI system for container cargo logistic,“ M aritime Policy and M anagem ent”, vol. 27, nr 2/2000, s. 143.
12
np. poprzez wdrożenie zasad certyfikacji, których celem byłoby uwiarygodnienie dostarczyciela usług ASP, jak proponują J. G. Ahn, C. S. Leem, J. H. Yang, A framework for Certification and Audit of Application Service Provider - ASP, J o u r n a l o f Systems Integration", nr 10/2001,
- ustalenie pow szechnych uzgodnień z dostarczycielem oprogram ow ania tak, aby klient miał pew ność ciągłości współpracy.
Integracja nowych i tradycyjnych technologii inform acyjnych i kom u-nikacyjnych
O brót portow o-m orski to jedna z najstarszych dziedzin życia gospodarcze-go. U regulow ania i procedury odnośnie jego funkcjonow ania ew oluow ały w miarę postępu czasu w sposób nierów nom ierny. W prow adzanie jakichkolw iek uspraw nień obrotu portow o-m orskiego rozpoczynało się w portach najbardziej rozw iniętych i em anow ało ku pozostałym. O becnie na św iecie funkcjonują porty klasyfikow ane do wszystkich w yszczególnionych generacji, zaś poziom ich system ów inform acyjno-inform atycznych jest bardzo zróżnicow any. Podobnie zróżnicow ana jest gotow ość na wdrażanie gospodarki elektronicznej u poszcze-gólnych uczestników obrotu portow o-m orskiego w obrębie jednego kom pleksu portow ego czy łańcucha logistycznego przechodzącego przez dany port morski. Ich potrzeby, wym ogi i możliwości co do technologii inform acyjnych są o d -mienne. N ow oczesne założenie równości w szystkich uczestników w dostępie do inform acji pow oduje konieczność takiego zorganizow ania system ów , aby były one osiągalne dla każdego.
Kanały inform acyjne w obrocie portow o-m orskim charakteryzują się różną dostępnością i funkcjonalnością. Dostępność ta wraz z postępem w technolo-giach inform acyjnych staje się coraz większa. Rozszerzanie funkcjonalności poszczególnych kanałów pow oduje, iż w coraz m niejszym stopniu stanow ią one w zględem siebie alternatyw y, zaś w coraz w iększym - rozw iązania kom ple-mentarne. Z integrow anie technologii uznawanych za tradycyjne z now oczesny-mi technologiam i inform acyjnym i um ożliwia uniezależnienie przepływ u infor-macji od kanału. U czestnicy uzyskują coraz w iększą m ożliw ość wyboru rozwiązań.
Poszczególne kanały inform acyjne zm ieniają się następująco:
- ew olucja, np. przesyłki faksem są wysyłane i odbierane za pośrednictw em kom putera;
- przenikanie, np. odpow iednio oprogram ow any telefon kom órkow y um oż-liwia przesyłanie dokum entów i pobieranie danych z system u przedsiębior-stwa;
- zanikanie, np. telex.
A naliza aplikacji gospodarki elektronicznej w obrocie portow o-m orskim wykazuje, iż w iększość z rozwiązań zakłada różne sposoby zasilania portow ego
system u inform atycznego oraz pozyskiw ania przetw orzonej inform acji. System y oparte na klasycznej EDI, w których dane przesyłane są jed y n ie w postaci ko-m unikatów EDI, pozostają charakterystyczne dla wyko-m iany inforko-m acji poko-m iędzy stałym i partneram i, gdzie zakłada się obieg zam knięty. System y otw arte z reguły oferują w iele możliwości dostępu.
Podsumowanie
Dzięki rozw iązaniom gospodarki elektronicznej małe i średnie przedsię-biorstw a w chw ili obecnej są w stanie w łączyć się w działalność na rynku usług portow o-m orskich, jednakże istnieje szereg przeszkód.
P rzeszkodą podstaw ow ą są m niejsze możliwości technologiczne SM E w porów naniu do wielkich firm. Różnice te zm niejszają się w m iarę upow szech-niania now oczesnych technologii IT. Dla niektórych rozw iązań, takich jak por-tale m orskie, m orskie rynki elektroniczne, m odele A SP czy logistyczne platfor-my internetow e jedynym w arunkiem skorzystania jest posiadanie kom putera z dostępem do Internetu.
Przeszkodę stanow ią także tradycje w spółpracy między uczestnikam i o b -rotu portow o-m orskiego. W spółpraca ta opiera się na w ielkich portow ych sys-tem ach inform acyjnych, ustalonych regułach, znajom ości partnerów. P rzedsię-biorstw a małe i średnie są postrzegane jak o mniej wiarygodne.
Ź ródła:
1. J. G. Ahn, C. S. Leem, J. H. Yang, A framework for Certification and Audit of Application Seiyice Provider-ASP.Journal o f Systems Integration, nr 10/2001
2. J. Cam eron, UN/EDIFACT or XML: a critical eCommerce decision, w: W ybrane problemy
zastosow ania Electronic Data Interchange and Electronic Commerce, WUŁ, Łódź 2002 3. M. Dolińska, Działalność organizacji wirtualnych w sieci powiązań,w: Organizacja i
Kiero-wanie, PAN, nr 1 ( 107)/2002
4. S. G arcia-M ila, EDI applications in ports experiences from the port of Barcelona,prezentacja na IX Krajowej Konferencji EDI-EC, Łódź- Dobieszków, 2001
5. G. Hołowiński, D. Łysakowski, Rozwój systemów EDI z wykorzystaniem Internetu w społecz-ności portów Szczecina i Świnoujścia na tle światowych trendów i tendencji,w: Elektroniczna W ymiana Danych w polskim transporcie i handlu morskim - strategie rozwoju i aspekty w drożeniowe podpisu elektronicznego, Instytut Morski, G dańsk-Szczecin 2001
6. D. Kąkol, Rozwiązania infonnatyczne dla portów, Materiały seminaryjne E-port, Forum Por-tów i Armatorów Bałtyckich 2002, M orskie Targi M iędzynarodowego Transportu, Spedycji i Logistyki, 14-16 maja, Gdańsk 2002.
7. St. Lachowski, Sposoby poprawy przepływu informacji dotyczącej ładunków niebezpiecznych transportowanych drogą morską, w: „Studium wdrażania technologii EDI z wykorzystaniem Internetu w społeczności portów morskich. Podsumowanie projektu”. Zakład W ydawnictw In-stytutu Morskiego, Gdańsk-Szczecin
8. T. W. Lee, N. K. Park, J. F. Joint, W. G. Kim, A new efficient EDI system for container cargo logistic,„M aritime Policy and Management , vol. 27, nr 2/2000
9. J. Sukiennik, EDI oraz E Commerce - koncepcja rozwoju informatyki w otoczeniu portu Gdańsk do roku 2005 (Port Community System), w: „Elektroniczna wymiana danych w pol-skim transporcie i handlu morpol-skim - strategie i aspekty w drożeniowe podpisu elektroniczne-go”, Materiały konferencyjne. Instytut Morski, Gdańsk, 10.04.2001.
10. The Virtual Box - electronic business tools for container shipping,„Digital Ship", październik 2002
11. К. Wqgiel, Czy Internet dojrzał do EDI? ■ najnowsze trendytv gospodarce elektronicznej, w: M ateriały VI Krajowej Konferencji EDI-EC pod red. M. Niedżwiedzińskiego, Łódż- Dobieszków 1998
