Synklina lubelska jako efekt cienkonaskórkowych
deformacji waryscyjskich
Lech Antonowicz*, Robert Hooper**, Ewa Iwanowska*
Lublin Syncline as a result of thin-skinned Variscan deformation (SE Poland). Prz. Geol., 51: 344–350.
S u m m a r y. The tectonic development model used for the last forty years in the Lublin Region assumed that during the Variscan epoch Mazowsze–Lublin Graben arose which was infilled with productive Carboniferous deposits. In this paper it is shown that the graben
model does not agree with the seismic data. Comparison of data from the Lublin Region development and the Appalachian convinced
us that the thin-skinned tectonic model better explained the geological facts than the previous graben model. We believe that the Lublin Region is a passive syncline formed as a result of uplifting Variscan overthrust by rootless Warka–Kazimierz anticline and the Kock triangle zone. The new model implies practical consequences for the hydrocarbon prospecting, especially in the Kock Zone, where the horst model should be replaced by the triangle zone model. Also opinions about the border of Variscan deformations should be reconsidered as the NE border Variscan deformations coincide with a range of gentle folds of Carbonif-erous overstepping the Kock Zone to the East European Platform.
Key words: thin-skinned tectonics, Variscan orogen limit, Lublin region (Poland)
Celem pracy jest poszukiwanie modelu rozwoju struk-turalno-tektonicznego obszaru lubelskiego z zamiarem wykorzystania go w praktyce poszukiwawczej. Rozwa-¿ania dotycz¹ obszaru zawartego miêdzy uskokiem Grójca a miastem Lublin z wyjœciem na platformê poza liniê Koc-ka i na wyniesienie radomsko-kraœnickie poza liniê War-ka–Kazimierz (ryc. 1).
Powy¿szy teren by³ w okresie ostatniego czterdziesto-lecia przedmiotem intensywnych poszukiwañ prowadzo-nych przez przemys³ naftowy. Odwiercono w tym czasie oko³o 200 otworów, a ca³y obszar pokrywany jest od pocz¹tku lat szeœædziesi¹tych kolejnymi zdjêciami sej-smicznymi. Niestety, szczegó³y tektoniczno-strukturalne osadów paleozoicznych, bêd¹cych przedmiotem eksplora-cji, s¹ na przekrojach sejsmicznych skutecznie maskowane przez przykrywaj¹cy je kompleks mezozoiczny, a w czêœci NW obszaru, permo-mezozoiczny.
Wprawdzie na platformie wschodnioeuropejskiej roz-poznanie sejsmik¹ siêga prekambru, ale ju¿ strefa Kocka jest, poni¿ej mezozoiku, bezwynikowa, a na ca³ym obsza-rze miêdzy Kockiem a lini¹ Warka–Kazimierz wiarygod-noœæ sejsmiki koñczy siê w praktyce na dewonie œrodkowym. W strefie Warka–Kazimierz dopiero ponowne przetworzenie danych sejsmicznych z lat dziewiêædzie-si¹tych i najnowsze prace sejsmiczne dostarczy³y danych nadaj¹cych siê do interpretacji. Na sekcjach z obszaru radomsko-kraœnickiego, poni¿ej mezozoiku wystêpuj¹ zaledwie fragmenty odbiæ dewoñskich, nadaj¹ce siê raczej do interpretacji geologicznej ni¿ sejsmicznej.
Zgodnie z ogólnie przyjêtym pogl¹dem na budowê
obszaru lubelskiego, wed³ug ¯elichowskiego i
Koz³owskiego (1983), w epoce waryscyjskiej powsta³ „rów mazowiecko-lubelski (ryc. 2) wype³niony osadami karbonu produktywnego, rozdzielaj¹cy po³o¿one na po³udniowym zachodzie podniesienie radomsko-kraœnic-kie (z usuniêt¹ pokryw¹ karbonu) od podniesionego sk³onu platformy wschodnioeuropejskiej (z zachowan¹ lokalnie
niegrub¹ pokryw¹ karbonu)”. Podkreœla siê tak¿e g³êbokie zakorzenienie w skorupie ziemskiej linii tektonicznych ograniczaj¹cych rów lubelski (Narkiewicz i in., 1998).
Tym modelem rozwoju tektonicznego Lubelszczyzny pos³ugiwano siê przy prowadzeniu prac poszukiwawczych w ci¹gu ostatnich kilkudziesiêciu lat. Rowowy charakter budowy regionu lubelskiego narzuca siê zreszt¹ jako oczy-wisty, gdy bierze siê pod uwagê wy³¹cznie dane z wierceñ. Jednak przy konfrontacji z profilami sejsmicznymi poja-wiaj¹ siê trudne do wyjaœnienia niejasnoœci, zmuszaj¹ce do zakwestionowania tezy o istnieniu rowu tektonicznego:
1. Uk³ad granic sejsmicznych w strefie Warka–Kazi-mierz, sugeruje interpretacjê zaprzeczaj¹c¹ istnieniu usko-ku maj¹cego ograniczaæ rzekomy rów od SW (ryc. 3). Granice sejsmiczne na brzegu rowu tektonicznego o zrzu-cie rzêdu 3000 m (ryc. 2) powinny ukazywaæ ograniczone uskokami listrycznymi pochylone bloki zapadaj¹ce ku cen-tralnej czêœci rowu. Tymczasem uzyskany obraz wskazuje jednoznacznie, ¿e zalegaj¹cy pierwotnie p³asko kompleks karboñsko-dewoñski zosta³ w czêœci SW wydŸwigniêty, a nastêpnie zerodowany w wyniku ruchów waryscyjskich.
2. Horyzonty karboñskie i górnodewoñskie wykazuj¹ wiêksze zaanga¿owanie strukturalne ni¿ horyzont sej-smiczny D2 odzwierciedlaj¹cy uk³ad strukturalny dewonu œrodkowego. Zjawisko to zaznacza siê w sposób nie budz¹cy w¹tpliwoœci na wielu profilach sejsmicznych. Na strukturze Me³gwii (ryc. 4) otwór M–3 stwierdzi³ we franie powtórzenie warstw usytuowane pod nadleg³ymi podnie-sieniami w górnym dewonie i karbonie. Podobne powtó-rzenia w œrodkowym i górnym dewonie stwierdzono otworami na innych obiektach strukturalnych. Zjawiska te œwiadcz¹ o re¿imie naprê¿eñ kompresyjnych, podczas gdy rowy tektoniczne powstaj¹ w warunkach ekstensji.
3. Jak wynika z obrazu sejsmicznego przedstawionego na ryc. 5 brak jest jakichkolwiek przes³anek sejsmicznych, które wskazywa³yby na istnienie tzw. zrêbu Kocka. Trudno równie¿ zinterpretowaæ zarejestrowany obraz jako krawêdŸ rowu tektonicznego. Zamiast pochylonych bloków zrzu-caj¹cych pod³o¿e ku centralnej czêœci rowu, widzimy wydŸwigniêty ku górze, a nastêpnie zerodowany kompleks ska³ karboñsko-dewoñskich. Odbicie od prekambru na SW
Geolo-rza siê jednak na wielu profilach sejsmicznych i sugeruje niezgodne w stosunku do warstw nadleg³ych, p³askie u³o¿enie tej granicy.
Przedstawione profile (ryc. 3–5) stanowi¹ przyk³ady typowych sekcji z obszaru lubelskiego. Trzy profile
regio-nalne (ryc. 6–8) wi¹¿¹ w ca³oœæ omawiany na tych
przyk³adach problem charakteru budowy tektonicz-no-strukturalnej Lubelszczyzny. Uwa¿amy, ¿e zaprezento-wane dane zaprzeczaj¹ tezie o rowowym charakterze budowy tego obszaru. Znana nam jest tylko jedna publiko-wana praca (Pelc, 1999), która poddaje w w¹tpliwoœæ dotychczasowy model, przypisuj¹c decyduj¹c¹ rolê w roz-woju strukturalnym Lubelszczyzny diapiryzmowi ilastych osadów syluru.
Nie zgadzaj¹c siê równie¿ i z t¹ propozycj¹ interpreta-cji, a poszukuj¹c rozwi¹zania, w którego logice mo¿na by pomieœciæ wszystkie posiadane informacje, odwo³aliœmy siê do modelu rozwoju Appalachów.
W artykule dokonuj¹cym porównania struktury i ewo-lucji orogenu po³udniowych Appalachów z pewnymi odcinkami Trans-European Suture Zone — TESZ (Keller & Hatcher, 1999) wyra¿ony zosta³ pogl¹d, ¿e oba te regio-ny nale¿y traktowaæ, w sensie tektoniczregio-nym, ³¹cznie „gdy¿ pod koniec ery paleozoicznej podró¿ z Teksasu do Polski
mo¿na by³o odbyæ pod¹¿aj¹c tym samym, kontynuuj¹cym siê pasmem orogenicznym”. Zgodnie z pogl¹dem wyra-¿onym przez autorów tego artyku³u, z punktu widzenia tek-toniki p³yt, TESZ jest efektem serii tych samych wydarzeñ
tektonicznych, które uformowa³y orogen
Appala-chy–Quchita.
Orogen Appalachów uformowany zosta³ wzd³u¿ wschodniego skraju pó³nocnoamerykañskiego kratonu (Laurencja) w rezultacie kolejnych kolizji z kratonami Afryki (Gondwana) i Europy (Baltica). Znaczna czêœæ Appalachów jest ods³oniêta i stanowi przedmiot studiów geologów od przesz³o stu lat. Uwa¿a siê je za najlepiej roz-poznany orogen paleozoiczny i wiele podstawowych
kon-cepcji geologicznych zosta³o sformu³owanych na
podstawie obserwacji dokonanych w Appalachach (Keller & Hatcher, 1999).
System nasuniêæ Pine Mountain (ryc. 10) jest najdalej na zachód wysuniêt¹ wielk¹ struktur¹ w obrêbie Valley and Ridge w po³udniowych Appalachach (stany Virginia, Ten-nessee i Kentucky). Powierzchniowe ods³oniêcie nasuniê-tych ska³ ma kszta³t prostok¹tnego bloku o d³ugoœci oko³o 200 km i szerokoœci oko³o 40 km, ograniczonego od NW nasuniêciem Pine Mountain, od SE nasuniêciami Wallen Valley i Hunter Valley. Od SW i NE nasuniêcie ograniczaj¹
Pionki-2 Wis³a RADOM LUBLIN Tarkawica-2 Kock IG-1 Dêblin-2 Abramów-1 Kazimierz-1 ryc.3 (fig.3 ) ryc.4(fig.4) ryc.5 (fig.5) ryc.6 (fig.6) ryc.7 (fig.7) ryc.8 (fig.8) zasiêg karbonu Carboniferous extension otwory wiertnicze wells czasowe profile sejsmiczne time seismic line regionalne g³êbokoœciowe profile sejsmiczne regional depth seismic line podnie siona czêœæ pla tformy prekam bryjsk iej uplifte d part o f Prec am brian Pla tform strefa Ko cka Ko ck Zo ne w yn iesien ie ra dom sk o-kra œn ickie R ad om -Kra œnik H igh usko kG rójc a Gró jec Faul t Warka IG-1 Stê¿yca-1 Magnuszew IG-1 Garwolin-1 Ursynów-1 Pasmug-1 Me³giew-3 Pionki-2 N 0 50 km WARSZAWA PO L A N D
Ryc. 1. Szkic sytuacyjny regionu lubelskiego Fig. 1. Index map of the Lublin Region
-10000 -9000 -7000 -8000 -6000 -5000 -5000 -3000 -3000 -4000 -4000 -2000 -2000 -1000 -1000 0 0 m n.p.m.
m a.s.l. Wis³a Wieprz Bug m n.p.m.m a.s.l.
0 5 10 15 20 25km
podniesienie radomsko-kraœnickie
Radom- Kraœnik Elevation r ó w m a z o w i e c k o - l u b e l s k iM a z o w s z e - L u b l i n G r a b e n
z r ¹ b ³ u k o w s k i £ u k ó w H o r s t Pre Pre Pre wyniesienie radomsko-kraœnickie Radom-Kraœnik Elevation WRK– antyklina Pionek Pionki Anticline AP– antyklina Dêblina Dêblin Anticline AD– nasuniêcie Kocka Kock thrust KT– kenozoik i mezozoik Cenozoic and Mesozoic Q, K, J – karbon Carboniferous Cw, Cv+n – Cw Cw dewon górny Upper Devonian D –3 D3 dewon œrodkowy Middle Devonian D –2 D2 D2 D2 J J J D3 dewon dolny Lower Devonian D , D1 1zw– D1 D1
paleozoik straszy sfa³dowany
Older Paleozoic folded Pz –1
Pz1
paleozoik straszy niesfa³dowany
Older Paleozoic unfolded Cm-S – ordowik + sylur Ordovician + Silurian O+S – O+S kambr Cambrian Cm – Cm prekambr Precambrian Pre – wend Vendian W – W W +Cm Cm-S Cm-S ?Cm-?S Wβ Cβ Cv+n D1zw K-Q K-Q J-Q Ryc.11 Fig.11 WRK AP AD KT SW NE
Ryc. 2. Przekrój geologiczny przez Lubelszczyznê na linii Parczew–Be³¿yce (wg ¯elichowskiego & Koz³owskiego, 1983) Fig. 2. Geological cross section through the Lublin Region along the line Parczew–Be³¿yce (after ¯elichowski & Koz³owski,
dwa uskoki rozdarciowe (tear fault): odpowiednio Jackbo-ro Fault i Russel Fork Fault (Mitra, 1988).
Cykl orogeniczny (ryc. 9) zacz¹³ siê od uformowania pojedynczej, ³agodnie nachylonej, g³ównej powierzchni odk³ucia. Nastêpnie, kontynuuj¹cy siê nacisk doprowadzi³ do oddzielania siê od powierzchni g³ównego odk³ucia bar-dziej stromych uskoków i z³uskowacenia ska³
podœcie-laj¹cych nasuniêcie. Te podpowierzchniowe,
dachówkowato u³o¿one ³uski wygina³y nasuniêcie Pine Mountain w serie odk³utych antyklin i synklin.
Formowanie siê powierzchni odk³uæ w sekwencji lito-logicznej jest œciœle kontrolowane przez kontrasty kompe-tencji poszczególnych warstw (jako kompetentn¹ okreœla siê ska³ê wystarczaj¹co wytrzyma³¹, aby efektywnie prze-nosiæ przemieszczanie siê warstwy podczas kompresji late-ralnej i zdoln¹ do podtrzymywania ciê¿aru nadk³adu podczas wyginania go w antykliny). Gdy nasuwaj¹ce siê warstwy napotkaj¹ obszar zwiêkszonego tarcia (np. na
sku-tek zmian facjalnych), które nie mog¹ byæ pokonane na tej g³êbokoœci, nastêpuje przemieszczenie powierzch-ni odk³ucia ku górze, do p³ytszej warstwy niekompe-tentnej. Podobne zjawisko wywo³uj¹ ukoœne uskoki kieruj¹c odk³ucie ku war-stwom m³odszym b¹dŸ te¿ na powierzchniê. Te odby-waj¹ce siê po stromych,
sko-œnych rampach
przemieszczenia ³¹cz¹ ró¿ne poziomy stratygraficzne i to
zarówno wzd³u¿
roz-ci¹g³oœci warstw, jak i po upadzie, tworz¹c skompli-kowane, zintegrowane sys-temy nasuniêæ (Harris & Milici, 1997).
Porównanie danych, którymi dysponujemy na obszarze lubelskim (ryc. 11), z histori¹ rozwoju nasuniêcia Pine Mountain (ryc. 10) sk³oni³o nas do uznania, ¿e model cien-konaskórkowych deformacji pe³niej wyjaœnia obserwowa-ne na obszarze lubelskim elementy budowy, ni¿ dotychczas stosowany model rowowy.
Nawi¹zuj¹c do omówionych powy¿ej w punktach 1–3 rozbie¿noœci miêdzy danymi sejsmicznymi a modelem rowowym, proponujemy dla nich wyjaœnienie zgodne z modelem deformacji cienkonaskórkowych zastosowanym w Appalachach:
Sekcje ze strefy Warka–Kazimierz (ryc. 3) ukazuj¹, naszym zdaniem, wyniesiony spiêtrzonymi ska³ami dolne-go paleozoiku, SW sk³on synkliny.
Wiêksze zaanga¿owanie strukturalne osadów
m³odszych (karbon–dewon górny) ni¿ starszych (horyzont sejsmiczny D2 odwzorowuj¹cy u³o¿enie dewonu
œrodko-0 1000 2000 3000 4000 [ms] [ms] 0 1000 2000 3000 4000 SW NE 0 5 km £AGÓW-2 £AGÓW-1 PM C C
PMsp¹g permomezozoikuPermian-Mesozoic base Csp¹g karbonuCarboniferous bottom uskokifaults £AGÓW-1otwór wiertniczywells
Ryc. 3. Czasowy przekrój
sejsmiczny 151097K przez strefê Warka–Kazimierz (lokalizacja na ryc.1)
Fig. 3. Seismic time cross
section 151097K of War-ka–Kazimierz zone (see fig. 1 for location) SW NE 0 0 1000 1000 2000 2000 3000 3000 [ms] [ms] 0 5 km ME£GIEW-3 ME£GIEW-4K MINKOWICE-7 sp¹g permomezozoiku Permian-Mesozoic base sp¹g karbonu Carboniferous bottom strop famenu Famennian top strop franu Frasnian top strop dewonu œrodkowego Middle Devonian top uskoki faults otwór wiertniczy wells ME£GIEW-3 PM PM Df Df Df Dfr Dfr Dfr Dfr D2 D2 C C C
Ryc. 4. Czasowy przekrój
sejsmiczny TO460479 przez strefê Me³gwi (lokalizacja na ryc. 1)
Fig. 4. Seismic time cross
section TO4604 79 of Me³giew zone (see fig. 1 for location)
wego) œwiadczy o obecnoœci odk³uæ w profilu i nie znaj-duj¹c wyjaœnienia w modelu rowowym, jest w pe³ni zgodne z modelem deformacji naskórkowych (ryc. 4).
Sekcje sejsmiczne ze strefy Kocka (ryc. 5) interpretuje-my jako tworz¹ce siê u czo³a nasuniêcia spiêtrzenie ska³, bêd¹ce rezultatem gwa³townego wyhamowania nasu-waj¹cych siê warstw. Na obszarze lubelskim nast¹pi³o to na granicy platformy prekambryjskiej. W efekcie powsta³
wielki klin ska³ ograniczonych przez dwie p³aszczyzny uskoków: dolnej zapadaj¹cej ku SW i górnej zapadaj¹cej ku NE. Te dwie p³aszczyzny stanowi¹ w rzeczywistoœci elementy tego samego nasuniêcia — ograniczaj¹ klin wci-skany w osady znajduj¹ce siê na platformie. W literaturze anglojêzycznej zjawisko to okreœla siê mianem „triangle
zone” i zwi¹zane z nim s¹ niekiedy du¿e z³o¿a (Bally,
1983). 0 5 km KOCK IG-3 0 1000 2000 3000 [ms] SW [ms] 0 1000 2000 3000 NE POLSKI TRIANGLE ZONE
KOCK IG-3otwór wiertniczy
wells
PM
sp¹g permomezozoiku Permian-Mesozoic base
PM
granica karbon / dewon Carboniferous / Devonian border
C/D C/D
C/S
Pre
Pre
granica karbon / sylur Carboniferous / Silurian border
C/S
strop dewonu œrodkowego Middle Devonian top
D2 D2 strop ordowiku Ordovician top strop prekambru Precambrian top Pre O O
Ryc. 5. Czasowy przekrój
sejsmiczny TO120492 przez strefê Kock–Tarkawica (lokalizacja na ryc. 1)
Fig. 5. Seismic time cross
section TO120492 of Kock–Tarkawica zone (see fig. 1 for location)
0 0 1000 1000 2000 2000 3000 3000 4000 4000 5000 5000 6000 6000 7000 7000 0 1000 2000 3000 4000 5000 6000 7000 0 1000 2000 3000 4000 5000 6000 7000 m p.p.m m b.s.l. m p.p.mm b.s.l. SW SW NE NE
POLICZNA-1 STʯYCA-4 ¯ELECHÓW-1 STANIN-1
ZWOLEÑ-1
POLICZNA-1 STʯYCA-4 ¯ELECHÓW-1 STANIN-1
ZWOLEÑ-1 0 10 km m p.p.m m b.s.l. m p.p.mm b.s.l. Pre O PM PM Dfr Dfr D2 D2 C C strop franu Frasnian top strop dewonu œrodkowego Middle Devonian top
Dfr D2 sp¹g permomezozoiku Permian-Mesozoic base sp¹g karbonu Carboniferous bottom PM C strop ordowiku Ordovician top strop prekambru Precambrian top Pre O ZWOLEÑ-1 uskoki faults otwór wiertniczy wells Ryc. 6. G³êbokoœciowy profil regionalny Zwoleñ–¯elechów (lokalizacja na ryc.1)
Reasumuj¹c, uwa¿amy, ¿e obszar lubelski jest synklin¹ powsta³¹ wskutek podniesienia warstw nasuniêcia wary-scyjskiego przez odk³ute antykliny Warka–Kazimierz i Kock. W efekcie nacisku z kierunku SW, dochodzi³o w okresie waryscyjskim, kolejno do:
spiêtrzenia po powierzchni odk³ucia
kambr/pre-kambr osadów starszego paleozoiku i wydŸwigniêcia nadk³adu dewoñsko-karboñskiego,
dalszy nacisk z kierunku SW spowodowa³
utworze-nie siê odk³uæ prawdopodobutworze-nie miêdzy sylurem i dewo-nem, jak te¿ w obrêbie dewonu,
w nastêpnym etapie kontynuuj¹cy siê nacisk
dopro-wadzi³ do wyhamowania nasuwaj¹cych siê ska³ na linii Kocka tworz¹c „triangle zone”.
Zasiêg deformacji waryscyjskich koñczy siê ³agodny-mi zafa³dowania³agodny-mi karbonu na NE od strefy Kocka (Hooper i in., 2002)
Porównanie zaproponowanego przez nas modelu z modelem rowowym (ryc. 11 i ryc. 2) ukazuje generaln¹ zgodnoœæ w obrazie strukturalnym i zasadnicz¹ ró¿nicê w rozwi¹zaniach tektonicznych. W modelu rowowym piono-we uskoki tn¹ pod³o¿e krystaliczne i ca³¹ seriê osadow¹
D-10DÊBLIN-6D-2 KOCK-9 0 10 km D-10DÊBLIN-6D-2 KOCK-9 1000 1000 0 0 2000 2000 3000 3000 4000 4000 5000 5000 6000 6000 7000 7000 SW SW NE NE m p.p.m m b.s.l. m p.p.mm b.s.l. 1000 1000 0 0 2000 2000 3000 3000 4000 4000 5000 5000 6000 6000 7000 7000 m p.p.m m b.s.l. m p.p.mm b.s.l. PM PM Dfr Dfr D2 D2 D2 C C C Pre O
Ryc. 7. G³êbokoœciowy profil regionalny Dêblin–Kock (lokalizacja na ryc.1) Fig. 7. Regional seismic depth section Dêblin–Kock (see fig. 1 for location)
ABRAMOW-2
A-3 A-4 MICHÓW-IG2 K-IG2KOCK-12
OL-5
OPOLE LUBELSKIE-9 PU£AWY-IG2 WYGNANÓW-IG1 PARCZEW-IG10
0 10 km
ABRAMOW-2
A-3 A-4 MICHÓW-IG2 K-IG2KOCK-12
OL-5
OPOLE LUBELSKIE-9 PU£AWY-IG2 WYGNANÓW-IG1 PARCZEW-IG10
Pre O PM PM Dfr Dfr D2 C C Pre O SW SW NE NE 0 0 1000 1000 2000 2000 3000 3000 4000 4000 5000 5000 6000 6000 7000 7000 m p.p.m m b.s.l. m p.p.mm b.s.l. 0 0 1000 1000 2000 2000 3000 3000 4000 4000 5000 5000 6000 6000 7000 7000 m p.p.m m b.s.l. m p.p.mm b.s.l.
Ryc. 8. G³êbokoœciowy profil regionalny Opole Lubelskie–Parczew (lokalizacja na ryc.1) Fig. 8. Regional seismic depth section Opole Lubelskie–Parczew (see fig. 1 for location)
dziel¹c obszar na liczne bloki tektoniczne, których ruchli-woœæ okreœla³a rozwój basenu. W modelu proponowanym przez nas, to p³askie odkucia i nasuniêcia determinuj¹ roz-wój strukturalny serii osadowej a ewentualne zwi¹zki z tektonik¹ pod³o¿a krystalicznego maj¹ charakter poœredni.
Przyjêcie nowego modelu poci¹ga za sob¹ wiele impli-kacji poszukiwawczych, mog¹cych mieæ wiêksze lub mniejsze znaczenie praktyczne dla prac prowadzonych na obszarze lubelskim.
I tak, dyslokacjom rozci¹gaj¹cym siê wzd³u¿ antykliny Warka–Kazimierz towarzysz¹ niewielkie przegiêcia w horyzontach karboñskich. Te z nich, które zamykaj¹ siê w pu³apki strukturalne s¹ interesuj¹ce pod wzglêdem poszu-kiwawczym. Na dwóch blokach koncesyjnych
(War-ka–Ursynów i Pionki–Kazimierz) projektuje siê
wykonanie zdjêæ sejsmicznych z zadaniem znalezienia takich obiektów strukturalnych. Nowy model, umo¿li-wiaj¹c zrozumienie genezy tych przegiêæ mo¿e byæ przy-datny do analizy roli uskoków w procesie migracji jak te¿ ich w³asnoœci uszczelniaj¹cych.
Z kolei, stwierdzone otworem na Me³gwi powtórzenia w górnym dewonie sygnalizuj¹ zwi¹zek miêdzy podniesie-niami strukturalnymi w karbonie a spiêtrzepodniesie-niami w dewo-nie. To rozumowanie mo¿e staæ siê punktem wyjœcia do poszukiwania z³ó¿ typu Me³gwi.
Ca³kowit¹ natomiast zmianê w podejœciu do poszuki-wañ wymusza przyjêcie nowego modelu w strefie Kocka. Na bloku koncesyjnym Kock–Tarkawica bêd¹ przeprowa-dzone prace maj¹ce wyjaœniæ budowê tej strefy. Zastoso-wanie specjalnych procedur przetwarzania i migracji przed sk³adaniem na jednym z profili da³o ju¿ wstêpne wyniki, które uwa¿amy za zachêcaj¹ce do interpretacji obecnoœci „triangle zone”.
Autorzy sk³adaj¹ podziêkowania: Dyrektorowi Biura Geolo-gicznego Geonafta mgr Markowi Hoffmannowi za zezwolenie na niniejsz¹ publikacje, firmie Apache Poland za udostêpnienie danych sejsmicznych i zgodê na ich wykorzystanie, dr Zygmun-towi Œliwiñskiemu dziêkujemy za liczne konsultacje i ¿yczli-woœæ, któr¹ wspiera³ nas równie skutecznie jak swoj¹ wiedz¹ i doœwiadczeniem, mgr Paw³owi Zdanowskiemu za wszech-stronn¹ pomoc i opracowanie graficzne.
synklina Syncline Middlesboro antyklina Anticline Powell Valley antyklina Anticline Blue Ridge synklina
syncline synklinasyncline
antyklina anticline W E prekambr Precambrian antyklina Anticline Pine Mountain Ryc.10 Fig.10 paleozoik Paleozoic
Ryc. 9. Cykl orogeniczny (wg Harrisa & Milici, 1977) Fig. 9. Orogenic cycle (after Harris & Milici, 1977)
A’ pC Crc P M-D Omu-S COk 2 4km 0 MS PMT PMT BT I BT II WVT A PVA 0 5 km 0 50 km A’ A POWELL VALLEY ANTICLINE WALLEN
WALLEN VALLEY VALLEY
THRUST
NASUNIÊCIE NASUNIÊCIE
NASUNIÊCIE CLINCH PORT CLINCH PORT THRUST
HUNTER
HUNTERVALLEY VALLEYTHRUST
POWELL VALLEY ANTYKLINA RUSSELL USKOK FORKRUSSEL FAUL T FORK MIDDLESBORO SYNKLINA PINE PINE
NASUNIÊCIE MOUNTAIN MOUNTAIN
THRUST JACKSBOROF AUL T USKOK JACKSBORO pennsylwan Pennsylvanian dewon do mississipu Devonian to Mississippian ordowik œrodkowy do syluru Middle Ordovician to Silurian
P M-D Omu-S kambro-ordowik Knox Cambro-Ordovician Knox COk Crc pC prekambr Precambrian
kambr Rome i Conasauga
Cambrian Rome and Conasauga antyklina Powell Valley
Powell Valley anticline PVA –
synklina Middlesboro Middlesboro syncline MS –
nasuniêcie Wallen Valley Wallen Valley thrust WVT –
nasuniêcie Pine Mountain Pine Mountain thrust PMT –
nasuniêcia Bales I i II Bales I and II thrusts BT –
MIDDLESBORO SYNCLINE
Ryc. 10. Mapa geologiczna nasuniêcia Pine Mountain i jego przekrój geologiczny (wg Mitra, 1988)
Literatura
BALLY A.W. 1983 — Seismic Expression of Structural Styles. AAPG Studies in Geology Series 15–Volume 3. Tulsa, Oklahoma 74101, USA: 3.4.1–48.
HARRIS L.O. & MILICI R.G. 1977 — Characteristics of thin-skinned style of deformation in the Southern Appalachians, and potential hydrocarbon traps. Geological Survey Professional Paper. 1018. Was-hington, USA: 1–38.
HOOPER R. J., ANTONOWICZ L., IWANOWSKA E. & HATCHER JR.R. 2002 — The limit of Variscan deformation in southeastern Poland and the origin of the Lublin syncline. Geol. Soc. Amer., Abs-tracts with Programs, 34.
KELLER G.R. & HATCHER JR.R.D. 1999 — Some comparisons of the structure and evolution of the southern Appalachian–Ouachita
oro-gen and portions of the Trans–European Suture Zone region. Tecto-nophysics, 314: 43–68.
MITRA S. 1988 — Three-dimensional geometry and kinematic evolu-tion of the Pine Mountain thrust system, southern Appalachians. Geol. Soc. Amer. Bull., 100: 72–95.
NARKIEWICZ M., POPRAWA P., LIPIEC M., MATYJA H. & MI£ACZEWSKI L. 1998 — Pozycja paleogeograficzna i tektoniczna a rozwój subsydencji dewoñsko-karboñskiej obszaru pomorskiego i radomsko-lubelskiego. Pr. Pañstw. Inst. Geol., 165 : 31–46. PELC T. 1999 — Dewoñsko karboñski diapiryzm sylurskich osadów ilastych basenu lubelskiego. Geofizyka w geologii, górnictwie i ochro-nie œrodowiska, V Konf. Naukowo-Techniczna, Kraków: 137–142. ¯ELICHOWSKI A. M. & KOZ£OWSKI S. (eds) 1983 — Atlas Geo-logiczno Surowcowy Obszaru Lubelskiego. Instytut Geologiczny. Wyd. Geol. C S Cm+O Pre S S S Cm+O S K+J C D3 D3 D1+2 D1+2 wyniesienie radomsko-kraœnickie Radom-Kraœnik Elevation WRK – antyklina Pionek Pionki Anticline AP – antyklina Dêblina Dêblin Anticline DA – nasuniêcie Kocka Kock thrust KT – jura do kredy Jurassic to Cretaceous K+J C D3
D1+2 dewon dolny + œrodkowyLower + Middle Devonian dewon górny Upper Devonian karbon Carboniferous sylur Silurian S Cm+O Pre poziom od³ucia decollement level prekambr Precambrian kambr + ordowik Cambrian +Ordovician (km) A’ A SW NE 0 1 2 3 4 5 6 7 KT AP WRK DA Ryc.5. Fig.5. Ryc.4. Fig.4. Ryc.3. Fig.3 0 5 km 0 50 km USKOKGRÓJCA GRÓJECF AUL T
ANTYKLINA PIONEK PIONKI ANTICLINE
WYNIESIENIE RADOMSKO-KRAŒNICKIE RADOM-KRAŒNIK ELEVATION ANT A YK N LIN I A DÊBL DÊBLIN ANTICLINE PLATFORMA WSCHODNIOEUROPEJSKA EAST EUROPEAN PLATFORM
NASUNIÊCIE KOCKA KOCKTHRUST oœ antykliny antykline axis oœ synkliny syncline axis A’ A
Ryc. 11. Mapa geologiczna obszaru lubelskiego i przekrój geologiczny wykonany na podstawie profili sejsmicznych ryc. 3, 4, 5. Fig. 11. Geological map of the Lublin Region and a geological cross section constructed from seismic sections of figs 3, 4 and 5 (insets
